M?t ph?n c?a
lo?t
cac bai vi?t v?
|
S?n xu?t cong nghi?p
|
---|
|
Cac ph??ng phap s?n xu?t
|
---|
|
Cac ph??ng phap c?i ti?n
|
---|
|
Thong tin va giao ti?p
|
---|
|
Ki?m soat qua trinh
|
---|
|
|
S?n xu?t ch? t?o
la m?t b? ph?n trong
khu v?c th? hai c?a m?t n?n kinh t?
, bao g?m cac nganh s?n xu?t s?n ph?m hoan ch?nh va co th? s? d?ng c?ng nh? s?n xu?t v?t li?u xay d?ng. Khu v?c nay th??ng s? d?ng cac s?n ph?m c?a khu v?c s? khai (hay khu v?c th? nh?t c?a n?n kinh t?) lam đ?u vao đ? s?n xu?t ra cac s?n ph?m cong ngh? tieu dung. Khu v?c ch? t?o co th? phan thanh hai ti?u khu v?c la
cong nghi?p n?ng
va
cong nghi?p nh?
. Tuy co th? đ? c?p đ?n m?t lo?t
ho?t đ?ng c?a con ng??i
, t?
th? cong m? ngh?
đ?n
s?n xu?t cong ngh? cao
, nh?ng thu?t ng? nay đ??c ap d?ng ph? bi?n nh?t cho
ki?u dang cong nghi?p
, trong đo
nguyen li?u tho
t?
khu v?c s? c?p
đ??c chuy?n đ?i thanh hang hoa thanh ph?m tren quy mo l?n. Hang hoa nay co th? ban cho cac nha s?n xu?t khac đ? t?o ra nh?ng s?n ph?m khac ph?c t?p h?n (nh?
o to
,
may bay
, đ? gia d?ng, n?i th?t,
d?ng c? th? thao
,...) ho?c đ??c phan ph?i thong qua
khu v?c ba c?a n?n kinh t?
t?i
ng??i dung cu?i
va ng??i tieu dung (th??ng thong nha ban buon, t?i nha ban l?, ti?p đ?n khach hang sau cung).
K? thu?t s?n xu?t
la l?nh v?c k? thu?t thi?t k? va t?i ?u hoa
quy trinh s?n xu?t
ho?c cac b??c chuy?n đ?i nguyen li?u tho thanh
s?n ph?m cu?i cung
. Qua trinh s?n xu?t b?t đ?u v?i vi?c
thi?t k? s?n ph?m
va
đ?c t? v?t li?u
. V?t li?u sau đo qua qua trinh s?n xu?t ch? t?o đ??c ch?nh s?a đ? ra thanh ph?m mong mu?n.
S?n xu?t ch? t?o hi?n đ?i bao g?m t?t c? quy trinh trung gian lien quan đ?n s?n xu?t va tich h?p cac ph?n c?u thanh s?n ph?m.
L?nh v?c s?n xu?t ch? t?o co k?t n?i ch?t ch? v?i nh?ng nganh cong nghi?p k? thu?t va
thi?t k? cong nghi?p
.
T? tien loai ng??i đa ch? t?o đ? v?t b?ng đa va nh?ng cong c? khac t? r?t lau tr??c khi ng??i
Homo sapiens
xu?t hi?n kho?ng 200.000 n?m tr??c.
[1]
Cac ph??ng phap ch? tac
cong c? b?ng đa
s?m nh?t, th??ng g?i la "
cong nghi?p
"
Oldowan
, co t? it nh?t 2,3 tri?u n?m tr??c,
[2]
b?ng ch?ng s? d?ng cong c? s?m nh?t đ??c tim th?y trong
Thung l?ng tach gian l?n
t?i
Ethiopia
t? 2,5 tri?u n?m tr??c.
đ? t?o ra cong c? b?ng đa, h? dung
đa bua
(hammerstone) đ?p len "
loi đa
" c?ng co tinh ch?t bong troc đ?c tr?ng (nh?
đa l?a
). L?p bong troc nay khi?n phi?n đa c?nh s?c co th? đ??c dung lam cong c?, ch? y?u ? d?ng cong c? ch?t tho
chopper
hay ghe đa
scraper
. Nh?ng cong c? nay đa h? tr? r?t nhi?u cho con ng??i s? khai trong l?i s?ng
s?n b?t va hai l??m
đ? t?o ra cac cong c? khac t? cac v?t li?u m?m h?n nh? x??ng va g?.
Kho?ng 300.000 n?m tr??c,
th?i k? đ? đa gi?a
ch?ng ki?n s? ra đ?i c?a
k? thu?t chu?n b? loi đa
, t? m?t hon đa loi đ?n co th? t?o ra nhi?u l??i dao.
[5]
Bong ap l?c
la k? thu?t dung g?, x??ng đ? t?o hinh cho đa đ??c phat tri?n vao
h?u k? đ? đa
b?t đ?u kho?ng 40.000 n?m tr??c.
[6]
Trong
th?i đ? đa m?i
,
cac cong c? b?ng đa
mai đ??c ch? t?o t? nhi?u lo?i đa c?ng nh?
