đi?n ?nh Trung Qu?c hay phim đi?n ?nh Trung Qu?c (t?c phim l? Trung Qu?c ) tinh cho đ?n tr??c n?m 1949 la n?n v?n hoa va cong nghi?p đi?n ?nh noi ti?ng Hoa c?a Trung Qu?c đ?i l?c , H?ng Kong va đai Loan . K? t? n?m 1949 , đi?n ?nh Trung Qu?c đ??c hi?u la n?n đi?n ?nh c?a đ?i l?c do đ?ng C?ng s?n Trung Qu?c n?m quy?n, no t?n t?i song song cung ba n?n đi?n ?nh noi ti?ng Hoa khac la đi?n ?nh Singapore , đi?n ?nh H?ng Kong va đi?n ?nh đai Loan .

Sau m?t th?i gian dai phat tri?n ch?m ch?p vi nh?ng bi?n c? chinh tr?, hi?n nay c?ng gi?ng nh? n?n kinh t? Trung Qu?c , đi?n ?nh Trung Qu?c c?ng đang bung n? m?nh m? va tr? thanh m?t c??ng qu?c đi?n ?nh ? khu v?c chau A .

Khac v?i đi?n ?nh H?ng Kong v?n s? d?ng ti?ng Qu?ng đong la b?n ng? chinh, cac b? phim c?a CHND Trung Hoa va đai Loan đ?u la nh?ng b? phim s? d?ng ti?ng Quan Tho?i .

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

1896-1945: Giai đo?n kh?i đ?u [ s?a | s?a ma ngu?n ]

K? thu?t đi?n ?nh đ?n v?i Trung Qu?c kha s?m, nh?ng th??c phim đ?u tien đ??c quay ? Trung Qu?c la t?i Th??ng H?i ngay 11 thang 8 n?m 1896 . B? "phim" đ?u tien, đ?nh Quan S?n ( 定?山 ), m?t v? kinh k?ch quay l?i b?ng k? thu?t đi?n ?nh, đ??c th?c hi?n thang 11 n?m 1905 ^[1] . Trong giai đo?n đ?u nay, ph?n l?n cac cong ty lam phim n?m trong tay nh?ng ng??i ph??ng Tay, mai đ?n n?m 1916 n?n đi?n ?nh n?i đ?a c?a Trung Qu?c m?i th?c s? hinh thanh v?i cac hang phim t?p trung ? Th??ng H?i , trung tam cong nghi?p va la thanh ph? l?n nh?t c?a vung Vi?n đong chau A. Trong s? cac hang phim m?i ra đ?i nay đang chu y co Cong ty đi?n ?nh Minh Tinh ( 明星 ) va Cong ty đi?n ?nh Thien Nh?t ??( 天一 ), ti?n than c?a hang phim Thi?u Th? ( 邵氏 ) n?i ti?ng sau nay. Minh Tinh chinh la hang phim đa s?n xu?t Lao cong chi ai tinh ( ?工之?情 , 1922 ), b? phim đi?n ?nh c? nh?t c?a đi?n ?nh ti?ng Hoa con l?u gi? đ?n ngay nay ^{[2] [3]} .

Ph?i ch? đ?n th?p nien 1930 n?n đi?n ?nh noi ti?ng Hoa m?i th?c s? kh?i s?c v?i trao l?u ngh? thu?t c?p ti?n c?a nh?ng ng??i canh t?, tieu bi?u la cac b? phim Xuan t?m ( 春蠶 , 1933 , d?a theo ti?u thuy?t c?a Mao Thu?n ), đ?i l? ( 大路 , 1935 , m?t tac ph?m c?a đ?o di?n Ton Du ) hay Th?n n? ( 神女 , 1934 , do Ngo V?nh C??ng đ?o di?n). Cac b? phim theo trao l?u c?p ti?n nay đa mang l?i mau s?c m?i cho đi?n ?nh Trung Qu?c khi kh?c h?a ro net s? xung đ?t t?ng l?p trong giai đo?n chuy?n đ?i chinh tr? t? phong ki?n sang c?ng hoa , đ?ng th?i đ? c?p tr?c ti?p đ?n cu?c s?ng đ?i th??ng, nh? m?t gia đinh nuoi t?m trong Xuan t?m hay ngh? m?i dam trong Th?n n? ^[1] . V?i nh?ng thanh cong c?a cac b? phim mang đ? tai xa h?i nay, th?p nien 1930 co th? coi la giai đo?n hoang kim đ?u tien c?a đi?n ?nh ti?ng Hoa ^[1] . đay c?ng la giai đo?n ch?ng ki?n s? ra đ?i l?p di?n vien đi?n ?nh noi ti?ng Hoa n?i ti?ng đ?u tien v?i cac ngoi sao đi?n ?nh nh? Nguy?n Linh Ng?c , Chu Tuy?n hay Tri?u đan .

