Harold Godwinson
(ho?c con g?i la
Harold II
) (
ti?ng Anh
c?: Harold G?dwines sunu;
1022
- 14/10 /
1066
) la v? vua Anglo-Saxon cu?i cung c?a n??c
Anh
. Harold tr? vi t? 6 thang 1 n?m 1066 cho đ?n khi ong thi?t m?ng trong
tr?n Hastings
, ngay 14 thang 10 c?a n?m đo,
[1]
trong cu?c chi?n đ?u đ? ng?n ch?n cu?c xam l??c c?a ng??i Norman do William k? chinh ph?c ch? huy trong cu?c xam l?ng c?a ng??i Norman vao n??c Anh. Harold la m?t trong ba v? vua c?a n??c Anh đa
ch?t
trong chi?n tr?n, hai ng??i kia la
Richard S? t? tam
va
Richard III
(hai v? vua sau đ?u la dong h?
Plantagenet
).
Harold la m?t con trai c?a Godwin m?t tay
Ba t??c
hung m?nh x? Wessex va v? c?a ong la Gytha Thorkelsdottir, Godwin va Gytha co nhi?u con cai, nh?ng ng??i con trai đ?c bi?t la Sweyn, Harold, Tostig, Gyrth va Leofwine va m?t ng??i con gai ten
Edith x? Wessex
(n?m
1029
-
1075
), ng??i đa tr? thanh
Hoang h?u
c?a vua
Edward Sam H?i
.
Gi?ng nh? la k?t qu? c?a cu?c hon nhan c?a ch? gai c?a minh v?i nha vua, Harold, ng??i con trai th? hai c?a Godwin, tr? thanh Ba t??c đong Anglia n?m 1045. Harold ph?i đi s?ng l?u vong cung
cha
minh n?m 1051, nh?ng đa giup ong l?y l?i v? tri c?a minh m?t n?m sau đo. Khi Godwin ch?t trong n?m 1053 Harold đa th?a k? ong lam Ba t??c x? Wessex (m?t t?nh ? th?i đi?m đo bao g?m cac vung phia Nam c?a n??c Anh). S? ki?n nay lam cho ong ta tr? thanh nhan v?t co quy?n l?c b?c nh?t ? n??c Anh ch? m?i sau co nha vua, d??i m?t ng??i ma đ?ng tren v?n ng??i.
Vao n?m 1058, Harold c?ng đa tr? thanh Ba t??c x? Hereford va thay th? ng??i cha đa ch?t c?a minh đ? tr? thanh th? l?nh c?a phe ch?ng đ?i cac m?i ?nh h??ng ngay cang gia t?ng c?a ng??i Norman ? Anh sau khi ph?c h?i l?i đ??c ngoi vua c?a Anh cho nha vua Edward Sam H?i (1042-1066), ng??i đa co h?n 25 n?m s?ng l?u vong ?
Normandy
. Ong đa co đ??c vinh quang trong m?t lo?t cac chi?n d?ch (1062-1063) khi ch?ng l?i
Llywelyn ap Gruffydd
c?a Gwynedd, ng??i cai tr?
x? Uyen
. Cu?c xung đ?t nay đa k?t thuc v?i th?t b?i hoan toan c?a Gruffydd va ong nay đa b? gi?t ch?t b?i chinh quan đ?i c?a ong ta trong n?m 1063.
Trong n?m 1064, co v? nh? Harold b? chim tau ?
Ponthieu
. Co nhi?u đ?n th?i v? chuy?n đi nay. Theo cac tai li?u s?m nh?t ng??i Norman ngay sau cu?c chinh ph?c ghi l?i r?ng ? m?t kho?ng th?i gian tr??c đo, Robert ten T?ng Giam m?c Canterbury đa đ??c g?i b?i v? vua khong co con n?i doi đ? b? nhi?m William x? Normandy lam ng??i
th?a k?
v? đ?ng ben ngo?i c?a Edward va noi r?ng ngay sau đo Harold đa g?i đ?n l?i th? trung thanh v?i William.
[2]
Cac nha nghien c?u đa khong đ?ng y v?i đ? tin c?y c?a cau chuy?n nay. It nh?t la d??ng nh? William đa tin t??ng r?ng ong đ??c k?, nh?ng c?ng co th? William đa b? nh?m l?n ho?c co th? do c? hai ng??i, b?i vi luc đo vi?c th?a k? ngoi vua Anh khong đ??c xac đ?nh b?i v? vua đang tr? vi.
