O nhi?m n??c la hi?n t??ng cac vung n??c nh? song , h? , bi?n , n??c ng?m ... b? cac ho?t đ?ng c?a moi tr??ng t? nhien va con ng??i lam nhi?m cac ch?t đ?c h?i nh? ch?t co trong thu?c b?o v? th?c v?t , ch?t th?i cong nghi?p ch?a đ??c x? ly,... t?t c? co th? gay h?i cho con ng??i va cu?c s?ng cac sinh v?t trong t? nhien.

Khai ni?m [ s?a | s?a ma ngu?n ]

O nhi?m n??c la s? thay đ?i thanh ph?n va ch?t l??ng n??c khong đap ?ng đ??c cho cac m?c đich s? d?ng khac nhau, v??t qua tieu chu?n cho phep va co ?nh h??ng x?u đ?n đ?i s?ng, s?c kh?e con ng??i va sinh v?t

N??c trong t? nhien t?n t?i d??i nhi?u hinh th?c khac nhau: n??c c?ng, n??c ? cac song h?, t?n t?i ? th? h?i trong khong khi. N??c b? o nhi?m ngh?a la thanh ph?n c?a no t?n t?i cac ch?t khac, ma cac ch?t nay co th? gay h?i cho con ng??i va cu?c s?ng cac sinh v?t trong t? nhien. N??c o nhi?m th??ng la kho kh?c ph?c ma ph?i phong tranh t? đ?u.

Trong qua trinh sinh ho?t hang ngay, d??i t?c đ? phat tri?n nh? hi?n nay con ng??i vo tinh lam o nhi?m ngu?n n??c b?ng cac hoa ch?t , ch?t th?i t? cac nha may, xi nghi?p. Cac đ?n v? ca nhan s? d?ng n??c ng?m d??i hinh th?c khoan gi?ng , sau khi ng?ng khong s? d?ng khong b?t kin cac l? khoan l?i lam cho n??c b?n ch?y l?n vao lam o nhi?m ngu?n n??c ng?m. Cac nha may xi nghi?p x? khoi b?i cong nghi?p vao khong khi lam o nhi?m khong khi , khi tr?i m?a , cac ch?t o nhi?m nay s? l?n vao trong n??c m?a c?ng gop ph?n lam o nhi?m ngu?n n??c.

Hi?n ch??ng chau Au v? n??c đa đ?nh ngh?a: "O nhi?m n??c la s? bi?n đ?i noi chung do con ng??i đ?i v?i ch?t l??ng n??c, lam nhi?m b?n n??c va gay nguy hi?m cho con ng??i, cho cong nghi?p, nong nghi?p, cho đ?ng v?t nuoi va cac loai hoang da."

• O nhi?m n??c co ngu?n g?c t? nhien: do m?a, tuy?t tan, gio bao, l? l?t đ?a vao moi tr??ng n??c cac ch?t th?i b?n, cac sinh v?t co h?i k? c? xac ch?t c?a chung.
• O nhi?m n??c co ngu?n g?c nhan t?o: qua trinh th?i cac ch?t đ?c h?i ch? y?u d??i d?ng l?ng nh? cac ch?t th?i sinh ho?t, cong nghi?p, nong nghi?p, giao thong vao moi tr??ng n??c.
• Theo b?n ch?t cac tac nhan gay o nhi?m, ng??i ta phan ra cac lo?i o nhi?m n??c: o nhi?m vo c?, h?u c?, o nhi?m hoa ch?t, o nhi?m sinh h?c, o nhi?m b?i cac tac nhan v?t ly.
• O nhi?m n??c m?n, o nhi?m n??c ng?m va bi?n.

O nhi?m n??c la s? thay đ?i theo chi?u x?u đi cac tinh ch?t v?t ly ? hoa h?c ? sinh h?c c?a n??c, v?i s? xu?t hi?n cac ch?t l? ? th? l?ng, r?n lam cho ngu?n n??c tr? nen đ?c h?i v?i con ng??i va sinh v?t. Lam gi?m đ? đa d?ng sinh v?t trong n??c. Xet v? t?c đ? lan truy?n va quy mo ?nh h??ng thi o nhi?m n??c la v?n đ? đang lo ng?i h?n o nhi?m đ?t .

