El
Canal de ła Manega
(
inglexe
English Channel
,
fransexe
La Manche
) l'e un
canal naturałe
che taja l'ixoła de ła
Gran Bretagna
da ła
Fransa
setentrionałe, e el tien taca el
Mar del Nord
co l'
Oseano Atlantico
. El xe łongo groso modo 560 km e inte el ponto pi łargo el mixura 240 km. El
Streto de Dover
invese el xe el ponto pi streto, che el mixura soło 34 km, da
Dover
a
Cap Gris-Nez
.
Łe
Ixołe del Canal
le ze inte ła Manega, rente ła costa fransexe. L'ixoła de
Ouessant
ła segna el confin osidentałe de ła Manega.
El
Dipartimento fransexe
de ła
Manica
, che el ciapa rento anca ła
penixoła
de
Cotentin
che ła vien in fora su canal, el ga avuo nome dal toco de mar che gh'e intorno.
El se ga forma dopo l'ultima
era del giaso
groso modo 10 000 ani fa: desfandose i giasi, un łago de aqua el ga taca formarse inte ła parte basa del
Mar del Nord
nando fora su l'Oseano Atlantico inte ła zona intra Dover e
Calais
e destacando łe
Ixołe britaniche
dal resto de l'
Europa
che in quel tenpo invese le era tuto un toco de tera soło.
De boto, verso el
6500 AC
, n'
eroxion
ła ga porta via el
geso
formando ła Manica che da quel momento ła ła xe nda vanti slargarse; anca deso el mar el sevita magnar via el geso dei scoji.
Ła Manica l'e sta inportante forte par defendar ła
Gran Bretagna
dai atachi dei nemisi come che vien dito anca da
William Shakespeare
sul so
Ricardo II
:
This precious stone set in the silver sea,
Which serves it in the office of a wall
Or as a moat defensive to a house,
Against the envy of less happier lands
- ?
Ricardo II
. Ato II, Sena I.
Ła Manega ła ga permeso ai britanisi de intervegnar inte i confliti
europei
, ma raramente de esar manasai seriamente. Sensa de sta qua
Napołeon
e
Hitler
i saria stai in grado de sorafar el potente nemigo che el jera el
Regno Unio
.
Ła Manega ła xe stada comunque senario de tante invaxion o tentae invaxion, cofa ła Conquista Normana, l'Armada Spagnoła e el Sbarco in
Normandia
.
Ne la Manega xe sta conbatue un saco de
batalie navali
, tra cui la
Batalia de Portland
, la
Batalia de La Hougue
e el confronto tra la
USS Kearsarge
e la
CSS Alabama
.
Comunque, a olte la Manega la xe servia anca come punto de colegamento par la condivision de culture e struture pułiteghe, da la societa celtica pre-romana, a la cultura de la Roma Inperial, da la fondazion de la
Bretagna
da parte de coloni che vegnea da la
Gran Bretagna
, al stato
Anglo-Normanno
.
I comerci 'traverso la Manega i xe sta un fattore inportante par le societa su tute do le rive del canal fin dai tenpi preistorici, e diversi porti inportanti i se ga svilupa in Inghiltera e in Francia:
Le rotte prinsipai dei
tragheti
le xe: