T?t Nguyen đan
M?t goc đ??ng hoa Nguy?n Hu? t?i TP. H? Chi Minh vao d?p T?t Nguyen đan 2016
Ten chinh th?c	T?t Nguyen đan
Ten g?i khac	T?t Ta
Ki?u	V?n hoa, qu?c gia
Y ngh?a	đanh d?u ngay đ?u tien c?a n?m m?i theo l?ch am
Ngay	Mung 1 thang Gieng ( Am l?ch )
N?m 2024	Th? b?y, ngay 10 thang 2 ( Giap Thin )
N?m 2025	Th? t?, ngay 29 thang 1 ( ?t T? )
Ho?t đ?ng	Th?m h?i b?n be, ng??i than Th? cung t? tien M?ng tu?i M? hang đ?u n?m

T?t Nguyen đan (con g?i la T?t C? , ^[1] T?t Ta , T?t Am l?ch , T?t C? truy?n hay đ?n gi?n la T?t ) la d?p l? đ?u n?m m?i theo am l?ch c?a cac n??c đong A nh? Trung Qu?c , đai Loan (g?i la T?t Trung Qu?c ), Han Qu?c , B?c Tri?u Tien (g?i la Seollal ), Nh?t B?n (g?i la T?t Nh?t B?n ) va cac n??c đong Nam A nh? Philippines , Singapore , Malaysia , Indonesia va Vi?t Nam .

Vi T?t tinh theo Am l?ch nen T?t Nguyen đan c?a Vi?t Nam mu?n h?n T?t D??ng l?ch (hay T?t Tay). Do quy lu?t 3 n?m nhu?n m?t thang c?a am l?ch nen ngay đ?u n?m c?a d?p T?t Nguyen đan khong bao gi? tr??c ngay 21 thang 1 D??ng l?ch va sau ngay 20 thang 2 D??ng l?ch ma r?i vao gi?a nh?ng ngay nay. Toan b? d?p T?t Nguyen đan hang n?m th??ng keo dai trong kho?ng 7 đ?n 8 ngay cu?i n?m c? va 7 ngay đ?u n?m m?i (23 thang Ch?p đ?n h?t ngay 7 thang Gieng ). ^[2] T?i Vi?t Nam tr??c ngay T?t con co phong t?c nh? "cung Tao Quan " (23 thang Ch?p Am l?ch) va "cung T?t Nien " (29 ho?c 30 thang Ch?p Am l?ch).

Hang n?m, T?t đ??c t? ch?c vao ngay m?ng 1 (hay mung 1) ^[3] thang Gieng am l?ch tren toan n??c Vi?t Nam va ? m?t vai n??c khac co c?ng đ?ng ng??i Vi?t sinh s?ng. S?m cay đao va cay qu?t ? B?c B? , B?c Trung B? , hay cay mai va d?a h?u ? Nam Trung B? va Nam B? đ??c coi la s? chu?n b? khong th? thi?u trong nh?ng ngay giap T?t. Sau đo, trong nh?ng ngay T?t, cac gia đinh sum h?p ben nhau, cung th?m h?i ng??i than, danh nh?ng l?i chuc m?ng, m?ng tu?i va th? cung t? tien. Ho?t đ?ng tin ng??ng th? cung t? tien luon đ??c di?n ra trong nh?ng ngay T?t, k?t h?p v?i cac mon ?n truy?n th?ng nh?: m?t , h?t d?a va banh ch?ng , banh tet , d?a hanh , gio l?a , gio xao ,... la nh?ng mon ?n khong th? thi?u trong ngay t?t c?a ng??i Vi?t.

T? nguyen [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T? nguyen t?t trong ti?ng Vi?t la am Han Vi?t c? c?a ch? 節, ma am Han-Vi?t hi?n đ?i đ?c la ti?t . T?t va ti?t đ?u b?t ngu?n t? am đ?c trong ti?ng Han trung c? c?a ch? “節”. “t?t” xu?t hi?n tr??c “ti?t”, vao giai đo?n ch? "ti?t" 節 co am đ?c trong ti?ng Han trung c? la /t?t/. “Ti?t” xu?t hi?n sau “t?t”, vao giai đo?n am đ?c trong ti?ng Han trung c? c?a ch? "ti?t" 節 đa bi?n đ?i thanh /ti?t/. Ban đ?u c? "t?t" va "ti?t" đ?u đ??c phat am gi?ng nh? am đ?c c?a ch? "ti?t" 節 trong ti?ng Han ? th?i đi?m chung đ??c ti?ng Vi?t vay m??n, v? sau do s? bi?n đ?i c?a ng? am ti?ng Vi?t cach phat am c?a chung đa thay đ?i thanh "t?t" va "ti?t" nh? hi?n nay. ^[4] "Ti?t Nguyen đan" trong 24 đi?m " Ti?t khi " ( ch? Han : 節氣) c?a Th?i ti?t phan chia theo l?ch M?t tr?ng ( Nong l?ch ). T? “nguyen” 元 trong “Nguyen đan” 元旦 co ngh?a la s? kh?i đ?u hay la s? khai va "đan" 旦 co ngh?a la bu?i sang s?m hay la binh minh. Ngh?a g?c c?a t? “Nguyen đan” 元旦 la ch? "Bu?i sang đ?u tien/Ngay đ?u tien (t?c ngay m?ng m?t) c?a m?t n?m Nong l?ch". ^{[5] [6] [7]}

Hi?n nay, t?i Trung Qu?c , T?t am l?ch khong con đ??c g?i la T?t Nguyen đan n?a. T?i Trung Qu?c đ?i l?c , th?i Dan qu?c , n?m thanh l?p Trung Hoa Dan qu?c (n?m 1912) đ??c l?y lam m?c kh?i th?y đ? đ?nh ten n?m d??ng l?ch. N?m thanh l?p Trung Hoa Dan qu?c đ??c coi la Trung Hoa Dan qu?c n?m th? nh?t. N?m sau Dan qu?c n?m th? nh?t, t?c la Cong nguyen n?m 1913, la Dan qu?c n?m th? hai, n?m 1914 la Dan qu?c n?m th? ba, n?m 1915 la Dan qu?c n?m th? t?... L?y s? n?m Cong nguyen tr? cho 1911 thi s? ra s? n?m Dan qu?c t??ng ?ng c?a n?m Cong nguyen đo. ^{[8] [9]} Ngay 27 thang 9 n?m 1949, t?i H?i ngh? Toan th? Khoa I H?i ngh? Hi?p th??ng Chinh tr? Nhan dan Trung Qu?c quy?t đ?nh g?i ten cac n?m d??ng l?ch theo th? t? trong k? nguyen Cong l?ch , chinh th?c quy đ?nh ngay 1 thang 1 d??ng l?ch (t?c T?t Tay) g?i la “Nguyen đan” , ngay m?ng m?t thang gieng nong l?ch g?i la “Xuan ti?t” ( ch? Han : 春節 , pinyin: ch?njie) (ngh?a la l? h?i mua xuan). ^{[7] [10]}

Hai mi?n Nam B?c Vi?t Nam t? sau n?m 1975 đ?u cung s? d?ng mui gi? GMT+7 (tr??c đo Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa s? d?ng mui gi? GMT+7, con Vi?t Nam C?ng hoa s? d?ng mui gi? GMT+8 gi?ng nh? Trung Qu?c), Trung Qu?c thi s? d?ng mui gi? GMT+8. Do Vi?t Nam va Trung Qu?c s? d?ng hai mui gi? khac nhau, am l?ch Vi?t Nam va am l?ch Trung Qu?c c?ng co đoi chut khac bi?t, co luc thi ch? l?ch co m?t gi?, co luc thi l?ch đ?n m?t thang. Vi v?y ma co n?m Vi?t Nam đon T?t cung ngay v?i Trung Qu?c, co n?m l?i đon T?t tr??c ho?c sau Trung Qu?c. ^{[11] [12] [13]}

L?ch s? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngu?n g?c t?t ra đ?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

V?n hoa đong A ? thu?c n?n v?n minh nong nghi?p lua n??c ? do nhu c?u canh tac nong nghi?p đa "phan chia" th?i gian trong m?t n?m thanh 24 ti?t khi khac nhau (va ?ng v?i m?i ti?t nay co m?t th?i kh?c "giao th?a") trong đo ti?t khi quan tr?ng nh?t la ti?t kh?i đ?u c?a m?t chu k? canh tac, gieo tr?ng, t?c la Ti?t Nguyen đan. Sau nay đ??c bi?t đ?n la T?t Nguyen đan. N?m m?i c?a Vi?t Nam b? ?nh h??ng b?i n?n v?n minh lua n??c c? đ?i. ^[14]

Vi?t Nam [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo đ?i Nam nh?t th?ng chi nha Nguy?n ^[15] , ? cac huy?n B?t B?t va M? L??ng ( X? đoai ) hang n?m l?y thang 11 lam đ?u n?m. Theo m?t s? nha nghien c?u ^[16] vao th?i Hung V??ng , T?t Nguyen đan di?n ra vao thang Ty (thang 11 am l?ch) khi ti?t tr?i chu?n b? se l?nh. Do v?y, T?t đoan ng? vao ngay mung 5 thang 5 am l?ch r?i vao đung gi?a n?m, ti?t tr?i b?t đ?u n?ng nong. Sau nay, do ?nh h??ng t? Trung Qu?c ng??i Vi?t chuy?n sang ?n T?t thang D?n (thang 1 am l?ch). Tuy nhien ? vung đ?t T? nh? S?n Tay, Phu Th?, V?nh Phuc v?n co nh?ng n?i ?n T?t ho?c k? ni?m ngay đ?u thang 11 nh?: xong đ?t, m? c?a r?ng, ?n nh?ng lo?i đ?t co khoang ch?t vao ng??i ^[17] …

C?ng trong sach An Nam chi l??c c?a Le T?c , ng??i Vi?t co phong t?c khac bi?t v?i Trung Qu?c, dan th??ng hay v? minh, ?a u?ng r??u, dung tr?u cau đai khach, hay ?n d?a m?m, nh?ng v?t d??i bi?n va đa t? ch?c l? T?t. Ong con ghi chep r?ng dan Vi?t đon l? T?t t? thang gieng cho đ?n thang 3 am l?ch, ch?i nhi?u tro ch?i nh? đa bong, đa c?u, đanh c?, đ?u v?t va t? ch?c t? l?. ^[18] M?t h?c gi? khac la Le Quy đon chep trong sach Ki?n v?n ti?u l?c r?ng n??c Vi?t th?i nha Ly, đa th?c hi?n cac l? nghi quan tr?ng nh? l?p đan phong van đ? c?u m?a, l?p đan xa t?c đ? c?u cho quanh n?m đ??c mua, dung ngay l?p xuan đ? lam l? nghinh xuan. Le Quy đon vi?t r?ng th?i H?ng đ?c (1442-1497) l? Nguyen đan la ngay l? quan tr?ng b?c nh?t, tr?m quan ph?i vao ch?u vua. ^[19]

M?t s? khu v?c khac [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đong A [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo l?ch s? Trung Qu?c , ngu?n g?c T?t Nguyen đan co t? n?m Tam Hoang Ng? đ? 2852 TCN thay đ?i theo t?ng th?i k?. Tuy nhien, Tam Hoang Ng? đ? c?ng ch? la nh?ng nhan v?t truy?n thuy?t.

L?ch s? Trung Qu?c c?ng cho r?ng T?t đ??c thay đ?i qua cac th?i k?. đ?i Tam đ?i, nha H? chu?ng mau đen nen ch?n thang gieng , t?c thang D?n. Nha Th??ng thich mau tr?ng nen l?y thang S?u, t?c thang ch?p , lam thang đ?u n?m. Nha Chu ?a s?c đ? nen ch?n thang Ty, t?c thang m??i m?t , lam thang T?t. Cac vua chua noi tren quan ni?m v? ngay gi? "t?o thien l?p đ?a" nh? sau: gi? Ty thi co tr?i, gi? S?u thi co đ?t, gi? D?n sinh loai ng??i nen đ?t ra ngay T?t khac nhau. ^[20] đ?i đong Chu , Kh?ng T? đ?i ngay T?t vao m?t thang nh?t đ?nh la thang D?n. đ?i nha T?n ( th? k? III TCN ), T?n Th?y Hoang l?i đ?i qua thang H?i, t?c thang m??i . đ?n th?i nha Han , Han V? đ? ( 140 TCN ) l?i đ?t ngay T?t vao thang D?n, t?c thang gieng . T? đo v? sau, khong con tri?u đ?i nao thay đ?i v? thang T?t n?a. Song nh?ng chi ti?t nay ch? tim th?y trong sach s? Trung Qu?c, khong co cac ngu?n t? li?u khac đ? ki?m ch?ng. Theo cac nghien c?u g?n đay, th?c t? c? dan Bach Vi?t ngay x?a ?n T?t vao thang Ty (thang 11 am l?ch ngay nay) đ?n th?i Han m?i chinh th?c đ?i thanh thang D?n (thang Gieng). ^[21] Tr??c n?m 1967, Vi?t Nam l?y mui gi? B?c Kinh lam chu?n cho am l?ch. Ngay 8 thang 8 n?m 1967 , nha n??c Vi?t Nam Dan ch? C?ng hoa ban hanh đ?i l?ch dung mui gi? GMT +7 lam chu?n ? mi?n B?c. Vi th? hai mi?n nam b?c Vi?t Nam đon T?t M?u Than hai ngay khac nhau (mi?n B?c ngay 29 thang m?t trong khi mi?n Nam thi ngay 30 thang 1). ^[22] T? n?m 1976, c? hai mi?n nam b?c m?i dung chung mui gi? GMT+7.

Khong ch? co Trung Qu?c va Vi?t Nam co T?t Nguyen đan, ma m?t s? qu?c gia ? đong A c?ng co T?t nay. Ch?ng h?n, đ?i v?i ng??i đai Loan , T?t Nguyen đan la d?p l? quan tr?ng nh?t, la nh?ng ngay ma m?i ng??i ? đai Loan quay qu?n ben nhau, cung nhau đoan vien sau m?t n?m lam vi?c v?t v?. H? co l? h?i th? đen l?ng đ??c t? ch?c t?i lang c? Th?p Ph?n vao d?p nay.

T?t Nguyen đan ? H?ng Kong c?ng mang nhi?u đi?m t??ng đ?ng v?i Trung Qu?c nh?ng cach đon T?t c?a ng??i H?ng Kong vo cung đ?c s?c khi pha tr?n gi?a n?n v?n hoa truy?n th?ng Ph??ng đong v?i net v?n hoa phong khoang, m?i m? c?a ph??ng Tay. Luc chu?n b? đon T?t, ng??i dan H?ng Kong c?ng lau d?n nha c?a s?ch s?, trang tri gi?y đ?. Tr? em thi đ??c li xi, ng??i l?n chuc t?ng nhau m?t n?m m?i h?nh phuc ^[23] .

Trong v?n hoa Han Qu?c , ngay l? l?n nh?t trong n?m c?ng chinh la T?t Nguyen đan, hay con g?i la Seollal , ngay xua đu?i linh h?n x?u xa, đi?u xui x?o va chao đon đi?u t?t lanh. T??ng t? nh? ? Vi?t Nam, T?t b?t đ?u t? ngay 1/1 Am l?ch va th??ng keo dai trong 3 ngay ^[23] . T?t c?a ng??i dan ban đ?o Tri?u Tien keo dai hang tu?n v?i nhi?u phong t?c truy?n th?ng nh? dan hinh đ?ng v?t len c?a đ? c?u may, xem t??ng s?, đon m?t tr?ng… Ngay l? Seollal đa t?ng b? bai b? trong kho?ng th?i gian dai, nh?ng nay đ??c ph?c h?i va cong nh?n la ngay l? qu?c gia ? B?c Tri?u Tien va Han Qu?c .

T?t Am L?ch hay con g?i la T?t Thang Tr?ng, T?t Nguyen đan la m?t trong nh?ng d?p l? l?n nh?t trong n?m ? Mong C? . đay la th?i kh?c bao hi?u mua đong gia l?nh đa k?t thuc, la d?p đ? gia đinh sum v?y va th?t ch?t m?i quan h?. Nh?ng ngay đ?u n?m, ng??i Mong C? s? ch? m?c trang ph?c dan t?c. H? quay qu?n cung nhau, tro truy?n, vui đua, trao đ?i cac mon ?n va th??ng th?c chung.

? Nh?t B?n m?c du đa ng?ng đon T?t theo am l?ch đ? chuy?n sang đon T?t theo d??ng l?ch (xem T?t Nh?t B?n ) t? n?m 1873 trong th?i k? Minh Tr? duy tan, tuy nhien ? m?t s? đ?a ph??ng phia nam Nh?t B?n nh? Okinawa thi ng??i dan v?n đon T?t theo am l?ch va m?t s? l? h?i T?t am l?ch v?n đ??c t? ch?c ? m?t vai đ?a đi?m. Nh?ng T?t am l?ch khong đ??c coi la ngay l? qu?c gia c?a Nh?t B?n nen m?i ng??i v?n ph?i đi lam, đi h?c ^[24] .

đong Nam A [ s?a | s?a ma ngu?n ]

? Singapore, ng??i dan đon T?t truy?n th?ng cung th?i đi?m v?i T?t Nguyen đan c?a ng??i Vi?t Nam. Nh?ng ngay T?t ? Singapore th??ng di?n ra v?i L? h?i mua xuan v?i 3 s? ki?n n?i b?t: L? h?i Hoa đ?ng, L? h?i Singapore River Hongbao va L? h?i đ??ng ph? Chingay, keo dai t? mung 1 T?t cho đ?n 15 thang Gieng am l?ch. M?i l? h?i đ?u mang đ?m ch?t xuan, vui t??i va co r?t đong ng??i dan tham gia.

? Malaysia, m?t ph?n t? dan s? Malaysia la ng??i Hoa ki?u, vi v?y T?t Nguyen đan c?ng la m?t d?p r?t quan tr?ng v?i h?. No c?ng đ??c coi la k? ngh? chinh th?c t?i qu?c gia nay ^[23] .

Cac giai đo?n chinh trong T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ng??i Vi?t Nam quan ni?m r?ng ngay T?t thi t?t c? m?i th? đ?u ph?i th?t s?m va m?i. ^[25] Do đo tr??c ngay T?t kho?ng h?n 2 tu?n, cac gia đinh đa s?m s?a cho ngay T?t. H? th??ng quet d?n, trang tri nha c?a, mua hoa, s?m th?c ?n... th?t chu đao cho ngay T?t. Ngoai ra, t?t c? nh?ng v?t d?ng khong c?n thi?t ho?c b? cho la đem l?i đi?m g? c?ng b? v?t b?. Dung t? "T?t" thay cho t? "am l?ch" t? ngay 23/12-10/1 đ? m?ng T?t đ?n.

R?m thang Ch?p [ s?a | s?a ma ngu?n ]

R?m thang Ch?p la l? cung r?m c?a thang t?ng k?t cu?i cung c?a m?t n?m, chu?n b? cho l? cung ong Tao va l? Giao Th?a đon n?m m?i. Chinh vi v?y, nhi?u gia đinh Vi?t coi tr?ng l? nay h?n cac l? cung r?m khac trong n?m. Cac l? nghi va th? t?c cung r?m thang Ch?p c?ng đ??c chu?n b? chu đao, k? l??ng h?n. R?m thang Ch?p vao ngay 15 thang cu?i cung am l?ch, t?c la ch? con 8 ngay n?a đ?n T?t ong Tao, va kho?ng n?a thang n?a la đ?n l? cung t?t nien đon n?m m?i.

Cung ong Cong ong Tao [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cong vi?c chinh th?c s?a so?n đon T?t c?a ng??i Vi?t Nam th??ng b?t đ?u t? ngay 23 thang Ch?p, la ngay ma ng??i Vi?t cung ong Tao ( Tao quan ). Theo quan đi?m c?a ng??i Vi?t thi ong Tao v?a la th?n b?p trong nha v?a la ng??i ghi chep t?t c? nh?ng vi?c lam t?t x?u ma con ng??i đa lam trong n?m c? va bao cao v?i Ng?c Hoang nh?ng v?n đ? t?t x?u c?a gia ch?. Ong Tao đ??c cung vao tr?a ho?c chi?u ngay 23 thang Ch?p am l?ch hang n?m. L? cung g?m co h??ng (nhang), n?n, hoa qu?, vang ma va hai m? đan ong, m?t m? đan ba kem theo ba con ca chep (ca chep th?t ho?c ca chep lam b?ng gi?y kem theo c? m?). Theo s? tich ong Tao, ca chep s? đ?a ong Tao v??t qua V? Mon đ? len Thien đinh g?p Ng?c Hoang . M?t s? gia đinh ? nong thon v?n con gin gi? phong t?c d?ng cay neu, trong khi ? thanh ph?, phong t?c nay đa b? lang quen. Theo phong t?c, cay neu đ??c d?ng len đ? ch?ng l?i qu? d? va nh?ng đi?m g?. Cay neu th??ng đ??c treo ho?c trang tri them nh?ng th? đ??c coi la đ? d?a ma qu? nh?: t?i, x??ng r?ng, hinh n?m va la d?a. Tr??c ngay T?t, ng??i Vi?t c?ng chu?n b? banh ch?ng, banh gi?y con ? mi?n nam thi lo?i banh ph? bi?n la banh tet va cac mon ?n th?nh so?n đ? dang len ong ba t? tien. ^[26]

T?t nien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay T?t nien co th? la ngay 30 thang Ch?p (n?u la n?m đ?) ho?c 29 thang Ch?p (n?u la n?m thi?u). đay la ngay gia đinh sum h?p l?i v?i nhau đ? ?n c?m bu?i t?t nien. Bu?i t?i ngay nay, ng??i ta lam c? cung t?t nien. Gi?a ngay 30 (ho?c 29) thang Ch?p va ngay m?ng 1 thang Gieng , gi? Ty (t? 23 gi? hom tr??c đ?n 1 gi? hom sau), trong đo th?i đi?m b?t đ?u gi? Chinh Ty (0 gi? 0 phut 0 giay ngay M?ng 1 thang Gieng) la th?i kh?c quan tr?ng nh?t c?a d?p T?t. No đanh d?u s? chuy?n giao n?m c? va n?m m?i, no đ??c g?i la Giao th?a . đ? ghi nh?n th?i kh?c nay, ng??i ta th??ng lam hai mam c?. M?t mam cung gia tien t?i ban th? ? trong nha minh va m?t mam cung thien đ?a ? kho?ng san tr??c nha. M?t s? c?ng đ?ng l?y con h? la v?t th? thi g?i la cung Ong Ba M??i . M?t s? c?ng đ?ng khac thi co m?t ph?n c? danh đ? cung chung sinh, cung nh?ng co h?n lang thang khong n?i n??ng t?a.

S?p d?n ban th? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong gia đinh ng??i Vi?t th??ng co m?t ban th? t? tien, ong ba (hay con g?i ong v?i ^[27] ). Cach trang tri va s?p đ?t ban th? khac nhau tuy theo t?ng nha. Bi?n, ban th? la n?i t??ng nh?, la th? gi?i thu nh? c?a ng??i đa khu?t. Hai cay đen t??ng tr?ng cho M?t Tr?i, M?t Tr?ng va h??ng la tinh tu. M?t bat h??ng đ?t chinh gi?a (co th? co hai bat h??ng nh? h?n đ?t đ?i x?ng hai ben). Phia sau hai cay đen th??ng co hai canh hoa cuc gi?y v?i nhi?u bong nh? bao quanh bong l?n. Co nha c?ng c?m "canh vang la ng?c" (m?t th? hang ma) v?i s? c?u mong lam ?n đ??c qu? vang, qu? b?c va buon ban lai g?p nhi?u l?n n?m tr??c. ? gi?a co tr?c "v? tr?" la khuc tr?m h??ng d??i d?ng khuc khu?u va v??n len trong bat h??ng. Nhi?u gia đinh đ?t xen hai cai đ?a gi?a đen va h??ng đ? đ?t hoa qu? l? g?i la mam ng? qu? (tu? m?i mi?n co s? bi?n thien cac lo?i qu?, nh?ng m?i lo?i qu? đ?u co y ngh?a c?a no). Tr??c bat h??ng đ? m?t bat n??c trong đ? coi nh? n??c thieng. Hai cay mia đ?t ? hai ben ban th? la đ? cac c? ch?ng g?y v? v?i con chau va d?n linh h?n t? tien t? tren tr?i v? h? gi?i.

Giao th?a [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Giao th?a la th?i kh?c chuy?n giao gi?a n?m c? va n?m m?i. Trong th?i kh?c giao th?a m?i ng??i trong gia đinh th??ng danh cho nhau nh?ng l?i chuc t?t đ?p nh?t. Vao d?p nay, cac đ?a ph??ng th??ng t? ch?c b?n phao hoa trong th?i l??ng t? 10 phut đ?n 15 phut ? nh?ng đ?a đi?m r?ng rai, thoang mat.

