Cat la v?t li?u d?ng h?t ngu?n g?c t? nhien bao g?m cac h?t đa va khoang v?t nh? va m?n. Khi đ??c dung nh? la m?t thu?t ng? trong l?nh v?c đ?a ch?t h?c , kich th??c cat h?t cat theo đ??ng kinh trung binh n?m trong kho?ng t? 0,0625 mm t?i 2 mm (thang Wentworth s? d?ng t?i Hoa K? ) hay t? 0,05 mm t?i 1 mm (thang Kachinskii s? d?ng t?i Nga va Vi?t Nam hi?n nay). M?t h?t v?t li?u t? nhien n?u co kich th??c n?m trong cac kho?ng nay đ??c g?i la h?t cat .

L?p kich th??c h?t nh? h?n k? ti?p trong đ?a ch?t h?c g?i la đ?t bun (M?) v?i cac h?t co đ??ng kinh nh? h?n 0,0625 mm cho t?i 0,004 mm ho?c b?i (Nga) v?i cac h?t co đ??ng kinh nh? h?n 0,05 mm cho t?i 0,001 mm. L?p kich th??c h?t l?n h?n k? ti?p la s?i /cu?i v?i đ??ng kinh h?t n?m trong kho?ng t? 2 mm t?i 64 mm (M?) hay t? 1 t?i 3 mm (Nga). Xem them bai kich th??c h?t đ? bi?t them v? cac tieu chu?n đ??c s? d?ng. Khi c? xat gi?a cac ngon tay thi cat t?o ra c?m giac san s?n (ch? khong nh? đ?t bun t?o c?m giac tr?n nh? b?t).

Phan lo?i theo kich th??c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

D?a tren kich th??c h?t, cat đ??c phan chia ti?p thanh cac l?p ph?.

(*): đ?n v? tinh cm

Cac kich th??c nay d?a tren thang đo kich th??c tr?m tich Φ, trong đo kich th??c tinh theo Φ = -log c? s? 2 c?a kich th??c tinh b?ng mm. Trong thang đo Wentworth, gia tr? c?a Φ cho cat n?m trong kho?ng t? -1 t?i +4, v?i s? phan chia cac l?p ph? n?m t?i cac s? nguyen.

Thanh ph?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thanh ph?n ph? bi?n nh?t c?a cat t?i cac moi tr??ng đ?t li?n trong l?c đ?a va cac moi tr??ng khong ph?i duyen h?i khu v?c nhi?t đ?i la silica (dioxide silic hay SiO ₂ ), th??ng ? d?ng th?ch anh , la ch?t v?i đ? tr? v? m?t hoa h?c c?ng nh? do co đ? c?ng đang k?, nen co kh? n?ng ch?ng phong hoa kha t?t.

Tuy nhien, thanh ph?n h?p thanh c?a cat co s? bi?n đ?ng l?n, ph? thu?c vao cac ngu?n đa va cac đi?u ki?n khac t?i khu v?c. Cac lo?i cat tr?ng tim th?y ? cac vung duyen h?i nhi?t đ?i va c?n nhi?t đ?i la đa voi b? xoi mon va co th? ch?a cac m?nh v?n t? san ho hay mai (v?) c?a đ?ng v?t cung cac v?t li?u h?u c? hay co ngu?n g?c h?u c? khac. ^[1] Cac đ?n cat th?ch cao ? Di tich qu?c gia White Sands t?i bang New Mexico (Hoa K?) n?i ti?ng vi mau tr?ng choi c?a no. Acco (arkose) la cat hay sa th?ch v?i ham l??ng fenspat đang k?, co ngu?n g?c t? qua trinh phong hoa va xoi mon c?a đa granit (th??ng la c?n k?). M?t vai lo?i cat con ch?a manh?tit , chlorit , glauconit hay th?ch cao . Cat giau manh?tit co mau t? s?m t?i đen, gi?ng nh? cat co ngu?n g?c t? đa bazan nui l?a va opxidian (obsidian). Cat ch?a chlorit-glauconit thong th??ng co mau xanh l?c (con đ??c g?i la cat l?c), nh? cat co ngu?n g?c t? bazan ( dung nham ) v?i ham l??ng olivin l?n. Nhi?u lo?i cat, đ?c bi?t cat ? Nam Au , ch?a cac t?p ch?t s?t trong cac tinh th? th?ch anh c?a cat, t?o ra cat co mau vang s?m. Cat tr?m l?ng t?i m?t s? khu v?c ch?a ng?c h?ng l?u va m?t s? khoang v?t co s?c khang phong hoa t?t, bao g?m m?t l??ng nh? cac lo?i đa quy .

Cat đ??c gio va n??c v?n chuy?n đi va tr?m l?ng thanh cac d?ng bai bi?n , bai song , c?n cat , đ?n cat , bai cat ng?m v.v.

Nghien c?u cat [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nghien c?u cac h?t cat rieng l? co th? giup phat hi?n nhi?u thong tin l?ch s? nh? ngu?n g?c va hinh th?c v?n chuy?n h?t cat. Cat th?ch anh m?i b? phong hoa g?n đay t? cac tinh th? th?ch anh trong đa granit hay g?nai th??ng s?c nh?n va goc c?nh. No th??ng đ??c s? d?ng trong v?t li?u xay d?ng đ? s?n xu?t be tong hay trong lam v??n v?i vai tro c?a v?t li?u b? sung vao đ?t đ? lam x?p cac l?p đ?t set . Cat b? v?n chuy?n đi xa nh? gio va/ho?c n??c s? thuon h?n, v?i cac ki?u mai mon đ?c tr?ng tren b? m?t h?t cat. Cat sa m?c th??ng la thuon tron.

