George Gordon Noel Byron, Nam t??c Byron th? 6
(1788 ? 1824) la
nha th?
lang m?n
n??c Anh, th??ng đ??c g?i la
Lord Byron
. Ong đ??c coi la m?t trong nh?ng nha th? l?n c?a th? gi?i
th? k? 19
. Ong đ??c bi?t đ?n v?i l?i s?ng tai ti?ng v? tinh ai va l?i l?c v? ngon ng? th?.
Byron sinh ?
Luan đon
, trong m?t gia đinh quy t?c đa sa sut.
N?m 1790, ng??i cha qua đ?i, nen ba Catherine b?ng con v? Aberdeenshire,
Scotland
. N?m 1798, George Byron đ??c th?a k? t??c hi?u t? ng??i bac c?a cha minh ? tu?i len 10 va đ??c chinh th?c cong nh?n la
Lord Byron
.
N?m 1801, Byron đ??c g?i đ?n tr??ng Harrow t?i London, n?i ong h?c cho đ?n thang 7 n?m 1805. La m?t h?c sinh binh th??ng, ong đa đ?i di?n cho tr??ng trong tr?n đ?u
bong g?y
đ?u tien gi?a Eton v?i Harrow.
Byron đa yeu Mary Chaworth - anh em h? xa, ng??i ma ong g?p trong khi ? tr??ng va khong đ??c đap l?i nay đ??c th? hi?n qua m?t s? bai th?, trong đo co
Hills of Annesley
va
Adieu
. Trong h?i ky sau nay c?a Lord Byron, "Mary Chaworth đ??c mieu t? la đ?i t??ng đ?u tien c?a c?m xuc tinh yeu tr??ng thanh c?a minh."
T? n?m 1805-1808, Byron h?c Trinity College, mua thu n?m 17 tu?i, ong đa g?p va yeu John Edleston - thanh vien dan đ?ng ca c?a Trinity. Byron đa vi?t m?t s? l?i bai hat lang m?n cho nh?ng ca khuc c?a Edleston, trong đo ong g?i ng??i tinh c?a minh v?i cai ten ph? n? Thyrza.
Trong th?i gian nay, cu?c s?ng quy t?c thai qua va ti?c tung,
quy?n anh
, c??i ng?a va c? b?c l?n sau ong vao n? n?n.
Trong thang 6 n?m 1807, ong thi?t l?p m?t tinh b?n lau dai v?i John Cam Hobhouse - ng??i ma ong trao đ?i th? t? v? v?n h?c va đ??c kh?i x??ng vao chinh tr? t? do, tham gia cau l?c b? Whig Cambridge.
[1]
Tinh cach va ngo?i hinh
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Khi la m?t c?u be, Byron đ??c mo t? nh? m?t "h?n h?p c?a v? ng?t tinh c?m va hai h??c.
Lord Byron b? t?t chan t? khi sinh ra khi?n ong t? y th?c cu?c đ?i minh, ong đa b? ?nh h??ng gay ra c? đ?i đau kh? tam ly va th? ch?t, tr?m tr?ng h?n do ch?a b?nh đau đ?n. M?t s? tac gi? y t? hi?n đ?i cho r?ng đo la m?t h? qu? c?a b?nh b?i li?t, nh?ng bu l?i ong s? h?u khuon m?t đ?p t?a nh? ng??i Hy L?p va s? thich th??ng hay l?n toc vao ban đem.
Chu du va s? nghi?p vi?t th?
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Sau khi nh?n đ??c s? ch? trich gay g?t t? ng??i đ?c, t?p th?
Nh?ng gi? gi?i tri
(Hours of Idleness) va n?m 1808 la tr??ng ca
Nh?ng nha th? Anh va nh?ng nha phe binh
Scotland
(English Bards and Scotch Reviewers) phe phan nh?ng nha
lang m?n
qua khich. Bai th? đa t?n cong c?ng đ?ng v?n h?c v?i s? di d?m va
cham bi?m
, va ong đa nh?n đ??c s? cong nh?n v?n h?c đ?u tien c?a minh.
T? n?m
1809
la thanh vien
ngh? vi?n
Anh
.
[2]
? tu?i 21, ong m?t chi?c gh? ? Ngh? vi?n. Sau đo b?t đ?u 2 n?m đi chu du sang cac n??c khu v?c
đ?a Trung H?i
.
