Geneve
|
---|
|
Hi?u k?
Huy hi?u
|
|
|
Qu?c gia
| Th?y S?
|
---|
Bang
| Geneve
|
---|
Chinh quy?n
|
---|
? Hanh phap
| Conseil administratif
v?i 5 thanh vien
|
---|
?
Th? tr??ng
| Maire
(danh sach)
Sami Kanaan
PS
(tinh t?i thang 6 n?m 2018)
|
---|
?
Ngh? vi?n
| Conseil municipal
v?i 80 thanh vien
|
---|
Di?n tich
[1]
|
---|
? T?ng c?ng
| 15,92 km
2
(615 mi
2
)
|
---|
đ? cao
(Pont du Mont Blanc)
| 375 m (1,230 ft)
|
---|
đ? cao
c?c đ?i
(Chemin du Pommier)
| 457 m (1,499 ft)
|
---|
đ? cao c?c ti?u
(Le Rhone)
| 370 m (1,210 ft)
|
---|
Dan s?
(2017-12-31)
[2]
|
---|
? T?ng c?ng
| 200.548
|
---|
?
M?t đ?
| 130/km
2
(330/mi
2
)
|
---|
Ten c? dan
| ti?ng Phap
:
Genevois(e)
|
---|
Mui gi?
| UTC+1
|
---|
Ma b?u chinh
| 1200, ho?c 1201?09 Geneve, 1213 Petit-Lancy, 1227 Les Arcacias
|
---|
Ma SFOS
| 6621
|
---|
Giap v?i
| Carouge
,
Chene-Bougeries
,
Cologny
,
Lancy
,
Grand-Saconnex
,
Pregny-Chambesy
,
Vernier
,
Veyrier
|
---|
Trang web
| ville-geneve
.ch
SFSO statistics
|
---|
Geneve
(
[??n?v]
ⓘ
theo ti?ng Phap, phien am
ti?ng Vi?t
:
Gi?-ne-v? ho?c Gi?-neo
ti?ng Arpitan
:
Geneva
[dz??n?va]
ⓘ
;
ti?ng đ?c
:
Genf
[??nf]
ⓘ
;
ti?ng Y
:
Ginevra
[d?i?neːvra]
;
ti?ng Romansh
:
Genevra
) la thanh ph? đong dan th? hai ?
Th?y S?
(sau
Zurich
) va la thanh ph?
Romandy
(ph?n noi
ti?ng Phap
c?a Th?y S?) đong dan nh?t.
Geneve n?m n?i
h? Geneve
(
ti?ng Phap
:
Lac Leman
) ch?y vao
song Rhone
, va la th? ph? c?a bang Geneve. Dan s? trong n?i vi thanh ph? la 191.415 (
Thang 12 n?m 2010
) va c?a
khu v?c đo th?
? m? r?ng vao
Phap
va
Vaud
? la kho?ng 700.000. Geneve đ??c nhi?u ng??i xem nh? la
thanh ph? toan c?u
, ch? y?u la do s? co m?t c?a nhi?u
t? ch?c qu?c t?
? đay, k? c? t?ng hanh dinh chau Au c?a
Lien H?p Qu?c
.
Khu t? qu?n
(
ville de Geneve
) co dan s? (tinh đ?n n?m 3 n?m 2013) la 194.245 ng??i, va
t?ng
(v? c? b?n la thanh ph? va vung ngo?i o c?a no) 472.530 ng??i.
[3]
N?m 2014,
agglomeration du
Grand Geneve
co dan s? 946.000 ng??i trong 212 c?ng đ?ng ? c? Th?y S? va Phap.
[4]
Ben trong Th?y S?, khu v?c đo th? co ten g?i "
Metropole lemanique
" co dan s? 1,26 tri?u ng??i.
[5]
[6]
Khu v?c nay v? c? b?n la tr?i r?ng v? phia đong t? Geneve v? phia khu v?c Riviera (
Vevey
,
Montreux
) va đong b?c v? phia
Yverdon-les-Bains
, ? t?ng lang gi?ng
Vaud
.