N?m 1937 , Chi?n tranh Trung-Nh?t bung n?, trung tam đi?n ?nh Th??ng H?i r?i vao tay quan đ?i Nh?t va giai đo?n hoang kim đ?u tien c?a đi?n ?nh ti?ng Hoa ch?m d?t. H?u nh? t?t c? cac hang phim l?n (tr? hang Tan Hoa ) đong c?a c? s? t?i Th??ng H?i va r?t nhi?u nha lam phim ph?i ch?y kh?i thanh ph? nay đ? đ?n lanh n?n ? H?ng Kong ho?c Trung Khanh . Tuy v?y m?t s? nha đi?n ?nh v?n ? l?i cac khu to gi?i c?a ng??i n??c ngoai ? Th??ng H?i đ? ti?p t?c th?c hi?n cac tac ph?m m?i. đang chu y đ?o di?n B?c V?n Th??ng đa cho ra đ?i b? phim M?c Lan tong quan ( 木??? , 1939 ) l?y t? đi?n tich M?c Lan tong quan ch?ng ngo?i xam đ? keu g?i long yeu n??c ngay gi?a Th??ng H?i b? chi?m đong ^{[2] [4]} . Ngay 7 thang 12 n?m 1941 , sau khi Chi?n tranh th? gi?i th? hai chinh th?c bung n? gi?a phe Tr?c va phe đ?ng Minh , cac khu to gi?i b? quan Nh?t t?ch thu n?t va vi?c lam phim c?a cac nha đi?n ?nh c?p ti?n ? Th??ng H?i ph?i ng?ng l?i. đi?n ?nh ? đ?i l?c th?i gian nay g?n nh? ch? co hang Man Chau Qu?c ( 株式會社滿洲映?協會 ) la ho?t đ?ng v?i nh?ng b? phim gay nhi?u tranh cai vi ch?u ?nh h??ng c?a chinh quy?n Nh?t hoang .

Cu?i th?p nien 1940: Giai đo?n hoang kim th? hai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau khi quan Nh?t đ?u hang n?m 1945 , nganh cong nghi?p đi?n ?nh Trung Qu?c, đ?c bi?t la ? Th??ng H?i nhanh chong ph?c h?i. Nhi?u hang phim m?i đ??c thanh l?p, con Tan Hoa, hang phim đa ? l?i Th??ng H?i trong giai đo?n chi?m đong, tr? thanh cong ty co quy?n l?c b?c nh?t c?a c? n?n đi?n ?nh ti?ng Hoa. N?m 1946 , đ?o di?n n?i ti?ng Thai S? Sinh tr? v? t? H?ng Kong đa tai l?p hang phim Lien Hoa , sau đ?i ten thanh Con Luan ^[5] , m?t trong cac hang phim quan tr?ng nh?t c?a đi?n ?nh Trung Qu?c v?i nhi?u b? phim đang nh? nh? Nh?t giang xuan th?y h??ng đong l?u ( 一江春水向東流 , 1947 ) hay O nha d? ma t??c ( 烏鴉?麻雀 , 1949 ) ^[6] . Nh?ng b? phim nay đ?u ti?p t?c v?i xu h??ng thien t? va th? hi?n s? khong đ?ng tinh v?i chinh sach đan ap c?a Qu?c Dan đ?ng Trung Qu?c do T??ng Gi?i Th?ch đ?ng đ?u.

Cung luc nay, m?t s? hang phim khac nh? hang V?n hoa l?i tach kh?i trao l?u c?p ti?n đ? phat tri?n cac b? phim chinh k?ch rieng. Tac ph?m đang nh? nh?t theo h??ng đi nay co l? la Ti?u thanh chi xuan ( 小城之春 , 1948 ), b? phim sau nay đ?ng đ?u trong danh sach Phim ti?ng Hoa hay nh?t nhan k? ni?m 100 n?m ngay ra đ?i đi?n ?nh Trung Qu?c ^[7] .