S? d?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Cat đ??c s? d?ng trong xay d?ng va lam đ??ng giao thong nh? la v?t li?u t?o n?n mong va v?t li?u xay d?ng trong d?ng v?a (cung voi toi hay xi m?ng ).
• M?t vai lo?i cat (nh? cat vang) la m?t trong cac thanh ph?n ch? y?u trong s?n xu?t be tong .
• Cat t?o khuon la cat đ??c lam ?m b?ng n??c hay d?u va sau đo t?o hinh thanh khuon đ? đuc khuon cat . Lo?i cat nay ph?i ch?u đ??c nhi?t đ? va ap su?t cao, đ? x?p đ? thoat khi va co kich th??c h?t nh?, m?n, đ?ng nh?t, khong ph?n ?ng v?i kim lo?i nong ch?y.
• La m?t trong cac thanh ph?n ch? y?u đ? s?n xu?t th?y tinh .
• Cat đa phan lo?i b?ng sang l?c c?ng đ??c dung nh? la m?t v?t li?u mai mon trong đanh bong b? m?t b?ng phun cat ap l?c cao hay trong cac thi?t b? l?c n??c .
• Cac xi nghi?p s?n xu?t g?ch ngoi co th? dung cat lam ph? gia đ? tr?n l?n v?i đ?t set va cac v?t li?u khac trong s?n xu?t g?ch .
• Cat đoi khi d??c tr?n l?n v?i s?n đ? t?o ra b? m?t rap cho t??ng va tr?n c?ng nh? san ch?ng tr??t trong xay d?ng.
• Cac lo?i đ?t cat thich h?p cho m?t s? lo?i cay tr?ng nh? d?a h?u , đao , l?c c?ng nh? la v?t li?u đ??c ?a thich trong vi?c t?o n?n mong cho cac trang tr?i ch?n nuoi bo s?a vi kh? n?ng thoat n??c t?t c?a no.
• Cat đ??c s? d?ng trong vi?c t?o c?nh quan nh? t?o ra cac ng?n đ?i va nui nh?, ch?ng h?n trong xay d?ng cac san golf .
• Cat đ??c dung đ? c?i t?o cac bai t?m. ^[2]
• Cac bao cat đ??c dung đ? phong ch?ng l? l?t va ch?ng đ?n.
• Xay d?ng lau đai cat c?ng la m?t ho?t đ?ng kha ph? bi?n. Co nhi?u cu?c thi v? ngh? thu?t xay d?ng cac lau đai cat.
• Ho?t hinh cat la m?t ki?u ngh? thu?t bi?u di?n va la cong c? k? thu?t đ? s?n xu?t phim ho?t hinh .
• Cac b? nuoi sinh v?t c?nh đoi khi c?ng dung cat va s?i.
• Trong giao thong đ??ng b? va đ??ng s?t ng??i ta đoi khi s? d?ng cat đ? c?i thi?n kh? n?ng bam đ??ng c?a banh xe trong m?t s? đi?u ki?n th?i ti?t kh?c nghi?t.
• Cat con dung đ? ch?a chay ? m?t s? n?i nh? cay x?ng, tr?m phong chay ch?a chay

Nguy hi?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cat noi chung la khong gay đ?c cho s?c kh?e. Tuy v?y ng??i ta v?n ph?i c?n th?n trong m?t s? ho?t đ?ng co s? d?ng cat, ch?ng h?n nh? trong vi?c đanh bong b? m?t b?ng phun cat ap l?c cao. Nh?ng ng??i lam vi?c v?i cat trong ho?t đ?ng nh? v?y c?n đeo kinh b?o h? va kh?u trang đ? tranh cat b?n vao m?t hay hit th? ph?i b?i cat. Nh?ng ng??i b? ph?i nhi?m dai h?n tr??c b?i silica co th? b? m?c b?nh b?i ph?i , m?t lo?i b?nh ph?i do hit th? ph?i cac h?t silica m?n. Cac MSDS cho silica đ?u thong bao r?ng "hit th? qua m?c silica k?t tinh gay ra cac e ng?i nghiem tr?ng v? s?c kh?e". [1] L?u tr? 2012-03-19 t?i Wayback Machine

Cat th? t?o thanh cat lun trong cac khu v?c d? th?a n??c v?i ap su?t c?ng l?n, do no b? ch?y nhao ra. Khi kho đi no t?o thanh cac v?t c?n đ?i v?i cac sinh v?t b? nh?t trong đo, th??ng lam cho chung b? ch?t.

• 
  V?i t?c đ? 300 km/h, m?t chi?c tau cao t?c ICE 3 (DB h?ng 403) cu?n theo nhi?u cat tren đ??ng ray
• 
  Bao cat t?i Iraq
• 
  M?t con ca đu?i gai đ?c (h? Dasyatidae) gi?u minh trong cat
• 
  Hinh ch?p g?n cat đen t? tro nui l?a ? bai bi?n Perissa, Santorini , Hy L?p
• 
  Khai thac cat tren Song Ti?n t?nh đ?ng Thap , Vi?t Nam

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Kich th??c h?t
• Cat lun
• Sa th?ch
• Bao cat
• đ?o cat
• Cat nh?a đ??ng

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tra cat trong t? đi?n m? ti?ng Vi?t Wiktionary

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? Cat .

• Beach Sand: What It Is, Where It Comes From and How It Gets Here L?u tr? 2007-05-05 t?i Wayback Machine ?Beaufort County Library