한국   대만   중국   일본 
Giai c?p ? Wikipedia ti?ng Vi?t B??c t?i n?i dung

Giai c?p

Bach khoa toan th? m? Wikipedia
M?t ph?n c?a
Xa h?i h?c

Giai c?p , giai t?ng hay t?ng l?p đ? c?p đ?n cac th? b?c khac nhau phan bi?t gi?a cac ca nhan ho?c cac nhom ng??i trong cac xa h?i ho?c cac n?n v?n hoa . Cac s? gia va cac nha xa h?i h?c coi giai c?p la ph? quat (la s? ph? bi?n), m?c du nh?ng đi?u xac đ?nh giai c?p la r?t khac nhau t? xa h?i nay đ?n xa h?i khac. Th?m chi ngay c? trong m?t xa h?i, cac ca nhan khac nhau ho?c nh?ng nhom ng??i khac nhau c?ng co r?t nhi?u y t??ng khac nhau v? nh?ng đi?u gi lam nen th? b?c cao hay th?p trong tr?t t? xa h?i.

Theo Marx va Lenin , giai c?p la nh?ng t?p đoan ng??i to l?n, khac nhau v? đ?a v? c?a h? trong m?t h? th?ng s?n xu?t xa h?i nh?t đ?nh trong l?ch s? , khac nhau v? quan h? c?a h? (th??ng thi nh?ng quan h? nay đ??c phap lu?t quy đ?nh va th?a nh?n) đ?i v?i t? li?u s?n xu?t va phan cong lao đ?ng , v? vai tro c?a h? trong nh?ng t? ch?c lao đ?ng xa h?i , va nh? v?y la khac nhau v? cach th?c h??ng th? va v? ph?n c?a c?i it ho?c nhi?u ma h? đ??c h??ng.

Theo H? Chi Minh , t?t c? c?a c?i v?t ch?t trong xa h?i , đ?u do cong nhan va nong dan lam ra. Nh? s?c lao đ?ng c?a cong nhan va nong dan, xa h?i m?i s?ng con va phat tri?n. Nh?ng đa s? ng??i lao đ?ng thi su?t đ?i ngheo kho, ma thi?u s? ng??i khong lao đ?ng thi l?i h??ng th? thanh qu? lao đ?ng đo. đo la do m?t s? it ng??i đa chi?m lam t? h?u nh?ng t? li?u s?n xu?t c?a xa h?i. H? co t? li?u s?n xu?t nh?ng h? khong lam l?ng, h? b?t bu?c ng??i khac lam cho h? h??ng. Do đo ma co giai c?p. Nh?ng ng??i chi?m t? li?u s?n xu?t khong lam ma h??ng la giai c?p boc l?t hay giai c?p t? s?n . Nh?ng ng??i khong s? h?u t? li?u s?n xu?t la giai c?p vo s?n , trong giai c?p đo, nh?ng ng??i lao đ?ng ma khong đ??c h??ng gia tr? th?ng d? va thanh qu? lao đ?ng la giai c?p b? boc l?t hay giai c?p cong nhan . [1]

Khai ni?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thu?t ng? giai c?p dung "đ? ch? m?t nhom xa h?i ma cac thanh vien co v? tri t??ng đ??ng nhau trong m?t c? c?u b?t binh đ?ng khach quan v? v?t ch?t do m?t h? th?ng nh?ng quan h? kinh t? đ?c tr?ng cho m?t ph??ng th?c s?n xu?t c? th? t?o ra" . Nha xa h?i h?c ng??i M? Rodney Stark đ?nh ngh?a: "Giai c?p la nhom ng??i chia s? m?t v? tri gi?ng nhau trong h? th?ng phan t?ng xa h?i" .

Th?c t?, xa h?i phan hoa thanh cac giai c?p khac nhau, nh?ng cach hi?u v? giai c?p l?i khong gi?ng nhau. Ng??i ta th??ng hi?u giai c?p la m?t nhom xa h?i co v? tri kinh t?, chinh tr? va xa h?i gi?ng nhau nh?ng khong đ??c quy đ?nh chinh th?c, khong đ??c th? ch? hoa ma do s? nh?n di?n theo nh?ng chu?n m?c xa h?i nh?t đ?nh nh? giau - ngheo, ch? - th?, th?ng tr? - b? tr?,...

T?ng l?p đ?nh xa h?i hay đ?ng đ?u xa h?i la m?t t?ng l?p đ?ng đ?u trong xa h?i ? cac m?ng kinh t?, v?n hoa, chinh tr?. Cac t? ch?c, nh?ng ca nhan đ?ng đ?u xa h?i đ?u la nh?ng ng??i n?m trong tay quy?n l?c, đ?a v?, l??ng tai s?n l?n. Con t?ng l?p đay xa h?i la nh?ng ng??i no l?, ng??i lao đ?ng kh? sai khong co v?t ch?t, đ?a v?.

Nha xa h?i h?c Max Weber l?y chu?n m?c kinh t? đ? phan chia giai c?p, nh?ng Weber cho r?ng m?i lien h? nhan qu? gi?a kinh t? va xa h?i, chinh tr?, y th?c ph?c t?p h?n nhi?u. V? tri kinh t? quy đ?nh y th?c va hanh đ?ng, nh?ng đ?a v? xa h?i c?ng d?n t?i m?t quy ch? trong c? c?u kinh t?.

Ly thuy?t giai c?p va danh ti?ng c?a Warner [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ly thuy?t c?a Warner đ??c g?i la ly thuy?t danh ti?ng vi trong đo ong xac đ?nh giai c?p c?a ca nhan b?ng cach h?i nh?ng ng??i khac xem h? s?p x?p th? t? c?ng đ?ng th? nao theo "danh ti?ng" c?a ca nhan đo. D?a theo k?t qu? th?ng ke đo, Warner chia ra 6 nhom giai c?p khac nhau trong xa h?i:

  1. Th??ng l?u tren ;
  2. Th??ng l?u d??i;
  3. Trung l?u tren ;
  4. Trung l?u d??i ;
  5. H? l?u tren ;
  6. H? l?u d??i .

Ly thuy?t đ?ng c?p va giai c?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac nha xa h?i h?c theo thuy?t nay phan bi?t hai c?p đ? khac nhau gi?a đ?ng c?p va giai c?p .

  • đ?ng c?p la nh?ng v? tri, trong đo con ng??i sinh ra va cu?c đ?i h? t?n t?i ? đo. Cac thanh vien trong cung đ?ng c?p co m?t đ?a v? đ??c co s?n, ch? khong ph?i la m?t đ?a v? ph?i ph?n đ?u m?i đ?t đ??c. Phan chia đ?ng c?p la m?t d?ng c?a phan t?ng xa h?i đa xu?t hi?n t? xa x?a trong l?ch s? loai ng??i. Vi d?, Trung Hoa c? đ?i co quan t? va ti?u nhan, th? dan (s?, nong, cong, th??ng). Hy L?p c? đ?i co dan t? do va dan no l?. ?n đ? c? đ?i co b?n đ?ng c?p: t?ng l?, chi?n binh, th? th? cong, va ng??i lam ru?ng va đ?y t?.
  • Giai c?p , c?ng gi?ng nh? đ?ng c?p, giai c?p c?ng la t?ng l?p xa h?i nh?ng d?a tren tieu chu?n kinh t? nh? ngh? nghi?p, thu nh?p va c?a c?i. Giai c?p nhin chung la "m?" va it nhi?u co nh?ng kho?ng tr?ng đ? ng??i m?i đ?n co th? gia nh?p. Trong xa h?i hi?n đ?i co xu h??ng lien h? m?t thi?t gi?a giai c?p va di đ?ng xa h?i .

Quan ni?m c?a Marx v? giai c?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Quan ni?m c?a Karl Heinrich Marx v? giai c?p nh?m m?c đich gi?i thich s? bi?n đ?i xa h?i va xay d?ng m?t ly thuy?t v? l?ch s? phat tri?n xa h?i, ong đ?a ra cau h?i:

  • T?i sao xa h?i l?i bi?n đ?i?
  • Xa h?i bi?n đ?i nh? th? nao?
  • T??ng lai xa h?i s? ra sao?

Karl Marx tin r?ng cau tr? l?i n?m trong mau thu?n gi?a cac giai c?p trong xa h?i. Nh?ng cu?c đ?u tranh giai c?p t?o ra đ?ng l?c thuc đ?y l?ch s? phat tri?n xa h?i, hinh thanh nen nh?ng hinh thai kinh t?, xa h?i m?i. L?ch s? loai ng??i la m?t l?ch s? c?a s? thay th? giai c?p c? b?ng giai c?p m?i. Marx cho r?ng khong co s?n cau tr? l?i đ?n gi?n cho v?n đ? co bao nhieu giai c?p đ??c hi?n di?n trong xa h?i; ng??c l?i, cau tr? l?i nay ph? thu?c vao xa h?i đo la gi va đang ? giai đo?n l?ch s? nao. B?i v?y, Marx xac đ?nh co 4 giai c?p trong xa h?i La Ma c? đ?i la quy t?c , hi?p s? , binh dan va no l? , va m?t s? l??ng giai c?p l?n h?n trong xa h?i th?i Trung c? ? chau Au . Marx cho r?ng, trong xa h?i t? b?n ch? ngh?a ch? co 2 giai c?p chinh: t? s?n va vo s?n .

Y?u t? kinh t? c?a giai c?p

đ?c tr?ng quan tr?ng nh?t c?a quan ni?m c?a Marx v? giai c?p la vai tro quy?t đ?nh c?a y?u t? kinh t?. S? h?u t? nhan v? t? li?u s?n xu?t quy đ?nh vi?c phan chia xa h?i thanh hai giai c?p c? b?n, hai phe - nh?ng ng??i co t? li?u s?n xu?t va nh?ng ng??i khong co t? li?u s?n xu?t. Ong cho r?ng, m?i quan h? v?i t? li?u s?n xu?t la "bi m?t cu?i cung, đ??c che gi?u cho s? gi?i thich toan b? xa h?i" .

Y?u t? t? t??ng, tam ly, y th?c c?a giai c?p

Trong khi nh?n m?nh vai tro c?a y?u t? kinh t?, v?t ch?t trong phan chia giai c?p; Marx c?ng kh?ng đ?nh t?m quan tr?ng đ?c bi?t c?a y?u t? t? t??ng, tam ly, y th?c trong vi?c hinh thanh giai c?p. đ? th?c s? la m?t giai c?p, cac ca nhan khong ph?i ch? co m?t v? tri gi?ng nhau trong xa h?i va cung chung b?i c?nh kinh t? xa h?i, ma h? con ph?i co m?t nh?n th?c chung v? hoan c?nh c?a minh, v? nh?ng l?i ich c?a minh va k? thu giai c?p - đo la, giai c?p t? y th?c v? minh.

Ngoai hai giai c?p c? b?n, đ?i đ?ch nhau, trong xa h?i t? b?n ch? ngh?a con co cac nhom xa h?i khac, g?i la t?ng l?p trung gian - đo la cac nhom xa h?i gi? đ?a v? trung gian gi?a giai c?p t? s?n va vo s?n. Cung v?i s? phat tri?n c?a xa h?i, cac t?ng l?p, giai c?p trung gian khong b? teo l?i ma phat tri?n. M?t m?t, m?t b? ph?n t? s?n b? pha s?n tr? thanh vo s?n; m?t b? ph?n ng??i lao đ?ng co ki?n th?c chuy?n sang lam vi?c trong l?nh v?c ho?t đ?ng tri oc. M?t khac, xa h?i phat tri?n theo h??ng m? r?ng khu v?c kinh t? d?ch v? (th??ng m?i, khoa h?c, qu?n ly, v?n hoa, d?ch v? xa h?i,...) lam t?ng s? ng??i tham gia cac ho?t đ?ng nay.

Quan ni?m c?a Weber v? giai c?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Weber cho r?ng cac y?u t? v?t ch?t khong ph?i la nh?ng đ?c đi?m c? b?n duy nh?t c?a cac h? th?ng phan t?ng xa h?i trong xa h?i hi?n đ?i; ong l?u y r?ng, đ?a v? xa h?i khong ph?i luc nao c?ng lien quan t?i v?n đ? s? h?u t? nhan v? t? li?u s?n xu?t. Weber cho r?ng, quan ni?m phan chia giai c?p c?a Marx la qua gi?n đ?n. Weber đ? xu?t s? phan t?ng xa h?i d?a tren nh?ng y?u t? đ?c l?p khac. đo la ba y?u t? giai c?p , đ?a v? va đ?ng phai - theo cach g?i c?a Weber, t??ng ?ng v?i thu?t ng? xa h?i h?c hi?n đ?i la c?a c?i , uy tin va quy?n l?c .

C?a c?i va giai c?p

Theo Weber, giai c?p la nhom ng??i co "c? may s?ng" gi?ng nhau, đ??c xac đ?nh b?i v? tri kinh t? trong xa h?i, nh?ng s?n ph?m ma h? s? h?u va nh?ng c? h?i đ?i v?i thu nh?p c?a h?. Theo xa h?i h?c hi?n đ?i, đo la t?t c? nh?ng gi thu?c v? tai s?n, c?a c?i. đ?nh ngh?a c?a Weber nh?n m?nh t?i y?u t? kinh t? c?a giai c?p; nh?ng khac v?i Marx, Weber khong s? d?ng thu?t ng? giai c?p v?i ngh?a la nhom cac ca nhan đa phat tri?n y th?c giai c?p va đa t? ch?c nhau l?i vi m?c đich giai c?p chung. Thay vao đo, Weber ch? y?u noi t?i m?i lien h? gi?a cac ca nhan co chung đ?a v? kinh t?. Do đo, m?t v?n đ? then ch?t đ?i v?i Weber la khi nao va t?i sao xung đ?t giai c?p xu?t hi?n. Weber khong chu tr?ng v?n đ? t? h?u v? c?a c?i. Th?c t? trong m?t s? tinh hu?ng, vi?c ki?m soat c?a c?i co th? đ?c l?p v?i s? h?u.

Uy tin (đ?a v?)

Weber cong nh?n r?ng đ?a v? kinh t? co th? d?a tren s? ki?m soat ma khong co s? s? h?u, ma d?a vao uy tin, đ?a v?; quy?n l?c khong ph?i la t?ng th? cac quan h? v?t ch?t. Ch?ng h?n, khi m?t ngoi sao th? thao b??c vao s?n xu?t kinh doanh thi h? co th? đa trao uy tin, danh ti?ng c?a h? đ? đ?i l?y cac đi?u ki?n thu?n l?i v? kinh t?. H?n n?a, con ng??i th??ng thich uy tin cao trong m?t xa h?i, trong khi co r?t it ho?c khong co c?a c?i. Vi d?, nha v?n, nha khoa h?c co th? co uy tin va ?nh h??ng r?t sau r?ng trong xa h?i nh?ng đi?u ki?n s?ng v? kinh t? c?a h? thi r?t kho kh?n.

Quy?n l?c (đ?ng phai)

Weber đ?nh ngh?a quy?n l?c la kh? n?ng đ?t đ??c m?c đich mong mu?n b?t ch?p s? khang c? c?a nh?ng ng??i khac. Con ng??i co th? co r?t nhi?u quy?n l?c ma khong c?n co nhi?u c?a c?i hay s? h?u t? li?u s?n xu?t. Weber vi?t: "quy?n l?c la c? may c?a m?t ng??i, hay la c?a m?t s? ng??i, th?c hi?n y chi c?a h? trong m?t hanh đ?ng chung th?m chi b?t ch?p s? ph?n khang c?a nh?ng ng??i khac khong tham gia vao hanh đ?ng. Quy?n l?c do kinh t? quy?t đ?nh c? nhien khong đ?ng nh?t v?i quy?n l?c nh? t?n t?i. Trai l?i s? xu?t hi?n c?a quy?n l?c kinh t? co th? la h?u qu? c?a quy?n l?c t?n t?i tren c? s? khac. Con ng??i đ?u tranh vi quy?n l?c khong ph?i đ? ch? lam giau cho b?n than minh v? m?t kinh t?. Quy?n l?c bao g?m c? quy?n l?c kinh t? co th? đ??c đanh gia la "vi l?i ich c?a rieng no" ma thoi."

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?c them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  • Nguy?n đinh T?n, C? c?u xa h?i va phan t?ng xa h?i, Nha xu?t b?n. Chinh tr? Qu?c gia - Ha N?i, 1999.
  • đao Duy Tinh, C? c?u xa h?i va giai c?p ? Vi?t Nam. Nha xu?t b?n. Thong tin ly lu?n - Ha N?i, 1996.

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

  1. ^ Bai vi?t c?a H? Chi Minh http://123.30.49.74:8080/tiengviet/tulieuvankien/4lanhtu/details.asp?topic=3&subtopic=91&leader_topic=9&id=BT150341128

Cac lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Kinh t? chinh tr? Marx-Lenin
đ?a to tuy?t đ?i va đ?a to chenh l?ch  | Gia tr? s? d?ng  | Gia tr? th?ng d?  | Gia tr? trao đ?i  | Lao đ?ng th?ng d?  | Hang hoa  | H?c thuy?t gia tr? lao đ?ng  | Kh?ng ho?ng kinh t?  | Lao đ?ng c? th? va lao đ?ng tr?u t??ng  | L?c l??ng s?n xu?t  | Ph??ng th?c s?n xu?t  | Ph??ng ti?n s?n xu?t  | Quan h? s?n xu?t  | Quy lu?t gia tr?  | S?c lao đ?ng  | Tai s?n xu?t  | Th?i gian lao đ?ng xa h?i c?n thi?t  | Ti?n cong lao đ?ng
L?y t? “ https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Giai_c?p&oldid=70734071 ”