đa l?a
,
ng?c th?ch
,
ng?c bich
va
đa l?c
. Nh?ng chi?c riu mai đ??c dung cung v?i nh?ng cong c? đa khac nh?
v?t phong
(projectile), dao, c?o scraper hay v?t li?u h?u c? nh? g?, x??ng, s?ng.
Khi cong ngh?
lo nung
g?m cho nhi?t đ? đ? cao thi co th? la ngu?n g?c c?a vi?c
n?u luy?n
đ?ng. V?i cac m? qu?ng đ?ng sau h?n thi n?ng đ? cac nguyen t? khac nh? asen c?ng t?ng theo, đem n?u ch?y s? t?o ra
đ?ng asen
đ? đ? c?ng thich h?p đ? ch? t?o cong c?.
đ?ng đi?u
la h?p kim đ?ng v?i thi?c; ham l??ng thi?c toan c?u khi ?y tim đ??c t??ng đ?i hi?m khi?n cho cong c? đ?ng ch?a th?c s? ph? bi?n trong th?i gian dai. Ph?i đ?n
Th?i đ?i đ? đ?ng
, đ?ng la m?t c?i thi?n l?n so v?i đa đ? lam v?t li?u ch? t?o cong c?, vi c? tinh nh? đ? b?n va đ? d?o c?ng nh? kh? n?ng đuc t?o thanh cac hinh dang ph?c t?p h?n. Cong c? b?ng đ?ng tac đ?ng ro r?t đ?n cong ngh? đong thuy?n v?i đinh tan thay th? ph??ng phap c? dung đ? g?n k?t cac t?m b?ng day lu?n qua l?.
Ng??i ta xac đ?nh
Th?i đ?i đ? s?t
khi v? khi va cong c? ch? tac b?ng s?t th??ng đ??c s? d?ng r?ng rai h?n đ?ng.
Luy?n s?t kho h?n luy?n thi?c va đ?ng vi đoi h?i ph?i gia cong nong va ch? co th? n?u ch?y trong cac lo đ??c thi?t k? đ?c bi?t. V?n ch?a ro qua trinh luy?t s?t b?t đ?u di?n ra ? đau va khi nao, ph?n do kho phan bi?t kim lo?i chi?t xu?t t? qu?ng ch?a niken v?i s?t thien th?ch đ??c gia cong nong.
Nhi?u cong ngh? c?a cac n?n v?n minh c? đ?i la k?t qu? thu đ??c t? nh?ng ti?n b? trong s?n xu?t. Co sau
may c? đ?n gi?n
đa đ??c phat minh ? L??ng Ha.
Banh xe đ??c coi la phat minh c?a ng??i L??ng Ha. C? ch? truy?n đ?ng
banh xe va tr?c quay
l?n đ?u tien xu?t hi?n tren
ban xoay g?m
, đ??c phat minh t?i
L??ng Ha
(Iraq hi?n đ?i) trong thien nien k? 5 TCN.
Ng??i Ai C?p c? đa lam đ??c
gi?y coi
c?ng nh?
đ? g?m
, s?n xu?t hang lo?t va v?n chuy?n đi kh?p l?u v?c đ?a Trung H?i. Cac k? thu?t xay d?ng ban đ?u c?a ng??i Ai C?p co s? d?ng nh?ng lo?i g?ch co thanh ph?n ch? y?u la đ?t set, cat, phu sa va nhi?u khoang v?t khac.
Th?i
Trung C?
ch?ng ki?n nh?ng phat minh m?i va đ?i m?i trong cach th?c qu?n ly cac ph??ng ti?n s?n xu?t truy?n th?ng, kinh t? t?ng tr??ng.
Ngh? lam gi?y
b?t ngu?n t? Trung Qu?c th? k? 2 đ??c truy?n đ?n Trung đong khi m?t s? th? lam gi?y b? b?t v? vao th? k? 8.
[15]
Nh?
Umayyad chinh ph?c Hispania
, cong ngh? lam gi?y lan sang chau Au.
[16]
M?t nha may gi?y đ??c thanh l?p ? Sicilia vao th? k? th? 12. ? chau Au, s?i lam b?t gi?y đ??c l?y t? cay lanh va bong.
Lynn Townsend White Jr.
cho r?ng chinh
gu?ng quay t?
giup gia t?ng v?i, t? đo lam h? gia gi?y, đay la m?t y?u t? thuc đ?y s? phat tri?n c?a nganh in.
Cung v?i vi?c đuc sung th?n cong,
lo cao
đ??c s? d?ng r?ng rai ? Phap vao gi?a th? k? 15, cong ngh? nay đa co t?i Trung Qu?c t? th? k? th? 4 TCN.
Phat minh
may d?t bit t?t dai
n?m 1598 đa t?ng t?c đ? t? 100 len 1000 m?i đan m?i phut.
Cu?c cach m?ng cong nghi?p l?n th? nh?t va l?n th? hai
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Cach m?ng cong nghi?p
la qua trinh chuy?n đ?i sang cac quy trinh s?n xu?t m?i ? Chau Au va Hoa K? di?n ra t? n?m 1760 đ?n th?p nien 1830.