Geneve la m?t
thanh ph? toan c?u
, m?t trung tam tai chinh va m?t trung tam toan c?u v?
ngo?i giao
do s? hi?n di?n c?a nhi?u
t? ch?c qu?c t?
, bao g?m c? tr? s? c?a nhi?u c? quan c?a
Lien H?p Qu?c
[7]
va
Ch? Th?p đ?
.
[8]
Geneve la n?i đ?t tr? s? c?a nhi?u t? ch?c l?n tren th? gi?i.
[9]
đo c?ng la n?i
Cong ??c Geneve
đ??c ky k?t, ch? y?u lien quan đ?n vi?c đ?i x? v?i nh?ng ng??i khong chi?n đ?u trong th?i chi?n va
tu binh
.
N?m 2017, Geneve đ??c x?p h?ng la
trung tam tai chinh
quan tr?ng th? m??i tren th? gi?i v? kh? n?ng c?nh tranh c?a
Ch? s? trung tam tai chinh toan c?u
, đ?ng th? n?m ? chau Au sau London, Zurich, Frankfurt va Luxembourg.
[10]
N?m 2019, Geneve đ??c x?p h?ng trong s? m??i thanh ph? đang s?ng nh?t tren th? gi?i b?i Mercer cung v?i Zurich va
Basel
.
[11]
Thanh ph? đa đ??c g?i la đo th? be nh?t th? gi?i
[12]
va "Th? đo hoa binh".
[13]
N?m 2017, Geneve đ??c x?p h?ng la thanh ph? đ?t đ? th? b?y tren th? gi?i.
[14]
Geneva đ??c x?p h?ng th? ba v? s?c mua trong b?ng x?p h?ng cac thanh ph? toan c?u c?a UBS n?m 2018.
[15]
Geneve
la ten m?t vung dan c? c?a
ng??i Celt
c?a vung
Allobroges
. Cai ten
Genava
(hay la
Genua
) trong
ti?ng Latin
xu?t hi?n l?n đ?u tien trong nh?ng bai vi?t c?a
Julius Caesar
trong
De Bello Gallico
, trong nh?ng l?i binh c?a ong v?
cac tr?n chi?n Gallic
. Ten c?a no co th? la trung v?i ten nguyen g?c trong
ti?ng Ligurian
la
Genua
(
Genova
ngay nay), ngh?a la "đ?u g?i"; la, "goc", ch? đ?n v? tri đ?a ly c?a no; m?c du co l? đung h?n la no d?a tren g?c
gen-
hay "sinh ra" (Genawa la n?i sinh ra dong song t? t? cung c?a h?; co l? la ten đ?y đ? ngh?a la "sinh ra t? n??c"). Sau s? chinh ph?t c?a La Ma no tr? thanh m?t ph?n c?a
Provincia Romana
(
Gallia Narbonensis
). Vao n?m
58 TCN
, t?i Geneve, Caesar bao vay
Helvetii
tren đ??ng hanh quan v? phia tay. Vao
th? k? th? 9
no tr? thanh th? đo c?a
Burgundy
. M?c du Geneve b? tranh ch?p gi?a ng??i Burgundian va ng??i Frank va
Thanh ch? La Ma
, th?c t? no đ??c cai qu?n b?i cac giam m?c c?a thanh ph?, cho đ?n th?i
C?i cach Khang Cach
, khi Geneve tr? thanh m?t n??c
c?ng hoa
.
