Bokassa I
Hoang đ? Trung Phi
Hoang đ? Bokassa (1970)
Hoang đ? Trung Phi
T?i v?	4 thang 12 n?m 1976 - 20 thang 9 n?m 1979 2 n?m, 290 ngay
đ?ng quang	4 thang 1 n?m 1977
Ti?n nhi?m	B?n than (T?ng th?ng)
K? nhi?m	David Dacko (T?ng th?ng)
T?ng th?ng th? hai c?a C?ng hoa Trung Phi
Nhi?m k?	1 thang 1 n?m 1966 - 4 thang 12 n?m 1976 10 n?m, 102 ngay
Ti?n nhi?m	David Dacko
K? nhi?m	B?n than (Hoang đ?)
Thong tin chung
Sinh	22 thang 2 n?m 1921 Bobangui , Ubangi-Shari , Trung Phi thu?c Phap
M?t	3 thang 11 n?m 1996
Ph?i ng?u	Catherine Denguiade
H?u du?	Hoang t? Jean-Serge Thai t? Jean-Bedel
Hoang t?c	Nha Bokassa
Than ph?	Mindogon Mbougdoulou
Than m?u	Marie Yokowo
Ton giao	Cong giao , H?i giao

Jean-Bedel Bokassa ( [??? bed?l b?kasa] , 22 thang 2 n?m 1921 - 3 thang 11 n?m 1996 ), con đ??c g?i la Bokassa I, la m?t nha lanh đ?o chinh tr? va quan s? Trung Phi, t?ng la T?ng th?ng th? 2 c?a C?ng hoa Trung Phi va la hoang đ? t? phong c?a qu?c gia k? v? - đ? qu?c Trung Phi cho đ?n khi b? ph? tru?t ngay 20 thang 9 n?m 1979.

Trong th?i k? nay, Bokassa đa ? ch?c t?ng th?ng kho?ng 11 n?m va ba n?m v?i t? cach la hoang đ? t? x?ng c?a đ? qu?c Trung Phi. Ch? đ? đ?c tai quan s? nay keo dai t? ngay 4 thang 12 n?m 1976 đ?n ngay 21 thang 9 n?m 1979. Sau khi ong b? l?t đ?, C?ng hoa Trung Phi đa đ??c khoi ph?c b?i ng??i ti?n nhi?m David Dacko . Danh hi?u đ? qu?c c?a Bokassa khong đ?t đ??c s? cong nh?n t? c?ng đ?ng qu?c t?.

Th? ?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

H? ten đ?y đ? c?a Bokassa la Jean Bedel Bokassa, thu?c b? t?c M'Baka. Ong sinh ngay 22 thang 2 n?m 1921, la m?t trong 12 ng??i con c?a Mindogon Bokassa, m?t tr??ng lang va v? Marie Yokowo ? Bobangui, m?t ngoi lang M'Baka l?n trong l?u v?c Lobaye, ria c?a khu r?ng xich đ?o, sau đo la m?t m?t ph?n c?a Xich đ?o chau Phi thu?c Phap , cach Bangui kho?ng 80 km v? phia tay nam. ^[1] Mindogon b? bu?c ph?i cho ng??i dan lang minh lam vi?c cho cong ty lam nghi?p Forestiere c?a Phap. Sau đo Mindogon quy?t đ?nh ch?ng theo m?nh l?nh c?a Phap, ong đa th? m?t s? dan lang đang b? Forestiere b?t lam con tin. Cong ty coi đay la m?t hanh đ?ng n?i lo?n, vi v?y h? đa giam gi? Mindogon. ^[1] Vao ngay 13 thang 11 n?m 1927, ong b? đanh đ?n ch?t t?i qu?ng tr??ng th? tr?n ngay ben ngoai v?n phong qu?n. M?t tu?n sau, m? c?a Bokassa khong th? ch?u đ?ng n?i đau m?t ch?ng, đa t? t?. ^{[1] [2]}

Trong th?i đi?m m? coi cha m?, Bokassa đang la h?c sinh b?c ti?u h?c t?i Tr??ng Sainte Jeane d'Arc ? M'Baiki. Trong th?i gian h?c c?a minh, ong tr? nen đ?c bi?t yeu thich m?t cu?n sach ng? phap ti?ng Phap c?a m?t tac gi? ten Jean Bedel. Cac giao vien nh?n th?y s? g?n bo nay va b?t đ?u g?i Bokassa la "Jean-Bedel". ^[3]