O nhi?m n??c x?y ra khi n??c b? m?t ch?y qua rac th?i sinh ho?t, n??c rac cong nghi?p, cac ch?t o nhi?m tren m?t đ?t, r?i th?m xu?ng n??c ng?m. Hi?n t??ng o nhi?m n??c x?y ra khi cac lo?i hoa ch?t đ?c h?i, cac lo?i vi khu?n gay b?nh, virut, ky sinh trung phat sinh t? cac ngu?n th?i khac nhau nh? ch?t th?i cong nghi?p t? cac nha may s?n xu?t , cac lo?i rac th?i c?a cac b?nh vi?n, cac lo?i rac th?i sinh ho?t binh th??ng c?a con ng??i hay hoa ch?t, thu?c tr? sau, phan bon h?u c?... s? d?ng trong s?n xu?t nong nghi?p đ??c đ?y ra cac ao, h?, song, su?i ho?c ng?m xu?ng n??c d??i đ?t ma khong qua x? ly ho?c v?i kh?i l??ng qua l?n v??t qua kh? n?ng t? đi?u ch?nh va t? lam s?ch c?a cac lo?i ao, h?, song, su?i.

Ngu?n g?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

N??c b? o nhi?m la do s? ph? d??ng x?y ra ch? y?u ? cac khu v?c n??c ng?t va cac vung ven bi?n, vung bi?n khep kin. Do l??ng mu?i khoang va ham l??ng cac ch?t h?u c? qua d? th?a lam cho cac qu?n th? sinh v?t trong n??c khong th? đ?ng hoa đ??c. K?t qu? lam cho ham l??ng oxy trong n??c gi?m đ?t ng?t, cac khi đ?c t?ng len, t?ng đ? đ?c c?a n??c, gay suy thoai th?y v?c.

O nhi?m t? nhien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Do cac hi?n t??ng th?i ti?t(m?a, l? l?t,gio bao,...) ho?c do cac s?n ph?m ho?t đ?ng s?ng c?a sinh v?t, k? c? xac ch?t c?a chung. Cay c?i, sinh v?t ch?t đi, chung b? vi sinh v?t phan h?y thanh ch?t h?u c?. M?t ph?n s? ng?m vao long đ?t, sau đo ?n sau vao n??c ng?m, gay o nhi?m ho?c theo dong n??c ng?m hoa vao dong l?n. L?t l?i co th? lam n??c m?t s? trong s?ch, khu?y đ?ng nh?ng ch?t d? trong h? th?ng c?ng ranh, mang theo nhi?u ch?t th?i đ?c h?i t? n?i đ? rac va cu?n theo cac lo?i hoa ch?t tr??c đay đa đ??c c?t gi?. N??c l?t co th? b? o nhi?m do hoa ch?t dung trong nong nghi?p, k? ngh? ho?c do cac tac nhan đ?c h?i ? cac khu ph? th?i. Cong nhan thu d?n lan c?n cac cong tr??ng k? ngh? b? l?t co th? b? tac h?i b?i n??c o nhi?m hoa ch?t. O nhi?m n??c do cac y?u t? t? nhien (nui l?a, xoi mon, bao, l?t,...) co th? r?t nghiem tr?ng, nh?ng khong th??ng xuyen, va khong ph?i la nguyen nhan chinh gay suy thoai ch?t l??ng n??c toan c?u .

O nhi?m nhan t?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• T? sinh ho?t

N??c th?i sinh ho?t (Sewage): la n??c th?i phat sinh t? cac h? gia đinh, b?nh vi?n, khach s?n, c? quan tr??ng h?c, ch?a cac ch?t th?i trong qua trinh sinh ho?t, v? sinh c?a con ng??i. Thanh ph?n c? b?n c?a n??c th?i sinh ho?t la cac ch?t h?u c? d? b? phan h?y sinh h?c (cacbohydrat, protein, d?u m?), ch?t dinh d??ng (phosphor, nit?), ch?t r?n va vi trung. Tuy theo m?c s?ng va l?i s?ng ma l??ng n??c th?i c?ng nh? t?i l??ng cac ch?t co trong n??c th?i c?a m?i ng??i trong m?t ngay la khac nhau. Nhin chung m?c s?ng cang cao thi l??ng n??c th?i va t?i l??ng th?i cang cao.

• T? cac ch?t th?i cong nghi?p

N??c th?i cong nghi?p (industrial wastewater): la n??c th?i t? cac c? s? s?n xu?t cong nghi?p, ti?u th? cong nghi?p, giao thong v?n t?i. Khac v?i n??c th?i sinh ho?t hay n??c th?i đo th? , n??c th?i cong nghi?p khong co thanh ph?n c? b?n gi?ng nhau, ma ph? thu?c vao nganh s?n xu?t cong nghi?p c? th?. Vi d?: n??c th?i c?a cac xi nghi?p ch? bi?n th?c ph?m th??ng ch?a l??ng l?n cac ch?t h?u c?; n??c th?i c?a cac xi nghi?p thu?c da ngoai cac ch?t h?u c? con co cac kim lo?i n?ng, sulfide,... Ng??i ta th??ng s? d?ng đ?i l??ng PE (population equivalent) đ? so sanh m?t cach t??ng đ?i m?c đ? gay o nhi?m c?a n??c th?i cong nghi?p v?i n??c th?i đo th?. đ?i l??ng nay đ??c xac đ?nh d?a vao l??ng th?i trung binh c?a m?t ng??i trong m?t ngay đ?i v?i m?t tac nhan gay o nhi?m xac đ?nh. Cac tac nhan gay o nhi?m chinh th??ng đ??c s? d?ng đ? so sanh la COD (nhu c?u oxy hoa h?c), BOD5 (nhu c?u oxy sinh hoa), SS (ch?t r?n l? l?ng). Ngoai cac ngu?n gay o nhi?m chinh nh? tren thi con co cac ngu?n gay o nhi?m n??c khac nh? t? y t? hay t? cac ho?t đ?ng s?n xu?t nong, lam, ng? nghi?p c?a con ng??i…

Cac tac nhan gay o nhi?m n??c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac ion hoa tan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nhi?u ion h?u c? co n?ng đ? r?t cao trong n??c t? nhien, đ?c bi?t la trong n??c bi?n.Trong n??c th?i đo th? luon ch?a m?t l??ng l?n cac ion Cl-, SO42-, PO43, Na+, K+. Trong n??c th?i cong nghi?p, ngoai cac ion k? tren con co th? co cac ch?t vo c? co đ?c tinh r?t cao nh? cac h?p ch?t c?a Hg, Pb, Cd, As, Sb, Cr, F...

Cac ch?t dinh d??ng (N,P) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mu?i c?a nit? va phosphor la cac ch?t dinh d??ng đ?i v?i th?c v?t , ? n?ng đ? thich h?p chung t?o đi?u ki?n cho cay c?, rong t?o phat tri?n. Amoni, nitrat, phosphat la cac ch?t dinh d??ng th??ng co m?t trong cac ngu?n n??c t? nhien, ho?t đ?ng sinh ho?t va s?n xu?t c?a con ng??i đa lam gia t?ng n?ng đ? cac ion nay trong n??c t? nhien. M?c du khong đ?c h?i đ?i v?i ng??i, song khi co m?t trong n??c ? n?ng đ? t??ng đ?i l?n, cung v?i nit?, phosphat s? gay ra hi?n t??ng phu d??ng (eutrophication, con đ??c g?i la phi d??ng). Theo nhi?u tac gi?, khi ham l??ng phosphat trong n??c đ?t đ?n m?c 0,01 mg/l (tinh theo P) va t? l? P:N:C v??t qua 1:16:100, thi s? gay ra hi?n t??ng phu d??ng ngu?n n??c. T? eutrophication b?t ngu?n t? ti?ng Hy L?p, co ngh?a la "đ??c nuoi d??ng t?t". Phu d??ng ch? tinh tr?ng c?a m?t h? n??c đang co s? phat tri?n m?nh c?a t?o. M?c d?u t?o phat tri?n m?nh trong đi?u ki?n phu d??ng co th? h? tr? cho chu?i th?c ?n trong h? sinh thai n??c, nh?ng s? phat tri?n bung n? c?a t?o s? gay ra nh?ng h?u qu? lam suy gi?m m?nh ch?t l??ng n??c. Hi?n t??ng phu d??ng th??ng x?y ra v?i cac h?, ho?c cac vung n??c it l?u thong trao đ?i. Khi m?i hinh thanh, cac h? đ?u ? tinh tr?ng ngheo ch?t dinh d??ng (oligotrophic) n??c h? th??ng kha trong. Sau m?t th?i gian, do s? xam nh?p c?a cac ch?t dinh d??ng t? n??c ch?y tran, s? phat tri?n va phan h?y c?a sinh v?t th?y sinh, h? b?t đ?u tich t? m?t l??ng l?n cac ch?t h?u c?. Luc đo b?t đ?u x?y ra hi?n t??ng phu d??ng v?i s? phat tri?n bung n? c?a t?o, n??c h? tr? nen co mau xanh, m?t l??ng l?n bun l?ng đ??c t?o thanh do xac c?a t?o ch?t. D?n d?n, h? s? tr? thanh vung đ?m l?y va cu?i cung la vung đ?t kho, cu?c s?ng c?a đ?ng v?t th?y sinh trong h? b? ng?ng tr?.

