Hung Lan
(
1922
?
1986
) la m?t nh?c s? Vi?t Nam, tac gi? nh?ng ca khuc "He v?", "Kh?e vi n??c", "Vi?t Nam minh chau tr?i đong" (qu?c ca c?a
đ? qu?c Vi?t Nam
, đ?ng ca c?a
Vi?t Nam Qu?c Dan đ?ng
va
đ?i Vi?t Qu?c dan đ?ng
). Ong c?ng la m?t giao s? gi?ng d?y am nh?c va la ng??i kh?i x??ng dung
ti?ng Vi?t
đ? hat
thanh ca
, ong c?ng la tac gi? đ?t l?i
Vi?t
cho bai "
Silent Night
" n?i ti?ng v?i t?a đ?
đem thanh vo cung
.
Hung Lan ten th?t la
Hoang V?n C??ng
, nh?ng do nh?m l?n, gi?y khai sinh ghi la
Hoang V?n H??ng
, sau l?i đ?i la
Hoang V?n H??ng
. Ong sinh ngay
23 thang 6
n?m
1922
t?i ph? Ph? Doan,
Hoan Ki?m
,
Ha N?i
, trong m?t gia đinh
Cong giao
. Ong la ng??i con th? 4 trong gia đinh co 11 anh ch? em. M? ong la ba Nguy?n Th? Nh?, ng??i
Ph? Ly
,
Ha Nam
. Cha ong v?n la ng??i h? Nguy?n, ten th?t la Nguy?n V?n Thi?n, ng??i lang H??ng đi?n (?), t?nh
Sa đec
. V?n ong n?i c?a ong la Nguy?n Minh Chau t? Sa đec ra Ha N?i lam vi?c, mang theo ong Thi?n. Sau khi ong Chau tr? v? Sa đec thi g?i l?i ong Thi?n cho m?t ng??i b?n ?
S?n Tay
la Hoang Xuan Khoat. V? sau, ong Thi?n đ??c ong Khoat nh?n lam con va cho đ?i sang h? Hoang. T? đo, ong Thi?n va cac con sau nay đ?u mang h? Hoang.
[1]
Xu?t than trong gia đinh Cong giao, vi v?y t? nh? ong đa ch?u phep
Thanh T?y
va mang ten thanh
Phero
.
N?m 1928
, ong theo h?c t?i tr??ng ti?u h?c Gendreau.
[2]
Ngay t? n?m 8 tu?i, ong đa b?t đ?u h?c nh?c v?i
linh m?c
ng??i Phap
P. Depautis (con g?i la
C? H??ng
) va đ??c tuy?n vao
ban h?p x??ng
Nha th? L?n Ha N?i
. N?m
1931
, ong theo h?c b?c
trung h?c
t?i tr??ng dong Lasan Puginier (con g?i la tr??ng Cac s? huynh Dong Thi?n Giao -
Freres des Ecoles Chretiennes de La Salle
). N?m 1934, ong h?c
nh?c
d??i s? h??ng d?n c?a linh m?c J. Bouis t?i
Ti?u ch?ng vi?n
Thanh Phero Hoang Nguyen ?
Phu Xuyen
,
Ha đong
(nay thu?c Ha N?i), r?i sau đo la đ?i ch?ng vi?n Xuan Bich (Saint Sulpice) ? Ha N?i.
B?t đ?u s? nghi?p am nh?c
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Ngay t? khi con h?c nh?c ? đ?i ch?ng vi?n Xuan Bich, ong va nhom sinh vien đ?i ch?ng vi?n Xuan Bich Ha N?i đa ngh? đ?n vi?c sang tac nh?ng bai
thanh ca
Vi?t Nam theo th? lo?i m?i. T? đo, vao thang 7 n?m
1945
, Nh?c đoan
Le B?o T?nh
đ??c thanh l?p, do ong lam đoan tr??ng. Trong su?t th?i gian 30 n?m, Nh?c đoan đa co nhi?u đong gop cho n?n am nh?c Vi?t Nam, trong đo Hung Lan c?ng co ph?n khong nh?. Th?i gian nay, ong b?t đ?u dung but danh
Nam Hoa
,
Lam Thanh
đ? sang tac nh?c. N?m
1943
, ong sang tac nh?c ph?m
R?ng đong
, đ??c gi?i th??ng c?a H?i Khuy?n h?c Ha N?i. N?m
1944
, ong sang tac bai hat
Vi?t Nam minh chau tr?i đong
, đ??c gi?i nh?t k? thi Am nh?c Toan qu?c trong n?m đo. Tac ph?m nay sau đ??c
đ?ng đ?i Vi?t
dung lam đ?ng ca.
Lien ti?p trong hai n?m
1945
-
1946
, m? r?i đ?n cha c?a Hung Lan qua đ?i. Ong ph?i b? h?c đ? co đi?u ki?n lo l?ng cho gia đinh vi cac em con nh?. N?m
1945
, ong nh?n d?y h?c ? tr??ng K? Gi?ng (nay thu?c huy?n Thanh Liem, t?nh
Ha Nam
), cach Ph? Ly ch?ng 5, 6
cay s?
. Trong nha th? K? S? c?a vung nay, b?y gi? co m?t cay
qu?n c?m
(
harmonium
) r?t t?t va ong th??ng dung đ? sang tac nhi?u bai hat va v? sau tr? nen n?i ti?ng. C?ng trong th?i gian nay, but hi?u Hung Lan ra đ?i, đ??c ghep t? hai ten c?a ng??i em th? n?m va th? tam c?a ong. Sau đo, ong nh?n lam giao s? d?y am nh?c t?i tr??ng Trung h?c Nguy?n Trai Ha N?i.
N?m
1946
, ong đa vi?t m?t bai hat h??ng ?ng v?i ten g?i "
Kh?e vi N??c
". Bai hat nhanh chong đ??c ph? bi?n va tr? thanh bai hat chinh cho phong trao th? d?c th? thao. Ngay
26 thang 5
n?m
1946
, nhan ngay h?i kh?e đ?u tien c?a n??c
Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa
, thanh nien va T? v? Th? đo Ha N?i đa trinh di?n bai th? d?c đ?ng di?n tren n?n bai
Kh?e vi N??c
. T? đo, cai ten Hung Lan tr? nen n?i ti?ng.
Khi cu?c
Khang chi?n ch?ng Phap
bung n? ? Ha N?i, ong c?ng theo khang chi?n m?t th?i gian. Tuy nhien, vi hoan c?nh gia đinh, ong đanh r?i chi?n khu tr? v? Ha N?i ti?p t?c d?y h?c. N?m
1948
, ong d?y am nh?c ?
Tr??ng Chu V?n An
, Ha N?i. N?m
1949
, ong cho xu?t b?n sach d?y am nh?c khai tam va s? đ?ng g?m 2 t?p, mang ten
Cay đan S?ng
đ??c Nha xu?t b?n Th? gi?i Ha N?i ?n hanh. Sau đo, ong ti?p t?c cho ra đ?i cac b? sach
Giao khoa Am nh?c
cho l?p đ? th?t, đ? l?c, đ? ng?, đ? t?.
[3]
Co th? noi ong la ng??i đ?u tien so?n sach giao khoa d?y am nh?c trong nha tr??ng ph? thong.
Ho?t đ?ng am nh?c t?i mi?n Nam
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Sau
Hi?p đ?nh Geneve
1954
, Hung Lan
di c? vao Nam
lam giao s? am nh?c c?a tr??ng Ca v? nh?c Ph? thong Sai Gon va c?ng la tr??ng ban Phat thanh Nha T?ng Giam đ?c Thanh nien va Th? thao Sai Gon. T? n?m
1957
, ong la giao s? d?y mon Ky x??ng am c?a
Tr??ng Qu?c gia Am nh?c va K?ch ngh?
Sai Gon. Cung th?i gian đo, ong ghi ten h?c va t?t nghi?p b?ng C? nhan
V?n ch??ng Phap
t?i
đ?i h?c V?n khoa Sai Gon
n?m
1963
.
Cung n?m đo, ong v? lam vi?c t?i Trung tam H?c li?u, B? Qu?c gia Giao d?c. N?m
1965
, ong đ??c b? nhi?m ch?c Ch? s? Phong Phat thanh H?c đ??ng, Trung tam H?c li?u, B? Qu?c gia Giao d?c,
Sai Gon
. N?m 1967-1968, ong đ??c c? đi tu nghi?p m?t khoa ng?n h?n t?i
Hoa K?
v? nganh
giao d?c
va
truy?n thong
t?i
đ?i h?c Syracuse
,
ti?u bang New York
(
Hoa K?
). Sau khi tr? v? Vi?t Nam, ong đa xay d?ng ch??ng trinh
đ? vui đ? h?c
do Trung tam H?c li?u phat hinh l?n đ?u vao n?m
1969
tren
đai Truy?n hinh Vi?t Nam
.
T? n?m
1971
cho đ?n n?m
1975
, ong v? Tr??ng S? ph?m thu?c
đ?i h?c đa L?t
d?y mon S? ph?m Am nh?c.
Sau
1975
, ong tr? v? t? gia t?i đ??ng
Nguy?n V?n Th?
, Thanh ph? H? Chi Minh. Do co th?i gian tham gia khang chi?n nh?ng l?i tr? v?, ong th??ng xuyen g?p ph?i s? nghi k? c?a nhi?u quan ch?c trong chinh quy?n m?i. Bai hat "Kh?e vi N??c" c?a ong m?t th?i gian b? c?m vi la bai hat c?a "ten ph?n b?i". Tuy nhien, do uy tin qua l?n c?a ong va s? can thi?p c?a nhi?u h?c tro c? c?a ong, nen ong khong b? lam kho d?. Ong ti?p t?c vi?c d?y nh?c va nghien c?u am nh?c t?i t? gia cho đ?n t?n khi qua đ?i ngay
17 thang 9
n?m
1986
.
Nh?ng sang tac c?a Hung Lan th??ng la cac b?n nh?c vui tr?, nh? "He v?", "Xom ngheo"... Ong r?t it vi?t cac b?n tinh c?m ?y m?, nh?ng c?ng đ? l?i m?t vai bai nh? "H?n Tr??ng Chi", "S?u l? th?"...
Theo nh?c s?
Ph?m Duy
, nh?c ph?m c?a Hung Lan co th? t?m chia ra ba lo?i:
- Lo?i tinh c?m ca nhan nh? "S?u l? th?", "H?n Tr??ng Chi"... Bai th? hai khong đ?c s?c l?m vi đang l? ph?i t? tinh (anh
Tr??ng Chi
hay co
M? N??ng
) thi Hung Lan ch? t? c?nh.
- Lo?i tinh c?m thien nhien nh? "V??n xuan", "Tr?ng len", "M?t mua xuan huy?n ?o"... Tac gi? la nha mo ph?m nen ca khuc khong đ? lang m?n tinh c?a th?i đ?i nen khong quy?n r? ng??i nghe.
- Lo?i keu g?i thanh nien nh? "R?ng đong", "Ti?ng g?i len đ??ng", "He v?", "Kho? vi n??c", "Mua h?p t?u", "Vi?t Nam minh chau tr?i đong"... V? sau, nh?ng bai nay đ??c in ra trong hai nh?c t?p mang ten
đ?i trai
va
H?c sinh
, danh rieng cho thanh, thi?u nien va nhi đ?ng, khi ong lam vi?c cho Trung tam H?c li?u c?a B? Qu?c gia Giao d?c. đay la lo?i ca khuc thanh cong nh?t c?a Hung Lan.
Theo tai li?u c?a gia đinh va cac b?n be, Hung Lan co kho?ng 900 tac ph?m va r?t nhi?u b?n đa b? th?t truy?n. Co th? k? ra m?t s? bai n?i ti?ng nh? "R?ng đong" đ??c vi?t n?m
1943
, đ??c gi?i th??ng Sang tac c?a H?i Khuy?n nh?c Ha N?i. "Vi?t Nam minh chau tr?i đong", đ??c gi?i nh?t k? thi Am nh?c Toan qu?c n?m
1944
, đ??c đ? c? lam
qu?c ca
c?a
Vi?t Nam C?ng Hoa
. Cung cac ca khuc nh? "Kho? vi n??c", "Co gai Vi?t'"...
V?
thanh ca
, ngoai tac ph?m "Ca vang l?i Chua 1, 2 va 3", nh?c s? Hung Lan con 80 bai
Thanh V?nh
?ng tac
. Ong c?ng la ng??i kh?i x??ng va phat huy phong trao dung ti?ng Vi?t trong thanh ca. Ong chinh la ng??i vi?t l?i Vi?t cho bai "Silent Night" n?i ti?ng v?i ten "
đem thanh vo cung
". N?m
1945
, Hung Lan ng??i sang l?p Ca đoan Le B?o T?nh t?i
Ha Nam
.
Ong c?ng vi?t kha nhi?u nh?c cho nhi đ?ng, n?i ti?ng la nh?ng bai "Em yeu ai", "Th?ng Ti sun", "Con co", "Ong tr?ng thu"... T?p nh?c
Vui ca len
la nh?c Hung Lan bien so?n cho thi?u nhi. Nh?c s? Hung Lan c?ng đa ph? trach ch??ng trinh Phat thanh H?c đ??ng cho tr? em, thi?u nien ? đai phat thanh Sai Gon
VTVN
.
Nh?c s? Hung Lan c?ng la ng??i nghien c?u, vi?t nhi?u cu?n sach v? am nh?c. Co th? noi ong la ng??i đ?u tien so?n
sach giao khoa
d?y am nh?c trong nha tr??ng ph? thong. Theo m?t bai bao tren c?a t?
Thanh Nien
:
"M?t trong nh?ng ng??i tham kh?o tai li?u nhi?u nh?t đ? so?n nh?c ly la nh?c s? Hung Lan đ? nghien c?u đ? xu?t m?t ph??ng phap m?i d?y nh?c cho thanh nien vao n?m
1979
"
.
Sach 1970: Tim hi?u dan nh?c Vi?t Nam
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
- 1971: Nh?c ng? Vi?t Nam
- 1972: Tim hi?u dan ca Vi?t Nam (gi?i nh?t Bien kh?o Ngh? thu?t)
- 1973: Vui Ca Len 1 va 2
- 1975-1986: Nh?c ly tan bien (Di c?o)
Sach giao khoa am nh?c c?a giao s? Hung Lan đa xu?t b?n:
- 1952: Giao khoa am nh?c (gi?i th??ng B? Qu?c gia Giao d?c
Vi?t Nam C?ng Hoa
)
- 1960: Nh?c ly toan th?
- 1964: H?i va đap nh?c ly, nh?c hoa am va nh?c đ?n đi?u
- 1974: Thu?t sang tac ca khuc, S? ph?m am nh?c th?c hanh
Ngoai ra ong con so?n 100 bai vi?t cho
phong c?m
(Accordion) đ?c t?u hay đ?m nh?c.
- Co gai Vi?t
- Em yeu ai (1963)
- H?n Tr??ng Chi
- He v? (1945)
- Kh?e vi n??c (1946)
- Linh m?i to te
- Lu?ng ca m?ch s?ng
- M?t mua xuan huy?n ?o
- Mua h?p t?u
- Nh? r?ng
- R?ng đong
- S?u l? th?
- Th?ng "Ti Sun" (1964)
- Ti?ng g?i len đ??ng
- Tr?ng len
- T? v??ng
- Vi?t Nam minh chau tr?i đong (Qu?c ca c?a
đ? qu?c Vi?t Nam
)
- V??n xuan
- Xom ngheo
- Ai len nui Chua
- Cao v?i khon vi
- Chua s?ng trong toi
- Con nay tr? v?
- Con v??n h?n len
- Co bao gi?
- Dang h?n xac
- đ?ng c? t??i
- Hai ng??i tien phong
- Hay ti?p nh?n con
- Hoan ca Ph?c Sinh
- Len nui Sion
- M? la mua xuan
- M?t gi?t s??ng
- Nguy?n c?u Thanh Linh
- Th?p ng?n n?n h?ng
- Th?y la cay nho
- Toi khong con co đ?n
- Treo len cao s?n
- Tren nui Cay D?u
- Vinh quang Chua
- V??n đ?a đang
- Xin ch? cho con
- Xin Thanh Th?n
Ngay
16 thang 9
n?m
2012
, t?i
Nha th? Thanh Phanxico đa Kao
(50
Nguy?n đinh Chi?u
,
ph??ng
đakao
,
Qu?n 1
,
Sai gon
) đa di?n ra Thanh l? t??ng ni?m c?
Nh?c s?
Hung Lan va ch??ng trinh "Sau M??i N?m Ng?i Ca Thien Chua" c?a ng??i
nh?c s?
Cong giao
tai hoa nay.
[4]
[5]
[6]
- ^
T?p san "Thanh Nh?c Ngay Nay", s? ra ngay 15 thang 12 n?m 2005, cac trang 29, 30, 31, 32.
- ^
Nay la tr??ng Hoan Ki?m, ph? Nha Chung, sat c?nh
Nha th? L?n Ha N?i
.
- ^
t??ng đ??ng cac l?p ph? thong c?p II ngay nay.
- ^
Bao Cong giao & dan T?c s? 1876 ngay 21 thang 9 n?m 2012, trang 35, l?i t?a: L? t??ng ni?m 26 n?m ngay m?t nh?c s? Hung Lan
- ^
Bao Cong giao & dan T?c s? 1876 ngay 21 thang 9 n?m 2012, trang 35, l?i t?a: Nh?c s? Hung Lan, am th?m ma đ?ng l?i
- ^
Bao Cong giao & dan T?c s? 1876 ngay 21 thang 9 n?m 2012, trang 05, l?i t?a: Th?m ng??ng m? ng??i tai hoa