Th?p nien 1950 va 1960: S? hinh thanh c?a đi?n ?nh xa h?i ch? ngh?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sau chi?n th?ng c?a quan đ?i C?ng s?n tr??c quan Qu?c Dan đ?ng n?m 1949, đi?n ?nh ti?ng Hoa ch?ng ki?n b??c ngo?t quan tr?ng khi no b? tach thanh 3 n?n đi?n ?nh g?n nh? rieng bi?t, đi?n ?nh xa h?i ch? ngh?a c?a Trung Qu?c đ?i l?c , đi?n ?nh đai Loan va đi?n ?nh H?ng Kong . T? n?m 1951, toan b? cac b? phim s?n xu?t tr??c 1949, cac phim H?ng Kong va phim Hollywood b? c?m t?i đ?i L?c, thay vao đo la cac b? phim tuyen truy?n ho?c co đ? tai t?p trung vao giai c?p nong dan , cong nhan va quan đ?i . Cong ty phim đ?u tien c?a nha n??c Trung Qu?c m?i, hang Tr??ng Xuan ( ?春 ) đ??c thanh l?p n?m 1950.

đi?m đang chu y trong giai đo?n nay la s? gia t?ng đang k? c?a s? l??ng ng??i dan đ?n v?i đi?n ?nh, l??ng khan gi? t? 47 tri?u ng??i n?m 1949 t?ng đ?n 415 tri?u ng??i n?m 1959 . Trong vong 17 n?m k? t? ngay thanh l?p nha n??c m?i đ?n khi Cach m?ng v?n hoa bung n?, đa co t?ng c?ng 603 b? phim va 8342 cu?n phim tai li?u va th?i s? đ??c th?c hi?n, trong đo đa ph?n la cac phim tuyen truy?n ^[8] . N?u nh? tr??c n?m 1949, ph?n l?n cac nha đi?n ?nh Trung Qu?c h?c h?i kinh nghi?m va k? thu?t t? đi?n ?nh M? thi sau khi thanh l?p nha n??c Xa h?i ch? ngh?a , cac nha đi?n ?nh Trung Qu?c m?i đ??c g?i sang Moskva đ? đao t?o v?i s? giup đ? c?a đi?n ?nh Lien Xo . N?m 1956 , H?c vi?n đi?n ?nh B?c Kinh đ??c thanh l?p. đi?n ?nh Trung Qu?c c?ng b?t đ?u tim đ??c b?n s?c rieng v?i cac b? phim v? đ? tai l?ch s? ho?c d?a theo cac ti?u thuy?t, đi?n tich c?, tieu bi?u la b? phim ho?t hinh n?i ti?ng đ?i nao thien cung ( 大鬧天宮 , 1961 ). B? phim c?c ?n khach nay đ??c th?c hi?n b?i V?n L?i Minh , cha đ? c?a n?n phim ho?t hinh Trung Qu?c. M?t nhan v?t tieu bi?u khac c?a đi?n ?nh Trung Qu?c th?i gian nay la T? T?n , đ?o di?n c?a b? phim H?ng s?c n??ng t? quan ( ?色娘子? , 1961 ).

Th?p nien 1960 đ?n 1980: Cach m?ng v?n hoa va giai đo?n k? ti?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N?m 1966 , Cach m?ng v?n hoa bung n? đa đ?a c? n?n v?n hoa Trung Qu?c , trong đo co đi?n ?nh, r?i vao ch? kh?ng ho?ng n?ng n?. G?n nh? toan b? cac tac ph?m đi?n ?nh b? c?m l?u hanh, ch? co r?t it cac b? phim m?i đ??c s?n xu?t (trong đo co phien b?n v? k?ch c?a H?ng s?c n??ng t? quan n?m 1971 ). N?n đi?n ?nh c?a Trung Qu?c đ?i l?c g?n nh? ch?ng l?i trong giai đo?n 1967 - 1972 , vi?c lam phim ch? b?t đ?u đ??c kh?i đ?ng tr? l?i sau khi Be l? b?n ten b? xet x? va ch? th?c s? ho?t đ?ng binh th??ng t? n?m 1976 .

Trong th?p nien 1980 , cong nghi?p đi?n ?nh Trung Qu?c g?p kho kh?n tr??c s? c?nh tranh t? cac lo?i hinh gi?i tri khac trong khi nh?ng b? phim co tinh gi?i tri cao (nh? phim kinh d? ho?c phim vo thu?t ) l?i r?t kho v??t qua đ??c s? ki?m duy?t c?a chinh quy?n. Vi v?y đ? thu hut cong chung, cac nha đi?n ?nh Trung Qu?c t?p trung khai thac đ? tai xa h?i ma tieu bi?u la cac bi k?ch trong giai đo?n Cach m?ng v?n hoa tr??c đo c?ng nh? di ch?ng c?a cu?c bi?n đ?ng nay. B? phim đang chu y nh?t theo th? lo?i nay la b? phim c?a đ?o di?n T? T?n, Phu Dung tr?n ( 芙蓉? , 1986 ), b? phim đa đ?a Kh??ng V?n va L?u Hi?u Khanh tr? thanh cac ngoi sao đi?n ?nh m?i c?a Trung Qu?c.