Sulfat (SO4 2-) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac ngu?n n??c t? nhien, đ?c bi?t n??c bi?n va n??c phen, th??ng co n?ng đ? sulfat cao. Sulfat trong n??c co th? b? vi sinh v?t chuy?n hoa t?o ra sulfit va axit sulfuric co th? gay ?n mon đ??ng ?ng va be tong. ? n?ng đ? cao, sulfat co th? gay h?i cho cay tr?ng.

Chloride (Cl-) [ s?a | s?a ma ngu?n ]

La m?t trong cac ion quan tr?ng trong n??c va n??c th?i. Chloride k?t h?p v?i cac ion khac nh? natri, kali gay ra v? cho n??c. Ngu?n n??c co n?ng đ? chloride cao co kh? n?ng ?n mon kim lo?i, gay h?i cho cay tr?ng, gi?m tu?i th? c?a cac cong trinh b?ng be tong,... Nhin chung chloride khong gay h?i cho s?c kh?e con ng??i, nh?ng chloride co th? gay ra v? m?n c?a n??c do đo it nhi?u ?nh h??ng đ?n m?c đich ?n u?ng va sinh ho?t.

Cac kim lo?i n?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Pb, Hg, Cr, Cd, As, Mn,...th??ng co trong ch?t va n??c th?i cong nghi?p. H?u h?t cac kim lo?i n?ng đ?u co đ?c tinh cao đ?i v?i con ng??i va cac đ?ng v?t khac. Chi (Pb): chi co trong n??c th?i c?a cac c? s? s?n xu?t pin, acqui, luy?n kim, hoa d?u. Chi con đ??c đ?a vao moi tr??ng n??c t? ngu?n khong khi b? o nhi?m do khi th?i giao thong. Chi co kh? n?ng tich l?y trong c? th?, gay đ?c th?n kinh, gay ch?t n?u b? nhi?m đ?c n?ng. Chi c?ng r?t đ?c đ?i v?i đ?ng v?t th?y sinh. Cac h?p ch?t chi h?u c? đ?c g?p 10 ? 100 l?n so v?i chi vo c? đ?i v?i cac lo?i ca. Th?y ngan (Hg): th?y ngan la kim lo?i đ??c s? d?ng trong nong nghi?p (thu?c ch?ng n?m) va trong cong nghi?p (lam đi?n c?c). Trong t? nhien, th?y ngan đ??c đ?a vao moi tr??ng t? ngu?n khi nui l?a. ? cac vung co m? th?y ngan, n?ng đ? th?y ngan trong n??c kha cao. Nhi?u lo?i n??c th?i cong nghi?p co ch?a th?y ngan ? d?ng mu?i vo c? c?a Hg(I), Hg(II) ho?c cac h?p ch?t h?u c? ch?a th?y ngan. Th?y ngan la kim lo?i n?ng r?t đ?c đ?i v?i con ng??i. Vao th?p nien 50, 60, o nhi?m th?y ngan h?u c? ? v?nh Minamata, Nh?t B?n, đa gay tich l?y Hg trong h?i s?n. H?n 1000 ng??i đa ch?t do b? nhi?m đ?c th?y ngan sau khi ?n cac lo?i h?i s?n đanh b?t trong v?nh nay. Asen (As): asen trong cac ngu?n n??c co th? do cac ngu?n gay o nhi?m t? nhien (cac lo?i khoang ch?a asen) ho?c ngu?n nhan t?o (luy?n kim, khai khoang...). Asen th??ng co m?t trong n??c d??i d?ng asenit (AsO33-), asenat (AsO43-) ho?c asen h?u c? (cac h?p ch?t lo?i methyl asen co trong moi tr??ng do cac ph?n ?ng chuy?n hoa sinh h?c asen vo c?). Asen va cac h?p ch?t c?a no la cac ch?t đ?c m?nh (cho ng??i, cac đ?ng v?t khac va vi sinh v?t), no co kh? n?ng tich l?y trong c? th? va gay ung th?. đ?c tinh c?a cac d?ng h?p ch?t asen: As(III) > As(V) > Asen h?u c?.