Cung Giao th?a la l? cung đ? đem b? h?t đi nh?ng đi?u x?u c?a n?m c? s?p qua đ? đon nh?ng đi?u t?t đ?p c?a n?m m?i s?p đ?n. ^[28]

• Cung Giao th?a ngoai tr?i

Theo t?c l? c? truy?n thi Giao th?a đ??c t? ch?c nh?m đon cac Thien binh ( ch? Han : 天兵, t?c 12 v? Hanh khi?n). Luc đo h? đi th? sat d??i h? gi?i, r?t v?i khong k?p vao t?n ben trong nha đ??c, nen ban cung th??ng đ??c đ?t ? ngoai c?a chinh m?i nha. H?t m?t n?m, v? Hanh khi?n (行遣) c? đa cai qu?n H? gi?i trong n?m c? s? ban giao cong vi?c cho v? Hanh khi?n m?i đi xu?ng s? cai qu?n H? gi?i trong n?m m?i. M?i n?m co m?t v?, sau 12 n?m thi cac v? Hanh khi?n s? luan phien tr? l?i. M??i hai v? Hanh khi?n va Phan quan (判官) g?m:

1. N?m Ty : Chu V??ng Hanh Khi?n, Thien On Hanh Binh chi Th?n, Ly Tao Phan quan.
2. N?m S?u : Tri?u V??ng Hanh Khi?n, Tam th?p l?c ph??ng Hanh Binh chi Th?n, Khuc Tao Phan quan.
3. N?m D?n : Ng?y V??ng Hanh Khi?n, M?c Tinh chi Th?n, Tieu Tao Phan quan.
4. N?m Mao : Tr?nh V??ng Hanh Khi?n, Th?ch Tinh chi Th?n, Lieu Tao Phan quan.
5. N?m Thin : S? V??ng Hanh Khi?n, H?a Tinh chi Th?n, Bi?u Tao Phan quan.
6. N?m T? : Ngo V??ng Hanh Khi?n, Thien H?i chi Th?n, H?a Tao Phan quan.
7. N?m Ng? : T?n V??ng Hanh Khi?n, Thien Hao chi Th?n, Nhan Tao Phan quan.
8. N?m Mui : T?ng V??ng Hanh Khi?n, Ng? đ?o chi Th?n, Lam Tao Phan quan.
9. N?m Than :T? V??ng Hanh Khi?n, Ng? Mi?u chi Th?n, T?ng Tao Phan quan.
10. N?m D?u : L? V??ng Hanh Khi?n, Ng? Nh?c chi Th?n, C? Tao Phan quan.
11. N?m Tu?t : Vi?t V??ng Hanh Khi?n, Thien Ba chi Th?n, Thanh Tao Phan quan.
12. N?m H?i : L?u V??ng Hanh Khi?n, Ng? On chi Th?n, Nguy?n Tao Phan quan.

Mam l? đ??c s?p bay v?i long thanh kinh ti?n đ?a ng??i Nha Tr?i đa cai qu?n minh n?m c? tr? l?i Thien đinh va đon ng??i m?i xu?ng s? lam nhi?m v? cai qu?n H? gi?i n?m t?i. Vi vi?c ban giao, ti?p qu?n cong vi?c h?t s?c kh?n tr??ng nen cac v? ch? co th? ?n v?i vang ho?c mang theo, th?m chi ch? ch?ng ki?n long thanh c?a ch? nha. Tren chi?c h??ng an co binh h??ng, hai ng?n đen d?u ho?c hai ng?n n?n.

L? v?t g?m cac chi?c th? l?n ho?c con ga , banh ch?ng , banh giay, m?t k?o , tr?u cau , hoa qu? , r??u ho?c n??c va vang ma . Cac quan m?c d?u phut ban giao b?n r?n kh?n tr??ng nh?ng vi la... ng??i nha tr?i nen co tai th?u hi?u ngay "ru?t gan" c?a gia ch?. N?u co y c?u l?i, mua chu?c, đut lot, cac v? ch? nhin d?u hi?u ? khoi h??ng, l?a đen la bi?t ngay, va l?p t?c cac v? dong th?ng, khong them ngo ngang gi đ?n v?t cung giao th?a c?a cac nha c?u l?i ?y. Trai l?i, nh?ng nha chan ch?t, th?t tha, s?ng b?ng lao đ?ng, ?n ? t? t? thi co khi ch? c?n chen r??u, nen h??ng (nh? Th? cong đanh tin hi?u qua h??ng đen), cac v? co ch?c trach bi?t ngay ma vui v? th??ng th?c, d?c long phu h?.

L? tr? t?ch con la l? đ? "khu tr? ma qu?", do đo co t? "tr? t?ch". L? tr? t?ch c? hanh vao luc giao th?a nen con mang ten la l? giao th?a.

• Cung Giao th?a trong nha: la l? cung t? tien vao chinh th?i kh?c giao th?a v?a t?i nh?m đ? c?u xin T? tien phu h? đ? tri cho gia đinh g?p nh?ng đi?u t?t lanh trong n?m m?i s?p đ?n. Mam l? bao g?m cac mon ?n m?n ngay T?t đ??c ch? bi?n tinh khi?t v?i phong cach trang nghiem.

C? m?n g?m co banh ch?ng , gio , ch? , xoi g?c , th?t ga , xoi cac lo?i, r??u , bia va cac lo?i th?c u?ng khac . Cac mon ?n m?n khac tuy theo nhu c?u c?a gia đinh. C? ng?t va chay bao g?m H??ng , hoa , đen n?n, banh k?o , m?t T?t .

Khi cung Giao th?a trong nha, cac thanh vien trong gia đinh th??ng đ?ng trang nghiem tr??c ban th? (khong c?n t?t c?, ch? c?n gia ch? va vai ba ng??i n?a) đ? kh?n t? tien va xin đ??c cac c? phu h? đ? tri trong nha m?i va c?u an khang th?nh v??ng, s?c kh?e t?t. Tr??c khi kh?n T? tien đ? m?i ti?n nhan v? ?n T?t cung v?i con chau h?u th?, cac gia ch? th??ng kh?n th?n Th? Cong đ? xin phep cho t? tien v? ?n T?t. Ong la v? th?n cai qu?n trong nha (th??ng ban th? t? tien ? gi?a, ban th? Th? Cong ? ben trai).

Cac ho?t đ?ng chinh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ba ngay Tan nien [ s?a | s?a ma ngu?n ]

"Ngay m?ng M?t thang Gieng" la ngay Tan nien đ?u tien va đ??c coi la ngay quan tr?ng nh?t trong toan b? d?p T?t. Khong k? nh?ng ng??i t?t s?, h?p tu?i đ??c m?i đi xong đ?t, vao sang s?m ngay nay, ng??i Vi?t c? th??ng khong ra kh?i nha, ch? bay c? cung Tan nien , ?n ti?c va chuc t?ng nhau trong n?i b? gia đinh. đ?i v?i nh?ng gia đinh đa tach kh?i cha m? va cha m? v?n con s?ng, h? đ?n chuc T?t cac ong b? theo t?c: M?ng M?t T?t cha .

"Ngay m?ng Hai thang Gieng" la ngay co nh?ng ho?t đ?ng cung l? t?i gia vao sang s?m. Sau đo, ng??i ta chuc T?t cac ba m? theo t?c M?ng Hai T?t m? . Rieng đan ong chu?n b? l?p gia đinh con ph?i đ?n nha cha m? v? t??ng lai (nh?c gia) đ? chuc T?t theo t?c đi seu .

"Ngay m?ng Ba thang Gieng" la ngay sau khi cung c?m t?i gia theo l? cung it nh?t đ? ba ngay T?t, cac h?c tro th??ng đ?n chuc T?t th?y d?y h?c theo t?c M?ng Ba T?t th?y ^[29] . Trong nh?ng ngay nay ng??i ta th??ng đi th?m vi?ng, v? que, h?i th?m nhau nh?ng đi?u đa lam trong n?m c? va nh?ng đi?u s? lam trong n?m m?i.

đ?i v?i c?ng đ?ng ng??i Cong giao Vi?t Nam , ba ngay đ?u n?m h? th??ng tham d? thanh l? ? nha th? v?i y c?u nguy?n cho t?ng ngay: m?ng M?t c?u nguy?n binh an cho n?m m?i, m?ng Hai c?u nguy?n cho t? tien, ong ba, cha m? n?u con s?ng va t??ng nh? n?u đa qua đ?i, m?ng Ba c?u nguy?n thanh hoa cho cong ?n, vi?c lam trong n?m m?i đ??c t?t đ?p.

Xong đ?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xong đ?t (hay đ?p đ?t , m? hang ) la t?c l? đa co lau đ?i ? Vi?t Nam . Nhi?u ng??i quan ni?m ngay M?ng M?t "khai tr??ng" m?t n?m m?i. H? cho r?ng vao ngay nay, n?u m?i vi?c di?n ra suon s?, may m?n, c? n?m c?ng s? đ??c t?t lanh, thu?n l?i. Ngay sau th?i kh?c giao th?a, b?t c? ng??i nao b??c t? ngoai vao nha v?i l?i chuc n?m m?i đ??c coi la đa xong đ?t cho gia ch?. ^[30] Ng??i khach đ?n th?m nha đ?u tien trong m?t n?m c?ng vi th? ma quan tr?ng. Cho nen c? cu?i n?m, m?i ng??i c? y tim xem nh?ng ng??i trong ba con hay lang gi?ng co tinh vui v?, linh ho?t, đ?o đ?c va thanh cong đ? nh? sang th?m. Ng??i đ?n xong đ?t th??ng ch? đ?n th?m, chuc T?t ch?ng 5 đ?n 10 phut ch? khong ? l?i lau, c?u cho m?i vi?c trong n?m c?a ch? nha c?ng đ??c troi ch?y thong su?t.

Cach ch?n tu?i xong đ?t:

1. Tu?i Giap h?p v?i K? ma k? v?i Canh ? M?u .
2. Tu?i ?t h?p v?i Canh ma k? v?i Tan ? K? .
3. Tu?i Binh h?p v?i Tan ma k? v?i Nham ? Canh .
4. Tu?i đinh h?p v?i Nham ma k? v?i Quy ? Tan .
5. Tu?i M?u h?p v?i Quy ma k? v?i Giap ? Nham .
6. Tu?i K? h?p v?i Giap ma k? v?i ?t ? Quy .
7. Tu?i Canh h?p v?i ?t ma k? v?i Binh ? Giap .
8. Tu?i Tan h?p v?i Binh ma k? v?i đinh ? ?t .
9. Tu?i Nham h?p v?i đinh ma k? v?i M?u ? Binh .
10. Tu?i Quy h?p v?i M?u ma k? v?i K? ? đinh .

Ng??i đi xong đ?t xong co ni?m vui vi đa lam đ??c vi?c ph??c, ng??i đ??c xong đ?t c?ng sung s??ng vi tin t??ng gia đ?o minh s? may m?n trong su?t n?m t?i. ^[30] Th?i x?a, ch? co hai cach ch?n ng??i t?t via xong đ?t ngay đ?u n?m. K? lam quan, ng??i co h?c ch?n ng??i xong đ?t co tu?i h?p tu?i v?i ch? nha.

Xu?t hanh va hai l?c [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Xu?t hanh la l?n đi ra kh?i nha đ?u tien trong n?m, th??ng đ??c th?c hi?n vao ngay t?t đ?u tien c?a n?m m?i đ? đi tim may m?n cho b?n than va gia đinh. Tr??c khi xu?t hanh, ng??i ta ph?i ch?n ngay Hoang đ?o, gi? Hoang đ?o va cac ph??ng h??ng t?t đ? mong g?p đ??c cac quy th?n, tai th?n, h? th?n... T?i mi?n B?c , n?u xu?t hanh ra chua hay đ?n, sau khi l? bai, ng??i Vi?t con co t?c b? l?y m?t canh l?c đ? mang v? nha l?y may, l?y ph??c. đo la t?c hai l?c . Canh l?c la m?t canh đa nh? hay canh đ? , canh si ... la nh?ng lo?i cay quanh n?m t??i t?t va n?y l?c. T?c hai l?c ? cac n?i đ?n, chua ng? y xin h??ng chut l?c c?a Th?n, Ph?t ban cho nhan n?m m?i. Canh l?c th??ng đem v? c?m ? ban th?. Khac v?i mi?n B?c , mi?n Trung khong co t?c hai l?c đ?u n?m nh? th? ma cay c?i trong cac đ?n chua ? mi?n Trung v?n gi? nguyen la xanh bi?c su?t c? mua xuan. ^[30]

Tuy nhien vi?c hai l?c ngay nay đa co nh?ng quan ni?m trai chi?u so v?i tr??c đo la:

• Vi?c hai l?c khong nen vi co th? co nh?ng canh l?c co "vong" (linh h?n) bam theo. Khi chung ta hai l?c v? vo tinh s? mang "vong" v? theo, n?u "vong" t?t thi khong sao nh?ng n?u "vong" x?u thi co th? lam cho nha c?a chung ta khong may m?n. đay la v?n đ? mang tinh duy tam, tuy nhien no c?ng co cai ly c?a no.
• Ti?p theo vi?c hai l?c đoi khi lam ?nh h??ng đ?n cay xanh c?nh quan đo th? vi tam ly m?i ng??i đ?u mu?n đem th?t nhi?u l?c v? nha c?u may, do v?y đa khong it tr??ng h?p lam h?ng h?t cay c?i gay ?nh h??ng đ?n moi tr??ng.
• Cu?i cung vi?c hai l?c đoi khi d?n đ?n xo xat do vi?c tranh c??p ho?c hai "tr?m" l?c trong cac c? quan nh?y c?m nh? Ngan hang ch?ng h?n.

Nh?ng vi?c lam nay khong bi?t co mang l?i may m?n khong nh?ng no ph?n anh m?t x?u c?a v?n hoa ?ng x? c?a nh?ng ng??i trong cu?c.

Vao nh?ng ngay đ?u n?m, khi m?t tr?i m?c, ng??i ta đi ra kh?i nha xem chi?u gio th?i va co th? đoan đ??c n?m m?i hen hay xui ch?ng h?n:

• Gio Nam: ch? đ?i h?n;
• Gio Tay: ch? c??p boc lo?n l?c;
• Gio Tay Nam: ch? b?nh d?ch t?;
• Gio B?c: ch? đ??c mua v?a ph?i;
• Gio Tay B?c: ch? đ??c mua đ?, đ?u;
• Gio đong: ch? co l?t l?n. ^[30]

Chuc T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Sang m?ng M?t T?t con g?i la ngay Chinh đan , con chau t? h?p ? nha t?c tr??ng đ? l? T? Tien va chuc T?t ong ba, cac b?c huynh tr??ng. Theo quan ni?m, c? n?m m?i t?i, m?i ng??i t?ng len m?t tu?i, b?i v?y ngay m?ng M?t T?t la ngay con chau "chuc th?" ong ba va cac b?c cao nien (ngay x?a, cac c? th??ng khong nh? ro ngay thang sinh nen ch? bi?t T?t đ?n la t?ng them m?t tu?i).

T?c th?m vi?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Th?m vi?ng h? hang la đ? g?n k?t tinh c?m gia đinh h? hang. L?i chuc T?t th??ng la s?c kh?e, phat tai phat l?c, g?p nhi?u may m?n, m?i ??c mu?n đ?u thanh cong... Nh?ng ng??i n?m c? g?p r?i ro thi đ?ng vien nhau tai qua n?n kh?i hay c?a đi thay ng??i ngh?a la trong cai h?a c?ng tim th?y cai phuc, h??ng v? s? t?t lanh.
• đ?n th?m nh?ng ng??i hang xom c?a minh va nh?ng gia đinh s?ng g?n v?i gia đinh minh, chuc h? nh?ng cau t?t lanh đ?u n?m m?i. Nh?ng chuy?n th?m h?i nay giup g?n k?t m?i ng??i v?i nhau, xoa h?t nh?ng khuc m?c c?a n?m c?, vui v? đon chao n?m m?i.
• đ?n th?m nh?ng ng??i b?n be, đ?ng nghi?p va nh?ng ng??i than thi?t v?i minh đ? chuc h? nh?ng cau t?t lanh, giup tinh c?m b?n be g?n g?i h?n.

M?ng tu?i [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Li xi : ng??i l?n th??ng t?ng tr? em ti?n b? trong m?t bao gi?y đ?, hay "h?ng bao", g?i la "li xi" v?i nh?ng l?i chuc m?ng ?n no, chong l?n. Theo c? tich Trung Qu?c thi trong "h?ng bao" co 8 đ?ng ti?n (la Bat Tien hoa than) đ??c đ?t d??i g?i đ?a tr? đ? xua đu?i qu? đ?n qu?y nhi?u, vi ma s? s? gi?y mau đ?.

Theo truy?n thuy?t:

Ngay x?a co m?t con yeu quai th??ng xu?t hi?n vao đem Giao th?a khi?n tr? con gi?t minh khoc thet len. Hom sau đ?a tr? nh?c đ?u, s?t cao, lam cho b? m? khong dam ng?, ph?i th?c canh phong yeu quai. Co m?t c?p v? ch?ng n? m?i sinh đ??c m?t m?n con trai khau kh?nh. T?t n?m đo, co 8 v? tien d?o qua, bi?t tr??c c?u be s? g?p n?n li?n hoa thanh 8 đ?ng ti?n ngay đem tuc tr?c ben c?u be. Sau khi c?u be ng? say, hai v? ch?ng l?y gi?y đ? goi nh?ng đ?ng ti?n nay l?i va đ?t len g?i con r?i ng?. N?a đem, con yeu quai xu?t hi?n đ?nh lam h?i đ?a tr? thi t? chi?c g?i loe len nh?ng tia vang sang r?c, khi?n no khi?p via b? ch?y. ^[31]

Ti?n m?ng tu?i nh?n đ??c trong ngay T?t g?i la "Ti?n m? hang". X?a con co l? cho ti?n phong bao v?i s? ti?n l? (ch? khong ph?i la ti?n ch?n), ng? y ti?n nay s? sinh soi n?y n? them nhi?u. ^[32]

Hoa vang [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay m?ng 4 thang Gieng theo l?ch c? la ngay con n??c. Trong ngay nay, ng??i Vi?t lam l? cung t? tien đa v? ?n T?t v?i con chau va đ?t nhi?u vang ma đ? ti?n nhan v? coi am co them ti?n v?n đ?u n?m, đ?ng phu h? đ? tri cho con chau h?u th? lam ?n phat đ?t. T?i nhi?u vung ? đ?ng b?ng B?c B?, ng??i Vi?t co t?c hat cheo đo đ?a t? tien tr? l?i th? gi?i ben kia.

T?c hoa vang ngay m?ng 4 ho?c m?ng 5, khong it gia đinh v?n theo truy?n th?ng c?: lam c?m, đ?t vang ma g?i ng??i than khu?t bong l?i c?u nguy?n m?t n?m m?i nhi?u may m?n. ^[33] Theo nha s? h?c D??ng Trung Qu?c , t?c hoa vang d?a tren tin ng??ng th? cung t? tien, v?t hoa vang th??ng g?n v?i đ?i s?ng th??ng nh?t, đ? th?y con ng??i ? th? gi?i vo hinh ben kia s?ng g?n v?i d??ng gian. ^[34] Vao ngay m?ng 4 va m?ng 5 thang Gieng, ng??i ta kieng xu?t hanh vi đay la ngay khong t?t.

Khai h? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngay m?ng 7 thang Gieng la ngay cu?i cung c?a chu?i l? h?i T?t. Trong ngay nay, ng??i Vi?t lam l? h? Cay neu, g?i la l? Khai h? , k?t thuc d?p T?t Nguyen đan va b?t đ?u b??c vao vi?c lam ?n trong n?m m?i t? ngay m?ng 8 ho?c m?ng 9 thang Gieng. ^[35]

M?t s? ho?t đ?ng T?t truy?n th?ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

S?m T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ch? T?t la nh?ng phien ch? co phien h?p ch? vao tr??c T?t t? 25 thang Ch?p cho đ?n 30 thang Ch?p, ban nhi?u m?t hang, nh?ng nhi?u nh?t la cac m?t hang ph?c v? cho T?t Nguyen đan, nh? la dong đ? goi banh ch?ng , g?o n?p đ? goi banh ch?ng ho?c n?u xoi , ga tr?ng , hoa va cac lo?i trai cay , dung th? cung (ng? qu?) đ? cung t? tien ,... ^[36] Vi t?t c? nh?ng ng??i buon ban h?u nh? s? ngh? ban hang trong nh?ng ngay T?t, nh?ng ngay đ?u n?m m?i khong h?p ch?, nen ph?i mua đ? dung cho đ?n khi h?p ch? tr? l?i đ?a đ?n m?c c?u r?t cao. Ng??i Vi?t co cau m?ng b?n ch? ma, m?ng ba ch? ng??i nen ch? đ??c h?p phien đ?u n?m la m?ng ba T?t (ngay 3 thang 1 am l?ch). H?n n?a, ch? T?t c?ng đ? th?a man m?t s? nhu c?u mua s?m đ? th??ng ngo?n, đ? l? bai nh? hoa T?t, nh?ng lo?i trai cay, đ?c bi?t la d?a h?u va nh?ng lo?i trai co ten đem l?i may m?n nh? mang c?u , d?a , đu đ? , xoai ,... Nh?ng lo?i ch? T?t đ?c bi?t c?ng s? ch?m d?t vao tr??c gi? Ng? giao th?a . Vao nh?ng ngay nay, cac ch? s? ban su?t c? đem, va đi ch? T?t đem la m?t trong nh?ng cai thu đ?c bi?t. Kem theo cac ch? mua ban ngay giap T?t đong đuc, nhi?u n?i con t? ch?c cac ch? hoa nh?m vui xuan.

Hi?n nay, nhi?u ch? G?m đa đ??c m? vao ngay giap T?t đ? ph?c v? ng??i dan. ^[37]

D?n d?p, trang tri [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mam ng? qu? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Mam ng? qu? la m?t mam trai cay co ch?ng n?m th? trai cay khac nhau th??ng co trong ngay T?t Nguyen đan c?a ng??i Vi?t. Cac lo?i trai cay bay len th? hi?n nguy?n ??c c?a gia ch? qua ten g?i, mau s?c va cach s?p x?p c?a chung.

Ch?n 5 th? qu? theo quan ni?m ng??i x?a la ng? hanh ?ng v?i m?nh c?a con ng??i. Ch?n s? l? t??ng tr?ng cho s? phat tri?n, sinh soi.

Mam ng? qu? c?a ng??i mi?n B?c g?m: chu?i , b??i , đao , h?ng , quyt hay la chu?i, ?t , b??i, qu?t , le . Co th? thay th? b?ng cam , le-ki-ma , tao , mang c?u . Noi chung, ng??i mi?n B?c khong co phong t?c kh?t khe v? mam ng? qu? va h?u nh? t?t c? cac lo?i qu? đ?u co th? bay đ??c, mi?n la nhi?u mau s?c.

C?ng nh? ng??i mi?n B?c, mam ng? qu? c?a ng??i mi?n Nam khong quy đ?nh kh?t khe ph?i co nh?ng lo?i trai cay gi, th??ng thi g?m mang c?u Xiem , sung , d?a , đu đ? , xoai v?i ng? y c?u sung v?a đ? xai . ^[38] Ng??i mi?n Nam th??ng kieng k? ch?ng trai co ten mang y ngh?a x?u (k? c? khi đ?c tr?i) nh? chu?i - chui nh?i , cam - cam ch?u , le - le l?t , s?u rieng - ?u bu?n, bom (tao), l?u - l?u đ?n ... va khong ch?n trai co v? đ?ng, cay.

Cay neu [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cay neu la m?t cay tre cao kho?ng 5?6 met . ^[39] ? ng?n th??ng treo nhi?u th? (tuy theo t?ng đ?a ph??ng) nh? vang ma , bua tr? ta , canh x??ng r?ng , b?u r??u b?n b?ng r?m, hinh ca chep b?ng gi?y (đ? tao quan dung lam ph??ng ti?n v? tr?i), gi?i c? v?i tay, đi?u (mau đ?), đoi khi ng??i ta con cho treo l?ng l?ng nh?ng chi?c khanh nh? b?ng đ?t nung, m?i khi gio th?i, nh?ng khanh đ?t va ch?m nhau t?i thanh nh?ng ti?ng keu leng keng nghe r?t vui tai. ? Gia đ?nh x?a, sach Gia đ?nh Thanh Thong Chi c?a Tr?nh Hoai đ?c , T?p H? chep r?ng: " b?a tr? t?ch (t?c ngay cu?i n?m) m?i nha ? tr??c c?a l?n đ?u d?ng m?t cay tre, tren bu?c cai gi? b?ng tre, trong gi? đ?ng tr?u cau voi, ? ben gi? co treo gi?y vang b?c, g?i la "len neu"... co y ngh?a la đ? lam tieu bi?u cho n?m m?i ma t?o tr? nh?ng x?u xa trong n?m c? ".

Ng??i ta tin r?ng nh?ng v?t treo ? cay neu, c?ng them nh?ng ti?ng đ?ng c?a nh?ng khanh đ?t, la đ? bao hi?u cho ma qu? bi?t r?ng n?i đay la nha co ch?, khong đ??c t?i qu?y nhi?u... Vao bu?i t?i, ng??i ta treo m?t chi?c đen l?ng ? cay neu đ? t? tien bi?t đ??ng v? nha ?n T?t v?i con chau. Vao đem tr? t?ch con cho đ?t phao ? cay neu đ? m?ng n?m m?i t?i, xua đu?i ma qu? ho?c nh?ng đi?u khong ma?. Cay neu th??ng đ??c d?ng vao ngay 23 thang ch?p , la ngay Tao quan v? tr?i chinh vi t? ngay nay cho t?i đem Giao th?a v?ng m?t Tao cong, ma qu? th??ng nhan c? h?i nay l?n v? qu?y nhi?u, nen ph?i tr?ng cay neu đ? tr? ta. Ngay 7 thang Gieng tri?t h?, g?i la "h? neu" pham nh?ng kho?n vay m??n thi?u th?n trong ti?t ?y khong đ??c đoi h?i, đ?i ngay h? neu r?i m?i đ??c đoi h?i".

Tranh T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phia tren ban th? th??ng treo m?t tranh dan gian v? ng? qu?, chi?c cu?n th?... co khi la m?t ch? Han ( Tam - 心, Phuc - 福, đ?c - 德...).

Tranh T?t t? lau đa tr? thanh m?t t?p quan, m?t thu ch?i c?a ng??i dan Vi?t Nam va khong ch? ng??i co ti?n m?i ch?i tranh ma ng??i it ti?n c?ng co th? ch?i tranh. No la m?t ph?n khong th? thi?u trong khong gian c?a ngay T?t c? truy?n x?a kia. Nh?ng mau s?c r?c r? nh? kh?i g?i nen c?m giac m?i m? ?m cung r?n ra s?c xuan trong m?i gia đinh c?a ng??i Vi?t.

Cau đ?i T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ? trang hoang nha c?a va đ? th??ng Xuan, tr??c đay t? cac nho h?c cho t?i nh?ng ng??i binh dan "t?n c?" v?n con tr?ng t?c treo "cau đ?i đ?" nhan ngay T?t. Nh?ng cau đ?i nay đ??c vi?t b?ng ch? Han (mau đen hay vang) tren nh?ng t?m gi?y đ? hay h?ng đao cho nen con đ??c g?i la cau đ?i đ?. ^[40] B?n than ch? "cau đ?i đ?" c?ng xu?t hi?n trong cau đ?i T?t sau:

Th?t m? , d?a hanh , cau đ?i đ?

Cay neu , trang phao , banh ch?ng xanh .

Cau đ?i thu?c th? lo?i v?n bi?n ng?u , g?m hai v? đ?i nhau nh?m bi?u th? m?t y chi, quan đi?m, tinh c?m c?a tac gi? tr??c m?t hi?n t??ng, m?t s? vi?c nao đo trong đ?i s?ng xa h?i. Nen l?u y la t? đ?i (對) ? đay co ngh?a la ngang nhau, h?p nhau thanh m?t đoi. Cau đ?i la m?t trong nh?ng th? lo?i c?a V?n h?c Trung Qu?c va Vi?t Nam .

Ngoai ra, ngay nay v?n con t?n t?i t?c "xin ch?" l?y hen đ?u n?m, v?i vi?c mua nh?ng t?m th? phap vi?t ch? Han, ch? Nom, ch? Qu?c ng? (ch? Latinh), v?i m?c đich ?y, nhi?u ph? ong đ? v?i nh?ng ong đ? vi?t nh?ng t?m th? phap b?ng ch? Han , ch? Nom , ch? Qu?c ng? đa đ??c tai l?p t?i Sai Gon va Ha N?i. ^[41] Nh?ng n?m g?n đay, đ? ch?n ch?nh tinh tr?ng l?n x?n va kinh doanh c?u th?, t?i V?n Mi?u, Ha N?i đa co nh?ng k? thi sat h?ch cac ong đ? tr??c T?t. ^[42]

Cay va hoa T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ngoai hai lo?i hoa đ?c tr?ng cho T?t la đao va mai, h?u nh? nha nao c?ng co them nh?ng lo?i hoa đ? th? cung va hoa trang tri. Hoa th? cung co th? nh? hoa v?n th? , cuc , lay ?n , hoa hu? ...; hoa đ? trang tri thi muon mau s?c nh? hoa h?ng , hoa th?y tien , hoa lan , hoa th??c d??c , hoa violet , hoa đ?ng ti?n ... Ngoai ra, hoa h?ng, c?m ch??ng, loa ken, hu? tay, la m?ng, th?ch th?o... c?m kem s? t?o s? phong phu va mang y ngh?a sum h?p cho binh hoa ngay T?t. Mau s?c t??i vui ch? đ?o c?a binh hoa c?ng ng? y c?u mong m?t n?m m?i lam ?n phat đ?t, gia đinh an khang va sung tuc. ^[43]

Mi?n B?c th??ng ch?n canh đao đ? đ? c?m tren ban th? ho?c cay đao trang tri trong nha, theo quan ni?m ng??i Trung Qu?c, đao co quy?n l?c tr? ma va m?i x?u xa, mau đ? ch?a đ?ng sinh khi m?nh, mau đao đ? th?m la l?i c?u nguy?n va chuc phuc đ?u xuan. ^[44]

Hoa mai, v?i mi?n Nam n??c Vi?t , n?m trong vung khi h?u nhi?t đ?i r?t thich h?p moi tr??ng cho hoa mai đ?m bong n?y m?m m?i d?p Xuan v? T?t đ?n. Mi?n Trung va mi?n Nam l?i hay dung canh mai vang h?n mi?n B?c, mau vang t??ng tr?ng cho s? cao th??ng vinh hi?n cao sang, mau vang con t??ng tr?ng cho vua (th?i phong ki?n). Mau vang thu?c hanh Th? trong Ng? hanh , theo quan đi?m ng??i Vi?t, Th? n?m ? v? tri trung tam va mau vang đ??c t??ng tr?ng cho s? phat tri?n noi gi?ng. đ?i v?i ng??i mi?n Nam, n?u hoa mai n? đung vao luc đon giao th?a hay n? vao sang s?m ngay mung m?t T?t thi đi?u đo co ngh?a la s? may m?n, th?nh v??ng, va h?nh phuc s? đ?n v?i c? gia đinh trong n?m đo. ^[45]

Ben c?nh nh?ng cay hoa T?t, khong th? khong nh?c đ?n cay qu?t ? lo?i cay th??ng đ??c bay b? va trang tri t?i phong khach trong nh?ng ngay T?t. Cay qu?t T?t ngay cang co nhi?u ki?u dang c?u k? nh?ng v?n ph?i b?o đ?m s? xum xue, la xanh t?t, qu? vang chi chit th? hi?n s? tru phu, h?a h?n n?m m?i đ??c mua, ?n nen lam ra, d?i dao s?c s?ng. ^[46]

?m th?c ngay T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thanh ng? Vi?t Nam co cau đoi gi? cha, no ba ngay T?t . T?t đ?n, du ngheo kho đ?n đau thi ng??i ta c?ng c? vay m??n, xoay x? đ? co đ? ?n trong ba ngay T?t sao cho "gia đ??c bat canh, tr? co manh ao m?i". H?n th? n?a, du co đoi khat quanh n?m thi đ?n T?t, m?i ng??i ma nh?t la tr? em th??ng đ??c ?n u?ng no đ?. B?a ?n ngay T?t th??ng co nhi?u mon, đ? ch?t h?n va sang tr?ng h?n b?a ?n ngay th??ng. Vi v?y ma ng??i ta c?ng th??ng g?i la "?n T?t". Ngoai c?m, ngay T?t con co:

• Banh truy?n th?ng: banh ch?ng , banh gi?y , banh tet ... đay la cac lo?i banh đ?c tr?ng cho phong t?c ?n u?ng ngay T?t ? Vi?t Nam. Banh ch?ng va banh gi?y con đ??c g?n v?i cac s? tich c? c?a cac vua Hung , t? tien c?a ng??i Vi?t.

• M?t T?t va cac lo?i banh k?o khac đ? th? cung, sau đo d?n ra đ? đai khach. M?t co r?t nhi?u lo?i nh?: m?t g?ng , m?t bi , m?t ca chua , m?t tao , m?t d?a , m?t qu?t , m?t s?u rieng , m?t mit , m?t khoai , m?t h?t sen , m?t cha-la , m?t l?c , m?t me ...
• Trai cay, mam ng? qu? , va đ?c bi?t la d?a h?u đ? khong th? thi?u trong nh?ng gia đinh mi?n Nam. D?a h?u đ??c ch?ng cung n?i ban th? T? tien, ben c?nh cac lo?i m?t, mam ng? qu?, banh k?o..., va nhi?u qu? d?a con đ??c g?n them ch? Ph??c - L?c - Th? . Sang m?ng m?t T?t, ng??i nha c? ng??i b? qu? d?a đ? boi c?u may va l?y hen xui.
• K?o banh thi đa d?ng h?n nh?: K?o b?t, k?o d?i, k?o v?ng (me), k?o theo leo , k?o d?a , k?o cau , k?o đ?u ph?ng (k?o cu-đ?), banh che lam ... Ngoai ra, T?t con co h?t d?a , h?t bi , h?t h??ng d??ng , h?t đi?u , h?t d? rang...
• Th?c u?ng ngay T?t: Ph? bi?n nh?t v?n la r??u . Cac lo?i r??u truy?n th?ng c?a dan t?c nh? r??u n?p th?m, n?p cai hoa vang (ng??i Kinh), n?p n??ng ( ng??i Thai ), n?p c?m ( ng??i M??ng ), r??u San lung, r??u ngo (ng??i H'Mong, ng??i Dao ), r??u M?u s?n ( ng??i Tay , ng??i Nung ), r??u Bau đa ( Trung b? ), r??u đ? ( Nam B? )... th??ng đ??c dung. Sau b?a ?n, ng??i ta th??ng dung tra xanh . Ngay nay con co them cac lo?i r??u c?a ph??ng Tay , bia va cac lo?i n??c ng?t.
• C? T?t: d?p T?t ng??i Vi?t th??ng t? ch?c ?n u?ng l?n, g?i la ?n c? . Cac mon c? trong nhi?u gia đinh ? mi?n B?c co th? co ga lu?c, bong bi , canh m?ng , chan gio co n?m h??ng , mi?n n?u long ga, nem ran, xoi g?c , xoi đ? , th?t ga , th?t đong , mon xao, gio l?a , gio m?, n?m , d?a hanh mu?i ...; b?a ?n t?t nien c?a ng??i Hu? th??ng co xoi, th?t heo quay, ca ro chien, canh rau (ho?c canh kh? qua). va mam c? cung t? tien, th??ng co khoai, s?n , l?c va che. ^[47] ? lang V? đ?i, Ha Nam ph?i co mon ca kho , ? lang S?n Vi, Phu Th? th??ng co them che lam , ng??i dan Qu?ng Nam ph?i co banh t? H?i An. ^[48]
• Ngoai ra, cac gia đinh mi?n Nam th??ng co them n?i th?t kho n??c d?a (th?t kho r?u) va n?i kh? qua h?m va nem bi, d?a gia mi?n Nam, c? ki?u ngam, banh trang (đ? qu?n) đ? ?n m?y ngay T?t. ^{[49] [50]} Mi?n B?c co c?m r??u va th?t đong , d?a hanh ^[51] va ngay tr??c co che kho , m?c van am , thang ngay T?t, hi?n nay it đ??c bi?t đ?n. ^{[52] [53]} Mi?n Trung co d?a mon va mon tre , gi?ng gio th? c?a mi?n B?c nh?ng nhi?u v? c? ri?ng , th?t chua va tai heo, ng??i Hu? co them mon me ngam đ??ng. ^[48] Thong th??ng, ng??i n?i tr? mi?n Nam l?c t?nh ngh? ng?i, khong n?u n??ng trong 3 ngay T?t, ma ch? dung th?c ?n đa đ??c chu?n b? s?n tr??c T?t.

Trong v?n hoa-ngh? thu?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Thi ca [ s?a | s?a ma ngu?n ]

T?t, va cac t?c l?, đ??c nh?c đ?n r?t nhi?u trong ca dao Vi?t Nam:

Mung M?t thi ? nha cha,

Mung Hai nha v?, Mung Ba nha th?y

Mung M?t T?t cha,

Mung Hai T?t m?, Mung Ba T?t th?y

Cu keu ba ti?ng cu keu

Mong cho T?t đ?n d?ng neu ?n che

S? co ch?ng giau thi ngheo,

Ngay ba m??i T?t th?t treo trong nha. ^[54]

T?t c?ng la đ? tai cho nhi?u v?n, thi s?:

Hay cau đ?i T?t nh?:

Th?t m?, d?a hanh, cau đ?i đ?

Cay neu, trang phao, banh ch?ng xanh

(Cau đ?i dan gian)

Chi?u ba m??i, n? h?i tit mu, co c?ng đ?p th?ng B?n ra c?a.

Sang m?ng m?t, r??u say tuy luy, gi? tay b?ng ong Phuc vao nha.

( Nguy?n Cong Tr? )

T?i ba m??i, khep canh can khon, nich ch?t l?i, k?o ma v??ng đ?a qu? t?i.

Sang m?ng m?t, l?ng then t?o hoa, m? toang ra, cho thi?u n? đon xuan vao.

(L?u truy?n la c?a H? Xuan H??ng )

Nh?c T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

D?p T?t la d?p vui v? nen khong th? thi?u am nh?c . Trong Tan nh?c Vi?t Nam co r?t nhi?u ca khuc sang tac v? ch? đ? T?t va mua Xuan. Tr??c đay co nhi?u ca khuc x?a n?i ti?ng nh? Ly r??u m?ng , đon xuan c?a Ph?m đinh Ch??ng , Xuan va tu?i tr? c?a La H?i , Xuan h?p m?t c?a V?n Ph?ng , Xuan đa v? c?a Minh K? , Anh cho em mua xuan c?a Nguy?n Hi?n , Mua xuan đ?u tien c?a Tu?n Khanh ,... ^[55] . Trong th?i chi?n tranh Vi?t Nam , co nh?ng ca khuc hung ca cho ng??i chi?n s?, nung đuc tinh th?n h? nh? bai Xuan chi?n khu c?a Xuan H?ng ? mi?n B?c, nh?ng c?ng co nh?ng ca khuc bu?n noi v? s? xa cach nh? Xuan nay con khong v? c?a b? ba nh?c s? Tr?nh Lam Ngan ? mi?n Nam. Th?p nien 90 , nhi?u ca khuc vui t??i đa đ??c ph? bi?n nh? Mua xuan đ?u tien c?a V?n Cao , Thi th?m mua xuan c?a Ng?c Chau , Hoa c? mua xuan c?a B?o Ch?n , L?ng nghe mua xuan v? c?a D??ng Th? , Ngay T?t que em c?a T? Huy , Mua xuan ?i c?a Nguy?n Ng?c Thi?n , đi?p khuc mua xuan c?a Qu?c D?ng ,... ^[56] Nh?ng t? n?m 2000 tr? l?i đay thi?u v?ng nh?ng bai nh?c Xuan m?i t?o đ??c s? n?i ti?ng ma th??ng la cac ca s? ch? hat nh?c c? va ph?i am l?i, ^[57] nh?ng c?ng co ca khuc đ?t m?c ph? bi?n cao nh? Ngay xuan long ph?ng sum v?y c?a Quang Huy (2011). ^[56]

Ngoai ra, T?t c?ng la d?p đ? cac ngh? s? th?c hi?n nh?ng show ca mua nh?c T?t va hai k?ch ph?c v? ng??i ai m? ^[58] . Cac hang s?n xu?t phim c?ng co phim T?t đ?c bi?t.

C?m t? "T?t" đ??c nh?c đ?n r?t nhi?u l?n trong bai hat " Ngay T?t que em " c?a T? Huy:

T?t T?t T?t T?t đ?n r?i

T?t T?t T?t T?t đ?n r?i

T?t T?t T?t T?t đ?n r?i

T?t đ?n trong tim m?i ng??i.

M?ng ngay T?t tren kh?p que toi....

nh?c T?t nay dung lam hinh hi?u T?t tren t?t c? cac kenh truy?n hinh

Va bai hat " Mua xuan ?i " c?a Nguy?n Ng?c Thi?n nh?c nhi?u l?n c?m t? "Xuan xuan ?i":

Xuan Xuan ?i! Xuan đa v?, co n?i vui nao h?n ngay xuan đ?n.

Xuan Xuan ?i! Xuan đa v?, ti?ng chuc giao th?a chao đon mua xuan.

Xuan Xuan ?i! Xuan đ?n r?i, canh en bay v? cho tim minh nao n?c.

Xuan Xuan ?i! Xuan đ?n r?i, nh?ng đoa mai vang chao m?ng xuan sang.

Nghe am vang bao cau chuc yen lanh....

Phong t?c, t?p quan ngay T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phong t?c đon T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Phong t?c th?t truy?n [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Sau T?t: Ngay x?a cac c?p trai gai đang trong th?i k? h?a hon, tr??c T?t ng??i con r? t??ng lai ph?i mang l? đ?n bi?u b? m? v? ^[59] .
• Tr?ng va h? neu: Tren cay treo m?t s? v?t t??ng tr?ng g?i la bua neu đ? tr? ta qu?. ^[59]
• Hat s?c bua: Sau giao th?a, tr? em nha ngheo t? t?p thanh t?ng nhom, đ?n c?a cac nha v?a hat v?a go tr?ng. Ch? nha bao gi? c?ng m? c?a ra phat ti?n m?ng tu?i cho cac em đ? hai ben cung g?p hen. ^[59]
• Ganh n??c: Ngay sau Giao th?a ho?c sang m?ng M?t, ng??i nha mang thung ra song ho?c ra gi?ng lang ganh n??c v? đ? đ?y chum v?i, v?i hy v?ng sang n?m m?i "c?a c?i nh? n??c non". ^[59]
• Chuc T?t theo th? t?: Chuc theo th? t? M?ng m?t t?t Cha, m?ng hai t?t M?, m?ng ba t?t Th?y . Ngay nay tuy theo th?i ti?t, đ??ng sa, ti?n ben nao thi đ?n ben đo tr??c. ^[59]
• L?y s?ng ong ba: Con chau đ?n chuc T?t vi?c đ?u tien la ph?i vao qu? l?y s?ng cac c? va ong ba. ^[59]

Phong t?c đ?i chung [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Mua va xin cau đ?i tr??c T?t: Nhi?u ng??i ta mua m?t cau đ?i hay ho?c m?t vai b?c th? phap ch? Han , ch? Nom , ch? Qu?c ng? mang y ngh?a c?u an, c?u tai l?c cho n?m m?i. ^[59]
• Mam ng? qu? va ban th? gia tien: đ??c bay bi?n c?u k? đ?y đ? v?t l?. Ng??i n?i tr? co y th?c mua đ? n?m lo?i qu? va trinh bay sao cho đ?p m?t va co y th? hi?n v? sung tuc c?a gia đinh. ^[59]
• Xong nha: Ng??i ta nh? ng??i h?p tu?i, h?p m?nh đ?n xong nha, c?u mong sang n?m l?y đ??c via t?t c?a ng??i xong nha. ^[59]
• Ch?n h??ng xu?t hanh: Sau giao th?a, co ng??i xu?t hanh đi du xuan luon. H? ch?n m?t h??ng t??ng h?p t??ng sinh v?i minh v?i con giap c?a n?m đ? xu?t hanh c?u tai đon l?c. ^[59]
• M?ng tu?i: Chuc m?ng tu?i ng??i l?n (ong ba, cha m?, h? hang) va li xi cho tr? nh?.
• L? chua: Co ng??i c? n?m khong đi l?, nh?ng đ?n T?t nh?t thi?t ph?i qua chua th?p nen h??ng, dang ti?n gi?t d?u ho?c ti?n cong đ?c cho chua. Vao ngay đ?u n?m, t?i ch?n linh thieng, ng??i ta tin r?ng đi?u c?u kh?n c?a minh co nhi?u kh? n?ng thanh hi?n th?c. ^[59]
• Mua mu?i: đ?u n?m m?i nha đ?u mua mu?i đ? c?u may m?n đ?n. ^[60] V?n co cau la đ?u n?m mua mu?i, cu?i n?m mua voi .
• Khai ?n va Khai but: đ?u Xuan, nh?m vao ngay t?t, gi? t?t, ng??i co ch?c t??c khai ?n (đong con d?u l?n đ?u tien trong n?m); h?c tro, s? phu khai but (vi?t bai ho?c m?t đo?n v?n, m?t cau th?... đ?u tien trong n?m); nha nong khai canh (cay ru?ng, lam đ?t, tr?ng, c?y l?n đ?u tien trong n?m); ng??i buon ban thi khai th??ng (m? hang l?n đ?u tien trong n?m)... Sau ngay mung M?t, du co m?i vui c?ng ch?n ngay đ? khai ngh? , lam l?y ngay . N?u nh? mung M?t t?t thi chi?u mung M?t b?t đ?u. Rieng khai but thi Giao th?a xong, ch?n gi? Hoang đ?o khong k? mung M?t la ngay t?t hay x?u. Ng??i th? th? cong n?u ch?a ai thue m??n đ?u n?m thi c?ng t? lam cho gia đinh m?t s?n ph?m, m?t d?ng c? gi đo. Ng??i buon ban, vi ai c?ng ch?n ngay t?t nen phien ch? đ?u xuan v?n đong, m?c d?u ng??i ban ch? ban l?y l?, ng??i ta th??ng ch? T?t cung v?i du xuan (đi ch?i T?t).
• đi l? chua va xin x?m (mi?n B?c g?i la xin th? ): Khong ai bi?t ch?c ch?n phong t?c nay co t? bao gi? va t?i sao nh?ng trong nh?ng ngay đ?u n?m am l?ch thi r?t nhi?u ng??i thich đi l? ? cac l?ng t?m, đ?n chua đ? cung bai va xin x?m nh?t la vao bu?i sang m?ng m?t, phong t?c nay th??ng đ??c ti?n hanh chung v?i t?c l? ch?n h??ng xu?t hanh va hai l?c. Xin x?m la m?t hinh th?c tin vao cac th? x?m co ghi l?i s?m bao tr??c đi?m lanh hay d? trong n?m va th??ng c?n co th?y ban x?m. ? mi?n B?c co t?c "b?c qu? th?" gi?ng nh? t?c "xin x?m" ? phia Nam. Ng??i xin th? dang m?t l? m?n r?i ch?n l?y m?t qu? th? b?ng tre vi?t ch? Han. Tren qu? th? th??ng ghi m?t cau v?n ng?n g?n rut t? đi?n tich Trung Hoa c?. C?n c? cau v?n ?y, ng??i xin th? co th? lu?n ra "ti?n đ?nh" cu?c đ?i minh trong n?m đo. N?u khong thong th?o Han V?n, co th? thue th?y đ? lu?n gi?i giup. Ngay nay, ng??i ta th??ng b? th? tre va thay vao đo b?ng nh?ng t? b??m in ch? qu?c ng? v?i l?i gi?i đ??c so?n s?n.

Sinh ho?t ngay T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• V?n hoa m?c đ?p ngay T?t: L?ch s? v?n hoa m?c đ?p c?a ng??i Vi?t trong ngay T?t đ??c th? hi?n qua truy?n mi?ng va cac ?n ph?m/nghien c?u c?. Theo Th?c s? v?n hoa, Nha bao Nguy?n Thanh Luan, quan ni?m ch?n mau s?c cho trang ph?c ngay T?t la đ? phu h?p v?i khong khi linh thieng, sum v?y c?a d?p T?t c? truy?n, k? v?ng s? hoa h?p v?i v??ng khi, tai l?c, t? đo đem đ?n s? binh an, ni?m vui cho b?n than va gia đinh. Tr??c đay, trang ph?c truy?n th?ng co khac bi?t gi?a cac vung mi?n, ch?ng h?n ng??i mi?n B?c th??ng chu?ng m?c ao dai, ng??i mi?n Nam m?c ao ba ba. V? mau s?c trang ph?c, ng??i Vi?t nhin chung thich mau vang ho?c đ? trong 3 ngay T?t v?i tam ni?m s? đ??c nhi?u phuc l?c, may m?n, ti?n b?c d?i dao va phu quy trong n?m m?i ^[61] .

Ngay x?a, tr??c T?t m?t th?i gian ng?n, cac ba cac m? trong nha ph?i th?c khuya quay t?, d?t v?i, may ao qu?n m?i cho c? nha. Cong vi?c nay th??ng k?t thuc vao ngay cu?i n?m. đ?n sang mung M?t T?t, c? nha d?y s?m, thay qu?n ao m?i đ? lam l? gia tien. Ng??i ta cho r?ng c?n ph?i r? b? nh?ng cai c?, cai khong may m?n đi theo qu?n ao c? va đon m?t n?m m?i v?i nhi?u hi v?ng va ni?m vui m?i t? b? qu?n ao m?i đo. ^[62]

• D?n d?p nha c?a tr??c T?t: Do t?c kieng c? quet nha trong ngay T?t. ^[63] Theo quan ni?m dan gian, vi?c quet nha trong ngay T?t s? quet đi theo c? l?c xuan (xac phao đ?t trong đem giao th?a), ng??i quet nha s? b? "rong" c? n?m; (rong: đ??c hi?u nh? s? xui x?o).
• Tr? n? c?: đ?i v?i nhi?u ng??i Vi?t, d?p t?t nien la d?p tr? n? c? , xoa b? xich mich c?a n?m c?, đ? h??ng t?i n?m m?i vui v? hoa thu?n h?n. ^[63]
• Tro ch?i dan gian: b?t m?t b?t de , mua vo , hat b?i , hat c?i l??ng , hat cheo , đanh đu , thi leo c?t m? , đ?p nieu, ch?i ga; bai choi ; ch?i t? tom đi?m ; ch?i c? ng??i va nhi?u tro dan gian c? truy?n khac.

• C? b?c: Ngay x?a cac gia đinh co n? n?p quanh n?m c?m đoan con chau khong đ??c c? b?c r??u che nh?ng trong d?p T?t thi tam cuc , c? ganh , c? nh?y , ch?n , t? tom , l?c b?u cua ,... ai thich tro nao ch?i tro ?y. đ?n l? khai h? (h? neu) thi xe b? tam cuc, c?t b? t? tom...ho?c đ?t cac b? bai trong l? hoa vang.
• Treo qu?c k?: Nh?ng n?m sau ngay th?ng nh?t đ?t n??c , t?i Vi?t Nam, ngay T?t c?ng nh? cac ngay l? trong n?m, chinh ph? đ?u khuy?n khich treo qu?c k? . Cac cong s?, cong ty, tr??ng h?c, n?i sinh ho?t cong c?ng th??ng treo qu?c k? kem bich ch??ng "Chuc m?ng n?m m?i" va cac lo?i c? ng? s?c.