Thay vao đo,
Witenagemot
t?c m?t đ?i ng? nh?ng danh nhan hang đ?u c?a v??ng qu?c s? đ??c tri?u t?p sau khi nha vua t? tr?n đ? ch?n m?t ng??i k? nhi?m. Cach ?ng x? c?a Edward khong phu h?p v?i nh?ng gi ong đa h?a h?n, ch?ng h?n nh? nh?ng n? l?c c?a ong đ? g?i l?i chau trai c?a ong-Edward K? b? l?u đay, con trai c?a vua
Edmund Ironside
, t?
Hungary
v? vao n?m 1057.
[3]
Sau đo cac s? gia Norman đ?a ra m?t cach gi?i thich khac cho cu?c hanh trinh Harold, r?ng ong đang tim cach gi?i thoat cho cac thanh vien c?a gia đinh ng??i b? b?t lam con tin t? cu?c l?u đay c?a Godwin n?m 1051, ho?c th?m chi r?ng ong đa ch? đ?n gi?n la đang đi d?c theo b? bi?n c?a n??c Anh va đanh b?t
ca
, h? ph?i dong bu?m ra kh?i
eo bi?n Anh
vi m?t c?n bao b?t ng?. Co s? đ?ng thu?n chung r?ng ong đa r?i kh?i Bosham va b? gio th?i l?c h??ng đi r?i ph?i đ? b? xu?ng b? bi?n Ponthieu, n?i ong b? b?t gi? lam con tin b?i
Cong t??c Guy
. Cong t??c William đ?n đo ngay l?p t?c va ra l?nh cho Guy ap gi?i Harold qua ch? ong ta.
[4]
D??ng nh? sau đo Harold đi cung v?i William đ? chi?n đ?u ch?ng l?i
Conan II
, Cong t??c x?
Bretagne
(Bretagne) hi?n la k? thu c?a William. Trong khi ti?n vao Bretagne, ngang qua tu vi?n kien c? Mont St Michel, Harold đ??c ghi l?i la đa gi?i c?u hai binh s? c?a William t? bai cat lun. H? bam đu?i Conan t?
Dol de Bretagne
đ?n
Rennes
va cu?i cung la đ?n
Dinan
, n?i ong nay đ?u hang va giao chi?c chia khoa c?a chi?c phao đai tren m?i c?a m?t ng?n giao. William đa cho Harold xem cac đ? binh giap va cac hi?p s? c?a ong ta. Cac tai li?u c?a
Tapestry Bayeux
va cac ghi chep Norman khac sau đo ghi l?i r?ng Harold đa th? tr??c cac ch?ng tich thieng lieng va tr??c William r?ng s? h? tr? vi?c ong nay len ngoi vua n??c Anh. Sau cai ch?t c?a Harold, ng??i Norman đa ngay l?p t?c cao bu?c r?ng khi nh?n
v??ng mi?n
n??c Anh, Harold đa t? ph?n b?i l?i th? c?a minh.
Do
Tostig
đa cho t?ng g?p đoi
thu?
ma m?t cach b?t cong vao n?m 1065 va đi?u nay đe d?a gay ra m?t cu?c n?i chi?n trong long n??c Anh, Harold đa h? tr? ng??i
Northumbrian
(m?t đam ng??i m?i r? ? phia B?c) n?i d?y ch?ng l?i Tostig-anh trai c?a ong va thay th? ong ta b?ng Morcar. S? ki?n nay c?ng c? vi?c ch?p nh?n ong nh? la ng??i k? nhi?m Edward, nh?ng đa lam chia gia đinh ong m?t cach ch?t ng??i va đ?y
Tostig
sang lien minh v?i vua
Harald Hardrada
c?a x?
Na Uy
.
? tu?i kho?ng 25 Harold
k?t hon
v?i
Edith Swannesha
va co it nh?t sau ng??i con v?i ba nay. Cu?c hon nhan nay đ??c ch?p nh?n r?ng rai b?i cac giao dan, m?c du cac giao s? chi coi Edith la tinh nhan c?a Harold. Con cai c?a h? may m?n la đa khong b? coi la
ngoai gia thu
. Theo
Orderic Vitalis
thi Harold đa t?ng
đinh hon
v?i Adeliza co con gai c?a William, Cong t??c x? Normandy, sau nay la William K? chinh ph?c vi th? ma ba nay đa ? gia khong bao gi? l?y them ong ch?ng nao n?a.
[5]
Vao trung tu?n thang 1 n?m 1066, Harold k?t hon v?i
Edith
(ho?c Ealdgyth), con gai c?a
Ælfgar
-Ba t??c x?
Mercia
(m?t x? giau co vi la trung tam
th??ng m?i
va
hang h?i
c?a n??c Anh h?i đo) va la
qu? ph?
c?a hoang t?
x? Uyen
Gruffydd Llywelyn
, m?t k? thu c?a ng??i Anh. Edith co hai con trai - co th? la sinh đoi ten la Harold va Ulf (sinh vao thang 11 n?m 1066), c? hai đ?u s?ng sot đ?n khi tr??ng thanh va co l? đa ph?i s?ng cu?c s?ng l?u vong vi th?t b?i.
Sau khi ch?ng ba qua đ?i, ng??i ta noi r?ng hoang h?u đa t? n?n ? ch? ng??i anh em minh t?c
Edwin
, Ba t??c x?
Mercia
va
Morcar
x?
Northumbria
nh?ng c? hai ng??i nay ban đ?u ch?p nh?n chung s?ng hoa binh v?i quan xam l??c sau đo l?i n?i lo?n va b? m?t c? cu?c s?ng l?n đ?t đai c?a h?, con Aldith co th? l?i ph?i đao t?u ra h?i ngo?i. Godwine va Edmund, hai con trai c?a Harold thi ch?y sang
Ai Nh? Lan
va sau đo chi?m l?y Devon nh?ng b? đanh b?i b?i
Brian
c?a B? r?-ta-nh?.
Vao cu?i 1065, vua
Edward Sam H?i
?m n?ng va r?i vao tr?ng thai me man b?t t?nh ma khong k?p noi ro r?ng ong mu?n ai k? v?, ong s? b? ai ch?n ai. Ngay 05 thang 1 n?m 1066, theo ghi chep c?a
Vita Ædwardi Regis
ong qua đ?i, nh?ng tr??c khi ch?t ong t?nh l?i trong m?t kho?ng kh?c ng?n ng?i (hi?n t??ng h?i quang ph?n chi?u) va trao v? goa c?a ong va v??ng qu?c d??i s? b?o v? c?a Harold. đo?n tai li?u nay c?ng ghi chep m?t cach m? h?, ?m ? t??ng t? nh? qu?n v?i
Tapestry Bayeux
, ch? đ?n gi?n mo t? r?ng Edward c? h? ch? vao m?t ng??i đan ong ma ong ngh? r?ng đo la Harold.
[6]
Khi
Witenagemot
đ??c tri?u t?p di?n ki?n vao ngay hom sau, h? ch?n Harold lam ng??i th?a k? va t? ch?c l? đ?ng quang ngay sau ngay 6 thang Gieng, r?t co th? bu?i l? đa đ??c t? ch?c t?i Westminster Abbey (tuy nhien khong con co b?ng ch?ng đ? ch?ng th?c đi?u nay).
[7]
M?c du cac ngu?n tai li?u c?a ng??i Norman sau đo c? mo t? r?ng l? đ?ng quang nay đ??c t? ch?c m?t cach nhanh chong, nh?ng d??ng nh? no đ??c ti?n hanh b?i t?t c? quy t?c c?a n??c Anh đang co m?t t?i Westminster đ? d?
l? Hi?n Linh
ch? khong ph?i vi Harold c? g?ng tim cach ti?m đo?t
ngai vang
.
Vao đ?u thang Gieng 1066, khi nghe r?ng Harold đa len ngoi vua, William-Cong t??c x? Normandy ch?p c? h?i ngay l?p t?c b?t đ?u k? ho?ch xam l??c b?ng cach xay d?ng m?t h?m đ?i g?m 700 tau chi?n va tau v?n t?i t?i
DivessurMer
tren b? bi?n
Normandy
. Ban đ?u, William khong co đ??c s? h? tr? cho cu?c xam l??c, nh?ng khi ong nay tuyen b? r?ng Harold đa tuyen th? tr??c cac đi?m linh thieng đ? h? tr? cho yeu c?u đoi len
ngai vang
c?a ong ta sau khi b? đ?m tau ? Ponthieu, William đa đ??c
ban ph??c lanh
c?a Giao h?i va nhieu nha
quy t?c
keo đ?n đ? tham gia vao cu?c ph?c c?a ong.
D? đoan tr??c v? cu?c xam l??c khong th? tranh kh?i, Harold cho t?p h?p quan c?a ong ? tren
đ?o Wight
, nh?ng do gio khong thu?n l?i nen h?m đ?i xam l??c v?n ph?i ? l?i c?ng. Ngay 08 thang 9 vi c?n ngu?n cung c?p
l??ng th?o
nen Harold ph?i gi?i tan quan đ?i va ong tr? v?
Luan đon
. Cung ngay
Hardrada Harald
c?a
Na Uy
, ng??i c?ng tuyen b? đoi s? h?u v??ng mi?n n??c Anh cung v?i
Tostig
đa ti?n hanh m?t cu?c xam l??c va đ? b? h?m đ?i c?a minh xu?ng
song Tyne
.
Luc nay, m?c tieu c?a cu?c xam l??c la thanh ph?
Yorkshire
, Harald Hardrada va Tostig đanh b?i cac ba t??c ng??i Anh Edwin x? Mercia va Morcar x? Northumbria t?i
tr?n ?i Fulford
? g?n York vao ngay 20 thang Chin. H? đa l?n l??t b? đanh b?i va b? gi?t b?i quan đ?i c?a Harold n?m ngay sau đo t?i
tr?n Stamford Bridge
, Harold đa d?n quan c?a minh v? phia b?c trong m?t cu?c hanh quan b?n ngay t? Luan đon va b?t g?p h? m?t cach b?t thih linh. Theo
Snorri Sturluson
, tr??c khi tr?n đanh n? ra co m?t ng??i đan ong d?ng c?m c??i
ng?a
đ?n g?p
Harald Hardrada
va
Tostig
va noi v?i Tostig r?ng s? tr? l?i lanh đ?a ba t??c cho ong ta n?u ong ta ch?u r?i b? Harald Hardrada.
Khi Tostig h?i Harold anh trai c?a ong s? s?n sang cho Harald Hardrada nh?ng th? gi đ? ong ta ch?m d?t nh?ng r?c r?i c?a minh, ng??i k? s? tr? l?i r?ng ong s? cho Hardrada 7 t?c đ?t vi ong nay cao h?n nh?ng ng??i đan ong khac. Harald Hardrada r?t co ?n t??ng v? ng??i k? s? va h?i Tostig ten c?a ng??i đo, Tostig tr? l?i r?ng ng??i k? s? khong ai khac ma chinh la Harold Godwinson.
[8]
Theo Henry x? Huntingdon, thi Harold tr? l?i "6 t?c đ?t ho?c la nhi?u h?n n?a n?u nh? h?n mu?n, vi d??ng nh? la h?n cao h?n so v?i h?u h?t m?i ng??i ". Tuy nhien cau chuy?n nay d??ng nh? ch? la theu d?t.
Sau khi dep lo?n ph??ng B?c, Harold c? g?ng ch?n ch?nh đ?i quan c?a minh đ? ti?n v? Normady ch?ng l?i vua William I. M?t tr?n k?ch chi?n đa x?y ra, quan Anh do Harold ch? huy đa chi?n đ?u khong đ?n n?i nao nh?ng sau cung do ham chi?n nen đa b? v? tr?n. B?n than Harold thi b? trung m?t m?i ten ngay ? m?t va sau đo b? quan Norman xong vao đam ch?t t?i ch?.
- ^
DeVries, K.,
The Norwegian Invasion of England in 1066
. Woodbridge, Suffolk: Boydell Press, 1999
ISBN 0-85115-763-7
- ^
David Howarth,
1066: The Year of the Conquest
, Penguin Books, 1983, pp. 69-70; Elisabeth van Houts, ed.
The
Gesta Normannorum Ducum
of William of Jumieges, Orderic Vitalis and Robert of Torigni
, Clarendon Press: Oxford, 1995, vol. 2, pp. 158-61
- ^
Howarth,
1066: The Year of the Conquest
, pp. 69-70. Edward may not have been blameless in this situation, as at least one other man, Sweyn II of Denmark, also thought Edward had promised him the succession.
- ^
Howarth,
1066: The Year of the Conquest
, pp. 71-72
- ^
Round, J. H. (1885).
“Adeliza (d 1066?)”
.
Dictionary of National Biography
Vol. I
. Smith, Elder & Co
. Truy c?p ngay 9 thang 11 n?m 2009
.
B?n m?u:DNBfirst
- ^
Frank Barlow,
Edward the Confessor
, University of California Press: Los Angeles, 1970, p. 251. Barlow points out that the author of the
Vita
, who appears to have looked favorably on Harold, was writing after the Conquest and may have been intentionally vague.
- ^
Westminster Abbey Official site - Coronations
- ^
Sturluson, Snorri (1966).
King Harald's Saga
. Baltimore, Maryland: Penguin Books. tr.
149
.