Th?p nien 1980 va 1990: S? n?i len c?a cac đ?o di?n Th? h? th? 5 [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? n?a cu?i th?p nien 1980 , đi?n ?nh Trung Qu?c b?t đ?u th?c s? kh?i s?c v?i cac đ?o di?n Th? h? th? 5, nh?ng ng??i m?i t?t nghi?p H?c vi?n đi?n ?nh B?c Kinh th?i gian tr??c đo (ph?n l?n la n?m 1982 ). Co th? k? t?i cac đ?o di?n Tr?n Kh?i Ca , Tr??ng Ngh? M?u , Tr??ng Quan Chieu va đi?n Trang Trang . H? la th? h? nha lam phim đ?u tien t?t nghi?p sau Cach m?ng v?n hoa va đa s?m kh?ng đ?nh đ??c minh b?ng phong cach lam phim va đ? tai mang tinh đ?t pha. Hai b? phim m? đ?u cho thanh cong c?a th? h? đ?o di?n nay la Nh?t ca hoa bat ca ( 一?和八? , 1983 , do Tr?n đ?o Minh th? vai chinh) c?a Tr??ng Quan Chieu va Hoang th? ( ?土地 , 1984 , b? phim x?p th? 4 trong danh sach phim ti?ng Hoa hay nh?t 100 n?m qua ^[7] ) c?a Tr?n Kh?i Ca. Nha quay phim cho c? hai b? phim nay la Tr??ng Ngh? M?u, ng??i sau đo c?ng co nh?ng thanh cong c?a rieng minh v?i Cao l??ng đ? ( ?高粱 , 1987 ), Cuc đ?u ( 菊豆 , 1989 ) va đen l?ng đ? treo cao ( 大???高高? , 1991 ). Khong ch? thanh cong trong n??c, cac đ?o di?n nay con gianh r?t nhi?u gi?i th??ng l?n t?i cac lien hoan phim uy tin, Cao l??ng đ? c?a Tr??ng Ngh? M?u gianh gi?i G?u b?c t?i Lien hoan phim Berlin , Thu Cuc đi ki?n ( 秋菊打官司 , 1992 ) c?ng c?a Tr??ng Ngh? M?u gianh gi?i S? t? vang t?i Lien hoan phim Venezia va đ?c bi?t Ba V??ng bi?t c? ( ?王別姬 , 1993 ) c?a Tr?n Kh?i Ca đa gianh gi?i Canh c? vang t?i Lien hoan phim Cannes .

Cung v?i cac đ?o di?n th? h? th? 5, m?t th? h? ngoi sao đi?n ?nh m?i c?a Trung Qu?c c?ng th?c s? kh?ng đ?nh đ??c v? tri c?a minh. Tieu bi?u trong s? nay la C?ng L?i , n? di?n vien đong vai chinh trong h?u h?t cac b? phim c?a Tr??ng Ngh? M?u hay Kh??ng V?n , ng??i sau nay c?ng tr? thanh m?t đ?o di?n xu?t s?c c?a đi?n ?nh Trung Qu?c.

Th?p nien 1990 đ?n nay: Th? h? th? 6 va n?n cong nghi?p đi?n ?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Gi?a th?p nien 1990 , th? h? đ?o di?n ti?p theo c?a Trung Qu?c, th? h? th? 6, b?t đ?u th? hi?n kh? n?ng v?i cac b? phim mang đ? tai hi?n th?c va cach nhin m?i m? v? m?t xa h?i Trung Qu?c đang phat tri?n nhanh chong. Tac ph?m tieu bi?u c?a th? h? th? 6 co th? k? t?i Xe đ?p B?c Kinh ( 十七?的?? , 2001 ) c?a V??ng Ti?u Su?t , đong cung Tay cung ( 東宮西宮 , 1996 ) c?a Tr??ng Nguyen , Song To Chau ( ?州河 , 2000 ) c?a Lau Di?p .

