“Con đ??ng Baltic”
(
ti?ng Estonia
:
Balti kett
,
ti?ng Latvia
:
Baltijas ce??
,
ti?ng Litva
:
Baltijos kelias
) la m?t cu?c bi?u tinh on hoa di?n ra vao ngay
23 thang 8
n?m
1989
t?i ba n??c
c?ng hoa Xo vi?t
c? thu?c vung Baltic.
đong đ?o nhan dan t?i ba n??c
Estonia
,
Latvia
va
Litva
(x?p x? hai tri?u ng??i, tu?ng đu?ng v?i 25 % dan s? c?a cac n??c lien quan) đa cung n?m tay nhau va t?o thanh m?t chu?i ng??i v?i chi?u dai g?n 670 km, k?t n?i ba thanh ph? la
Tallinn
,
Riga
va
Vilnius
. Cu?c bi?u tinh di?n ra trung v?i th?i đi?m đanh d?u 50 n?m ngay ky k?t
hi?p ??c Xo-đ?c
v?i m?c đich la nh?m thu hut s? quan tam c?a c?ng đ?ng th? gi?i v? nh?ng s? ki?n l?ch s? đa lam thay đ?i v? th? c?a cac n??c vung Baltic. Theo hi?p ??c va
ngh? đ?nh th? b? sung bi m?t
(
ru
)
,
Lien Xo
va
đ?c
chia s?
ph?m vi ?nh h??ng
? chau Au v?i nhau, c? th?: cac n??c
Ph?n Lan
, Estonia, Latvia, mi?n đong
Ba Lan
va
Bessarabia
ch?u s? chi?m đong c?a Lien Xo, con Litva va mi?n tay Ba Lan thi ch?u s? chi?m đong c?a đ?c.
Cu?c bi?u tinh cho th?y ng??i dan ngay cang co ni?m tin vao cu?c đ?u tranh gianh l?i n?n đ?c l?p cho cac qu?c gia vung Baltic; ch?ng minh cho th? gi?i ni?m khat khao khoi ph?c n?n đ?c l?p c?a cac n??c va s? đoan k?t c?a nhan dan trong ni?m khao khat nay. Cac l?c l??ng t? ch?c cu?c mit tinh ? bao g?m
M?t tr?n Nhan dan Estonia
,
M?t tr?n Nhan dan Latvia
va
Phong trao S?j?dis
t?i Litva), đa l?i d?ng s? ki?n nay đ? cho th?y r?ng vi?c khoi ph?c n?n đ?c l?p c?a cac n??c c?ng hoa vung Baltic khong ch? la v?n đ? mang tinh chinh tr? ma con la v?n đ? v? phap ly va c? đ?o đ?c. Ng??c l?i, chinh ph? Lien Xo ch? ph?n ?ng v?i s? ki?n tren b?ng nh?ng bai phat bi?u dai ma khong co m?t đ?ng thai th?c t? nao nh?m c?ng c? quan h? ngo?i giao gi?a Lien Xo va cac n??c Baltic. K?t qu? la vao ngay 11 thang 3 n?m 1990, t?c sau thang sau khi cu?c bi?u tinh
“
Con đ??ng Baltic
”
di?n ra,
C?ng hoa Litva
đa tuyen b? khoi ph?c n?n đ?c l?p c?a minh.
Cu?c bi?u tinh di?n ra v?i m?c đich t?o s? chu y c?a d? lu?n qu?c t? v? s? ph?n l?ch s? chung ma ba qu?c gia
vung Baltic
ph?i ganh ch?u.
Trong khuon kh? c?a c?i cach
glasnost
va
perestroika
, cac cu?c bi?u tinh cong khai t?i
Lien Xo
ngay cang lan r?ng v? quy mo c?ng nh? v? m?c đ? ?ng h? c?a qu?n chung. Vao n?m 1986 m?t vai nhom nh? t? ch?c bi?u tinh t?i th? đo c?a ba n??c nh?ng nhanh chong b? c?nh sat gi?i tan.
Ngay 23 thang 8 n?m 1986, m?t cu?c tu?n hanh mang ten
Ngay Ruy b?ng đen
đ??c t? ch?c t?i 21 thanh ph? l?n bao g?m New York, Stockholm, London, Toronto... quy t? hang ch?c ngan ng??i bi?u tinh v?i m?c đich kh?i d?y nh?n th?c c?ng đ?ng qu?c t? v?
hi?p ??c bi m?t Xo-đ?c
noi tren. Cac cu?c bi?u tinh n?m 1987 t?i ba qu?c gia tren đ?u b? chinh quy?n tr?n ap, b?t b?. M?t n?m sau, l?n đ?u tien cac cu?c bi?u tinh l?n đa di?n ra trong on hoa tuy b? c?m đoan b?i chinh quy?n.