[19]
Qua trinh chuy?n đ?i nay la t?
ph??ng phap s?n xu?t th? cong
sang may moc,
s?n xu?t hoa ch?t
va quy trinh
s?n xu?t thep
m?i, s? d?ng ngay cang nhi?u
n?ng l??ng h?i n??c
va
th?y n?ng
,
may cong c?
phat tri?n va
h? th?ng nha x??ng
c? gi?i hoa
gia t?ng. Cach m?ng cong nghi?p keo theo t?c đ? gia t?ng dan s? ch?a t?ng th?y.
D?t may
la nganh th?ng tr? Cach m?ng Cong nghi?p xet v? cong vi?c lam, gia tr? s?n l??ng va
v?n
đ?u t?; đ?ng th?i c?ng la la nganh đ?u tien s? d?ng cac ph??ng phap s?n xu?t hi?n đ?i.
[20]
Anh la n?i đ?u tien di?n ra cong nghi?p hoa nhanh chong, kh?i đ?u b?ng c? gi?i hoa vi?c keo s?i trong th?p nien 1780,
[21]
v?i t?c đ? t?ng tr??ng cao v? n?ng l??ng h?i n??c va s?n xu?t thep sau n?m 1800.
Nganh d?t c? gi?i hoa
lan r?ng t? V??ng qu?c Anh sang l?c đ?a Chau Au va Hoa K? vao đ?u th? k? 19, cac trung tam s?n xu?t ch? t?o n?i len ? B?, sau đo la Phap.
[22]
Cu?i th?p nien 1830 đ?n đ?u th?p nien 1840 x?y ra suy thoai kinh t?, khi nh?ng đ?i m?i ban đ?u trong Cach m?ng Cong nghi?p đa ch?m l?i (nh? c? gi?i hoa keo s?i va d?t) va th? tr??ng đo c?ng đa l?n len. Nh?ng đ?i m?i phat cu?i th?i k? nay, nh? dung ngay cang nhi?u đ?u may xe l?a, tau h?i n??c, luy?n gang nong cho đ?n cong ngh? m?i nh?
đi?n tin
đ??c gi?i thi?u r?ng rai trong th?p nien 1840-1850 khong đ? m?nh m? thuc đ?y t?ng tr??ng t?c đ? cao. Ch? sau n?m 1870 m?i di?n ra t?ng tr??ng kinh t? nhanh chong, b?t ngu?n t? m?t nhom sang ki?n m?i trong
Cach m?ng cong nghi?p l?n th? hai
. Nh?ng đ?i m?i nay bao g?m quy trinh luy?n thep m?i,
s?n xu?t hang lo?t
,
day chuy?n l?p rap
, h? th?ng
đi?n l??i
, s?n xu?t may cong c? quy mo l?n va s? d?ng may moc ngay cang tien ti?n trong cac nha may h?i n??c.
D?a tren nh?ng c?i ti?n trong nghien c?u b?m chan khong va v?t li?u,
đen s?i đ?t
tr? nen thi?t th?c đ? s? d?ng r?ng rai vao cu?i th?p nien 1870. Phat minh nay co ?nh h??ng sau s?c đ?n cac nha may vi gi? đay cong nhan co th? lam ca hai ho?c ba.
đong giay đ??c c? gi?i hoa vao gi?a th? k? 19.
[25]
N?a cu?i th? k? 19 di?n ra vi?c s?n xu?t hang lo?t
may khau
va cac lo?i
may nong nghi?p
nh? may g?t. Vi?c s?n xu?t hang lo?t xe đ?p b?t đ?u vao th?p nien 1880.
Cac nha may ch?y b?ng h?i n??c tr? nen ph? bi?n, m?c du vi?c chuy?n đ?i t? s?c n??c sang h?i n??c di?n ra ? Anh s?m h?n ? M?.
đi?n khi hoa
d?n b?t đ?u vao th?p nien 1890 sau khi
đ?ng c? đi?n m?t chi?u
va
xoay chi?u
đ??c đ?a vao th?c t?, đ?t t?c đ? nhanh nh?t trong kho?ng th?i gian t? 1900 đ?n 1930. đi?u nay co đ??c la nh? thanh l?p cac cong ty đi?n l?c v?i nhi?u tr?m phat trung tam va h? gia đi?n n?m 1914-1917.
đ?ng c? đi?n cho phep linh ho?t h?n trong s?n xu?t va yeu c?u b?o tri it h?n. S?n l??ng nhi?u nha may 30% nh? chuy?n d?ch sang đ?ng c? đi?n nhi?u h?n. đi?n khi hoa cho phep s?n xu?t hang lo?t hi?n đ?i, tac đ?ng l?n nh?t len l?nh v?c gia d?ng hang ngay. Ch?ng h?n nh? t?i
Cong ty s?n xu?t th?y tinh
Ball Brothers
, cong ty đa đi?n khi hoa nha may
binh th?y tinh
t?i
Muncie, Indiana
kho?ng n?m 1900. Quy trinh t? đ?ng m?i s? d?ng may th?i th?y tinh đ? thay th? 210 th? th? cong va th? ph?. M?t chi?c xe t?i đi?n nh? x? ly đ??c 150 ch?c chai cung m?t luc trong khi nh?ng chi?c xe nang tay tr??c đay ch? co th? la 6 ch?c chai m?t l?n. May tr?n đi?n đa thay th? con ng??i dung x?ng xuc cat va cac thanh ph?n khac đ?a vao lo. M?t c?n tr?c ch?y b?ng đi?n đa thay th? 36
cong nh?t
đ? di chuy?n nh?ng v?t n?ng trong nha may.