• Cung đ?a va H? neu: Trong nh?ng ngay T?t, ng??i Vi?t quan ni?m r?ng co s? hi?n di?n c?a Ong Ba t? tien nen ban th? luon đ??c th?p h??ng va cung c?m m?i ngay. Th??ng thi chi?u m?ng B?n hay m?ng N?m cung ti?n đ?a Ong Ba, chi?u m?ng B?y cung h? neu .
• đ?t phao th??ng hay co trong d?p cung t?t nien hay th?i kh?c giao th?a ngay T?t c? truy?n. T? n?m 1995, nha n??c Vi?t Nam đa c?m đ?t phao, buon ban va nh?p kh?u phao b?ng Ch? th? s? 406/CT-TTg ngay 8 thang 8 n?m 1994 ^[64] vi tinh ch?t nguy hi?m d? gay sat th??ng c?a no. Thay vao đo, chinh quy?n t? ch?c cac đem b?n phao hoa cho ng??i dan th??ng th?c.
• T? ngay 11 thang 01 n?m 2021, theo ngh? đ?nh 137/2020/Nđ-CP ngay 27 thang 11 n?m 2020 c?a Chinh ph?, ng??i dan đ??c đ?t phao hoa khong co ti?ng n?.

L? h?i T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Cac l? h?i truy?n th?ng khac nh? thi đ?u c? ng??i ; đua thuy?n , đ?u v?t , đanh con , mua lan , mua r?ng , thi th? chim b? cau... tuy theo b?n s?c v?n hoa c?a minh, m?i đ?a ph??ng đ?u t? ch?c l? h?i ngay T?t v?i nh?ng ph?n "l?" va ph?n "h?i" ch?a đ?ng nh?ng net v?n hoa khac nhau r?t phong phu.

T? n?m 2004 , t?i Thanh ph? H? Chi Minh co đ??ng hoa Nguy?n Hu? va đ??ng sach T?t t?i ph??ng B?n Nghe , Qu?n 1 va H?i hoa Xuan th??ng nien t?i cong vien Tao đan ^{[65] [66]} va t? n?m 2009 , t?i Ha N?i co L? h?i ph? hoa Ha N?i t?i ph??ng Trang Ti?n va Ly Thai T? thu?c qu?n Hoan Ki?m đ? trang hoang hoa cho khach th??ng ngo?n, tuy khong t? ch?c hang n?m va ph? Ong đ? ? V?n Mi?u . ^[67] T? n?m 2007, t?i ph??ng 7 thu?c đ?a ph?n thanh ph? M? Tho , t?nh Ti?n Giang co đ??ng hoa Hung V??ng t? ch?c hang n?m. ^[68] Ngoai ra con đ??ng hoa B?ch đ?ng t?i đa N?ng , đ??ng hoa Tr?n Bien t?i Bien Hoa , đ??ng hoa B?ch đ?ng t?i Binh D??ng , đ??ng hoa 16/4 t?i Ninh Thu?n, đ??ng hoa Phu M? H?ng t?i Khu đo th? Phu M? H?ng , Thanh ph? H? Chi Minh. ^[69]

Ngoai h?i T?t, nhi?u đ?a ph??ng con t? ch?c cac l? h?i mua Xuan đ?c bi?t, ch?ng h?n nh?:

T?i Ha N?i , vao ngay mung 5 T?t, l? h?i Quang Trung đ??c t? ch?c ? go đ?ng đa , thu?c đ?a ph?n ph??ng Quang Trung , qu?n đ?ng đa va vao ngay mung 6 la b?t đ?u l? h?i C? Loa t?i xa C? Loa thu?c huy?n đong Anh , l? h?i chua H??ng t?i xa H??ng S?n , huy?n M? đ?c , l? h?i đ?n Hai Ba Tr?ng t?i huy?n Me Linh .

Cac n?i khac co Ch? Am D??ng mung 4 ? ph??ng Vo C??ng , thanh ph? B?c Ninh , t?nh B?c Ninh va Ch? Vi?ng mung 7 t?i xa Kim Thai , huy?n V? B?n va t?i th? tr?n Nam Giang , huy?n Nam Tr?c , t?nh Nam đ?nh , H?i xuan Nui Yen T? ? xa Th??ng Yen Cong , thanh ph? Uong Bi , t?nh Qu?ng Ninh .

T?i lang c? Van Luong thu?c ph??ng Van Phu n?m ? thanh ph? Vi?t Tri , t?nh Phu Th? co h?i nem đa, g?i la Nem Chai vao ngay 3 thang gieng. T? n?m 1946 h?i Nem Chai thoi t? ch?c vi nguy hi?m tinh m?ng. N?m 2004 l? h?i đ??c ph?c h?i nh?ng thay nem đa b?ng tui v?i đ?ng cat. ^[70]

T?i xa đong Hoang , huy?n đong S?n , t?nh Thanh Hoa co phien ch? Chu?ng t? ch?c vao mung 6 T?t, ng??i dan đ?n mua ban m?t s? s?n v?t nong nghi?p đ? l?y may, con thanh nien thi đanh nhau đ? c?u may.

Tin ng??ng ngay T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đi?m lanh [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• Hoa mai : sau Giao th?a, n?u hoa mai (lo?i 5 canh) n? them nhi?u va đ?y đ?n thi đo la m?t đi?m may. Va may m?n h?n n?a khi co m?t ho?c vai bong hoa 6 canh. ^{[71] [72]}

• Cho l? vao nha: T?c ng? Meo đ?n nha thi kho, Cho đ?n nha thi sang . ^[71]
• Cay đao : N?u co nhi?u canh kep (hoa kep) 3 l?p (hang) tren đai hoa va co hinh dang nh? bong h?ng thi s? co nhi?u phuc l?c. ^[71]
• Cay qu?t : N?u cay co nhi?u ch?i xanh m?c thi n?m đo s? co nhi?u l?c. N?u co đ? T? quy: Qu? chin, qu? xanh, hoa va l?c thi s? may m?n va thanh đ?t c? n?m.

Kieng k? [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Theo quan ni?m trong ngay đ?u n?m (Nguyen đan) ma co nhi?u đi?u t?t đ?p thi c? n?m đo ch?c ch?n s? co nhi?u đi?u t?t đ?p đ?n cho m?i ng??i, co s? gi?ng va khac nhau gi?a cac mi?n v?i ni?m tin chinh đ? gi? đi?u lanh trong n?m m?i. đi?n hinh, ng??i Vi?t co m?t s? kieng k? nh? sau:

Mi?n B?c

• K? mai tang: Ngay T?t Nguyen đan la ngay m? đ?u cho v?n h?i hanh thong c?a c? m?t n?m, co y ngh?a r?t thieng lieng. Gia đinh ph?i t?m gac m?i s?u rieng đ? hoa chung v?i ni?m vui toan dan t?c. Vi v?y co t?c l? c?t kh?n tang trong ba ngay T?t. Nha co đ?i tang kieng đi chuc T?t, m?ng tu?i ba con, xom gi?ng, ng??c l?i ba con xom gi?ng l?i c?n đ?n chuc T?t va an ?i gia đinh b?t h?nh. ^[73] Tr??ng h?p gia đinh co ng??i ch?t vao ngay 30 thang ch?p ma gia đinh co th? đ?nh li?u đ??c thi nen chon c?t cho k?p trong ngay đo, đa s? cac gia đinh kieng đ? sang ngay mung M?t đ?u n?m. Tr??ng h?p ch?t đung ngay mung M?t T?t thi ch?a phat tang v?i nh?ng ph?i chu?n b? m?i th? đ? sang mung Hai lam l? phat tang.
• Ngay mung M?t T?t ng??i ta r?t k? ng??i khac đ?n xin l?a nha minh, vi quan ni?m l?a la đ? la may m?n. Cho ng??i khac cai đ? trong ngay mung M?t T?t thi c? n?m đo trong nha s? g?p nhi?u đi?u khong may nh? lam ?n thua l?, trong nha l?ng c?ng, ra đ??ng hay g?p tai bay v? gio... ^[74]
• Kieng cho n??c đ?u n?m vi n??c đ??c vi nh? ngu?n tai l?c trong cau chuc ti?n vo nh? n??c , n?u cho n??c thi coi nh? m?t l?c. ^[74]
• Trong ngay nay, ng??i ta kieng quet nha vi theo m?t đi?n tich c?a Trung Qu?c , n?u quet nha thi n?m đo gia c?nh s? ngheo tung, khanh ki?t. Khi h?t rac trong nha đ? đi thi th?n Tai s? đi m?t. ^[74]
• Ngay đ?u n?m c?ng nh? ngay đ?u thang, ng??i ta r?t kieng k? vi?c vay m??n hay tr? n?, cho vay. Ng??i x?a quan ni?m khong nen vay ti?n ho?c đ? đ?c vao nh?ng ngay đ?u n?m m?i, đi?u đo co th? lam chung ta r?i vao c?nh tung thi?u c? n?m, khong may m?n.
• Trong ?n u?ng, ng??i ta kieng ?n th?t cho , ca me , th?t v?t ... N?u ?n nh?ng th? nay vao d?p đ?u n?m hay đ?u thang s? "xui qu?y".
• Ngoai ra, ng??i gia c?ng khuyen con chau trong ngay nay khong đ??c đanh v? bat đ?a, ?m chen, cai nhau, ch?i nhau, kieng nh?ng đi?u khong vui x?y ra v?i gia đinh.
• Ng??i ta th??ng kieng khoc loc, bu?n t?i ho?c noi t?i đi?u r?i ro ho?c x?u xa trong d?p T?t.
• Kieng m?c qu?n ao mau tr?ng va đen: Theo quan ni?m c?a ng??i x?a, mau tr?ng va đen la mau c?a tang l?, ch?t choc, vi v?y nh?ng ngay đ?u n?m thi ph?i m?c trang ph?c v?i nh?ng mau s?c s?c s? va thu hut s? chu y, t?o nen s? ph?n kh?i va vui v? đ? đon chao n?m m?i, nh?: mau h?ng, đ?, vang, xanh...
• Kieng noi to, cai nhau, noi x?u hay m?ng ng??i khac.
• Kieng đi chuc T?t vao sang M?ng M?t T?t n?u khong đ??c gia ch? m?i vi s? s? mang đ?n đi?u khong t?t đ?p cho ch? nha trong n?m m?i. Theo phong t?c xong đ?t, ng??i đ?u tien b??c vao nha ai trong ngay mung m?t T?t chinh la ng??i quy?t đ?nh đem l?i s? may m?n ho?c xui x?o cho gia đinh ?y trong c? n?m.
• Ngay m?ng 5 thang gieng Am l?ch la ngay nguy?t k? , ng??i Vi?t th??ng tin r?ng ngay nay khong thich h?p cho xu?t hanh. ^[75]

Mi?n Trung

^[76]

• Kieng ?n cac mon ch? bi?n t? tom vi s? n?m m?i đi gi?t lui nh? tom.
• Kieng ?n tr?ng v?t l?n, th?t v?t b?i đ?u n?m ma ?n mon nay thi s? xui qu?y.
• M?t s? vung kieng m?c đ? tr?ng su?t thang Gieng vi đo la bi?u t??ng c?a tang toc.
• Kieng quet nha vi đo la xua đu?i th?n Tai L?c đ?u n?m.
• Tranh nh?n nho, cau co, khoc loc va cai va trong ngay đ?u n?m vi quan ni?m no lam c? n?m s? g?p chuy?n khong may.

Mi?n Nam

^[76]

• Kieng đ? c?i xay g?o tr?ng vao ngay đ?u n?m vi đo la t??ng tr?ng cho vi?c th?t bat, m?t mua n?m t?i. Ng??i ta th??ng đ? m?t it lua vao c?i xay, ng? y c?u mong n?m m?i lua g?o đ?y tran.
• C?ng nh? tren, kieng k? đ? thung g?o, h? đ??ng mu?i,... thi?u h?t vi s? c? n?m đ?u b? thi?u th?n.
• Gia ch? h? co khach đ?n la d?n c?, m?i u?ng r??u, ?n banh. Khach khong đ??c t? ch?i b?a ?n, du no c?ng ph?i nh?m nhap chut it.
• Kieng cac vi?c lam đ? b? h? h?ng, ho?c tranh cai to ti?ng l?n nhau.
• Th??ng kieng khoc loc, bu?n t?i ho?c noi t?i đi?u r?i ro ho?c x?u xa trong d?p T?t.
• Kieng c? quet nha ngay đ?u n?m vi quan ni?m quet ti?n tai t?t đ?p ra ngoai. Ngoai ra ng??i dan s? t?m g?i c? th? tr??c ngay đ?u n?m đ? tranh ph?i g?t r?a may m?n trong n?m m?i.

T?t c?a ng??i Vi?t xa que h??ng [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Ng??i Vi?t s?ng ? n??c ngoai n?u khong co đi?u ki?n v? Vi?t Nam trong d?p T?t c?ng t? ch?c nh?ng ho?t đ?ng trong d?p T?t Am l?ch mang đ?m truy?n th?ng v?n hoa Vi?t. Nhi?u n?i co đong ng??i Vi?t sinh s?ng nh? t?i M? , Uc , Phap , Nga , đ?c ... ng??i Vi?t sinh s?ng t?i đay ?n T?t v?i banh ch?ng goi va ban s?n c?ng nh? cac mon ?n đ??c đ?a t? Vi?t Nam sang nh? n??c m?m Phan Thi?t, cho đ?n c? t?i, c? hanh, rau hung, rau th?m... Nhi?u gia đinh c?ng l?p ban th? Gia tien, ban th? c?ng co mam ng? qu?, banh ch?ng, m?t T?t, h??ng tr?m, r??u, kim ngan..., co gia đinh treo c? cau đ?i, va m?t l? hoa t??i gi?ng nh? đon T?t c? truy?n t?i Vi?t Nam. ^[77]

Nhi?u n?i, c?ng đ?ng va cac h?i đoan ng??i Vi?t, cac chua Ph?t giao , cac giao x? Cong giao co t? ch?c H?i T?t va ca nh?c v?n ngh? T?t. S? quan Vi?t Nam va cac lanh s? quan Vi?t Nam t?i n??c ngoai c?ng co t? ch?c cac ho?t đ?ng vui T?t đon xuan cho ki?u bao nh? cac bu?i ti?c nh? hay v?n ngh? T?t, nh? t?i Thai Lan , Canada ^[77] .... Cac khu th??ng xa c?a ng??i Vi?t, cac khu ch? Vi?t nh? t?i Little Saigon ? ti?u bang California , Hackney (hay đ??c g?i la "khu Vi?t Nam" t?i Luan đon ), Cabramatta (con g?i la Saigonmatta) ? Sydney , Uc... c?ng co ban cac m?t hang m?t, banh ch?ng, h?t sen, la dong t??i đ? goi banh ch?ng, banh tet, g?o n?p, xoi g?c, d?a kho, m?ng kho... đ??c chuy?n t? Vi?t Nam sang. ^[78] Ch? hoa c?ng co ban canh đao, canh mai, d?a h?u nh?p t? cac n??c chau A sang đ? tr?ng bay trong nha.

T?i M? , tr??c T?t Nguyen đan, ki?u bao va du h?c sinh th??ng k?t h?p t? ch?c l? h?i m?ng T?t l?n cho c?ng đ?ng ng??i Vi?t va c? c?ng đ?ng ng??i b?n x?. đ?c bi?t h?n ? Vi?t Nam la n?i đay, vao ngay T?t đ??c quy?n đ?t phao nen cac khu ch? Vi?t nh? ch? Lion, khu Little Saigon tran ng?p xac phao gi?a đem giao th?a cho đ?n tr?n ngay m?ng 1 T?t. ^[79] Hang n?m, vao ngay T?t, đ?u co cac cu?c di?n hanh T?t c?a c?ng đ?ng ng??i Vi?t t?i kh?p n?i, v?i cac xe hoa va đoan mua, l?n nh?t la t?i San Jose do H?i Di?n hanh Xuan ( Vietnamese Spring Festival ) t? ch?c, v?i s? k?t h?p c?a nhi?u h?i đoan, t? ch?c. ^[79] H?i ch? T?t c?ng di?n ra kh?p n?i v?i cac ph?n đ?t phao, mua lan, ca nh?c v?n ngh?, tai hi?n cac lang que Vi?t x?a, thi đ? vui đ? h?c, thi hoa h?u ao dai, thi đ?u vo, thi thi?u nhi tai n?ng, thi goi banh ch?ng banh tet,... ^{[79] [80]} Nh? t?i Garden Grove, California , cong vien Garden Grove Park va tr??ng Bolsa Grande High School hi?n nay la đ?a đi?m t? ch?c " H?i T?t Sinh vien " h?ng n?m, v?i hang tr?m ngan ng??i tham d?, va do T?ng h?i Sinh vien Vi?t Nam Nam Cali (UVSA) t? ch?c lien t?c t? n?m 1982 đ?n nay. ^[81] H?i T?t Sinh vien n?m 2013 co ch? đ? la "Xuan que h??ng - Vi?t Nam anh hung" va đa đ??c t? ch?c trong 3 ngay 08-09-10 thang 2 n?m 2013. ^{[82] [83]} H?i T?t Sinh vien n?m 2014 v?i ch? đ? "Mua Xuan M?i" s? đ??c t? ch?c trong ba ngay 7 đ?n 9 thang 2 n?m 2014 t?i Orange County Fair & Event Center. ^[84] T?i bang California, vao cu?i thang 9/2022, ong Gavin Newsom, Th?ng đ?c bang California, đa ky lu?t chinh th?c cong nh?n T?t Nguyen đan la m?t ngay l? c?a bang ^[85] .

T?i Uc , hang n?m, vao ngay T?t Nguyen đan, đ?u co cac cu?c di?n hanh T?t va H?i T?t c?a c?ng đ?ng ng??i Vi?t t?i kh?p n?i, mang đ?m b?n s?c v?n hoa Vi?t, nh? t?i Sydney, Melbourne v?i hang tr?m ngan ng??i tham d? ^[86] . Cac h?i T?t c?ng co cac mon ?n Vi?t, nh?ng tro ch?i dan gian, nh?ng gian hang ch? T?t, b?n phao hoa, mua lan, tai hi?n v?n hoa Vi?t x?a... ^[86]

đ?i v?i nhi?u ki?u bao co d?p v? Vi?t Nam đon T?t Nguyen đan c?ng đ??c chinh quy?n c?a cac đ?a ph??ng đon ti?p n?ng h?u. Nhi?u bu?i h?p m?t ki?u bao co s? tham d? c?a đ?i di?n lanh đ?o đ?ng, Chinh ph?, Ch? t?ch ?y ban Nhan dan va lanh đ?o S? ban nganh c?p đ?a ph??ng ^[87] .

Ngay đ?u n?m theo Con giap [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Trong b?ng nay tinh cac n?m t? 1984 đ?n 2091 . Mui gi? đ??c s? d?ng đ? tinh la gi? Ha N?i (UTC+7) . ^[88]

Theo quy lu?t c?a b?ng tren, c? 2 ho?c 3 n?m thi co m?t n?m T?t r?i vao thang 1 , con l?i la thang 2 .

Y t??ng g?p T?t [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Nh?ng n?m g?n đay, tren cac di?n đan đa xu?t hi?n y t??ng g?p T?t va đ??c ban tan, tranh lu?n nhi?u. N?m 2005 , Giao s? Vo Tong Xuan đa neu ra đ? xu?t "Nen ?n T?t Ta theo l?ch Tay ", ong cho r?ng Nen ngh? T?t d??ng l?ch v?i th?i gian nh? ngh? T?t am l?ch hi?n nay (t? 26/12 đ?n 4/1), va ngh? T?t am l?ch nh? ngh? T?t d??ng l?ch hi?n nay (kho?ng 2 ngay la đ?). T?t c? cac ho?t đ?ng chao m?ng n?m m?i, l? h?i truy?n th?ng... v?n ti?p t?c gin gi? va phat huy. ^[89]

Giao s? nay đa neu len nh?ng b?t l?i c?a T?t Nguyen đan r?ng no s? lam m?t c? h?i n?m b?t ngay th?i c? kinh doanh, giao th??ng v?i n??c ngoai va m?t th?i gi? c?a nong dan lo ch?m soc lua đong-xuan, v? lua ti?m n?ng cao nh?t trong n?m. G??ng ep th?i khoa bi?u h?c t?p va thi h?c k? c?a sinh vien h?c sinh, lam cho h? m?t c? hai tu?n l? h?c hanh; dan chung nh?u nh?t, bai b?c d??i nhi?u hinh th?c, r?t t?n kem ti?n c?a va th?i gian h?c t?p, t?n h?i s?c kh?e va tinh m?ng va lang phi ngay lam vi?c trong khi qu?c t? ngh? T?t Tay. Giao s? cho r?ng Vi?t Nam nen g?p nh? v?y đ? b?t k?p th? gi?i, h?c t?p theo g??ng c?a n??c Nh?t B?n ( T?t Nh?t B?n ), thoat kh?i ?nh h??ng c?a v?n hoa Trung Qu?c .

Vao nh?ng ngay đ?u n?m, v?n đ? nay l?i đ??c bao chi đ?a ra ban lu?n, v?i cac y ki?n ?ng h? va ph?n đ?i trai chi?u nhau ^[90] .

Nh?ng ng??i ?ng h? cho r?ng ?n T?t Ta nh? hi?n nay gay r?i lo?n k? ho?ch s?n xu?t ? cac c? s? cong nghi?p. N?u ti?p t?c thi s? b? l?c b??c, l? nh?p v?i th? gi?i, nh?t la khi đ??c lam vi?c v?i ng??i ph??ng Tay vi ng??i Tay khong ?n T?t ta. T?t Ta ngay cang tr? nen nham chan, N?u ?n T?t Nguyen đan theo D??ng l?ch thi s? h?i nh?p d?, ti?t ki?m thi gi? danh cho T?t, thu?n ti?n h?n vi ch? con m?t cai T?t ^[91] B? T?t Nguyen đan thi tranh đ??c nh?ng th? t?c phi?n ha, t?n kem va s? ti?n đ? đ??ng ^[92] . Nhi?u b?n tr?, nh?t la phai n? c?ng ph?n đ?i T?t truy?n th?ng vi cho r?ng khi v? que, v? lang co qua nhi?u nghi l? truy?n th?ng nen c?m th?y khong tho?i mai nen co xu h??ng đi n??c ngoai du l?ch khi T?t đ?n.

Trai l?i, co r?t nhi?u y ki?n ph?n đ?i gay g?t đ? xu?t nay, bao g?m b?n đ?c cac bao, ngh? s?, nha khoa h?c... Nh?ng ng??i ph?n đ?i đa cho r?ng n?u thay đ?i nh? v?y thi s? gay nen s? m?t mat r?t l?n v? v?n hoa thieng lieng, c? truy?n c?a dan t?c b?i T?t Nguyen đan đa ?n sau trong tam th?c c?a ng??i dan. D?p T?t chinh la d?p đ? ng??i than sum h?p sau m?t n?m xa cach. D?p T?t la d?p đ? gin gi?, phat huy v?n hoa c? truy?n c?a dan t?c. ^[93] Giao s? S? h?c Le V?n Lan đa ch? ra r?ng T?t D??ng l?ch ch? la "mon ?n them", con T?t Am l?ch thi đa đi sau vao mau th?t. ^[94] Ca s? M? Linh đa noi r?ng ?n T?t Ta theo D??ng l?ch la "th?m h?a". M? Linh đa ch? ra r?ng T?t Nguyen đan theo cach t? ch?c bao nhieu đ?i nay la nh?ng giay phut thieng lieng cho s? kh?i đ?u m?t n?m m?i...Ch?ng t? r?ng truy?n th?ng dan t?c bao đ?i v?n luon đ??c duy tri trong tam tri m?i con ng??i Vi?t ^[95] .

Tuy nhien cac th?o lu?n noi tren đ?u m?i la y t??ng ca nhan. Trong ch??ng trinh lam vi?c c?a c? quan quy?n l?c nha n??c, g?m Qu?c h?i va Chinh ph?, la n?i ch?u trach nhi?m đ?a ra quy?t đ?nh, ch?a h? co d? đ?nh nao lien quan đ?n thay đ?i vi?c ?n T?t c? truy?n c?a dan t?c. đ?i di?n c?a B? T? phap c?ng xac nh?n r?ng hi?n ch?a co ch? đ?o nao v? vi?c nghien c?u v?n đ? g?p T?t đ? s?a đ?i quy đ?nh phap lu?t lien quan.

Lien H?p Qu?c ngh? T?t Nguyen đan [ s?a | s?a ma ngu?n ]

đ?i h?i đ?ng Lien Hi?p Qu?c thong qua ngh? quy?t l?n đ?u tien cong nh?n T?t Nguyen đan tr? thanh ngay ngh? l? c?a Lien H?p Qu?c va khuy?n khich cac c? quan Lien H?p Qu?c khong t? ch?c h?p vao ngay đ?u tien c?a n?m m?i am l?ch vao ngay 22/12/2023. ^[96]

Xem them [ s?a | s?a ma ngu?n ]

• T?t D??ng l?ch
• T?t Trung thu
• T?t Thanh minh
• T?t đoan ng?
• T?t Trung nguyen

Tham kh?o [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Lien k?t ngoai [ s?a | s?a ma ngu?n ]

Wikimedia Commons co them hinh ?nh va ph??ng ti?n truy?n t?i v? T?t Nguyen đan .

• T?t Nguyen đan t?i T? đi?n bach khoa Vi?t Nam
• Lunar New Year (festival) t?i Encyclopædia Britannica (ti?ng Anh)