Ła
Siciłia
(in
siciłian
Sicilia
) ła xe na region (25 711 km², i abitanti i supara i 5 miłioni, caołogo
Pałermo
)
italiana
.
Ła xe bagnada a nord dal
Mar Tiren
, a est dal
Mar Jonio
e a sudovest dal
Canal de Siciłia
; el Streto de Mesina ła separa a nordest da ła
Całabria
.
A łiveł aministrativo ła xe ła region pi estexa del stato itałian.
Ła Siciłia xe na tera piena de storie e difarenti culture che łe ga prodoto na identita forte, tipega e carateristega de l'ixoa.
Ła xe na
izoła
inte el sud de l'Itałia. Se trata de ła pi granda izoła del
Mediteraneo
.
Ła ga forma de triangoło, co łi tre vertisi rapresentai da
Cao Boeo o Łilibeo
a ovest, Ponta del Faro a nordest e Cao Ixoła de łe Corenti a sudest.
Łe fa parte de ła rejon anca el arsipełago de łe Eolie a nordest, ła izoła de
Ustica
a nordovest, el arsipełago de łe Egadi a ovest e ła izoła de Pantełeria co el arsipełago de łe Pełagie a sudovest.
Ła xe in bona parte montagnoza e cołinar, co łi riłievi maxori inte ła banda nordoriental.
El pi inportante el xe el volcan Etna (3340 m.). Staltri łi fa parte del Apenin Sicuło, un łongo ałineamento de montagne co orientamento estnordest-ovestnordovest, che el va dal Streto de Mesina a ła vałe del Torto; el xe divixo inte łi grupi dei Pełoritani, dei Nebrodi
[2]
e de łe Madonie.
Pi basi łi xe łi Monti Iblei, izołai inte el canton sudoriental, łi Monti Erei che łiocupa ła banda sental de ła izoła, e łi Monti Sicani inte ła banda sentro-oriental.
Łe pianura pi estexe ła xe ła Piana de Catania, intra el Etna a nord e e łi Monti Iblei a sud, e cheła de Geła, a sudovest dei Monti Iblei.
Łi corsi de acua łi ga carater torentisio, co piene inporovixe in inverno e łonghi periodi de magra.
Łi pi inportanti łi xe el Simeto, el Salso
[3]
, e el Platani.
Ła ga clima de tipo mediteraneo, influensa da ła distansa dal mar e da ła altitudine.
Łe xone pi piovoxe łe se cata a nordest, chełe manco piovoxe a sudest.
Na vecia mapa de ła Siciłia inte el XVII secoło.
Ła rejon, xa abitada inte el pałeołitego, ła xe abitada inte el eta del fero da elimi, sicani e sicułi.
Inte el IX-VIII secoło vanti Cristo, ła vien cołonixada da fenici e cartaginexi inte łe coste osidentałi, da gresi inte łe coste orientałi.
A partir dal III secoło vanti Cristo, co che tuta ła izoła ła vien concuistada da łi romani, el teritorio restara senpre unifega inte na ugnoła entita połitega, anca se sogeta a un mucio de difarenti goerni sia łocałi che foresti.
Inte el V secoło ła vegnara ocupada da łi vandałi e inte el VI da łi bisantini.
Inte el IX łi arabi
kalbiti
łi forma el primo stato sovran, sevio inte el XI secoło da łi normani.
Da el XIII al XIX secoło ghe sara senpre al poter dinastie foreste: svevi, angioini, aragonexi, spagnołi, austriaghi, savoiardi, e napołetani.
Inte el 1861 ła vegnara anesa al Regno de Itałia.
A inisio del XX secoło cofa molte altre rejon itałiane ła sara interesada da inportanti flusi de emigrasion.
Ła Siciłia ła xe aministra da l'Asenblea Regional Siciłiana, ła xe na region col Statuto Speciałe. I Deputai i xe 90.
Al di de ancuo inte ła Siciłia ghe xe 9 enti łivel paragonabiłe a cheło de łe province itałiane:
Łe sita prinsipałi łe xe Pałermo,
Catania
,
Mesina
, e
Siracuxa
.
- ↑
(
IT
)
db-city.com
- ↑
noti anca cofa Caronie
- ↑
noto anca cofa Imera meridional