Cao Nghenh T??ng ( ti?ng Trung : 高迎祥 ; binh am : G?o Yingxiang , ? ? 1636), con co ten la Nh? Nh?c, x??c hi?u la S?m v??ng , ng??i An T?c , Thi?m Tay , th? l?nh kh?i ngh?a nong dan cu?i đ?i Minh . Ong la c?u c?a đ?i Thu?n hoang đ? Ly T? Thanh ^{[1] [2]} .

Qua trinh ho?t đ?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m Sung Trinh đ?u tien (1628), chinh quy?n nha Minh h? b?i, c? n??c m?y n?m lien ti?p m?t mua đoi kem, nong dan b?o nhau ‘ cung nhau ng?i m?t ch? ma ch?t đoi, sao khong ?n c??p ma ch?t ’. Phong trao kh?i ngh?a bung n?, Cao Nghenh T??ng d?ng c? ? An T?c, soai ngh?a quan ho?t đ?ng ? ph? Duyen Khanh . Ong t?ng lam buon ng?a, gi?i c??i ng?a b?n cung, s?c l?c h?n ng??i; khi ra tr?n v?n ao tr?ng kh?n tr?ng, đi tr??c s? t?t.

Thang 11 n?m Sung Trinh th? 3 (1630), Cao Nghenh T??ng gia nh?p ngh?a quan V??ng Gia D?n , V??ng T? D?ng ti?n vao S?n Tay . Thang 6 n?m th? 4 (1631) th? l?nh V??ng Gia D?n b? h?i, cac l? ngh?a quan Thi?m, T?n k?t thanh 36 doanh, ong đ??c c? lam m?t trong cac lanh t?, t? x?ng ‘S?m v??ng’, ngh?a quan len đ?n 20 v?n, chia 4 h??ng ph?n kich quan quan. Cac th? l?nh Ly T? Thanh, Tr??ng Hi?n Trung đi theo Nghenh T??ng, lien ti?p đanh h? cac chau, huy?n Ninh H??ng , Th?ch Lau , T?c S?n , V?n H? , Ha Gi?n .

N?m Sung Trinh th? 5 (1632), T? D?ng, Nghenh T??ng, Ma Quang Ng?c , Hi?n Trung, T? Thanh h?p cong B? Chau , đ?i Ninh , D??ng Thanh . Thang 8 n?m ?y, h? đ??c đ?i Ninh, Th?p Chau , Tr?ch Chau , Th? D??ng , c? t?nh S?n Tay ch?n đ?ng. Nha Minh bai ch?c tu?n ph? T?ng Th?ng An , l?y H?a đ?nh Th?n đ?c 8000 quan c?a H? Nhan Long , T? L??ng Ng?c ti?n tru Binh D??ng ; Tuyen đ?i t?ng đ?c Tr??ng Tong Hanh đ?c 7000 quan c?a Tr??ng ?ng X??ng , Pha Hi M?c , Ng?i V?n Nien ng?n Ph?n Chau , y đ? m?t tr?n ti?u di?t ngh?a quan. Ngh?a quan vao nui Ma Ban , 3 l? ch?ng đ?ch; Nghenh T??ng b? Tr?ch Chau , Th? D??ng , đ?a ngh?a quan v? nam v??t Thai Hanh , đanh T? Nguyen , Thanh Hoa , Tu V? , vay Hoai Khanh , ng?m vao Tay S?n , đam th?ng Thu?n đ?c , Chan đ?nh , ap sat kinh thanh, gay ra m?t phen huyen nao. B? L? T??ng Th?ng ng?n tr?, ngh?a quan lui v? đong tr?i ? Thai Hanh.