S?n xu?t hang lo?t đ??c ph? bi?n vao cu?i th?p nien 1910 va 1920 nh?
Cong ty Ford Motor
c?a Henry Ford đa đ?a đ?ng c? đi?n vao day chuy?n s?n xu?t.
Ford c?ng đa mua ho?c thi?t k? va ch? t?o nhi?u c? c?u va may cong c? nh?
may khoan
tr?c chinh co th? khoan m?i l? tren m?t m?t kh?i đ?ng c? trong m?t nguyen cong, hay
may phay
nhi?u đ?u co th? gia cong đ?ng th?i 15 kh?i đ?ng c? ga tren gia đ?. T?t c? may cong c? nay đ??c s?p x?p m?t cach co h? th?ng trong quy trinh s?n xu?t, m?t s? c? c?u n?ng s? đ??c xe đ?c bi?t đ?a vao v? tri gia cong. Quy trinh s?n xu?t
Ford Model T
s? d?ng t?i 32.000 may cong c?.
S?n xu?t tinh g?n
(con g?i la Just In Time - JIT: s?n xu?t đung th?i đi?m) đ??c phat tri?n ? Nh?t B?n vao th?p nien 1930. đo la ph??ng phap ch? y?u nh?m gi?m th?i gian trong h? th?ng s?n xu?t c?ng nh? th?i gian ph?n h?i t? cac nha cung ?ng va khach hang.
Th?p nien 1950, t?p đoan O to Anh c?a Uc (
ti?ng Anh
:
British Motor Corporation
) đa ap d?ng h? th?ng nay trong nha may Victoria Park t?i Sydney, v? sau Toyota l?y l?i y t??ng nay.
[33]
N?m 1977, thong tin t? Nh?t lan sang ph??ng Tay qua hai bai bao ti?ng Anh. M?t bai g?i ph??ng phap nay la "H? th?ng Ohno" theo ten c?a
Taiichi Ohno
, ng??i co cong phat tri?n h? th?ng cho Toyota.
Bai kia c?a chinh Toyota đa thong tin chi ti?t h?n v? ph??ng phap nay.
Cu?i cung t? n?m 1980, nh?ng chi ti?t cong khai nay đ??c ap d?ng tri?n khai va nhanh chong nhan r?ng trong cong nghi?p Hoa K? va cac qu?c gia khac.
? goc đ? tai chinh, m?c tieu s?n xu?t ch? y?u la đ?t đ??c
l?i ich chi phi
tren m?t đ?n v? s?n ph?m, t? đo d?n đ?n gi?m chi phi gia thanh s?n ph?m cho th? tr??ng h??ng t?i
ng??i dung cu?i
.
[37]
Vi?c
gi?m chi phi
t??ng đ?i cho th? tr??ng la cach cac cong ty s?n xu?t đ?m b?o
t? su?t l?i nhu?n
.
S?n xu?t ch? t?o co nh?ng thach th?c rieng cho s?c kh?e va an toan lao đ?ng.
Vi?n S?c kh?e va An toan Lao đ?ng Qu?c gia Hoa K?
(
ti?ng Anh
:
National Institute for Occupational Safety and Health
- NIOSH) coi đay la nganh cong nghi?p ?u tien trong
Ch??ng trinh Nghien c?u Ngh? nghi?p Qu?c gia
(
ti?ng Anh
:
National Occupational Research Agenda
- NORA) đ? xac đ?nh va đ?a ra cac chi?n l??c can thi?p lien quan đ?n cac v?n đ? s?c kh?e va an toan lao đ?ng.
[39]
[40]
Kh?o sat va phan tich v? xu h??ng va v?n đ? trong s?n xu?t ch? t?o va đ?u t? tren toan th? gi?i t?p trung vao nh?ng n?i dung nh?:
- B?n ch?t va ngu?n g?c nh?ng khac bi?t đang k? x?y ra gi?a cac qu?c gia v? m?c đ? s?n xu?t ch? t?o va t?ng tr??ng kinh t?-cong nghi?p noi chung;
- N?ng l?c c?nh tranh;
- S?c h?p d?n đ?i v?i cac nha đ?u t? tr?c ti?p n??c ngoai.
Ngoai nh?ng t?ng quan chung, cac nha nghien c?u đa xem xet tinh n?ng va y?u t? ?nh h??ng đ?n cac khia c?nh quan tr?ng c? th? c?a phat tri?n s?n xu?t ch? t?o. H? so sanh s?n xu?t ch? t?o va đ?u t? ? m?t lo?t cac n??c ph??ng Tay va phi ph??ng Tay, đ?ng th?i trinh bay cac nghien c?u đi?n hinh v? t?ng tr??ng va hi?u qu? ho?t đ?ng trong t?ng nganh cong nghi?p quan tr?ng va cac khu v?c kinh t? th? tr??ng.
Ngay 26 thang 6 n?m 2009, giam đ?c đi?u hanh General Electric
Jeff Immelt
keu g?i Hoa K? t?ng t? l? vi?c lam trong c? s? s?n xu?t ch? t?o len 20% t?ng s? lao đ?ng, kem nh?n xet m?t s? l?nh v?c đa thue n??c ngoai qua nhi?u, khong con co th? d?a vao khu v?c tai chinh va
chi tieu c?a ng??i tieu dung
đ? thuc đ?y nhu c?u.
[42]
H?n n?a, tuy s?n xu?t ch? t?o Hoa K? ho?t đ?ng t?t so v?i ph?n con l?i trong n?n kinh t? n?i b?, nghien c?u cho th?y ho?t đ?ng kem h?n so v?i nganh s?n xu?t ch? t?o ? cac qu?c gia l??ng cao khac.
[43]
Giai đo?n n?m 2000-2007, t?i Hoa K? m?t t?ng c?ng kho?ng 3,2 tri?u vi?c lam t??ng đ??ng 1/6 trong l?nh v?c s?n xu?t ch? t?o.
[44]
Cac qu?c gia s?n xu?t ch? t?o hang đ?u
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Theo
T? ch?c Phat tri?n Cong nghi?p Lien H?p Qu?c
(UNIDO),
Trung Qu?c
la nha s?n xu?t ch? t?o hang đ?u tren toan th? gi?i tinh đ?n n?m 2021, chi?m 28,7% t?ng s?n l??ng s?n xu?t ch? t?o toan c?u, ti?p theo la
Hoa K?
,
Nh?t B?n
,
đ?c
va
?n đ?
.
[45]
[46]
UNIDO c?ng cong b? Ch? s? C?nh tranh Cong nghi?p (
ti?ng Anh
:
Competitive Industrial Performance
- CIP) đo l??ng kh? n?ng s?n xu?t ch? t?o c?a cac qu?c gia khac nhau. Ch? s? CIP k?t h?p t?ng s?n l??ng s?n xu?t che t?o c?a m?t qu?c gia v?i cac y?u t? khac nh? n?ng l?c cong ngh? cao va tac đ?ng c?a qu?c gia đo đ?i v?i n?n kinh t? th? gi?i. đ?c đ?ng đ?u v? Ch? s? CIP n?m 2020, ti?p theo la Trung Qu?c,
Han Qu?c
, Hoa K? va Nh?t B?n.
[47]
[48]
Danh sach qu?c gia theo s?n l??ng
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
đay la 50 qu?c gia hang đ?u tinh theo t?ng gia tr? s?n l??ng s?n xu?t ch? t?o trong n?m quy ra đo la M? do
Ngan hang Th? gi?i
ghi nh?n.
[49]
Thong th??ng trong cac tai li?u th?ng ke, khu v?c ch? t?o đ??c phan thanh cac nganh sau:
- Ch? bi?n th?c ph?m, đ? u?ng, thu?c la.
- D?t, may, đ? da.
- Ch? bi?n g? va s?n ph?m g?.
- Xu?t b?n, in ?n.
- S?n ph?m than đa, d?u m?, h?t nhan.
- S?n xu?t v?t li?u xay d?ng.
- Hoa ch?t, s?n ph?m hoa ch?t.
- S?n ph?m cao su va ch?t d?o.
- Ch? bi?n khoang s?n phi kim.
- Ch? bi?n khoang s?n kim lo?i.
- Ch? t?o may moc, thi?t b?.
- Ch? t?o thi?t b? đi?n va đi?n t?.
- Ch? t?o cong c? chinh xac.
- Ch? t?o o to, xe may, va thi?t b? giao thong v?n t?i.
- Cac nganh ch? t?o khac.
- ^
“Human Ancestors Hall: Homo sapiens”
(b?ng ti?ng Anh).
Smithsonian Institution
.
B?n g?c
l?u tr? ngay 1 thang 5 n?m 2009.
- ^
“Ancient 'Tool Factory' Uncovered”
[Phat hi?n 'nha may cong c?' c? x?a].
BBC News
(b?ng ti?ng Anh). ngay 6 thang 6 n?m 1999.
L?u tr?
b?n g?c ngay 18 thang 3 n?m 2007
. Truy c?p ngay 23 thang 5 n?m 2023
.
- ^
“Middle Paleolithic Tool Technologies”
[Cong ngh? cong c? th?i đ? đa gi?a] (b?ng ti?ng Anh). The Regents of The University of California.
L?u tr?
b?n g?c ngay 28 thang 1 n?m 2023
. Truy c?p ngay 26 thang 5 n?m 2023
.
- ^
Haviland 2005
, tr. 77.
- ^
HistoryWorld.
“8th century”
[Th? k? 8].
Oxford Reference
(b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 9 thang 4 n?m 2023
. Truy c?p ngay 8 thang 6 n?m 2023
.
- ^
de Safita, Neathery (thang 7 n?m 2002).