Tu?i thi?u nien, ong h?c ? Tr??ng trung h?c Ecole Saint-Louis ? Bangu. Sau khi t?t nghi?p vao n?m 1939, Bokassa đa gia nh?p quan đ?i th?c dan Phap v?i t? cach la m?t tirailleur (t?m d?ch: b? binh h?ng nh?) vao ngay 19 thang 5 n?m 1939. ^[3]

Binh nghi?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Khi Th? chi?n II n? ra, n??c Phap b? quan đ?i đ?c Qu?c xa chi?m đong, Bokassa gia nh?p l?c l??ng "Phap t? do" do De Gaulle lanh đ?o. Ong đ??c th?ng c?p h? s? khi tham gia chi?n d?ch gi?i phong t?nh Provence , Phap r?i đ??c cho đi h?c l?p đao t?o s? quan.

N?m 1950, Bokassa sang Vi?t Nam , la linh le d??ng trong quan đ?i vi?n chinh Phap va đ??c th??ng Huan ch??ng B?c đ?u b?i tinh . Th?i gian ? Vi?t Nam, ong l?y ba Nguy?n Th? Hu? r?i co m?t đ?a con gai, đ?t ten la Martine Nguy?n.

C?m quy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1960, Xich đ?o chau Phi thu?c Phap gianh l?i đ??c đ?c l?p. V? t?ng th?ng m?i c?a qu?c gia nay la David Dacko - v?n co h? hang xa v?i Bokassa - quy?t đ?nh đ?i ten n??c thanh C?ng hoa Trung Phi r?i m?i Bokassa v? n?m quy?n ch? huy quan đ?i. N?m 1966, v?i l?c l??ng v? trang trong tay, Bokassa ti?n hanh đ?o chinh , l?t đ? David Dacko, t? x?ng T?ng th?ng su?t đ?i.

Hoang đ? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1976, Bokassa đ?p đ? n?n C?ng hoa , len lam "hoang đ?", đ?i ten n??c thanh đ? qu?c Trung Phi . L? đ?ng quang xa hoa tieu t?n 22 tri?u USD.

Bokassa la m?t ng??i đ?c tai va đ?c ac khi?n nhan dan va cac n??c qu?c t? khong ch?u n?i. N?m 1979 Phap va l?c l??ng đ?o chinh t?n cong l?t đ? Bokassa. Khong khang c? đ??c Bokassa ph?i b? ch?y sang B? Bi?n Nga r?i sau đo la Phap , n?i ong co nhi?u lau đai nguy nga. Ong b? chinh quy?n m?i k?t an t? hinh v?ng m?t.

S? đ?c tai va cu?c s?ng xa hoa [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong th?i gian lam "hoang đ?", Bokassa co s? thich s?u t?p vang b?c, đa quy. Trong s? nh?ng đ? chau bau ma ong thu th?p đ??c, co 2 vien kim c??ng tho r?t l?n nh?ng ch?a bao gi? ong đ?ng y cho mai gi?a. đ? mua chu?c cac chinh tr? gia - trong đo co c? T?ng th?ng Phap Valery Giscard d'Estaing , Bokassa đa dung kim c??ng lam v? khi . Sau nay, Bokassa t? cao T?ng th?ng d'Estaing đa đ?ng sau cu?c đ?o chinh l?t đ? ong va cu?m m?t Hoang h?u Catherine c?a ong.

đ? th? hi?n quy?n l?c c?a m?t "hoang đ?", Bokassa đ?t ten cho nhi?u cong trinh ? th? đo Bengui b?ng ten minh nh? Cung th? thao Jean Bedel Bokassa, đ?i l? Bokassa , đ?i h?c T?ng h?p Jean Bedel Bokassa… Ben c?nh đo, Bokassa con cho xay d?ng nhi?u "dinh t?ng th?ng" nh? Villa Kolongo, Villa Berengo, đ?ng th?i la ch? c?a nhi?u nha hang ?n u?ng, x??ng d?t v?i, trang tr?i nuoi gia suc, hai hang hang khong dan s?, m?t hang mua ban nga voi... Theo bao Le Figaro, Bokassa đa t? phong cho minh la "đ? nh?t nong dan va đ? nh?t th??ng gia c?a đ? ch? Trung Phi". Nh?ng ng??i t?ng co th?i gian than c?n v?i Bokassa k? l?i r?ng ong ta t? cho minh co quy?n lam hoang đ? su?t đ?i , kiem B? tr??ng T? phap, Qu?c phong, N?i v? va cac b? khac.