M?t tu?n tr??c cu?c bi?u tinh, chinh quy?n Xo Vi?t th?a nh?n r?ng hi?p ??c bi m?t la co th?t, nh?ng v?n kh?ng đ?nh r?ng ba n??c Baltic t? nguy?n sap nh?p vao Lien bang. Vai ngay tr??c đo, 170 thanh vien c?a H?i đ?ng phong trao Sajudis c?a Litva (v?a th?ng 36 trong t?ng s? 42 gh? t?i H?i đ?ng nhan dan n??c C?ng hoa Xo Vi?t Litva) đa b? phi?u quy?t đ?nh đ?c l?p cho Litva thoat s? ki?m soat chinh tr?, v?n hoa c?a LB Xo Vi?t.
Quan đi?m c?a cac n??c vung Baltic
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Toan v?n Hi?p ??c Xo ? đ?c, ky vao ngay 23 thang 8 n?m 1939
Tr??c n?m 1989, Lien Xo khong th?a nh?n ky
Ngh? đ?nh th? bi m?t b? sung
cho
Hi?p ??c Xo ? đ?c
. Theo ngh? đ?nh th? nay,
đ? ch? đ?c
cong nh?n ba n??c c?ng hoa vung Baltic n?m trong vung ?nh h??ng c?a
Lien Xo
. Tuy nhien tren th?c t?, v?n b?n nay đa b? cac n??c ph??ng Tay phat hi?n trong qua trinh
xet x? quan s? t?i Nurnberg
va sau đo cong b? r?ng rai. Lien Xo ph? nh?n vi?c chi?m đong cac n??c c?ng hoa Baltic va cho r?ng cac qu?c gia nay đa gia nh?p Lien bang v?i tinh th?n t? nguy?n sau khi chinh ph? nhan dan m?i đ??c thanh l?p c?a cac qu?c gia nay n?p đ?n đ? ngh? t??ng ?ng len Lien Xo. Ng??c l?i, chinh ph? cac qu?c gia Baltic (khong than Lien Xo) thi mieu t? vi?c Lien Xo sap nh?p ba n??c nay la hung han va b?t h?p phap vi d?a vao m?t ngh? đ?nh th? bi m?t. N?u cac chinh tr? gia Baltic co kh? n?ng ch?ng minh thanh cong đ??c m?i lien k?t gi?a vi?c ba n??c Baltic gia nh?p Lien Xo v?i ngh? đ?nh th? tren, thi n?n chinh tr? c?a cac n??c nay s? ch?ng ki?n hang lo?t s? bi?n đ?i nghiem tr?ng ? theo đo cac n??c Baltic co th? tuyen b? s? đi?u hanh c?a chinh ph? Lien Xo đ?i v?i ba qu?c gia tren la b?t h?p phap va t?t c? cac đ?o lu?t do ba n??c c?ng hoa xa h?i ch? ngh?a Xo Vi?t vung Baltic ban hanh va th?c thi k? t? n?m 1940 s? ngay l?p t?c b? bai b? vi v? m?t phap ly, ba qu?c gia vung Baltic khong ph?i la thanh vien c?a Lien bang Xo vi?t. Nh? đo, cac n??c tren s? tr? nen đ?c l?p va khoi ph?c l?i chinh ph? qu?c gia c?ng nh? đ??ng qu?c gi?i nh? tr??c chi?n tranh, ch?m d?t s? th?c thi Hi?n phap Lien Xo tren lanh th? c?a minh va khi?n s? hi?n di?n c?a cac l?c l??ng v? trang Lien Xo t?i ba qu?c gia Baltic tr? nen b?t h?p phap.
Ng??i bi?u tinh t?i thanh ph?
?iauliai
, bay nh?ng c?
quan tai
ph? b?ng la c? c?a ba n??c Baltic đ?t d??i bong c?a hai la c? Lien Xo va đ?c
Ng??i bi?u tinh s? d?ng cac may thu thanh di đ?ng đ? n?m b?t th?i đi?m ph?i h?p va đeo phu hi?u mang mau c? c?a ba qu?c gia
S? ki?n đ??c chu?n b? k? cang đ? dong ng??i khong b? gian đo?n, m?i đ?a ph??ng co dong ng??i n?m tay nhau "ch?y" qua đ?u t? ch?c ph??ng ti?n cong c?ng mi?n phi đ? đ?a nhan dan đ?n đ?ng t?i cac đo?n đ??ng gi?a cac thanh ph?, th? tr?n. Nh?ng ng??i bi?u tinh cung nhau n?m tay vao luc 7 gi? t?i gi? đ?a ph??ng. Cac ch??ng trinh radio đ?c bi?t gop ph?n giup đ? cho n? l?c nay. T?i
Vilnius
, hang ngan ng??i t?p trung t?i Qu?ng tr??ng Nha th? L?n, tay c?m n?n hat vang cac bai hat ai qu?c. T?i cac nha th?, thanh l? đ??c t? ch?c va chuong đ??c rung len.
Cu?c bi?u tinh di?n ra hoan toan khong co b?o đ?ng. Tuy nhien, dan chung tham gia khong kh?i lo ng?i b? đan ap hay tr? đ?a. Trong th?c t?, ch? t?ch
đong đ?c
Erich Honecker
va ch? t?ch
Rumani
Nicolae Ceau?escu
đa đ?ng y h? tr? quan s? trong tr??ng h?p Lien bang Xo Vi?t quy?t đ?nh d?ng v? l?c pha v? cu?c bi?u tinh.
[1]
T?i
Qu?ng tr??ng Pushkin
?
Moskva
,
c?nh sat ch?ng b?o đ?ng
đ??c huy đ?ng đ? ng?n ch?n vai tr?m ng??i khi h? đ?nh t? ch?c m?t cu?c bi?u tinh t??ng tr?. Thong t?n xa
TASS
đ?a tin 75 ng??i b? b?t gi? vi cac t?i gay r?i va pha ho?i. Kho?ng 13 ngan ng??i c?ng đa bi?u tinh t?i
Moldova
.
Cu?c bi?u tinh gay ng?c nhien cho cac n??c ph??ng Tay. Hang tin
Reuters
ngay hom sau ??c l??ng co kho?ng 700 ngan ng??i Estonia, 500 ngan
ng??i Latvia
va g?n 1 tri?u ng??i Litva trong t?ng s? 8 tri?u ng??i dan ? c? ba n??c đa tham gia s? ki?n nay. Hang thong t?n TASS c?a Lien Xo đ?a ra con s? 300 ngan ng??i t?i Estonia va 500 ngan ng??i t?i Litva, khong co s? li?u đ??c đ?a ra cho Latvia.
Chu?i ng??i cung nhau n?m tay đa t??ng tr?ng cho tinh t??ng tr? gi?a cac dan t?c Baltic trong đ?u tranh gianh đ?c l?p va t? ch?. No giup thi?t l?p y t??ng v? m?t kh?i cac "qu?c gia Baltic" cung nhau h?p tac đ? phat tri?n. Cu?c tu?n hanh c?ng đa bi?u d??ng s?c m?nh qu?n chung trong on hoa, giup c? v? cho nh?ng ai con nghi ho?c hay con lo s? b? đan ap.
Thang 11 n?m 1989,
B?c t??ng Berlin
cu?i cung c?ng s?p đ?. Thang 12,
Gorbachev
ky tuyen b? len an Hi?p ??c bi m?t Xo-đ?c. Trong vong sau thang, Litva tr? thanh n??c C?ng hoa Xo Vi?t đ?u tien tuyen b? đ?c l?p.
Cu?c bi?u tinh đa đ??c ghi vao sach k? l?c v? hang ng??i dai nh?t trong l?ch s?. Sach k? l?c Litva c?ng ghi nh?n đay la v? k?t xe dai nh?t l?ch s? do g?n 100 cay s? đ??ng cao t?c
Vilnius
-
Kaunas
b? t?c ngh?n. Nh?ng hang ng??i dai t??ng t? c?ng đa đ??c t? ch?c sau nay nh? cu?c tu?n hanh 228 t?i
đai Loan
.
Ngay 23 thang 8 c?ng đ??c ch?n la
Ngay Au Chau t??ng ni?m cac n?n nhan c?a ch? ngh?a Stalin va ch? ngh?a Qu?c xa
.
đai t??ng ni?m
“
Con đ??ng t? do
”
t?i Litva
đai t??ng ni?m
“
Con đ??ng Baltic
”
t?i Estonia
T? n?m
1990
, cu?c thi Toan h?c mang ten
“
Con đ??ng Baltic
”
đ??c t? ch?c h?ng n?m.
N?m 2009,
T? ch?c giao d?c, khoa h?c va v?n hoa c?a Lien H?p Qu?c
cong nh?n s? ki?n nay la m?t
hi?n t??ng
đ?u tranh b?t b?o đ?ng
va đ?a cac t? li?u v? “Con đ??ng Baltic” vao danh b?
Di s?n t? li?u th? gi?i
.
đai t??ng ni?m s? ki?n ”Con đ??ng Baltic“ do nha đieu kh?c ng??i Litva
Gitenis Umbrasas
th?c hi?n đ??c khanh thanh t?i Estonia vao thang 8 n?m
2013
.
- ^
Alexandra Ashbourne, Lithuania: The rebirth of a Nation, 1991-1994, Lexington Books, 1999, page 24.
ISBN 0-7391-0027-0
- Ann Imse, Baltic Residents Form Human Chain in Defiance of Soviet Rule,
Associated Press
,
23 thang 8
1989
- Robin Lodge, Human Chain Spanning: Soviet Baltics Shows Nationalist Feeling,
Reuters
News,
23 thang 8
1989
- Mary Dejevsky, Baltic groups plan mass protest; Latvia, Lithuania and Estonia's struggle for independence,
The Times
,
23 thang 8
1989
- Baltic residents entwine hands in defiance of rule by Soviets, Associated Press, The Harrisburg Patriot,
24 thang 8
1989
 |
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
Con đ??ng Baltic
.
|