Nh? vao cong s?c c?a cac nha c?i cach nh? la
John Calvin
, Geneve đoi khi đ??c m?nh danh la "Roma Khang Cach". Vao
th? k? 16
Geneve la trung tam c?a n?n
Th?n h?c Calvin
;
Nha th? St. Pierre
? n?i ma bay gi? g?i la Khu ph? c? la nha th? rieng c?a John Calvin. Trong th?i gian đo khi n??c Anh d??i quy?n cai tr? c?a N? hoang
Mary I
, m?t ng??i đan ap phong trao
Khang Cach
(
Protestant
), m?t s? l?n cac h?c gi? Khang Cach b? tr?n sang Geneve. Trong nh?ng h?c gi? nay co
William Whittingham
ng??i ch? đ?o vi?c bien d?ch b?n
Kinh Thanh Geneve
v?i s? h?p tac c?a
Miles Coverdale
,
Christopher Goodman
,
Anthony Gilby
,
Thomas Sampson
va
William Cole
.
M?t trong nh?ng s? ki?n l?ch s? quan tr?ng ? Geneve la
l'Escalade
(ngh?a đen: "chia l?i t? l? b?c t??ng"). đ?i v?i ng??i dan Geneve, l'Escalade la bi?u t??ng cho s? đ?c l?p c?a h?. No đanh d?u c? g?ng cu?i cung trong m?t chu?i cac t?n cong đ??c t? ch?c trong su?t th? k? 16 b?i x?
Savoy
, mu?n sap nh?p Geneve nh? la th? ph? phia b?c c?a day
Alps
. L?n t?n cong cu?i cung nay di?n ra vao đem 11-12 thang 12 n?m
1602
va đ??c k? ni?m hang n?m t?i Khu ph? c? v?i nhi?u cu?c di?u hanh v?i nhi?u ng?a, sung đ?i bac va quan linh ?n m?c theo quan ph?c c?a th?i đo.
Geneve, hay chinh th?c la "Bang & C?ng hoa Geneve", tr? thanh m?t bang c?a Th?y S? vao n?m
1815
.
Hi?p ??c Geneve
l?n đ?u tien đ??c ky vao n?m
1864
, đ? b?o v? b?nh binh va th??ng binh trong chi?n tranh.
Geneve n?m t?i
46°12′0″B
6°09′0″đ
/
46,2°B 6,15°đ
/
46.20000; 6.15000
, v? phia c?nh tay nam c?a
h? Geneve
, n?i h? ch?y vao
song Rhone
. No đ??c bao quanh b?i hai day nui, day
Alps
va day
Jura
.
Thanh ph? Geneve co di?n tich 15.86 km², trong khi di?n tich c?a
bang Geneve
la 282 km², tinh luon c? hai vung đ?t c?a
Celigny
?
Vaud
. Ph?n c?a h? g?n li?n vao Geneve co di?n tich 38 km² va đoi khi đ??c nh?c đ?n nh? la
Petit lac
(h? nh?). Ti?u bang ch? co 4.5 km đ??ng bien gi?i v?i ph?n con l?i c?a Th?y S?; tren t?ng s? 107.5 km đ??ng bien gi?i, ph?n con l?i 103 km chia chung v?i
Phap
, v?i
Department de l'Ain
v? phia b?c va
Departement de la Haute-Savoie
v? phia nam.
đ? cao c?a Geneve la 373.6 m, va t??ng ?ng v?i đ? cao c?a ph?n r?ng l?n nh?t c?a
Pierres du Niton
, hai t?ng đa l?n nho len tren h? t? cu?i th?i b?ng ha. T?ng đa nay đ??c ch?n b?i T??ng
Guillaume Henri Dufour
nh? la đi?m chu?n cho t?t c? cac vi?c đo đ?c ? Th?y S?
[1]
L?u tr?
2007-09-27 t?i
Wayback Machine
.
Con song l?n th? hai ? Geneve la
song Arve
ch?y vao song Rhone ch? h?i v? phia tay trung tam thanh ph?.
