đ?o nhan t?o
la m?t ph?n đ?t b?i do
con ng??i
t?o l?p thong qua vi?c đ? đ?t va/ho?c đa xu?ng bi?n
[1]
hay noi chung la m?t vung n??c. T? lau con ng??i đa xay d?ng đ?o nhan t?o vi nh?ng m?c đich khac nhau thong qua vi?c ki?n thi?t đ?o m?i, m? r?ng đ?o t? nhien hi?n h?u ho?c h?p nh?t cac đ?o nh? thanh đ?o l?n h?n.
L?ch s? va m?c đich xay d?ng
[
s?a
|
s?a ma ngu?n
]
Ng??i
La Ma
đa co nh?ng ghi chep đ?u tien v? đ?o nhan t?o t? g?n 2.000 n?m tr??c. N?m 47, Plinius đ? c?p đ?n nh?ng "go đ?t nhan t?o" do c? dan s?ng t?i khu v?c ma ngay nay thu?c đong b?c
Ha Lan
xay d?ng đ? tranh tri?u c??ng va song bao.
[2]
Th?i
Trung c?
, dan c?
Scotland
va
Ireland
xay nen cac
crannog
t?i nhi?u vung
h?
đ? lam n?i tru ng? an toan kh?i k? thu. N?m 1634, trong qua trinh thi hanh chinh sach
To? Qu?c
ng?n ng??i n??c ngoai vao
Nh?t B?n
,
ng??i Nh?t
đa xay nen đ?o nhan t?o
Dejima
ngoai kh?i
Nagasaki
đ? lam n?i giao th??ng cho
ng??i B? đao Nha
va sau nay la
ng??i Ha Lan
.
[3]
, Vi?t Nam c?ng s?p co m?t
đ?o nhan t?o hinh bong hoa
sen t?i
Phu Qu?c
.
V? sau, nhi?u đ?o nhan t?o đ??c t?o l?p đ? lam n?i xay d?ng
san bay
. Nh?t B?n la n??c tien phong ki?n thi?t m?t đ?o trong
v?nh Osaka
v?i di?n tich 10 km² đ? t?o đ?t cho
san bay qu?c t? Kansai
(hoan thanh n?m 1994).
[4]
T?i
H?ng Kong
, ng??i ta l?n bi?n đ? m? r?ng di?n tich đ?o
Xich Li?p Giac
len g?p b?n l?n, sau đo ti?n hanh xay d?ng
san bay qu?c t? H?ng Kong
tren đ?o (1997). T?i
Han Qu?c
, ph?n bi?n nong gi?a hai đ?o
Yeongjong
va
Yongyu
đ??c b?i l?p đ? lam n?i xay d?ng
san bay qu?c t? Incheon
(2001).
[5]
đ?o nhan t?o con đ??c s? d?ng đ? h? tr? cac cong trinh l?n. đ?o nhan t?o trong
v?nh Chesapeake
,
M?
chinh la ch? n?i gi?a c?u v?nh va đ??ng h?m. ?
chau Au
, đ?o
Peberholm
đong vai tro quan tr?ng trong t?ng th? cong trinh
Øresundsbron
n?i
đan M?ch
va
Th?y đi?n
. Ben c?nh đo, con ng??i xay d?ng đ?o nhan t?o đ? h? tr? ho?t đ?ng khoan va khai thac
d?u
khi
. đ?o
Rincon
(1958) ngoai kh?i
qu?n Ventura, California
, M? la m?t vi d? cho đ?o nhan t?o vi m?c đich nay.
[6]
T?i
Dubai
thu?c
Cac ti?u v??ng qu?c ? R?p th?ng nh?t
, hang lo?t đ?o nhan t?o đ??c xay d?ng đ? đ?y m?nh du l?ch, phat tri?n kinh t? nh?
qu?n đ?o Cay C?
,
qu?n đ?o Th? gi?i
va khach s?n
Burj al-Arab
. Ch? rieng qu?n đ?o Th? gi?i đa bao g?m đ?n ba tr?m hon đ?o nhan t?o.
[7]
Ngoai ra, m?t s? qu?c gia xay đ?o nhan t?o vi m?c đich c?ng c? tuyen b? ch? quy?n hay t?o l?p c?n c? quan s?. N?m 1972, tr??c vi?c m?t t? ch?c t? nhan tuyen b? thanh l?p m?t
vi qu?c gia
mang ten
C?ng hoa Minerva
t?i
Cac r?n san ho Minerva
thu?c
Thai Binh D??ng
, nha n??c
Tonga
đa len ti?ng đoi h?i cac
r?n san ho vong
ng?m nay, đ?ng th?i nha vua Tonga đich than giam sat vi?c xay d?ng cac đ?o nhan t?o va đen hi?u t?i đay.
[8]
T?i
qu?n đ?o Tr??ng Sa
trong
Bi?n đong
, cac qu?c gia tham gia tranh ch?p c?ng xay d?ng đ?o nhan t?o đ? lam c?n c? đ?n tru cho binh linh.
đi?u 56 c?a
Cong ??c Lien H?p Qu?c v? Lu?t bi?n
quy đ?nh r?ng trong
vung đ?c quy?n kinh t?
c?a minh, qu?c gia ven bi?n co
quy?n tai phan
trong vi?c l?p đ?t va s? d?ng cac đ?o nhan t?o. Cong ??c c?ng quy đ?nh cac qu?c gia đ??c t? do xay d?ng cac đ?o nhan t?o đ??c phap lu?t qu?c t? cho phep trong bi?n c? (
high sea
), v?i đi?u ki?n tuan th? ph?n VI - Th?m l?c đ?a c?a Cong ??c (đi?u 87).
[9]
Tuy nhien, Kho?n 8 c?a đi?u 60 kh?ng đ?nh đ?o nhan t?o khong đ??c h??ng quy ch? c?a đ?o:
(...) Chung khong co
lanh h?i
rieng va s? co m?t c?a chung khong co tac đ?ng gi đ?i v?i vi?c ho?ch đ?nh ranh gi?i lanh h?i,
vung đ?c quy?n kinh t?
ho?c
th?m l?c đ?a
.
C?ng theo đi?u 60, cac đ?o nhan t?o ch? đ??c h??ng ph?m vi an toan t?i đa la 500 met xung quanh đ?o tinh t? mep ngoai cung.
[9]
|
Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v?
đ?o nhan t?o
.
|
- Johnston, Douglas M.; Saunders, Phillip M. (1988),
Ocean Boundary Making: Regional Issues and Developments
, Taylor & Francis,
ISBN
978-0709914952
- Papadakis, N. (1977),
The International Legal Regime of Artificial Islands
, Sijthoff publications on ocean development,
2
, Springer,
ISBN
978-9028601277
- Stive, Marcel J.F. (2006), “Artificial Islands”, trong Schwartz, M. (bien t?p),
Encyclopedia of Coastal Science
, Encyclopedia of Earth Sciences, Springer,
ISBN
978-1402038808
- Walker, Lawrence R.; Bellingham, Peter (2011),
Island Environments in a Changing World
, Cambridge University Press,
ISBN
978-0521519601