Rum
(
Osmanlıca
:
???
Rum
),
Do?u Roma ?mparatorlu?u
sınırları icinde ya?amı? ve Roma yurtta?ı haklarına sahip olmu? halk veya ki?idir.
[1]
Bu kimselerin ce?itli etnisiteye sahip bireylerden olu?an bir topluluk olmalarına kar?ın ilerleyen zamanda bu kimselerin konu?tukları
Latinceyi
bırakarak Yunancayı benimsemeleri ve co?unlu?un Muslumanlardan olu?tu?u yerlerde ya?amaları nedeniyle daha sonradan bu kelime, Yunanistan dı?ında Musluman ulkelerde oturan Yunan asıllı kimseleri ifade etmek icin kullanılmı?tır.
[1]
Tarihte
Do?u Roma ?mparatorlu?u
'nu olu?turan
6. yuzyıla
kadar Latince konu?an ve
6. yuzyıldan
sonra Yunanca konu?an kimselere Musluman ulkelerde Rum denirdi. Gunumuzde Rumların buyuk kısmı
Kıbrıs'ta
ya?amaktadır. Anadolu'ya yerle?meleri cok eski tarihlere dayanan Rumlar, 1923 yılından sonra
Turkiye-Yunanistan Nufus Mubadelesi
ve en son olarak
6-7 Eylul Olayları
ile Turkiye Cumhuriyeti'nden neredeyse tamamen ayrıldılar.
[
ozgun ara?tırma?
]
Rum kelimesi herhangi bir dini/mezhepsel anlam ta?ımamakla birlikte Rumların tamamına yakını
Do?u Ortodoks Kilisesi
mensubudur. Bu tanımdaki Rum sozcu?u Helen kokenli Rumları kapsamaktadır. Diyar-ı Rum'da (Anadolu'da) ya?ayan ve farklı dinlere ve etnik gruplara mensup olan kimseler icin de "
Rumi
" (Rum diyarından olan) sıfatı
Mevlana Celaleddin Rumi
orne?inde oldu?u gibi kullanılmı?tır.
19. yuzyıl sonu Osmanlı nufus verileri. Mavi, Rumların ya?adı?ı bolgelerdir.
Rum
sozcu?u etimolojik ve tarihsel kullanılı?ıyla
Roma
'dan kaynaklanmı?tır. Bu sozcukle "Roma ?mparatorlu?u", "Roma ?mparatorlu?u'nda ya?ayan kimse", "Romalı", "Arap ilinden ba?ka ilden olan kimse", "Anadolulu", "Osmanlı" gibi anlamların kar?ılı?ıdır.
Eski Turkiye Turkcesi
'nde
Anadolu
'ya Diyar-ı-Rum yani “Roma ulkesi” denirdi. Orne?in "Mevlana" unvanıyla me?hur
Celaleddin-i-Rumi
; Romalı/Anadolulu Celaleddin demektir. "Rum Selcukluları (Anadolu Selcukluları)" ve "Rumeli (Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki toprakları)" gibi.
“Rumeli” ismi,
Osmanlı ?mparatorlu?u
'nun Do?u Roma ?mparatorlu?u'ndan fethetti?i topraklara verdi?i Turkce isimdir. Osmanlı Turkleri, Avrupa'ya ayak bastıktan sonra, burada fethettikleri yerlere Rumeli adını verdiler. Halbuki bu isim evvelce bugunku Anadolu icin kullanılmı?, hatta Orta Ca? Avrupa kaynaklarında
Romanie
?eklinde tercume edilmi? iken bu son ?ekil, Rumeli'nin Anadolu'ya mutenazır olarak kullanılması gibi, Balkan yarımadasına tatbik olunmu? ve garp kaynaklarında "Peninsule romaine" tarzında da kullanılmı?tır. Yeni ca?lardan itibaren, Avrupa harita ve kitaplarında bu yarımadaya "Turquie d'Europe" veya "Empire ottoman d'Europe" denildi?i goruluyor ki, sonradan Turkce ne?riyatta, bu adlara muadil olmak uzere, "Avrupa-i Osmani" ve "Rumeli-i ?ahane" tabirleri kullanılmı?tır.
[2]
Rum+el+
i
(< Rum Eli: Rum (
Ad
) El (
Ad
) +i (
3. teklik iyelik eki
) yapısındaki sozun kokundeki "Rum" kelimesi "Do?u Roma ?mparatorlu?u sınırları icinde olan toprak, halklar"
[1]
anlamıyla kelimenin yapısına katılmı?tır. "Roma" sozunun bir bicimidir: (
Lat.
) Roma > Rum (
Osm.Tr.
).
