Sava? sucu
, askeri veya sivil, ki?i veya ki?ilerin,
sava? kanunları
ihlali icin
uluslararası ceza hukuku
cercevesinde cezalandırılabilece?i suctur. Bunlar ozellikle, sivil halkın oldurulmesi, kotu muameleye tabi tutulması veya zorla calı?tırılması,
sava? esirlerinin
oldurulmesi ya da kotu muameleye tabi tutulması, rehinelerin oldurulmesi, kamu ve ozel ki?ilerin mallarının ya?malanması, gereksiz yere ?ehirlerin yakılıp yıkılması gibi eylemleri kapsamaktadır.
[4]
Devletler arası catı?malarda sava? kanunlarının her ihlali bir sava? sucu sayılmaktadır, ama devlet ici catı?malarda yer alan ihlaller sava? sucu sayılmayabilir.
Sava? hukuku sınırları icinde, yerle?mi? guvenli?inin ihlali, catı?ma esnasında kabul edilmi? prosedurlerin ve kuralların ci?nenmesi, orne?in
ate?kes bayra?ını
kaldıranlara saldırmak veya ate?kes bayra?ını yanıltıcı ?ekilde kullanıp saldırmak, sava? sucu sayılır.
Sava? esirlerine
ve sivillere kar?ı kotu davranmak da sava? sucu olu?turan davranı?lar arasında yer alır. Sava? sucları
toplu katliam
ve
Soykırım
olaylarının bir parcası olmasına ra?men, bu tip suclar genel olarak uluslararası insani hukuk cercevesinde insanlı?a kar?ı suclar kapsamına girer.
Sava? suclarının uluslararası insani hukuk alanında onemli bir yeri vardır ve bu alanda
Nurnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi
gibi uluslararası mahkelemer duzenlenmi?tir.
BM Guvenlik Konseyi
tarafından olu?turulan
Eski Yugoslavya icin Uluslararası Ceza Mahkemesi
ve
Ruanda icin Uluslararası Ceza Mahkemesi
yakın tarihten orneklerdir.
Uluslararası Ceza Mahkemesi
, 1 Temmuz 2002 tarihinden sonra i?lenmi? sava? sucları davalarının goru?ulmesi icin
Lahey
'de kuruldu. Bazı ulkeler, ozellikle
Amerika Birle?ik Devletleri
,
Cin
ve
?srail
, mahkemeye kar?ı ele?tirilerde bulunup, katılmayı reddetmi?lerdir ve mahkemenin vatanda?ları uzerinde yargılama yetkisine sahip olmasına izin vermemi?lerdir.
Nazilerin Sovyet sava? esirlerine i?ledikleri suclar
sava? sucuna ornek te?kil eder.
Ceza, cezasızlı?ın onlenmesi ve UCM'ye giden yol
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
Sava? sucları, Orta Ca?'dan beri ulusal mahkemeler tarafından cezalandırılabilmi?tir. Sava? suclarının ilk kez kapsamlı bir kanun halinde toplanması, Amerikan ?c Sava?ı sırasında Ba?kan Lincoln tarafından 1863'te cıkarılan Lieber Kuralları´nda gercekle?tirildi. O tarihten bu yana 1907 tarihli IV nolu
Lahey Sozle?mesi
ve onun yonetmelikleri, 1949 tarihli Cenevre Sozle?meleri ve onların 1977 tarihli protokolleri de dahil olmak uzere pek cok uluslararası insancıl hukuk sozle?mesi hazırlanmı?tır.
Uluslararası Ceza Mahkemesi
Roma Statusu´nun (Statu) 8. Maddesi bu anla?malarda ve uluslararası orf ve adet hukukunda tanımlanmı? uluslararası silahlı catı?ma esnasında i?lenen sava? suclarının buyuk bir bolumu uzerinde Uluslararası Ceza Mahkemesi´ne (UCM) yetki verir. Bu ic sava?lar gibi gunumuzun en yaygın catı?maları olan uluslararası olmayan silahlı catı?malarda i?lenmi? sava? suclarını yargılama yetkisinin de,
Uluslararası Ceza Mahkemesi´ne verilmesi yoluyla uluslararası hukuktaki en son geli?meleri de teyit etmektedir. ?nsanlı?a kar?ı suclardan farklı olarak bir sava? sucu tek, ayrı, da?ınık ya da rastgele bir eylem olabilir. Bu eylemlerin yaygın ve sistematik olmasına yonelik herhangi bir ko?ul yoktur.
Uluslararası Ceza Mahkemesi
'nin gorev alanına giren, Lahey yonetmeliklerinde ve
Cenevre Sozle?meleri
'nin
I. Protokol
'unde ve uluslararası orf ve adet hukukunda tanımlanmı? ihlallerin bazıları ?unlardır:
- Do?rudan sivil nufusa, sivil e?yalarına, insani yardıma ya da barı? koruyucu misyonların yanı sıra sa?layaca?ı onceden tahmin edilen somut ve do?rudan do?ruya askeri avantaja oranla a?ırı bir ?ekilde sivil hedeflere zarar verece?i ya da sivilleri yaralayaca?ı ya da rastlantısal olarak can kaybına yol acaca?ı bilinen saldırılar da dahil olmak uzere sivillere yonelik yasaklanmı? saldırılar; Kızılhac ve Kızılay amblemlerini ta?ıyan binalara, malzemelere, tıp birimlerine, ula?ım araclarına ve ki?ilere kar?ı saldırılar; ve askeri hedef olmayan din, e?itim, sanat, bilim ya da hayır amaclarıyla kullanılan binalara, tarihi anıtlara ve hastanelere saldırılar;
- Teslim olmu? askerleri oldurmek ya da yaralamak; uzuv keserek fiziksel olarak sakat bırakmak; ki?inin olume sebebiyet verecek ya da onun sa?lı?ını ciddi bicimde tehlikeye atacak tıbbi olarak me?rula?tırılamayacak ve ki?inin cıkarları do?rultusunda yapılmayan tıbbi ya da bilimsel deneyler gercekle?tirmek; ki?inin onuruna yonelik saldırı, ozellikle de onur kırıcı ve a?a?ılayıcı muamele; tecavuz ve cinsel ?iddetin di?er bicimleri ve insanları kalkan olarak kullanmak gibi savunmasız ki?ilere zarar verme;
- Ate?kes bayra?ını, BM ya da du?man i?aretini ya da
Kızılhac
ve
Kızılay
amblemlerini kotuye kullanmak; esir alınmayaca?ını bildirmek; askeri gerekliliklerle me?rula?tırmadıkca du?man mulklerini ya?malama, yok etme ya da zaptetme; zehir ya da zehirli silahlar, belirli gazları, vucutta parcalanan kur?unları ve yapılacak bir de?i?iklikle tuzu?e eklenecek di?er silahlar gibi yasaklanmı? silahları kullanmak; bir sava? yontemi olarak sivilleri kasten ac bırakmak ya da ulusal silahlı kuvvetlere 15 ya?ından kucuk cocukları almak ya da onları silahlı catı?malara aktif bir ?ekilde katarak kullanmak gibi bazı yasaklanmı? sava? yontemleri;
- ??galciler tarafından i?gal ettikleri topraklara kendi sivil nufuslarının dolaylı olarak ya da do?rudan transferi ya da i?gal edilen toprakların nufusunun tamamının veya bir parcasının sınır dı?ı edilmesi ya da transferi; du?man vatanda?larının yasal haklarını kaldırma ya da askıya alma ya da onları kendi ulkelerine kar?ı askeri operasyonlara katılmaya zorlamak da dahil olmak uzere, i?gal edilen topraklarda ya da du?man vatanda?larına kar?ı yasaklanmı? bazı eylemler.
Bu zamana kadar sava? sucları nedeniyle yargılanan eski devlet ve hukumet ba?kanlarından bazıları:
Sava?ın yasallı?ı kazananlara verdi?i oncelik nedeniyle ele?tiri noktası haline gelmi?tir cunku bazı olaylar sava? sucları olarak algılanmamaktadır. Bu olaylar arasında
ABD
'nin
I. Dunya Sava?ı
ve
II. Dunya Sava?ı
surecinde sivil hedefleri yok etmesi ve atom bombalarının
Hiro?ima
ve
Nagasaki
'de kullanımı yer almaktadır.
Endonezya
'nın 1976 ve 1999 tarihleri arası
Do?u Timor
'u i?gali de bazı kesimler tarafından sava? sucu olarak algılanmaktadır.
|
---|
Hukuki metinler
| Uluslararası
| |
---|
BM kararları
| Genel Kurul
| |
---|
Guvenlik Konseyi
| |
---|
|
---|
Ulusal
| |
---|
| |
---|
Suclar
| |
---|
Kurumlar
| |
---|
Soru?turmalar
| |
---|
Di?er
| |
---|