S? l?nh nh?t c?a qu?c t? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau m?t th?p nien cai tr?, Bokassa t? ch?c l? đ?ng quang Hoang đ? Bokassa đ? nh?t. Tuy nhien, đa s? cac qu?c gia đ?ng minh lan c?n đ?u ngheo nen ch?ng ai g?i ti?n ?ng h?. Ch? co n??c Phap t?ng 22 tri?u franc đ? mua s?c ph?c cho hang nghin quan khach, m?t ngai vang cao 3,5 met, r?ng 5 met lam theo ki?u Napoleon co vi?n n?m vang, tam con ng?a tr?ng, m?t m? tri?u thien n?m vang va kim c??ng do nha kim hoan n?i ti?ng Arthus Bertrand c?a Phap th?c hi?n v?i nh?ng vien kim c??ng ma co vien len đ?n 8 carat . Ngoai ra con co 2 b?c chan dung Bokassa đ? nh?t v? b?i h?a s? Hans Linus, ng??i đ?c. H?n 24.000 chai r??u vang cao c?p Moet et Chandon va 4.000 chai r??u vang sieu cao c?p Chateau Mouton Rothschild va Chateau Lafite Rothschild đ??c mua v? ph?c v? th?c khach cung 60 chi?c oto Mercedes mang t? Tay đ?c sang. 

Tuy nhien, khac v?i l? đ?ng quang c?a Vua Haile Selassie , x? lang gi?ng Ethiopia h?i n?m 1930 v?i h?u nh? toan b? cac t?ng th?ng, vua chua, b? tr??ng cac n??c than h?u đ?u hi?n di?n, l? đ?ng quang c?a "Bokassa đ? nh?t" ch? co t??ng Franco (Tay Ban Nha), Hoang đ? Hirohito (Nh?t B?n), Vua Shah Reza Pahlavi (Iran), Idi Amin (Uganda), Mobutu Sese Seko x? Zaire, ngoai ra Toa thanh Vatican t? ch?i cho Bokassa lam l? x?ng đ? ? nha th? chinh toa Bangui.

Gia s?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

? Phap, Bokassa lam ch? nhi?u b?t đ?ng s?n nh? lau đai Villemorant ? Saint Louis Chavanon, lau đai Handicourt de La Cottenciere ? ngo?i o th? đo Paris , lau đai Mezy sur Seine, lau đai Nice va nha hang khach s?n Le Montagne ? Romorantin.

Gia đinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Jean-Bedel Bokassa co nhi?u v? be nh? v? n? Martine N'Douta, k? v?n th??ng ganh t? v?i cac ba v? be ng??i Gabon, Tunisie, Phap, B?, Lybie, Cameroon, đ?c, Th?y đi?n, Zaire, Trung Qu?c. Nhi?u ng??i trong s? h? đ??c cac nha lanh đ?o s? t?i "t?ng" cho Bokassa khi ong ta cong du cac qu?c gia nay, ch?ng h?n nh? ba v? be ng??i đai Loan la "qua t?ng" c?a T??ng Gi?i Th?ch , luc ?y c?m quy?n ? đai Loan . T?i Gabon , trong phai đoan ra san bay đon ti?p Hoang đ? Bokassa, ong ta đ?c bi?t đ? y đ?n m?t co gai ten la Joelle. B? qua t?t c? m?i nghi l? ngo?i giao, Bokassa d?n Joelle "đ?ng đi đau h?t" r?i ti?n đ?n tr??c m?t T?ng th?ng Omar Bongo : "H?i nay toi đ?n v?i t? cach qu?c khach, bay gi? toi g?p anh v?i t? cach rieng đ? xin c??i m?t cong dan c?a anh lam v?".

Du mu?n du khong, T?ng th?ng Omar Bongo c?ng ph?i đ?ng y. Khi cong du m?t qu?c gia khac, Bokassa g?p co v? n? toc vang Gabriela Brimba trong m?t v? tr??ng. Ng? l?i c?u hon v?i co ta nh?ng b? t? ch?i, Bokassa li?n "noi nh?" v?i lanh t? n??c nay. Ch? h?n m?t thang sau, Gabriela Brimba đ??c đ?a t?i Bangui r?i đ??c Bokassa đ?i ten thanh Martine N'Douta. Sau khi ch? đ? c?a qu?c gia ?y s?p đ?, Brimba tr? v? c? qu?c, b? l?i đ?a con gai ten la Anne de Berengo cho Bokassa nuoi d??ng.

T?i ac phanh phui [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau cu?c đ?o chinh l?t đ? Bokassa mang ten "Operation Barracuda" di?n ra ngay 20/9/1979, ph?n l?n tai s?n c?a Bokassa đ?u b? t?ch thu. Nhi?u n??c t? ch?i cho ong t? n?n. Ch? co T?ng th?ng B? Bi?n Nga la Felix Houphouet Boigny ch?u ch?a ch?p ong vi ap l?c c?a Phap. đ?n luc ?y, nhi?u t?i ac c?a Bokassa m?i b? phanh phui. T?i Villa Kolongo, ngoai hang tr?m vien kim c??ng va đ?ng h? đeo tay b?ng vang rong, con co nh?ng chi?c t? c?p đong ben trong ch?a xac ng??i, ph?n l?n la cac lanh t? sinh vien tranh đ?u ch?ng Bokassa. D??i h? n??c, c?ng co r?t nhi?u x??ng ng??i. Phe đ?o chinh kh?ng đ?nh r?ng nh?ng b? x??ng ?y la ph?n con l?i sau khi Bokassa đa ?n th?t ng??i đ? tr??ng sinh.

K?t thuc [ s?a | s?a ma ngu?n ]

V? cu?i đ?i, Bokassa vi?t cu?n h?i ky "Ma Verite" - Chan ly đ?i toi - nh?ng ch?a k?p xu?t b?n thi đa b? Chinh ph? Phap thu h?i. T?t n?m 1985, Bokassa lam l? k? ni?m 20 n?m c?m quy?n t?i lau đai Handricourt n?m ? phia tay Paris nh?ng ch? co ong va nh?ng đ?a con.

Tren b?c t??ng trong đ?i s?nh, Bokassa cho tr?ng bay chan dung Hoang h?u Catherine, Hoang đ? Napoleon va b?c ?nh tr?n đi?n Bien Ph?. Vi khong co ti?n mua th?c ?n nuoi 15 đ?a con, m?i đ?a m?t m?, nen Bokassa lam đ?n xin Chinh ph? Phap ti?n tr? c?p th?i gian 6 thang n?m đi?u tr? v?t th??ng t?i m?t quan y vi?n ? Sai Gon h?i th?p nien 1950. May thay, vai thang sau ngay g?i đ?n, Bokassa đ??c toa an tr? l?i chi?c oto Corvette va m?t may bay tr? gia 6 tri?u franc. L?p t?c, Bokassa rao ban đ? l?y ti?n tr?n ch?y kh?i n??c Phap.

Tr??c khi b? tr?n, Bokassa vi?t th? cho T?ng th?ng Phap la Francois Mitterand , n?i dung t? nh?n minh la "cong dan t? do" tr? v? C?ng hoa Trung Phi va s?n sang  ph?c v? đ?t n??c n?u co l?i m?i. Luc xu?ng san bay Bangui, Bokassa đ?nh đ?c m?t bai di?n v?n, kh?ng đ?nh minh v?n la "Hoang đ? Bokassa đ? nh?t" thi b? an ninh Phap phat hi?n va b?t gi?. Tam thang sau, Toa an C?ng hoa Trung Phi tuyen b? x? t? hinh ong ta. Bi?n h? tr??c toa, Bokassa noi ong b? bu?c t?i ch? vi ong la ng??i chau Phi. đ??c gi?m xu?ng con tu chung than nh?ng ch? sau 6 n?m n?m nha đa, Bokassa đ??c tha.

Bokassa ch?t ngay 3/11/1996 trong s? ngheo kho, tung qu?n. Vai n?m tr??c khi m?t, ong luon m?c b? quan ph?c "Th?ng ch? C?ng hoa" v?i 7 hang huy ch??ng, huy hi?u th?i Napoleon. Du ? trong nha hay ra đ??ng, tren tay Bokassa luc nao c?ng co cay g?y ch? huy ma ong ta g?i la "cay g?y cong ly - canne de justice". Luc ch?t, ngoai cay g?y, tai s?n duy nh?t c?a "Hoang đ? Bokassa đ? nh?t" ch? la m?t b? qu?n ao mau tr?ng ma Bokassa cho r?ng no co xu?t x? t? Jerusalem.

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngu?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]