Cung v?i vi?c H?ng Kong tr? v? v?i Trung Qu?c n?m 1997 va s? phat tri?n kinh t? c?a Trung Qu?c đ?i l?c, b?n n?n đi?n ?nh ti?ng Hoa b?t đ?u co nh?ng tac ph?m h?p tac, đ?c bi?t la v? đ? tai phim l?ch s? va phim ki?m hi?p v?n la s? tr??ng c?a đi?n ?nh Trung Qu?c ngay t? th?i k? đ?u. N?m 1999 , tac ph?m h?p tac Ng?a h? tang long (臥虎藏龍) v?i đ?o di?n Ly An ng??i đai Loan, đ??c quay ? Trung Qu?c, co dan di?n vien n?i ti?ng đ?n t? c? ba khu v?c nh? Chau Nhu?n Phat (H?ng Kong), Ch??ng T? Di (Trung Qu?c) va Tr??ng Ch?n (đai Loan), đa thanh cong vang d?i tren th? tr??ng qu?c t? va giup đi?n ?nh ba khu v?c nay tim đ??c h??ng đi m?i, đo la cac b? phim ki?m hi?p pha tr?n l?ch s? co tinh th??ng m?i cao va t?n d?ng th? m?nh c?a m?i n?n đi?n ?nh. N?m 2002 b? phim Anh hung ( 英雄 ) c?a Tr??ng Ngh? M?u theo h??ng đi m?i nay đa thanh cong va đanh d?u s? hinh thanh c?a nganh cong nghi?p đi?n ?nh m?i ? Trung Qu?c. L?y b?i c?nh l?ch s? đ?i T?n Th?y Hoang v?i r?t nhi?u c?nh quay đ?p ? Trung Qu?c va dan di?n vien toan sao nh? Ly Lien Ki?t , Ch??ng T? Di , Tr??ng M?n Ng?c , L??ng Tri?u V? , Anh hung đa pha k? l?c doanh thu ? Trung Qu?c, đ?ng th?i đ?t đ??c doanh thu r?t cao ? chau A va th?m chi la th? tr??ng phim M?.

Cung v?i s? phat tri?n kinh t? xa h?i Trung Qu?c, n?n đi?n ?nh c?ng phat tri?n theo, do đo ngay cang nhi?u nha lam phim, chuyen vien đi?n ?nh, đ?o di?n va tai t? H?ng Kong, đai Loan chuy?n sang th? tr??ng Trung Qu?c t?p trung l?p nghi?p, trong đo nh?ng tr??ng h?p tai n?ng c?a h? m?t s? ng??i khong đ??c phat tri?n đung m?c ? moi tr??ng c?, khi sang đ?i L?c thi tr? thanh minh tinh h?ng A n?i ti?ng, nh? tr??ng h?p c?a ca s? đai Loan Ho?c Ki?n Hoa . Hi?n t??ng nay gop ph?n lam th?ng ti?n cho phim ?nh Trung Qu?c đ?i l?c, nh?ng đ?ng th?i c?ng khi?n cho đi?n ?nh cac qu?c gia va vung lanh th? Hoa ng? khac b? thoai trao, b?i cac tai n?ng đ?u chuy?n sang Trung Qu?c l?p nghi?p, đ?a đ?n hi?n t??ng ch?y mau ch?t xam trong l?nh v?c đi?n ?nh. M?t tr??ng h?p khac la nha s?n xu?t, đ?o di?n n?i ti?ng Ly Qu?c L?p c?a TVB H?ng Kong t? ch?i ky gia h?n h?p đ?ng ma chuy?n sang lam vi?c cho hang phim Th??ng H?i đ??ng Nhan ? Trung Qu?c, sau n?i danh v?i lo?t phim Tien Ki?m K? Hi?p truy?n .

đi?n ?nh va lang gi?i tri ? th? tr??ng Trung Qu?c la n?i r?t kho chen chan vao c?nh tranh, vi co qua nhi?u đ?i th? c?nh tranh, d? an, hang phim, đai truy?n hinh l?n, di?n vien ti?m n?ng, h?c vi?n đi?n ?nh. Tuy v?y, c?ng vi s? phong phu nay ma m? ra cang nhi?u đ?t di?n va c? h?i phat tri?n cho cac qu?c gia chau A khac. G?n đay, nhi?u tai t? Han Qu?c, Nh?t B?n c?ng tham gia cac d? an phim c?a đ?i L?c.

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• đi?n ?nh H?ng Kong
• đi?n ?nh đai Loan
• đi?n ?nh Singapore
• CCTV
• Phim truy?n hinh Trung Qu?c
• Anh em H? lo

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? đi?n ?nh Trung Qu?c .

• D? li?u phim Trung Qu?c
• D? li?u đi?n ?nh ti?ng Hoa L?u tr? 2007-08-28 t?i Wayback Machine - Bao g?m bai vi?t v? cac đ?o di?n, phim va trao l?u đi?n ?nh ? Trung Qu?c.
• Chinacinema.fr L?u tr? 2007-11-11 t?i Wayback Machine - Trang đi?n ?nh Trung Qu?c b?ng ti?ng Phap
• Cac m?c th?i gian c?a đi?n ?nh Trung Qu?c - Bai c?a bao Hollywood Reporter