Cac ch?t h?u c? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac ch?t h?u c? d? b? phan h?y sinh h?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cacbonhidrat, protein, ch?t beo… th??ng co m?t trong n??c th?i sinh ho?t, n??c th?i đo th?, n??c th?i cong nghi?p ch? bi?n th?c ph?m la cac ch?t h?u c? d? b? phan hu? sinh h?c. Trong n??c tha? sinh ho?t, co kho?ng 60-80% l??ng ch?t h?u c? thu?c lo?i d? b? phan hu? sinh h?c.Ch?t h?u c? d? b? phan hu? sinh h?c th??ng ?nh h??ng co h?i đ?n ngu?n l?i th?y s?n, vi khi b? phan hu? cac ch?t nay s? lam gi?m oxy hoa tan trong n??c, d?n đ?n ch?t tom ca. ii. Cac ch?t h?u c? b?n v?ng Cac ch?t h?u c? co đ?c tinh cao th??ng la cac ch?t b?n v?ng, kho b? vi sinh v?t phan hu? trong moi tr??ng. M?t s? ch?t h?u c? co kh? n?ng t?n l?u lau dai trong moi tr??ng va tich lu? sinh h?c trong c? th? sinh v?t. Do co kh? n?ng tich lu? sinh h?c, nen chung co th? tham nh?p vao chu?i th?c ?n va t? đo đi vao c? th? con ng??i. Cac ch?t polychlorophenol(PCPs), polychlorobiphenyl (PCBs: polychlorinated biphenyls), cac hydrocarbon đa vong ng?ng t?(PAHs: polycyclic aromatic hydrocarbons), cac h?p ch?t d? vong N, ho?c O la cac h?p ch?t h?u c? b?n v?ng. Cac ch?t nay th??ng co trong n??c th?i cong nghi?p, n??c ch?y tran t? đ?ng ru?ng (co ch?a nhi?u thu?c tr? sau, di?t c?, kich thich sinh tr??ng…). Cac h?p ch?t nay th??ng la cac tac nhan gay o nhi?m nguy hi?m, ngay c? khi co m?t v?i n?ng đ? r?t nh? trong moi tr??ng.

D?u m? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

D?u m? la ch?t kho tan trong n??c, nh?ng tan đ??c trong cac dung moi h?u c?. D?u m? co thanh ph?n hoa h?c r?t ph?c t?p. D?u tho co ch?a hang ngan cac phan t? khac nhau, nh?ng ph?n l?n la cac Hydro cacbon co s? cacbon t? 2 đ?n 26. Trong d?u tho con co cac h?p ch?t l?u hu?nh, nit?, kim lo?i. Cac lo?i d?u nhien li?u sau tinh ch? (d?u DO2, FO) va m?t s? s?n ph?m d?u m? khac con ch?a cac ch?t đ?c nh? PAHs, PCBs,…Do đo, d?u m? th??ng co đ?c tinh cao va t??ng đ?i b?n trong moi tr??ng n??c. đ?c tinh va tac đ?ng c?a d?u m? đ?n h? sinh thai n??c khong gi?ng nhau ma ph? thu?c vao lo?i d?u m?.

Cac vi sinh v?t gay b?nh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nhi?u vi sinh v?t gay b?nh co m?t trong n??c gay tac h?i cho m?c đich s? d?ng n??c trong sinh ho?t . Cac sinh v?t nay co th? truy?n hay gay b?nh cho ng??i. Cac sinh v?t gay b?nh nay v?n khong b?t ngu?n t? n??c, chung c?n co v?t ch? đ? s?ng ky sinh, phat tri?n va sinh s?n. M?t s? cac sinh v?t gay b?nh co th? s?ng m?t th?i gian kha dai trong n??c va la nguy c? truy?n b?nh ti?m tang. Cac sinh v?t nay la vi khu?n, virut, đ?ng v?t đ?n bao, giun san. Ngoai ra con co m?t s? tac nhan nh? cac ch?t co mau, cac ch?t gay mui v? ….