“A Brief History Of Paper”
[S? l??c l?ch s? gi?y].
St. Louis Community College
(b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 22 thang 8 n?m 2018
. Truy c?p ngay 9 thang 6 n?m 2023
.
- ^
“Industrial History of European Countries”
[L?ch s? cong nghi?p cac n??c chau Au].
European Route of Industrial Heritage
(b?ng ti?ng Anh). Council of Europe.
B?n g?c
l?u tr? ngay 23 thang 6 n?m 2021.
- ^
Landes 2003
, tr.
40
.
- ^
Gupta, Bishnupriya.
“Cotton Textiles and the Great Divergence: Lancashire, India and Shifting Competitive Advantage, 1600?1850”
[D?t s?i bong va đ?i phan k?: Lancashire, ?n đ? va l?i th? c?nh tranh chuy?n d?ch, 1600?1850]
(PDF)
.
International Institute of Social History
(b?ng ti?ng Anh). Department of Economics, University of Warwick.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 10 thang 9 n?m 2016
. Truy c?p ngay 15 thang 7 n?m 2021
.
- ^
Landes 2003
, tr.
146
.
- ^
Thomson, Ross (1989).
The Path to Mechanized Shoe Production in the United States
[
Con đ??ng s?n xu?t giay c? gi?i hoa ? Hoa K?
] (b?ng ti?ng Anh). University of North Carolina Press.
ISBN
978-0-8078-1867-1
.
- ^
“Site of BMC/Leyland Australia Manufacturing Plant: Nomination as an Historic Engineering Marker”
[đ?a đi?m Nha may S?n xu?t BMC/Leyland Uc: đ? c? cho D?u ?n K? thu?t L?ch s?]
(PDF)
(b?ng ti?ng Anh). The Institution of Engineers, Australia. 30 thang 9 n?m 1999.
L?u tr?
(PDF)
b?n g?c ngay 4 thang 9 n?m 2021
. Truy c?p ngay 17 thang 7 n?m 2023
.
- ^
Young, Julie.
“Unit Cost Definition”
[đ?nh ngh?a chi phi đ?n v?].
investopedia.com
(b?ng ti?ng Anh). Investopedia.
L?u tr?
b?n g?c ngay 20 thang 5 n?m 2022
. Truy c?p ngay 21 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“Manufacturing Program”
[Ch??ng trinh s?n xu?t ch? t?o] (b?ng ti?ng Anh).
Centres for Disease Control and Prevention
. 23 thang 5 n?m 2022.
L?u tr?
b?n g?c ngay 3 thang 4 n?m 2019
. Truy c?p ngay 23 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“National Occupational Research Agenda for Manufacturing”
[Ch??ng trinh Nghien c?u Ngh? nghi?p Qu?c gia cho S?n xu?t ch? t?o]
(PDF)
(b?ng ti?ng Anh).
Centres for Disease Control and Prevention
. thang 1 n?m 2018.
B?n g?c
(PDF)
l?u tr? ngay 7 thang 4 n?m 2023
. Truy c?p ngay 23 thang 7 n?m 2023
.
- ^
David Bailey; Soyoung Kim (26 thang 6 n?m 2009).
“GE's Immelt says U.S. economy needs industrial renewal”
[Immelt c?a GE cho bi?t n?n kinh t? Hoa K? c?n đ?i m?i cong nghi?p].
Reuters
(b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 12 thang 12 n?m 2020
. Truy c?p ngay 26 thang 7 n?m 2023
.
- ^
Susan Helper; Timothy Krueger; Howard Wial (thang 2 n?m 2012).
“Why Does Manufacturing Matter? Which Manufacturing Matters?”
[T?i sao s?n xu?t ch? t?o l?i quan tr?ng? Nganh s?n xu?t ch? t?o nao quan tr?ng?] (b?ng ti?ng Anh).
B?n g?c
l?u tr? ngay 8 thang 10 n?m 2012.
- ^
Martin Crutsinger (2007).
“Factory Jobs: 3 Million Lost Since 2000”
[Cong vi?c lam nha may: M?t 3 tri?u t? n?m 2000].
USA Today
(b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 4 thang 12 n?m 2022
. Truy c?p ngay 28 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“Competitive Industrial Performance Index (CIP)”
[Ch? s? c?nh tranh cong nghi?p] (b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 9 thang 7 n?m 2023
. Truy c?p ngay 29 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“Top 10 manufacturing countries in the world”
[10 qu?c gia s?n xu?t ch? t?o hang đ?u th? gi?i] (b?ng ti?ng Anh). 20 thang 12 n?m 2022.
L?u tr?
b?n g?c ngay 26 thang 7 n?m 2023
. Truy c?p ngay 29 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“UNIDO's Competitive Industrial Performance Index 2020: Country Profiles”
[Ch? s? c?nh tranh cong nghi?p n?m 2020 c?a UNIDO: H? s? qu?c gia].
United Nations Industrial Development Organization
(b?ng ti?ng Anh). 7 thang 9 n?m 2020.
L?u tr?
b?n g?c ngay 6 thang 4 n?m 2022
. Truy c?p ngay 30 thang 7 n?m 2023
.