Thang gieng n?m Sung Trinh th? 6 (1633), b?n Nghenh T??ng pha huy?n Phong , B?o Khang vao T? Xuyen . Thang 2, đanh Qu? Chau (nay la Ph?ng Ti?t ), pha đ?i Ninh (nay la Vu Khe ), b? Th?ch Tr? tuyen ph? s? T?n L??ng Ng?c ng?n tr?. Ngh?a quan chia lam 2, m?t l? đi H? Qu?ng , m?t l? do Nghenh T??ng ch? huy đ?t pha phong tuy?n c?a quan quan ti?n vao nam b? Thi?m Tay. Thang 6, ong đ?a quan ra Thai Hanh, men Ma Thien L?nh tay ti?n V? An , đanh b?i T?ng binh T? L??ng Ng?c, th?a th?ng chi?m đ??c 2 ph? Hoai Khanh, Ch??ng đ?c , đanh m?nh V? Huy . Thang 7, ong cung b?n Hi?n Trung h?p binh ? Ha B?c . Thang 8, ngh?a quan b? pho t?ng binh Thang C?u Chau lien ti?p đanh b?i ? cac n?i Ng?u V? , Li?u Tuy?n , thon Manh H? thu?c Ha Nam . Thang 11, Nghenh T??ng h?i l? Giam quan thai giam D??ng Ti?n Tri?u, v? đ?u hang, nhan luc Hoang Ha đong b?ng, ng?m t? Mao Gia Tr?i nhanh chong v??t song vao Ha Nam, pha 3 huy?n M?n Tri , Y D??ng , Lo Th? . Gi?a đ??ng vao nui Lo Th?, ong ch?y đi N?i H??ng , qua T?o D??ng , đ??ng D??ng ti?n vao H? Qu?ng, pha Qu? Chau, đanh Qu?ng Nguyen , ap sat T? Xuyen.

N?m Sung Trinh th? 7 (1634), tri?u đinh th?ng Tr?n K? Du lam Binh b? th? lang, T?ng đ?c S?n, Thi?m, Ha Nam, H? Qu?ng, T? Xuyen ch? l? quan ma, cung Van D??ng tu?n ph? L? T??ng Th?ng , th?y l?c đ?u ti?n, 4 m?t bao vay giap kich ngh?a quan. Ngh?a quan vao Ha Nam, chia ra ma đi; Hi?n Trung đi Th??ng L?c ; Nghenh T??ng, T? Thanh vao Thi?m, m?c k?t Xa S??ng H?p (h?m nui) ? H?ng An (nay la An Khang ). Khi ?y g?p tr?i m?a l?n 2 thang, ng?a m?i m?t l?n ra ch?t, cung ten đ?u r?u ra. B?n Nghenh T??ng tra hang khi?n quan quan m?t c?nh giac, r?i v??t qua đ??ng san, đ?t vay ch?y vao Quan Trung . Tri?u đinh đay c? nha Tr?n K? Du lam linh thu ngoai bien, l?y H?ng Th?a Tru thay th?. Nghenh T??ng, T? Thanh nhan luc H?ng Th?a Tru x? tri binh bi?n Tay Ninh ch?a th? qu?n vi?c ? phia đong, đ?a quan vao vai ch?c chau, huy?n thu?c cac ph? C?ng X??ng , Binh L??ng , Lam Thao , Phong T??ng , đanh b?i quan quan c?a H? Nhan Long , Tr??ng Thien L? , gi?t C? Nguyen đ?o L?c M?ng Long , vay L?ng Chau h?n 40 ngay. Nghe tin quan quan h?i ti?u, b?n Nghenh T??ng vao nui Chung Nam . It lau sau ti?n ra phia đong, pha đong Chau , Linh B?o , T? Th?y , Hu?nh D??ng . Nghe tin T? L??ng Ng?c s?p đ?n, ngh?a quan d?i đ?n kho?ng gi?a nui Bich Mai , song Tr?n Th?y , chia quan nh? H? Thai , đ?t Nh? Ninh .

Thang gieng n?m Sung Trinh th? 8 (1635), nghe tin H?ng Th?a Tru va Chu đ?i đi?n d?c toan l?c vao Ha Nam ti?n hanh ti?u ph?t, Nghenh T??ng ben tri?u t?p th? l?nh c?a 13 nha, 72 doanh ngh?a quan m? đ?i h?i Hu?nh D??ng , cung th??ng l??ng đ?i sach. M?i ng??i nghe theo đ? xu?t c?a T? Thanh, chia nhau đanh kh?p 4 h??ng. Nghenh T??ng, T? Thanh, Hi?n Trung đong ti?n, pha Ho?c Khau , đanh Th? Chau , vao Toanh Chau ; gi?t tri chau Doan M?ng Long , chau phan Tri?u S? Khoan , th??ng th? Tr??ng H?c Minh . Th?a th?ng đanh chi?m Ph??ng D??ng , đ?t Hoang L?ng, gi?t l?u th? Chu T??ng Qu?c , chem b?n ch? huy Vien Th?y Chinh , L? Th?a ?m , tri ph? Nhan đap Huyen , thoi quan V?n V?n Anh , th? h?t tu nhan. Sung Trinh nghe tin, m?y l?n ng?t đi, mang tang ph?c r?i kh?i đi?n, khoc cao t? mi?u; chem Ph??ng D??ng tu?n ph? D??ng Nh?t B?ng ? ch?. Thang 4, Nghenh T??ng, T? Thanh ti?n v? Quy đ?c ? phia tay, h?i h?p v?i ngh?a quan c?a b?n "Tao Thao" La Nh? Tai , "Qua thien tinh" Hu? đ?ng T??ng , tr? vao Thi?m Tay. Thang 5, Nghenh T??ng cung cac l? ngh?a quan h?i s? Thi?m Tay, c? th?y 20 quan, ap sat Tay An , doanh tr?i keo dai đ?n 50 d?m. H?ng Th?a Tru, Tao V?n Chi?u t? th?, Nghenh T??ng d?i quan v? phia tay đanh Binh L??ng; đ?t mai ph?c ? tr?n T?u đ?u thu?c Ninh Chau , gi?t t??ng Minh la Ng?i V?n Nien, Tao V?n Chi?u. Thang 7, ong l?i h??ng v? Tay An, ch?a đ?n n?i, ch?y đi V? Cong ? phia tay. Thang 8, ngh?a quan đanh cac huy?n Phu Phong , K? S?n . Thang 9, Nghenh T??ng, T? Thanh, Hi?n Trung h?p binh, cung H?ng Th?a Tru đ?i chi?n ? Quan Trung. Thang 10, ngh?a quan khong đ?ch n?i quan quan, b?n Hi?n Trung ra đ?ng Quan , chia 13 doanh đong ti?n; Nghenh T??ng, T? Thanh b? H?ng Th?a Tru đu?i đanh, lien ti?p thua tr?n ? V? Nam , Lam đ?ng , ch?y dai v? phia đong qua Nam Nguyen , Tuy?t Lanh thu?c Hoa Am , ra Chu D??ng Quan . Thang 11, Nghenh T??ng, T? Thanh, Hi?n Trung h?i s? ? M?n H??ng , Ha Nam, t?n cong T? L??ng Ng?c, ti?n l?y Thi?m Chau , uy hi?p L?c D??ng , sau khi đanh chi?m Quang Chau , Ho?c Khau, nh?m Giang B?c ti?n quan.

K?t c?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thang gieng n?m Sung Trinh th? 9 (1636), Nghenh T??ng, T? Thanh đanh L? Chau , l?y Ham S?n , Hoa Chau , gi?t b?n tri chau Le Hoanh Nghi?p , ng? s? Ma Nh? Giao (đang ? nha). Ti?p đo ngh?a quan vay Tr? Chau , b? quan quan c?a b?n L? T??ng Th?ng , T? Khoan , La đ?i , D??ng Th? An đ?n c?u, đanh b?i ? Chu Long Ki?u . B?n Nghenh T??ng len phia b?c đanh Th? Chau , khong h? đ??c, vao Quy đ?c ? phia tay. Thang 2, ngh?a quan đanh huy?n M?t , pha đ?ng Chau , gi?t t??ng Minh la Thang C?u Chau , ti?n đ?n đ?ng Chau , Van D??ng . Thang 3, Nghenh T??ng va T? Thanh chia quan; ong t? Van , T??ng vao H?ng An , Han Trung cung Hi?n Trung h?i s?. Thang 5, ong tr? vao H? Qu?ng. Thang 7, Nghenh T??ng ra Nam S?n , xua quan th?ng ti?n Tay An , r?i vao ? mai ph?c c?a Thi?m Tay tu?n ph? Ton Truy?n đinh ? H?c Th?y D?c thu?c huy?n Chu Chi , thua tr?n b? b?t, gi?i v? B?c Kinh , x? l?ng tri. Tan d? b? h? c?a ong theo v? v?i Ly T? Thanh ^[3] .

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Minh s? - Ly T? Thanh truy?n
• C? Thanh , Minh m?t nong dan kh?i ngh?a s?
• Phung To , Ki?n v?n tuy but
• Ngo V? Nghi?p , Tuy kh?u k? l??c

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]