Geneve n?m ? phia tay nam Thu? S?. Phia nam h??ng v? đ?nh nui Blanc - ng?n nui cao nh?t trong day Alps, g?n ben h? Geneve la dong song Rhone ch?y qua thanh ph?, chia thanh ph? lam hai ph?n, ben b? trai la thanh ph? c? kinh, ben ph?i la thanh ph? hi?n đ?i. Tren b? song co 8 chi?c c?u n?i li?n hai b?. Geneve la vung đ?t phat tri?n quanh cay c?u l?n nh?t, thanh ph? nay đ??c nui đ?i va ao h? bao b?c nen khi h?u quanh n?m on hoa, non xanh n??c bi?c, phong c?nh đ?p nh? tranh nen đ??c g?i la Thanh đ?a c?a du khach.
Khi h?u
c?a Geneve on hoa. Mua đong khong qua kh?c nghi?t th??ng co s??ng mu nh? vao ban đem. Mua he thi ?m ap m?t cach d? ch?u.
L??ng m?a
phan b? kha đ?u trong n?m m?c du mua thu co v? m?a nhi?u h?n cac mua khac trong n?m. Geneve th??ng co
tuy?t
r?i vao nh?ng thang l?nh trong n?m. Nh?ng vung nui g?n thanh ph? th??ng co tuy?t r?i nhi?u va r?t thich h?p cho mon th? thao tr??t tuy?t nh? ?
Verbier
va
Crans-Montana
la nh?ng n?i ch? cach thanh ph? h?n m?t gi? đi xe.
Nui Saleve
(cao 1400 m) n?m ? bien gi?i
Phap
-
Th?y S?
la đi?m đ?n tr??t tuy?t g?n nh?t. Vao nh?ng n?m 2000?2009,
nhi?t đ?
trung binh trong n?m la 11 °C va s? gi? n?ng trung binh trong n?m la 2003 gi?.
D? li?u khi h?u c?a Geneve (1981?2010)
|
Thang
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
N?m
|
Trung binh cao °C (°F)
|
4.5
|
6.3
|
11.2
|
14.9
|
19.7
|
23.5
|
26.5
|
25.8
|
20.9
|
15.4
|
8.8
|
5.3
|
15,2
|
Trung binh ngay, °C (°F)
|
1.5
|
2.5
|
6.2
|
9.7
|
14.2
|
17.7
|
20.2
|
19.5
|
15.4
|
11.1
|
5.5
|
2.8
|
10,5
|
Trung binh th?p, °C (°F)
|
?1.3
|
?1
(30)
|
1.6
|
4.8
|
9.1
|
12.3
|
14.4
|
14.0
|
10.8
|
7.4
|
2.4
|
0.1
|
6,2
|
Giang th?y
mm (inch)
|
76
(2.99)
|
68
(2.68)
|
70
(2.76)
|
72
(2.83)
|
84
(3.31)
|
92
(3.62)
|
79
(3.11)
|
82
(3.23)
|
100
(3.94)
|
105
(4.13)
|
88
(3.46)
|
90
(3.54)
|
1.005
(39,57)
|
L??ng tuy?t r?i cm (inch)
|
10.8
(4.25)
|
8.1
(3.19)
|
2.8
(1.1)
|
0.2
(0.08)
|
0.0
(0)
|
0.0
(0)
|
0.0
(0)
|
0.0
(0)
|
0.0
(0)
|
0.0
(0)
|
2.8
(1.1)
|
7.4
(2.91)
|
32,1
(12,64)
|
%
đ? ?m
|
81
|
76
|
69
|
67
|
69
|
66
|
64
|
67
|
73
|
79
|
81
|
81
|
73
|
S? ngay giang th?y
TB
(≥ 1.0 mm)
|
9.5
|
8.1
|
9.0
|
8.9
|
10.6
|
9.3
|
7.6
|
7.9
|
8.1
|
10.1
|
9.9
|
10.0
|
109,0
|
S? ngay tuy?t r?i
TB
(≥ 1.0 cm)
|
2.5
|
2.0
|
0.9
|
0.1
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
0.0
|
0.7
|
2.0
|
8,2
|
S? gi? n?ng trung binh hang thang
|
59
|
88
|
154
|
177
|
197
|
235
|
263
|
237
|
185
|
117
|
66
|
49
|
1.828
|
Ch? s? tia c?c tim
trung binh hang thang
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
?
|
Ngu?n: MeteoSwiss
[16]
|
Geneve co
đ?i h?c Geneve
đ??c thanh l?p vao n?m 1559 b?i
John Calvin
. M?c du quy mo tr??ng đ?i h?c nay khong l?n (kho?ng 13 000
sinh vien
) nh?ng
đ?i h?c Geneve
th??ng đ??c x?p h?ng trong nhom nh?ng tr??ng đ?i h?c hang đ?u c?a th? gi?i.
N?m 2011
, tr??ng đ??c x?p h?ng th? 35 trong cac tr??ng đ?i h?c
Chau Au
.
[17]
Vi?n Sau đ?i h?c v? Nghien c?u Qu?c t? va Phat tri?n la m?t trong nh?ng c? s? han lam đ?u tien tren th? gi?i gi?ng d?y v? quan h? qu?c t?. Hi?n nay, vi?n nay co cac ch??ng trinh đao t?o
th?c s?
va
ti?n s?
chuyen nganh
Lu?t
,
Khoa h?c Chinh tr?
,
L?ch s?
,
Kinh t?
,
Quan h? Qu?c t?
va
Nghien c?u Phat tri?n
.
Geneve c?ng co
tr??ng qu?c t?
lau đ?i nh?t tren th? gi?i la
Tr??ng Qu?c t? Geneve
đ??c thanh l?p
n?m 1924
cung v?i Lien đoan cac Qu?c gia.
đ?i h?c Webster
la m?t đ?i h?c c?a
Hoa K?
c?ng co m?t phan hi?u ? Geneve. Ngoai ra, Geneve con co
Vi?n Qu?c t? Lancy
(Institut International de Lancy) thanh l?p n?m 1903 va Tr??ng đ?i h?c Qu?c t? Geneve.
Tr??ng Ngo?i giao va Quan h? Qu?c t? Geneve
la m?t đ?i h?c t? tren n?n c?a lau đai Penthes (Chateau de Penthes) ben c?nh h? Geneve.
Tr? em b?t bu?c ph?i đ?n tr??ng đ?n cu?i n?m 16 tu?i. H? th?ng tr??ng cong l?p c?a T?ng Geneve co tr??ng ti?u h?c (ecoles primaires) danh cho l?a tu?i t? 4?12 va c?p đ?nh h??ng CO (cycles d'orientation) danh cho h?c sinh l?a tu?i 12?15 va tr??ng trung h?c (colleges) cho h?c sinh t? 15 đ?n 19 tu?i. Tr??ng trung h?c lau đ?i nh?t la
Tr??ng trung h?c Calvin
c?ng đ??c xem la m?t trong nh?ng tr??ng cong l?p lau đ?i nh?t tren th? gi?i.
[18]
Thanh ph? Geneve co n?m th? vi?n chinh. Cac th? vi?n nay bao g?m Th? vi?n thanh ph? Geneve (Bibliotheques municipales Geneve), Th? vi?n Xa h?i h?c (Haute ecole de travail social, Institut d'etudes sociales), Th? vi?n Y t? (Haute ecole de sante), Th? vi?n k? s? Geneve (Ecole d'ingenieurs de Geneve) va Th? vi?n ngh? thu?t va thi?t k? (Haute ecole d'art et de design). Co t?ng c?ng kho?ng 877 680 đ?u sach ho?c cac ph??ng ti?n thong tin khac t?i cac th? vi?n vao n?m 2008 co t?ng c?ng 1 798 980 l?n s? d?ng.
[19]
- ^
a
b
“Arealstatistik Standard - Gemeinden nach 4 Hauptbereichen”
. Truy c?p 13 thang 1 2019
.