- ^
Valentin Todorov (3 thang 7 n?m 2022).
“Competitive Industrial Performance Index 2020: Country Profiles (Report)”
[Ch? s? c?nh tranh cong nghi?p n?m 2020: H? s? qu?c gia (Bao cao)].
United Nations Industrial Development Organization
(b?ng ti?ng Anh).
L?u tr?
b?n g?c ngay 10 thang 1 n?m 2022
. Truy c?p ngay 30 thang 7 n?m 2023
.
- ^
“Manufacturing, Value Added (Current US$)”
[S?n xu?t ch? t?o, gia tr? gia t?ng (đ?n v? US$)] (b?ng ti?ng Anh).
World Bank
.
L?u tr?
b?n g?c ngay 13 thang 4 n?m 2023
. Truy c?p ngay 31 thang 7 n?m 2023
.
- Sach
- Haviland, William A. (2005).
Cultural Anthropology: The Human Challenge
[
Nhan h?c v?n hoa: Thach th?c c?a nhan lo?i
] (b?ng ti?ng Anh). The Thomson Corporation.
ISBN
978-0-534-62487-3
.
- Hounshell, David (1984),
From the American System to Mass Production, 1800-1932: The Development of Manufacturing Technology in the United States
[
T? h? th?ng M? đ?n s?n xu?t hang lo?t, 1800-1932: S? phat tri?n cong ngh? s?n xu?t t?i Hoa K?
] (b?ng ti?ng Anh) , JHU Press,
ISBN
9780801831584
- Hunter, Louis C. (1985).
A History of Industrial Power in the United States, 1730?1930, Vol. 2: Steam Power
[
L?ch s? n?ng l??ng cong nghi?p Hoa K?, 1730?1930, T?p 2: N?ng l??ng h?i n??c
] (b?ng ti?ng Anh). Charlottesville: University Press of Virginia.
- Industrial Systems Research (2011).
Manufacturing and Investment Around the World: An International Survey of Factors Affecting Growth and Performance
[
S?n xu?t ch? t?o va đ?u t? tren toan th? gi?i: Kh?o sat qu?c t? v? cac y?u t? ?nh h??ng đ?n t?ng tr??ng va hi?u su?t
] (b?ng ti?ng Anh) (?n b?n 2). Manchester.
ISBN
0-906321-25-5
.
OCLC
49552466
.
- Jerome, Harry (1934).
Mechanization in Industry
[
C? gi?i hoa cong nghi?p
] (b?ng ti?ng Anh). National Bureau of Economic Research.
ISBN
9780870140266
.
- Landes, David S. (2003).
The Unbound Prometheus
[
Prometheus khong gi?i h?n
] (b?ng ti?ng Anh). Cambridge University Press.
ISBN
978-0-521-53402-4
.
- Merson, John (1990).
The Genius That Was China: East and West in the Making of the Modern World
[
Thien tai đo la Trung Qu?c: đong va Tay trong qua trinh hinh thanh th? gi?i hi?n đ?i
] (b?ng ti?ng Anh). Woodstock, NY: The Overlook Press.
ISBN
978-0-87951-397-9
.
- Moorey, Peter Roger Stuart (1999).
Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence
[
V?t li?u va cong nghi?p L??ng Ha c? đ?i: B?ng ch?ng kh?o c? h?c
] (b?ng ti?ng Anh). Eisenbrauns.
ISBN
978-1575060422
.
- Nye, David E. (1990).
Electrifying America: Social Meanings of a New Technology
[
đi?n khi hoa M?: Y ngh?a xa h?i c?a m?t cong ngh? m?i
] (b?ng ti?ng Anh). Cambridge, Massachusetts, United States and London, England: The MIT Press.
- Ohno, Taiichi (1988).
Toyota Production System: Beyond Large-Scale Production
[
H? th?ng s?n xu?t Toyota: V??t tren s?n xu?t quy mo l?n
] (b?ng ti?ng Anh). CRC Press.
ISBN
978-0-915299-14-0
.
- Paine, Lincoln (2014).
The Sea and Civilization: A Maritime History of the World
[
Bi?n va n?n v?n minh: L?ch s? hang h?i th? gi?i
] (b?ng ti?ng Anh). New York: Atlantic Books Ltd.
ISBN
9781782393573
.
- Potts, D. T. (2012).
A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East
[
đ?ng hanh v?i Kh?o c? h?c C?n đong c? đ?i
] (b?ng ti?ng Anh). John Wiley & Sons.
ISBN
9781405189880
.
- Rosen, William (2012).
The Most Powerful Idea in the World: A Story of Steam, Industry and Invention
[
Y t??ng m?nh m? nh?t tren th? gi?i: Chuy?n h?i n??c, cong nghi?p va phat minh
] (b?ng ti?ng Anh). University Of Chicago Press.
ISBN
978-0-226-72634-2
.
- Shing?, Shigeo (1985).
A Revolution in Manufacturing: The SMED System
[
Cach m?ng trong s?n xu?t: h? th?ng SMED
] (b?ng ti?ng Anh).
ISBN
0-915299-03-8
.
OCLC
12255263
.