H?u qu? c?a o nhi?m n??c đ?i v?i con ng??i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nhi?m kim lo?i n?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac kim lo?i n?ng co trong n??c la c?n thi?t cho sinh v?t va con ng??i vi chung la nh?ng nguyen t? vi l??ng ma sinh v?t c?n tuy nhien v?i ham l??ng cao no l?i la nguyen nhan gay đ?c cho con ng??i, gay ra nhi?u b?nh hi?m ngheo nh? ung th?, đ?t bi?n. đ?c bi?t đau long h?n la no la nguyen nhan gay nen nh?ng lang ung th?. Cac ion kim lo?i đ??c phat hi?n la h?p ch?t kim ham ezyme m?nh. Chung tac d?ng len phoi t? nh? nhom ?SCH3 va SH trong methionin va cystein. Cac kim lo?i n?ng co tinh đ?c cao nh? chi (pb), th?y ngan (hg), asen (as)…

Do cac h?p ch?t h?u c? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tren th? gi?i hang n?m co kho?ng 60.105 t?n cac ch?t h?u c? t?ng h?p bao g?m cac ch?t nhien li?u,ch?t mau, thu?c tr? sau, thu?c kich thich t?ng tr??ng, cac ph? gia trong d??c ph?m th?c ph?m. Cac ch?t nay th??ng đ?c va co đ? b?n sinh h?c kha cao, đ?c bi?t la cac hydrocarbon th?m gay o nhi?m moi tr??ng m?nh, gay ?nh h??ng l?n đ?n s?c kh?e con ng??i.

Cac h?p ch?t h?u c? nh?: cac h?p ch?t h?u c? c?a phenol, cac h?p ch?t b?o v? th?c v?t nh? thu?c tr? sau DDT, linden(666), endrin, parathion, sevin, bassa… Cac ch?t t?y r?a co ho?t tinh b? m?t cao la nh?ng ch?t ?nh h??ng khong t?t đ?n s?c kh?e , b? nghi ng? la gay ung th? . ^[1]

Vi khu?n co trong n??c th?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Vi khu?n co h?i trong n??c b? o nhi?m co t? ch?t th?i sinh ho?t c?a con ng??i, đ?ng v?t co th? gay ra b?nh t?,ung th? da, th??ng han va b?i li?t.

Chu thich [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? O nhi?m n??c .

Thong tin t?ng quan

• "Troubled Waters" - video from "Strange Days on Planet Earth" by National Geographic & PBS (US)
• "Issues: Water" ? Guides, news and reports from US Natural Resources Defense Council
• "Groundwater pollution" ? U.S. Geological Survey of groundwater contamination
• Th.s đ?ng đinh B?ch-TS Nguy?n V?n H?i. Giao trinh hoa h?c moi tr??ng. 123-176, Nha xu?t b?n KHOA H?C VA K? THU?T.
• đ? Tr?ng S?, 1997. Hi?n tr?ng o nhi?m n??c d??i đ?t ? m?t s? khu dan c? kinh t? quan tr?ng thu?c đ?ng b?ng B?c B?. Bao cao H?i th?o Tai nguyen n??c d??i đ?t: 99-112. Ha N?i.
• UNICEF Vi?t Nam, 2002. H??ng t?i gi?m nh? s? o nhi?m arsen ? Vi?t Nam. Bao cao H?i th?o xay d?ng ch??ng trinh hanh đ?ng v? arsen, B? Nong nghi?p va Phat tri?n nong thon, Ha N?i.
• Th.s Hoang Thai Long, 2007. Hoa h?c moi tr??ng.51-77.Nha xu?t b?n Hu?.
• Bao cao khoa h?c o nhi?m n??c va h?u qu? c?a no 11-2009

Cong c? phan tich va Ngu?n chuyen nganh khac

• Water pollution advice for businesses from the Environment Agency L?u tr? 2013-03-08 t?i Wayback Machine
• EUGRIS ? portal for Soil and Water Management in Europe
• Causal Analysis/Diagnosis Decision Information System (CADDIS) - EPA guide for identifying pollution problems; stressor identification
• Ecotoxicology and Models - Eawag: Swiss Federal Institute of Aquatic Science & Technology