- ^
“Bilanz der standigen Wohnbevolkerung nach institutionellen Gliederungen, Staatsangehorigkeit (Kategorie), Geschlecht und demographischen Komponenten”
. Truy c?p 12 thang 1 2019
.
- ^
Canton of Geneva Statistics
, MS Excel document ?
Population residante du canton de Geneve, selon l'origine et le sexe, par commune, en mars 2013
(ti?ng Phap)
truy c?p 1 thang 5 n?m 2013
- ^
Grand-Geneve website
L?u tr?
2016-07-25 t?i
Wayback Machine
(ti?ng Phap)
accessed ngay 14 thang 7 n?m 2016
- ^
“La Suisse en 2020 sera plus latine, romande et lemanique”
.
Centre Patronal
. ngay 15 thang 5 n?m 2013.
L?u tr?
b?n g?c ngay 17 thang 6 n?m 2018.
- ^
“statistique de la Metropole lemanique”
.
DOC PLAYER
. 2017.
L?u tr?
b?n g?c ngay 17 thang 6 n?m 2018.
- ^
Paul Hofmann (ngay 24 thang 6 n?m 1990).
“Staying on the Safe Side; Geneva”
.
The New York Times Company
. Truy c?p ngay 19 thang 4 n?m 2008
.
- ^
Finn-Olaf Jones (ngay 16 thang 9 n?m 2007).
“36 Hours in Geneva”
.
The New York Times
.
L?u tr?
b?n g?c ngay 27 thang 12 n?m 2011
. Truy c?p ngay 2 thang 2 n?m 2008
.
- ^
Francois Modoux, "La Suisse engagera 300 millions pour renover le Palais des Nations",
Le Temps
, Friday ngay 28 thang 6 n?m 2013, page 9.
- ^
“The Global Financial Centres Index 22”
(PDF)
. Long Finance. thang 9 n?m 2017.
- ^
https://mobilityexchange.mercer.com/Insights/quality-of-living-rankings
- ^
“Geneva ? the smallest metropolis in the world”
.
Learn-Swiss-German.ch
. ngay 5 thang 2 n?m 2017.
L?u tr?
b?n g?c ngay 16 thang 6 n?m 2018.
- ^
“MySwitzerland.com”
. MySwitzerland.com.
L?u tr?
b?n g?c ngay 15 thang 8 n?m 2014
. Truy c?p ngay 15 thang 10 n?m 2013
.
- ^
“Cost of Living survey 2010 ? City rankings”
. Mercer.com. ngay 29 thang 6 n?m 2017.
L?u tr?
b?n g?c ngay 14 thang 10 n?m 2017
. Truy c?p ngay 3 thang 10 n?m 2017
.
- ^
“Global cities ranking 2018 ? City rankings”
. ubs.com. ngay 7 thang 7 n?m 2018.
B?n g?c
l?u tr? ngay 7 thang 7 n?m 0201
. Truy c?p ngay 7 thang 7 n?m 2018
.
- ^
“Climate Normals Geneve?Cointrin 1981?2010”
(PDF)
.
Climate diagrams and normals from Swiss measuring stations
(b?ng ti?ng Anh). Federal Office of Meteorology and Climatology (MeteoSwiss)
. Truy c?p ngay 6 thang 1 n?m 2015
.
- ^
“The Top 100 Global Universities”
. MSNBC.
B?n g?c
l?u tr? ngay 28 thang 8 n?m 2009
. Truy c?p ngay 3 thang 7 n?m 2010
.
- ^
“Du College de Geneve au College Calvin (historique)”
(b?ng ti?ng Phap). Geneva Education Department.
B?n g?c
l?u tr? ngay 18 thang 2 n?m 2008
. Truy c?p ngay 4 thang 2 n?m 2008
.
- ^
Swiss Federal Statistical Office, list of libraries
(ti?ng đ?c)
accessed ngay 14 thang 5 n?m 2010
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Geneve
.
|