- Toth, Zsuzsanna (2012). Anders, Alexandra; Siklosi, Zsuzsanna (bien t?p).
Bone, Antler, and Tusk tools of the Early Neolithic Koros Culture
[
Cac cong c? b?ng x??ng, s?ng va nga c?a V?n hoa Koros th?i k? đ? đa m?i
] (b?ng ti?ng Anh). Oxford: BAR International Series 2334.
- Waldbaum, Jane C. (1978).
From Bronze to Iron: The Transition from the Bronze Age to the Iron Age in the Eastern Mediterranean
[
T? đ?ng sang s?t: Chuy?n đ?i t? th?i đ?i đ? đ?ng sang đ? s?t ? đong đ?a Trung H?i
] (b?ng ti?ng Anh). Paul Astrom.
ISBN
91-85058-79-3
.
OCLC
1146527679
.
- T?p san
- Ashburn, A. (thang 7 n?m 1977). “Toyota's "famous Ohno system
"
” ["H? th?ng Ohno n?i danh" c?a Toyota].
American Machinist
(b?ng ti?ng Anh).
- Heinzelin, Jean de; Clark, JD; White, T; Hart, W; Renne, P; Woldegabriel, G; Beyene, Y; Vrba, E (thang 4 n?m 1999). “Environment and Behavior of 2.5-Million-Year-Old Bouri Hominids” [Moi tr??ng va hanh vi c?a ng??i Bouri 2,5 tri?u n?m tu?i].
Science
(b?ng ti?ng Anh).
284
(5414).
Bibcode
:
1999Sci...284..625D
.
doi
:
10.1126/science.284.5414.625
.
PMID
10213682
.
- Marchetti, Cesare (1978).
“A Postmortem Technology Assessment of the Spinning Wheel: The Last 1000 Years, Technological Forecasting and Social Change”
[đanh gia cong ngh? sau khi gu?ng quay t? cao chung: 1000 n?m qua, d? bao cong ngh? va thay đ?i xa h?i]
(PDF)
(b?ng ti?ng Anh).
13
.
- Photos, E. (1989). “The Question of Meteoritic versus Smelted Nickel-Rich Iron: Archaeological Evidence and Experimental Results” [Cau h?i v? s?t giau niken t? thien th?ch so v?i luy?n kim: B?ng ch?ng kh?o c? h?c va k?t qu? th?c nghi?m].
World Archaeology
(b?ng ti?ng Anh).
20
(3).
doi
:
10.1080/00438243.1989.9980081
.
JSTOR
124562
.
- Plummer, Thomas (2004). “Flaked Stones and Old Bones: Biological and Cultural Evolution at the Dawn of Technology” [đa troc va x??ng c?: S? ti?n hoa sinh h?c va v?n hoa ? bu?i binh minh cong ngh?].
American Journal of Physical Anthropology
(b?ng ti?ng Anh). Yearbook of Physical Anthropology. Suppl 39 (47).
doi
:
10.1002/ajpa.20157
.
PMID
15605391
.
- Spence, Michael (1984). “Cost Reduction, Competition, and Industry Performance” [Gi?m chi phi, c?nh tranh va hi?u su?t cong nghi?p] (b?ng ti?ng Anh).
52
(1).
doi
:
10.2307/1911463
.
JSTOR
1911463
.
- Sugimori, Y.; Kusunoki, K.; Cho, F.; Uchikawa, S. (1977).
“Toyota Production System and Kanban System: Materialization of Just-in-time and Respect-for-human System”
[Hi?n th?c hoa h? th?ng đung th?i đi?m va ton tr?ng con ng??i].
International Journal of Production Research
(b?ng ti?ng Anh).
15
(6).
doi
:
10.1080/00207547708943149
.
ISSN
0020-7543
.
- Trzci?ski, Jerzy; Zaremba, Małgorzata; Rzepka, Sławomir; Welc, Fabian; Szczepa?ski, Tomasz (1 thang 6 n?m 2016). “Preliminary Report on Engineering Properties and Environmental Resistance of Ancient Mud Bricks from Tell El-Retaba Archaeological Site in the Nile Delta” [Bao cao s? b? v? đ?c tinh k? thu?t va kh? n?ng ch?ng ch?u moi tr??ng c?a g?ch bun c? đ?i t? Khu kh?o c? Tell El-Retaba ? đ?ng b?ng song Nile].
Studia Quaternaria
(b?ng ti?ng Anh).
33
(1).
doi
:
10.1515/squa-2016-0005
.
ISSN
2300-0384
.
- “The Founding of the Association for Manufacturing Excellence: Summarized at a Meeting of its Founders, February 2, 2001”
[Thanh l?p Hi?p h?i S?n xu?t Xu?t s?c: T?ng k?t h?i ngh? sang l?p, ngay 2 thang 2 n?m 2001]
(PDF)
.
Target
(b?ng ti?ng Anh). Association for Manufacturing Excellence.
17
(3). 2001.
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
S?n xu?t ch? t?o
.
|
|
---|
Chung
| | |
---|
Nguyen nhan
| |
---|
Hi?u ?ng
| |
---|
Gi?m thi?u
tac đ?ng
| |
---|
|