[3]
N?m
1812
in 2 ch??ng đ?u c?a
Chuy?n hanh h??ng c?a Childe Harold
(Childe Harold's Pilgrimage) k? l?i chuy?n đi
Nam Au
va
C?n đong
.
M?i quan h? tai ti?ng va tac ph?m
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Vao thang 7 n?m 1811, Byron tr? v? London sau cai ch?t c?a m? minh. Nh?n đ??c s? khen ng?i cao c?a xa h?i n??c Anh đa keo ong ra kh?i tinh tr?ng ?m đ?m c?a minh, c?ng nh? m?t lo?t cac v?n đ? tinh yeu.
Cu?c s?ng rieng t? c?a Byron b?t đ?u n?i len t? 1812, khi ong co cu?c tinh v?i Lady Caroline Lamb - ti?u thuy?t gia, v? c?a t? t??c William Lamb. M?i quan h? di?n ra kha ng?n ng?i, ong ch? đ?ng chia tay đ? theo m?t ng??i l?n h?n minh 20 tu?i, ba Oxford, nh?ng Caroline thi khong bao gi? quen đ??c. Ba theo đu?i ong ngay c? khi ong đa chan n?n, m?t m?i vi ba. Nha th? nh?n tam ph?i than phi?n v?i m? ch?ng c?a Caroline r?ng: "Toi đang b? m?t b? x??ng s?n đu?i.” V? sau, ng??i ph? n? quy t?c cay đ?ng th?a nh?n r?ng, Byron la m?t k? "r?t đien r?, r?t t?i t?, r?t nguy hi?m đ? quen bi?t".
Khi con nh?, Byron kha g?n bo v?i Augusta Leigh - ch? cung cha khac m? c?a ong. M?i quan h? nay v? sau tr? thanh tinh ai luc Byron tr??ng thanh va la v? lo?n lu?n n?i ti?ng luc b?y gi?.
T? n?m 1811, Augusta s?ng ly than v?i ch?ng nh?ng đ?n thang 4/1814, Augusta v?n sinh h? m?t be gai ten la Elizabeth Medora Leigh. M?t s? l?i đ?n đ?i Byron la cha c?a Elizabeth. S? h?n lo?n va t?i l?i ma ong đa tr?i qua nh? la k?t qu? c?a nh?ng m?i tinh đ??c ph?n anh trong m?t lo?t cac bai th?:
Bong t?i
,
K? vo th?n
(The Giaour),
Nang dau c?a Abydos
(The Bride of Abydos),
C??p bi?n
(The Corsair).
Byron tr? v? London lam l?i cu?c đ?i. Ong l?p gia đinh v?i m?t co gai ngay th?, trong tr?ng - Anna Isabella Mibarke, nh? h?n ong b?n tu?i. Cu?c hon nhan khong h?nh phuc, ong đ?i x? tan nh?n v?i co. H? đa co m?t đ?a con gai (
Ada Lovelace
). Ngay 21 thang 4 n?m 1816, h? chinh th?c ly hon.
Trong m?t la th?, Augusta d?n l?i ong noi: “Nh?ng v?t th??ng do tinh yeu gay ra du khong lam cho ng??i ta ch?t nh?ng c?ng khong bao gi? ch?a kh?i đ??c”. Cung n?m đo Lady Caroline xu?t b?n cu?n ti?u thuy?t n?i ti?ng c?a co la
Glenarvon
.
N?m
1812
, phat bi?u tr??c
ngh? vi?n
, Byron t? cao t?ng l?p th?ng tr? ?
Anh
va đoi h?y b? lu?t t? hinh nh?ng ng??i cong nhan pha may.
đ?i m?t v?i ap l?c gia t?ng la k?t qu? c?a cu?c hon nhan th?t b?i c?a minh, v?n đ? tai ti?ng va kho?n n? kh?ng l?, Byron r?i n??c Anh vao thang T? cung n?m 1816 va khong bao gi? quay tr? l?i. Ong đa danh mua he t?i h? Geneva ?
Th?y S?
v?i b?n than la v? ch?ng
Percy Bysshe Shelley
va Claire Clairmont, ng??i ma Byron đa co them m?t co con gai.
Byron đi đ?n Y, n?i ong đa s?ng trong h?n sau n?m. N?m 1819, trong khi l?u tru t?i Venice, ong b?t đ?u ngo?i tinh v?i Teresa Guiccioli, v? c?a m?t nha quy t?c Y.