Rumluk ırki birlikten yoksundur. Ce?itli kavimler dinleri bakımından "Rum" adıyla anılmı?lardır. Mezhep bakımından Sırplar, Bulgarlar ve Ulahlar Ortodoks olduklarından Rum Cemaati (
Millet-i Rum
) kabul edilmi?lerdir. Onların ya?adı?ı Balkan toprakları da Turkler tarafından "Rumeli" olarak adlandırılmı?tır. "Yunan olmak" ve "Rumluk" aynı ?ey de?ildir. Gunumuzde Anadolu topraklarında ya?ayan Rum kokenli aileler Trabzon'un Of bolgesinde yo?unla?mı?tır. En cok bilinen Yazıcı, Beyazıtlar, Melesler, Altukalar, (Altıokka) ve Celikler'in soyları San. Papandreu ve Rodos Rahiplerine dayanır. Yunanlık Kuzey Yunanistan ve Mora cevresiyle sınırlıdır. Buna kar?ın daha geni? bir anlamı olan Rumluk, bir toplum ve ulkeler anlayı?ını ifade eder. Batı Anadolu, Adalar-Kıbrıs dahil ve Rumeli Yarımadası gibi daha geni? bir alan, Rumlukla ilgilidir.
Rum kelimesi tarihsel kaynaklarda daha cok Do?u Romalı yani Yunanca konu?an Romalı, bir di?er ifadeyle Greko-Roman anlamında kullanılmı?tır. Rumlar; Anadolu'nun yerli halkı ile
Yunanların
, Yunan dili ve kulturu lehine karı?ması ile ortaya cıkmı?lardır. Cumhuriyet doneminde Rumlar, her ne kadar ırksal koken olarak karı?ık da olsalar, ana dilleri Yunanca oldu?u icin Yunan kabul edilip, Yunanistan'daki Turk nufus ile mubadele olunmu?tur. Yunanistan'a giden Rumlar, oradaki Yunanlar tarafından Turk diye dı?lanmı?tır. Yunanistan'da ya?ayan Rumlar, halen Anadolu'dan getirdikleri Anadolu kulturunu ya?atmaya calı?maktadır ve birco?u anavatanları olarak Anadolu'yu gormektedirler. Bu Rumların belli bir kısmı Turkceyi aynen Anadolu'daki Turklerin a?zı ile konu?maktadır.
Rum Kırımı
ve
Mubadele
sonucu Hristiyan Rumlar ve Turkler Yunanistan'a giderken Musluman Rumlar ve Rumlarla uzun sure ya?amı? olan
Lazlar
yo?un oldukları bolge
Trabzon
ve
Rize
'de ya?amaya devam etmi?tirler. Musluman
Pontus Rumlarının
bir kısmı hala Trabzon ve Rize'de dillerini konu?maktadırlar. Ayrıca ?ive icinde de bolca
Rumca
kelimeye rastlamak mumkundur. Karadeniz civarından giden Hristiyan
Pontus
Rumları Yunanistan'da -idis,-idi ekli soyadlarını almı?, kulturlerini orada hala ya?atmaya devam etmi?lerdir.
[
kaynak belirtilmeli
]
Rumlar, Anadolu'daki Bizans
(Do?u Roma)
egemenli?inden sonra, Yunan dilini ve Ortodoks Hristiyanlı?ı benimsemi? eski Anadolu uygarlıklarının kalıntıları olan ce?itli halklardan meydana gelmektedir.
Tarihci
?smail Hami Dani?mend'in bu konudaki de?erlendirmesi ise ?oyledir: "Yunanlık fikri, Rumluk fikriyle ba?lamı?tır. Kuzey Yunanistan ile Mora cevresinde sınırlı olan Yunanlı?a mukabil Batı Anadolu, Adalar ve Rumeli'nin ce?itli taraflarına yayılmı? olan Rumluk daha geni? bir camiadır; her ikisi de ırki birlikten tamamıyla yoksundur; butun Rum-Yunan toplumu bir mezhep ve dil birli?inden ibarettir. Bilhassa mezhep bakımından ilk zamanlarda Sırplarla, Bulgarlar ve Ulahlar bile Rum toplumuna mensup sayılmı?tır."
Buna gore; Yunanlar, Ortodoksluk mezhebine mensup Yunan (
Helen soyundan
!) olmayanlara da sahip cıkarak, guclerini a?an bir davayı surdurmeye calı?maktadırlar. Capı buyuk Rumluk ve Bizans hulyası tarihi gerceklere gore 1821'de Balkanlarda -ozellikle Romanya'da- akamete u?ramı?, Yunan isyanı ile mevzile?erek Yunanistan ve bazı Ege adalarında Yunanlık du?uncesine donu?mu?tur.
Bizans, Yunan olmaktan uzak, ozellikle Anadolu kavimlerin Hristiyanlık potasında yo?rulmasıyla meydana gelen bir devlettir ki, Anadolu uygarlı?ını ifade eder.
Dini acıdan
Bizans Ritini
izleyen Hristiyan bazı kiliseler,
Do?u Roma ?mparatorlu?una
atfen
Rum
olarak adlandırılır.
Aynı zamanda
Turk Kurtulu? Sava?ı
sırasında tekrar bir Rum devleti kurmaya calı?an cemiyetler ?unlardır: