↓↑ Trafi?in sa?dan aktı?ı ulkeler
↑↓ Trafi?in soldan aktı?ı ulkeler
Trafi?in gerek sa?dan gerek soldan aktı?ı bolgelerde esas amac trafi?i bir duzene koymaktır. Trafik akı?ı co?unlukla temel kurallara gore duzenlenir. Boylece birbirine cok uzak bolgelerde bile aynı kurallar gecerlidir. Buradaki niyet trafik kazalarının onune gecebilmektir.
Tum bunlara ra?men bazı bolgelerde trafik aynı koldan akmaz. Dunyada insanların %66'sı araclarını sa?dan akan trafikte surerler, %34'u ise soldan akan trafikte. Dunyada soldan akan trafik icin yapılan yollar, tum yolların %28'ini olu?tururken, sa?dan akan trafik icin yapılan yollar %72'sini olu?turur.
?lk otomobillerde boyle problem yoktu. Cunku ilk otomobillerde tekneden kopya edilmi? `yeke' vardı. Yuvarlak `
direksiyon
' manivela kuvveti ile daha rahat kullanım icin icat edildi. Mu?terinin iste?ine gore sa?a sola veya ortaya konabiliyordu. O donemlerden cok once `trafik' sa?dan veya soldan diye ayrılmı?tı. Milattan once 11 yuzyılda Cin'de kural `adamların sa?dan, kadınların soldan, arabaların ortadan' gitmesini soyluyordu. Roma ?mparatorlu?u'nda daha enteresan bir durum vardı. Turkiye'de yapılan ara?tırmalar Roma arabalarının sa?dan, ?ngiltere'de ise soldan gitti?ini gosteriyor. Bunun istisnası olarak, 1998'de arkeologlar tarafından ?ngiltere'nin Swindon kasabası yakınlarında, eski bir Roma ta? oca?ına giden bir yol bulundu. Yolun solundaki girintiler, sa?ındakinden daha derin oldu?undan, buradan arkeologlar arabaların ta? oca?ından yuklu cıkıp bo? girdiklerini anlamı?lardı. Yani Romalıların burada yolun solunu kullandı?ı anla?ılıyordu. Yolun veya `geci?in' sa?dan ya da soldan yapılmasında `anatomik' bir neden var. ?nsanlar sa? ellerini daha iyi kullanırlar. Yani kılıclarını solda ta?ırlar. Rakipleri ile aralarına kılıclı ellerini koymak icin rakiplerinin (yani yolun) solunu secerler. At arabalarında da boyle ba?ladı. Cok atlı arabalarda arabacı dizginleri sa? elinde tutmak icin sol arka atın sırtına veya arabanın sol tarafına oturdu. Yol kenarını da iyi gormek icin soldan surdu. Ancak bu durum araba sayısı co?alıp kar?ılıklı geci?lerde problem cıkmaya ba?layınca de?i?meye ba?ladı. ?talya'da ?ehirlerde sa?, dı?arıda sol trafik kullanılır oldu. Sonunda ?ngilizler 1756'da Londra Koprusu'nde cıkan problemler yuzunden karar verdiler ve ?ngiltere'deki tum kopru ve yollarda `sol' trafik kanunla uygulanmaya ba?ladı. Buna tabii tum koloniler de dahildi. Ancak Napolyon Avrupa'nın bu noktadaki kaderini de?i?tirdi. Cunku Napolyon solaktı ve du?manları `solunda' gormek istiyordu!
Aynı yıllarda Amerika'da arabacılar sa?da oturur olmu?lardı. 1792'de Lancester'den Philedelphia'ya yapılan yolun `sa? tarafı' kullanılacaktır diye ilk kanunu Pennsylvania eyaleti cıkardı. Avrupa'da Avusturya-Macaristan, Rusya ve Portekiz Napolyon'a uymadılar. Bu ulkeler Birinci Cihan Harbi'nin sonuna kadar soldan trafik kullandılar. Avusturya'nın Napolyon tarafından zapt edilmi? bolumu sa?dan kullanırken oteki kısım hala soldan kullanıyordu. Sonunda Hitler ba?ta Avusturya olmak uzere Tum kıtayı `sa?cı' yaptı.
Japonya Tren teknolojisini ?ngilizlerden aldı?ı icin Samurai zamanından kalma `solu' uygulamaya devam eti. 1945'te Okinava, Amerikalıların hakimiyetinde 1972'ye kadar sa?dan, sonra Japonya'ya geri verilince sola gecti. Cin 1945'te sa?a gecti. Avrupa'da bir tek ?svec, sol trafikte ısrarlı oldu. Ancak baktılar ki Avrupa'ya sattıkları
Volvo
'lar ve
Saab
'lar sa?dan kendilerine soldan direksiyon uretirken problemler oluyor, 1967'de sa? trafi?e donen son
Kıta Avrupası
ulkesi oldular. Amerika'da 1800'lerin sonunda `uyanık' avukat George Seldon, otomobilin patentini aldı. Henry Ford seri uretime gecti?i yıllarda royalite parası kaptırmamak icin direksiyonu sola aldı.
Kanada bolum bolum `sa?a' gecti. Lunenburg kazası `sa?a' gectikten bir yıl sonra 1923'te sı?ır eti fiyatları muthi? du?tu. Cunku soldan gitmeye ?artlanmı? araba okuzleri sa? trafi?i anlayamadılar.
[1]
Sa?dan ve Soldan Akan Trafi?in Ozellikleri
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
- Trafik soldan akar sadece ondeki aracı gecmek icin sa? ?erit kullanılabilir.
- Kar?ı yonden gelen trafik sa?da kalır.
- Trafik i?aretlerinin co?u yolun sol tarafında suruculerin gorebilece?i yerdedir.
- Trafik gobeklerinden donerken araclar saat yonunde donerler.
- Yayalar kar?ıdan kar?ıya gecerken ilk once sa?larına bakarlar.
- Aracların ?ofor mahalli sa?dadır.
- Kaldırımın olmadı?ı yerde yayaların yolun sa?ından yurumeleri gerekir.
- Trafik sa?dan akar sadece ondeki aracı gecmek icin sol ?erit kullanılabilir(sollama)
- Kar?ı yonden gelen trafik solda kalır.
- Trafik i?aretlerinin co?u yolun sa? tarafında suruculerin gorebilece?i yerdedir.
- Trafik gobeklerinde araclar donerken saat yonunun tersine donerler.
- Yayalar kar?ıdan kar?ıya gecerken ilk once sollarına bakarlar.
- Aracların ?ofor mahalli soldadır.
- Kaldırımın olmadı?ı yerde yayaların yolun solundan yurumeleri gerekir.
1969'da J.J.Leeming tarafından yapılan ara?tırmaya gore, trafi?in soldan aktı?ı ulkelerde carpı?ma ve kaza oranlarının daha az oldu?u gorulmu?tur. Ancak Leeming'in calı?tı?ı ulkeler kucuk oldu?undan bu verilerin her yerde gecerli olamayaca?ını one surmu?tur. Ancak yine ara?tırmalara gore, insanların sa? gozleri sol gozlerine gore daha baskın ve gorme oranı daha fazladır. Bundan dolayı, trafi?in soldan aktı?ı ulkelerde kar?ıdan gelen trafik ve dikiz aynasını kontrol etmede sa? goz kullanılaca?ından burada carpı?ma oranları du?uktur. Trafi?in sa?dan aktı?ı ulkelerde ise zayıf olan sol gozun kar?ıdan gelen trafi?i gormekte ve dikiz aynasını kontrol etmede kullanılması kaza riskini artırır.
Avustralya
'da trafi?in soldan aktı?ını belirten bir uyarı i?areti
Not: Parantez icindeki yıllar, trafi?in soldan akı?ına gecildi?i zamandır.