[4]
đo la vao kho?ng th?i gian nay ma Byron đa vi?t m?t s? tac ph?m n?i ti?ng nh?t c?a ong, bao g?m c?
Don Juan
(1819-1824).
Trong nh?ng tac ph?m
The Giaour
(1813),
The Bride of Abydos
(1813),
The Corsair
(1814),
Lara
(1814),
The Siege of Corinth
(1816) Byron keu g?i đ?u tranh gianh t? do. Nh?ng n?m 1817-1820 Byron s?ng ?
Venezia
, c?m thong v?i n?i kh? c?a ng??i
Y
tr??c ach cai tr? c?a ng??i
Ao
. Th?i k? nay ong vi?t m?t s? tr??ng ca va hai ch??ng ti?p theo c?a
Childe Harold's Pilgrimage
. Nh?ng n?m
1818
-
1819
ong vi?t tr??ng ca
Don Juan
g?m 16 ch??ng va ch??ng 17 vi?t d?.
N?m 1823 ong sang
Hy L?p
đ? tham gia đ?u tranh gi?i phong Hy L?p kh?i ach cai tr? c?a
Th? Nh? K?
nh?ng cong vi?c đang d? dang thi ong b? s?t va m?t ngay 19 thang 4 n?m
1824
vao tu?i 36 t?i
Mesolongi
, ? Hy L?p ngay nay. Thi th? c?a ong đa đ??c đ?a tr? l?i n??c Anh va
chon
?
Nottinghamshire
.
Long say me manh li?t, tinh tr? tinh sau s?c, s? b?o d?n v? y t??ng va v? s?ng đ?ng c?a nh?ng hinh t??ng khi?n Byron tr? thanh m?t trong nh?ng
nha th?
l?n va n?i ti?ng nh?t ?
chau Au
th? k? 19
. Tac ph?m c?a Byron m? ra nh?ng kh? n?ng m?i c?a
ch? ngh?a lang m?n
nh? m?t ph??ng phap
ngh? thu?t
. Byron đ?a vao th? ca nh?ng nhan v?t m?i, lam giau hinh th?c va th? lo?i
th? ca
. Ong co s? ?nh h??ng r?t l?n đ?n
th? ca
th? gi?i
th? k? 19
, sinh ra m?t tr??ng phai th? ca ? nhi?u qu?c gia khac nhau v?i ten g?i ch? ngh?a Byron.
- Nh?ng gi? nhan r?i
(Hours of Idleness,1806)
- Nh?ng nha th? Anh va nh?ng nha phe binh Scotland
(English Bards and Scotch Reviewers, 1809)
- Chuy?n hanh h??ng c?a Childe Harold
(Childe Harold's Pilgrimage, 1812 ? 1818)
- K? vo th?n
(The Giaour, 1813)
- Nang dau c?a Abydos
(The Bride of Abydos, 1813)
- C??p bi?n
(The Corsair, 1814)
- Lara
(Lara, 1814)
- Nh?ng giai đi?u Do Thai
(Hebrew Melodies (1815)
- Cu?c bao vay Corinth
(The Siege of Corinth, 1816)
- Parisina
(Parisina, 1816)
- Ng??i tu Chillon
(The Prisoner Of Chillon, 1816)
- Gi?c m?
(The Dream, 1816)
- Th?n Promethus
(Prometheus, 1816)
- Bong t?i
(Darkness, 1816)
- Manfred
(Manfred, 1817)
- L?i than th? c?a Tasso
(The Lament of Tasso, 1817)
- Beppo
(Beppo, 1818)
- Mazeppa
(Mazeppa, 1819)
- L?i tien tri c?a Dante
(The Prophecy of Dante, 1819)
- Marino Faliero
(Marino Faliero, 1820)
- Sardanapalus
(Sardanapalus, 1821)
- Hai cha con Foscari
(The Two Foscari, 1821)
- Ca-in
(Cain, 1821)
- Bong ma ngay phan xet
(The Vision of Judgement, 1821)
- Tr?i va đ?t
(Heaven and Earth, 1821)
- Werner
(Werner, 1822)
- Quai thai bi?n d?ng
(The Deformed Transformed, 1822)
- K? đ? đ?ng
(The Age of Bronze, 1823)
- Hon đ?o
(The Island, 1823)
- đong Gio?ng
(Don Juan, 1819 ? 1824)