Ырынбур губернасы

	Ырынбур губернасы ;
Башкала	Ырынбур
М?йдан	166 710,9 чакрым²
Халык	1 600 145 кеше ( 1897 )
	Урта Идел ?лк?се → ;

Ырынбур губернасы ( рус. Оренбургская губерния , баш. Ырымбур губерна?ы ) ? 1744?1782 ??м 1796?1928 елларда Россия имериясе ??м РСФСР составында административ бер?млек.

Губернаны? ?з?ге ? Ырынбур ш???ре.

География

Чикт?шлек

Як	Губерна/?лк?
Т?ньяк-к?нчыгыш	Пермь губернасы
Т?ньяк-к?нчыгыш	Уфа губернасы
К?нбатыш	Самар губернасы
Т?ньяк-к?нбатыш	?аек ?лк?се
К?ньяк	Тургай ?лк?се
К?ньяк-к?нчыгыш	Акмола ?лк?се
К?нчыгыш	Тубыл губернасы

Тарих

Ырынбур губернасы 1744 елда оеша. 1752 елда а?а ?стерхан губернасыннан Гурьев (со?рак ?аек губернасына тапшырыла) ш???ре к?ч?; 1773 елда Ырынбур губернасы составына Казан губернасыннан Самар ш???ре к?ч?.

1775 елда ?ч провинцияг? б?ленг?н:

Ырынбур провинциясе
Ис?т провинциясе
Уфа провинциясе

1782 елда Уфа калгайлыгы барлыкка кил?; ?з эченд? ул Уфа ??м Ырынбур ?лк?л?рен? б?ленг?н. Уфа ?лк?сен? сигез ?яз терк?п куелган:

Ырынбур ?лк?сен? д?рт ?яз терк?п куелган:

Гурьев ??м ?аек ш???рл?ре ?стерхан губернасы составына тапшырылалар.

1796 елда Уфа калгайлыгы Ырынбур губернасы на ?йл?н?. 1802?1865 елларда губернаны? ?з?ге Уфа булды. 1850 елда, Самар губернаны? барлыкка кил?е аркасында, а?а Б?гелм?, Бугуруслан ??м Бозаулык ?язл?ре тапшырылалар.

1865 елда Ырынбур губернасы составыннан Уфа губернасы аерылып чыгарыла.

1919 елда Ырынбур губернасы составыннан Чил?бе губернасы аерылып чыгарыла.

1928 елда Ырынбур губернасы юкка чыгыраыла, ? аны? территориясе Урта Идел ?лк?сен? кертел?.

Административ б?ленеш

№	?яз	?яз ш???ре	М?йдан, чакрым²	Халык саны ^[1] ( 1897 ), кеше
1	Верхнеуральск ?язе	Верхнеуральск (11?095 кеше)	43?768,5	223?245
2	Ырынбур ?язе	Ырынбур (72?425 кеше)	32?691,1	555?653
3	Орски ?язе	Орски (14?016 кеше)	40?806,5	206?944
4	Троицк ?язе	Троицк (23?299 кеше)	20?551,1	201?231
5	Чил?бе ?язе	Чил?бе (19?998 кеше)	28?893,7	413?072

1918-1928 елларда ?зг?решл?р

1919 елда Ырынбур губернасы составыннан Чил?бе губернасы аерылып чыгарыла; шул ук елда губернаны? кис?ге Башкортстан АССР составына тапшырыла.

1922 елда Исаево-Дедово ?язе барлыкка кил?; 1923 елдан ул Кашинрнск ?язе исемен й?рт?. 1927 елда барлык ?язл?ре юкка чыгарылалар ??м районнар оештыралар.

Халык

Туган тел буенча состав (1897 елдагы ?анис?п буенча):

Ырынбур губернасы (1 600 145 кеше):

Тел	Кешел?р саны	%
рус	1 126 040	70,37
башкорт	254 561	15,91
татар	92 926	5,81
украин	41 541	2,60
мордва	38 403	2,40
типт?р	16 877	1,05
алман	5 457	0,34
чуаш	5 064	0,32
казакъ	4 971	0,31
миш?р	4 898	0,31
белорус	2 247	0,14
я?уд	1 844	0,12
поляк	1 696	0,11
калмык	1 203	0,08
чег?н	514	0,03
башка т?рки т?лл?р	466	0,03
коми	284	0,02
латыш	226	0,01
сарт	173	0,01
башка телл?р	754	0,05

?язл?рд? тел буенча состав:

?яз	рус	башкорт	татар	украин	мордва	миш?р ??м типт?р	чуаш	казакъ
Верхнеуральск	65,5?%	19,7?%	5,4?%	…	1,3?%	…	…	…
Ырынбур	68,4?%	10,2?%	8,6?%	5,4?%	4,7?%	7,1?%	…	…
Орск	40,1?%	42,8?%	6,8?%	4,3?%	3,7?%	…	1,0?%	…
Троицк	82,2?%	7,4?%	7,4?%	…	…	…	…	1,1?%
Чил?бе	85,1?%	12,3?%	…	…	…	…	…	…

Дини состав:

Дин	Кешел?р саны	%
Православие динд?гел?р	1 600 145	73,42
М?селманнар	365 543	22,84
Староверлар	49 984	3,12
Башка динн?р	9 746	0,61

Губернаны? ?ит?кчелеге

Х?рби губернаторлар

Исем
Иосиф Игельстрем	1795?1798
Николай Бахметев	1798?1803
Григорий Волконский	1803?1817
Пётр Эссен	19.01.1817?07.02.1830
Евгений Головин	07.02.1830?21.04.1830
Павел Сухтелен	21.04.1830?15.04.1833
Василий Перовский	15.04.1833?07.05.1842
Владимир Обручев	10.05.1842?20.03.1851

Губернаторлар

Исем
Иван Неплюев	1744?1758
Афанасий Давыдов	1758?1762
Дмитрий Волков	1763?1764
Авраам Путятин	1764?1768
Иван Рейнсдорп	1768?1781
Иван Баратаев	1797?28.09.1799
Иван Курис	1799?27.06.1800
Карл Глазенап	27.06.1800?1802
Алексей Враский	1802?1806
Иван Фризель	1806?1809
Михаил Веригин	1809?1811
Матвей Наврозов	1811?1822
Григорий Нелидов	1822?1827
Дебу Иосиф Львович	07.06.1827?02.12.1832
Николай Жуковский	02.12.1832?13.04.1835
Авксентий Гевлич	13.04.1835?29.05.1840
Вакансия	1840?29.05.1841
Иван Талызин	29.05.1841?14.05.1844
Вакансия	14.05.1844?30.03.1846
Николай Балкашин	30.03.1846?07.12.1851
Яков Ханыков	07.12.1851?03.03.1856
Ипполит Потулов	03.03.1856?14.02.1858
Егор Барановский	14.02.1858?23.06.1861
Григорий Аксаков	23.06.1861?11.06.1865
Константин Боборыкин	11.06.1865?11.03.1875
Егор Зенгбуш	11.03.1875?03.01.1878
Михаил Астафьев	16.02.1878?01.07.1884
Николай Маслаковец	12.08.1884?21.01.1892
Владимир Ершов	21.01.1892?04.08.1899
Яков Барабаш	03.10.1899?02.1906
Фёдор Таубе	02.1906?14.11.1906
Владимир Ожаровский	14.11.1906?04.09.1911
Николай Сухомлинов	04.09.1911?1915
Михаил Тюлин	1915?1917

Иск?рм?л?р

↑ ^1,0 ^1,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=28

[demoscope.ru-1] 1,0 ^1,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_gub_97.php?reg=28

[1]