Юныс ?минов

Юныс ?минов
Юныс ?минов
Туган телд? исем	Юныс Ш?рип улы ?минов
Туган	1 декабрь 1921 ; Татарстан, х?зерге ?гер?е районы , Салагыш авылы
?лг?н	3 декабрь 1982 (61 яшь) ; ?лм?т
Милл?т	татар
??н?ре	драматург, язучы
Балалар	улы Илшат ?минов

Бу терминны? башка а?латмалары да бар, аларны карау ?чен ?минов битен? к?чегез.

Юныс Ш?рип улы ?минов ( 1921 елны? 1 декабре , Татарстанны? ?гер?е районы Салагыш авылы ? 1982 елны? 3 декабре , ?лм?т ) ? татар драматургы ??м язучысы , Татарстанны? атказанган с?нгать эшлеклесе .

Тормыш юлы ??м и?аты [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Ул 1921 елны? 1 декабренд? Татарстанны? х?зерге ?гер?е районы Салагыш авылында урта х?лле крестьян гаил?сенд? туа. 1936 ? 1939 елларда Минз?л? педагогика училищесында укый, аны т?мамлагач, бер ел Актаныш районында балалар укыта. 1940 елны? ноябренд? Кызыл Армияг? алынып, 1942 елны? мартына кад?р х?рби м?кт?пт? укый, аннары взвод командиры сыйфатында Дон фронтына ?иб?рел?. 1943 елны? 6 мартында Юныс ?минов яралы ??м контузияле х?ленд? фашистлар кулына эл?г? ??м 1944 елны? августында Совет Армиясе частьлары азат итк?нг? кад?р Румынияд?ге х?рби ?сирл?р лагерында тоткынлыкта яши. 1945 елны? гыйнварыннан ул ян? фронтта, сугыш бетк?нче алгы сызыкта була, Будапештны штурмлауда, Братиславаны азат ит? сугышларында катнаша. Армияд?н кайткач,

Юныс ?минов берникад?р вакыт ху?алык оешмаларында т?рле эшл?рд? эшли, аннары озак еллар буе ?гер?е районыны? Бар?ы авылы ?идееллык м?кт?бенд? балалар укыта. 1949 ? 1953 елларда , эшенн?н аерылмыйча укып, Алабуга укытучылар институтыны? рус теле ??м ?д?бияты б?леген т?мамлый. Бала чагыннан ук ?д?бият бел?н кызыксынган ??м ?зе д? кал?м к?чен сынап караган Юныс ?минов 50 еллар башында чынлап торып и?ат эшен? кереш?. 1950 елда языла башлап, 1955 елда т?мамланган ??м шул елны Минз?л? театры коллективы тарафыннан с?хн?г? куелган ≪Язылмаган законнар≫ исемле беренче к?л?мле ?с?ре ?к Юныс ?миновны с?л?тле драматург итеп таныта. Бу спектакль 1957 елда , татар ?д?бияты ??м с?нгате декадасы вакытында, М?ск?? тамашачыларына да к?рс?тел?.

"Кичекк?н т??б?" (2003 ел) китабына керг?н спектакльл?р: ≪Минме? Мин≫, ≪Син ашады? башымны≫, ≪Кичекк?н т??б?≫, ≪Кан кард?шл?р≫, ≪Чишм?д? сабан туе≫, ≪?лемне? ?леме≫, ≪С?ймим, дис?? д?≫, ≪Син ашады? башымны≫≪Тикшер?≫ Юныс Аминов ? 1950 ? 1970 еллар татар драматургиясе ??м театр с?нгатенд? аерым бер урын алып торучы, с?хн? ?д?бияты ?з й?зе, ?з и?ади кыйбласы булган кал?м иясе. Ул ? 30 еллык и?ат гомеренд? 13 комедия, 6 драма, 6 бер п?рд?лек пьеса язган. 13 китап авторы. Драматургны? шуннан со? и?ат ителг?н ??м темасы бел?н 50-60нчы еллар авыл тормышына багышланган ≪Язылмаган законнар≫ (1950-1955),≪Г?лч?ч?к≫ ( 1956 ), ≪Тамырлар≫ ( 1961 беренче версия ≪Яктыдан ? яктылыкка≫≫ ), ≪?ти балак≫ ( 1964 ), ≪Г?л??нн?тне? ??нн?те≫ ( 1966 ), ≪У?ым бозавы≫ ( 1966 ), ≪Кошны? ?з канаты була≫ (1967), ≪Минем ?инаятем≫ ( 1968 ), ≪Умырзая ч?ч?кл?ре≫ ( 1959 ), ≪Сатучылар≫ ( 1961 ) исемле комедия ??м драмалары шул чорда т?рле театр с?хн?л?ренд? у?ыш бел?н баралар. 1959 - 1961 елларда Юныс ?минов М?ск??д? СССР Язучылар берлеге каршындагы Югары ?д?би курсларда укый. 1969 елда гаил?се бел?н ?лм?т ш???рен? к?ч? ??м гомерене? со?гы к?нн?рен? кад?р шунда яш?п и?ат ит?. Драматургны? ?лм?т чорындагы ?д?би и?аты тематик яктан ш???р тормышы, нефтьчел?р, завод эшчел?ре турында була: ≪Кан кард?шл?р≫ ( 1972 ), ≪Сафура бураннары≫ ( 1975 ), ≪С?ймим дис?? д? ...≫ ( 1976 ), ≪Очрашырбыз, Г?лсылу!≫ ( 1980 ), ≪Латыйфа≫, ≪Саран малы саранны? ?зе ашый≫ ?с?рл?ре≫, ≪Тикшер?≫ . "Кичекк?н т??б?" (2003 ел) китабына керг?н спектакльл?р: ≪Минме? Мин≫, ≪Син ашады? башымны≫, ≪Кичекк?н т??б?≫, ≪Кан кард?шл?р≫, ≪Чишм?д? сабан туе≫, ≪?лемне? ?леме≫, ≪С?ймим, дис?? д?≫, ≪Син ашады? башымны≫.

Спектакльл?рне? кыскача сюжетлары [ ?зг?рт? | вики-текстны ?зг?рт? ]

Кичекк?н т??б?

Х?лле гаил?д? кызны кия?г? бирерг? торалар. Белг?н кешел?рне? малаен кия? итеп к?зд? тоталар. Аны таныштыру ?чен егетне? атасы бел?н кунакка чакыралар. Яшьл?р сайрашалар бер ? берсен? м?х?бб?т хисл?рен белдереп. Кыз ?би карамагында к?бр?к ?сте, ?бисе намазын калдырмый. Л?кин кызны укуга ?иб?рг?ч, ул ?з-?зен белеп яши. Туйга барысы ?зерл?нг?н, кызга сандык, мул табын. Туйны ике к?нг? суздылар: беренче к?нне никах укытып, икенче к?нне кунаклар чакыртып. Кызны? исеме Мил??ш?, егетне? Фердинант. Никахтан со?, кыз егетен?, ул кыз т?гел ик?нен серл?шеп ?йтте. Егет кыздан: ≪Сине к?чл?м?дел?рме? Яис? байлыкка кызыгып т?гелме?≫ дип сорады. ≪Юк, диде кыз. ≪?з тел?ге? бел?н? ≪?йе, м?х?бб?т бел?н булды≫ - ?авап кайтарды кыз. Икенче туй к?не иде. Кунаклар килдел?р. Мен? б?леш ??м пирог кис?рг? вакыт килде. Беренче б?лешен гореф- гад?т буенча кызга кис?рг? куштылар. Икенчесен егет кис?рг? тиеш иде. Л?кин ул кин?т, ≪Булдыра алмам≫ дип ?ст?лд?н торып чыгып китте. Бар кунаклар пышы- пышы килдел?р. Кыз гаебен таныды. ?с?рне? кульминация шул урыннан башлана. Кызны? озын монологы, мине д?рес т?рбиял?м?дегез дип, б?тен караган ?йбер- затлы кием, кыймм?тле ?и?аз алу. ≪Мин нинди кинога ??м кем бел?н барганны кызыксынмадыгыз да≫ диеп. Аны? ачынып ?йтк?нен ишетеп калган олы яшьл?рд?ге ир кия?г? т?къдим ясап карады. Л?кин кыз кире какты. ?зене? Фердинанты да берг? булырга д?ште, ≪гел яратып торырмын≫ дип. ?ти - ?нисе д? ?зен гафу иттел?р. Л?кин кыз ?лерг? карар итте. ≪М?х?бб?т- чиксез газап ик?н, л?кин ул тормышны? яме≫ дип кыз агуын эчеп куйды.

Кан кард?шл?р

Газ эшк?рт? заводында цех начальнигы Хисами картны? балалары да эшли. А?а пенсияг? кит?р алдыннан бер?р кешене т?къдим итеп гариза язарга кир?к. М?сн?ви ? ?лк?н улы, инженер, Л?зз?т ? кече улы, инженер, икесе д? цех начальнигы ярд?мчел?ре, С?рдия ? ?лк?н кызы, компрессор машинисты булган, х?зер ?йд? - декретта, ??м Н?зим? ? завод ид?р?сенд? секретарь ? машинистка. Тик ул чын м?рх?м?тле туганлык м?н?с?бб?тл?ре булмагач, ? булса да, бик киеренкеле ??м якын кешел?р арасында каршылыклар булган спектакль. Хисами С?рдия кызыны? киявен калдырырга ниятл?де. Шу?а ?з туганнары бел?н кан ? кард?шл?р булсалар да, чын дус- ишлек юк д?р???сенд?.

Минме? Мин

Колхозда бухгалтер итеп эшл??чел?р: ?ания, С?гъдия, Р?йхана. С?гъдия- ?лк?н, т??риб?ле, Р?йхана ? яшь, я?а килг?н кеше. ?ания- у?ган ? булган, эшт? барысын булдыра, ?йне ?йб?тл?п карый, ??в?ск?р театрында да баш рольне оста башкара. Комедияне? барышы к?пт?н ген? т?гел ?анияг? хезм?т хакын к?т?рдел?р. Калганнарга ? со?ыннан ??м шул тиклем акчага т?гел ик?н. Л?кин ул барыбер ?пк?л?де. ?пк?л?р - ≪Минме? Мин авыруы бел?н чирл?де. Ул, юри алдашып, ?зен чирлим дип ялганлады да урын ?стенд? бер атна ятты. Азагында, аны? эшен яхшы итеп башкара алдылар. Ахырында ире Т?фкил ?йтте а?а: ≪Мин алыштыргысыз кеше!≫ дип саташты? шул син! Йорт эченд? ун?ч яшьлек Г?лнара алыштырды, бухгалтерияд? ? С?гъдия апа, с?хн?д? ? Р?йхана. Мин туктасам, кояш та туктар, дип уйлагансы?дыр да... Тик без югында да ?ирд? тормыш кайнаган... Тормыш без китк?ч т? д?вам ит?ч?к. Ч?нки халкыбыз бар. Халык булганда, алыштыргысыз ?анкис?кл?р юк, й?зек кашым.≫

Син ашады? башымны

Сугыш алдыннан дуслашкан яры кулы гарипл?неп авылына кайта. Кызны? инде авылга начар даны чыкты, ирл?рне кичен ?йг? алып кер? дип. Шу?а да карамастан, бер 50 яшьл?рд?ге ?сфан исемле ир а?а кия?г? чыгарга т?къдим ясый. Яшьли ярын р?н?етеп, Б?рия кия?г? чыга, ?ст?вен? шул 50 яшьлек ирд?н балага узып. Шулай итеп, ?сфан беренче хатынын ташлап, Б?рияг? ?йл?н?. Аны? балалары ? ике улы кичер? алмадылар аны ??м 20 ел к?решм?дел?р. 20 ел узгач, алар ?з кызларын кия?г? чыгарга ?зерл?н?л?р. Кия? ? эч?рг? салгалый торган егет. Аны? ?нисе булачак киленен? 8 ме? сум акча тапшырам дип в?гъд? бирде. Кия? аларны? йортларына ху?а булуын да к?з алдында тотты. Шу?а Б?рияг?, йорттан китегез дип кис?тте, яис? кызыгызга ?йл?нмим, диде. 20 ел узгач, ?сфан Б?рияне ялкытты, ул аннан кит? юлын эзли башлады. ?сфанны? балаларына ≪Килегез, б?хилл?шик≫ аны? исеменн?н телеграмма ?иб?рде. ? ?зе беренче ярын иске алып, чагкыртып ??м аны туй ясарга ?гетл?де. Л?кин тегесе инде т?къдимен кире какты. ?сфан балаларында яш?рг? хакы юклыгын д?лилл?де. Шунысын к?л?ш лдында да кат-кат ?йтк?ч, кыз а?лады ни ?чен ул а?а кир?к ик?нне. Моны ачыклагач, кызлары Х?тир? туй булмаячагын ?йтте ??м атасы бел?н ?з ?йл?рен? калырга тел?де. Анасы к?рше авылдан ?з яшьл?р тир?се ир ? ат а?а кия?г? чыгарга т?къдим ясарга ?лгерде, ≪шу?а а?а гына китим инде бу йорттан≫, диде. ?сфаннын со?гы с?зл?ре: М?хсин?м бел?н к?леш? - к?леш? ген? яшисе иде д? бит... (Б?рияг?) Син ашады? башымны. Б?рияне? со?гы с?зл?ре: Ми?а да Габдрахман (беренче яры) бел?н ген? яшисе иде д?.. (?сфанга) Син ашады? башымны... Юк, сугыш ашады безне? башны. Со?гы ??мл?не Х?тир? ?йтте: ≪Сезне? башны сугыш та, кеше д? ашамаган, сез ?з башыгызны ?зегез ашагансыз..≫

≪С?ймим, дис?? д?≫

Нефть чыгара торган бораулар бригадасына аларны туендырырга яшь кен? Н??иб? пешекче кил?. Башта ул нефтьчел?р турында т?б?нр?к фикерд? иде, имеш алар экология турында уйламыйлар, физик эш кен? итеп к?рде, ≪бусагасын да ≪с?ймим дип атладым≫ дип ?йтте. Л?кин тора ? бора, ул 30 яшьлек Яс?вие гармунда уйнаганын, Яс?вие д?, Ядк?ре д? ?ырларга да осталыгын к?рде. Икесе д? гашыйк булганнар ик?н, ??м спекталб азагында а?а м?х?бб?т а?латалар. Н??иб?не? й?р?ге ?илкенс? д?, берсен? х?тта м?х?бб?т утлары ч?челс? д?, ≪Минем ?з ярым ?ле алдадыр, л?кин сезне б?тенегезне ?ырдагыча ≪Сезне с?йми дис?? д?, с?ярсе?!≫ дип к??елл?рен шатландырды.

Драматургия ??м театр с?нгате ?лк?сенд?ге хезм?тл?ре ?чен Юныс ?миновка 1981 елда Татарстан АССРны? атказанган с?нгать эшлеклесе диг?н мактаулы исем бирелде.

Язучы, озакка сузылган каты авырудан со?, 1982 елны? 3 декабренд? ?лм?т ш???ренд? вафат була.