Reinhold Gliere
Рейнгольд Морицевич Глиэр
|
|---|
 Reinhold Gliere
|
| Do?um
| 11 Ocak 1875
(
1875-01-11
)
Kiev
,
Rus ?mparatorlu?u
|
|---|
| Olum
| 6 Haziran 1956 (81 ya?ında)
Moskova
,
SSCB
|
|---|
| Meslek
| Besteci, orkestra yonetmeni, kemancı, muzik hocası
|
|---|
| Tanınma nedeni
| Ucuncu Senfoni, Kırmızı Cicek, Taras Bulba
|
|---|
| Etkilendikleri
| Serguei Prokofiev, Nikolai Miaskovski, Aram Khatchatourian, Lev Knipper, Boris Aleksandrov, Alexandre Davidenko, Alexandre Mossolov
|
|---|
| Etkiledikleri
| Otokar ?ev?ik, Mikhail Ippolitov-Ivanov, Anton Arenski, Georgi Konyus, Johann Hrimaly, Serguei Taneiev, Boris Liatochinski
|
|---|
| Oduller
| SSCB Halk Sanatcısı
(1938),
Stalin Odulu
|
|---|
|
|
Reinhold Gliere
(Kiev, 11 Ocak 1875 [eski takvimle 30 Aralık 1874] ?
Moskova
, 23 Haziran 1956),
Alman
ve
Polonya
kokenli,
[1]
[2]
Rus
ve sonra
Sovyet
, bestecidir.
?sminin yazılı?ı ce?itli bicimlerde olmu?tur, onceleri Рейнгольд Эрнeст Глиэр (
Reingol'd Ernest Glier
) ve daha sonraları, standardizasyon amacıyla, Рейнгольд Морицевич Глиэр (
Reingol'd Moritzevich Glier
) ?ekline donu?mu?tur. Co?u Batı kaynaklarında
Reinhold Moritzevich Gliere
veya sadece
Reinhold Gliere
olarak de?inilir.
Gliere, o zamanlarda
Rus ?mparatorlu?u
'na ait olan
Kiev
'de do?du. Muzik aleti imalatcısı Ernst Moritz Glier'in (1834?1896) o?ludur. Babası
Saksonya
(
Klingenthal
)'dan Rus ?mparatorlu?una goc etmi? ve
Var?ova
, Polonya'daki hocasının kızı olan Jozefa (Josephine) Korczak (1849?1935) ile evlenmi?tir. Vaftiz sertifikasında beliren asıl adı
Reinhold Ernest Glier
idi.
[3]
1900 civarında adının yazılı?ı ve okunu?unu Gliere olarak de?i?tirmi?, bu yuzden kendisinin Fransız veya Belcika kokenli oldu?una dair (ilk defa Leonid Sabaneyev tarafından 1927'de dile getirilen) yanlı? rivayete yol acmı?tır.
[4]
Gliere'in babasının evi muzisyenler icin bir bulu?ma yeriydi ve onun daha cocukken yaptı?ı ilk beste calı?malarını dinleyecek ve ele?tirecek kucuk bir dinleyici kitlesi ev ortamında hemen her an mevcuttu.
[5]
1891'de Kiev muzik okuluna girdi ve burada Otakar ?ev?ik ile keman dersleri aldı. 1894'te Moskova Konservatuvarı'na girdi ve burada Sergei Taneyev (kontrpuan), Mikhail Ippolitov-Ivanov (kompozisyon), Jan H?imaly (keman; Op. 5 Yaylılar icin sekizliyi [oktet] H?imaly'ye adadı), Anton Arensky ve Georgi Conus ile calı?tı. (her ikisi de armoni). 1900 yılında mezun oldu, Lord Byron uzerine tek perdelik bir 'Dunya ve Cennet' operasını besteledi ve kompozisyonda altın madalya kazandı.
[6]
Ertesi yıl Moskova Gnesin Muzik Okulu'nda o?retmenlik gorevini kabul etti. Taneyev, 1902'de onun icin iki ozel o?renci buldu: Nikolai Myaskovsky ve on bir ya?ındaki Sergei Prokofiev.
[7]
Gliere 1904'te Var?ova, Prag ve ce?itli ?talyan ve ?svicre ?ehirlerini gezdi.
[8]
1905 ve 1908 yılları arasında Almanya'da ailesiyle ya?adı, Berlin'de Oskar Fried ile birlikte beste calı?maları yaptı.
[9]
Gliere,
Senfoni No. 2
, Op. 25'ini sınıf arkada?ı Serge Koussevitzky adadı; Koussevitzky 15 Ocak 1908'de bu eserin promiyerini yonetti. Gliere'in 1 no'lu senfonisi 1908'de ?ngiltere'de Queens Hall promenad konserinde icra edildi.
[9]
Moskova'ya donu?unde Gliere, Gnesin Okulu'na geri gitti. Sonraki yıllarda bir dizi beste yaptı:
Sireny
, Op. 33 (1908),
Ilya Muromets
, Op. 42 (1911) ve bale-pantomim
Chrizis
, Op. 65 (1912).
Sireny
ile 1912'de Glinka odulunu kazandı.
[8]
1912'de Kiev Muzik Okulu'nda hoca oldu, bu okul kısa sure sonra Kiev Konservatuvarı statusune gecti. 1913-1920 arasında Konservatuvarın muduru oldu.
[5]
O?rencileri arasında Levko (Lev) Revoutski, Boris Lyatoshynsky ve (Batı'da Vernon Duke adı ile tanınan) Vladimir Dukelsky oldu.
1920'da Gliere Moskova Konservatuvarı'nda kompozisyon bolumunde profesor oldu ve aralıklı olarak 1941'e kadar ders verdi. Moskova'dayken Boris Alexandrov,
Aram Khachaturian
, Alexander Davidenko, Lev Knipper ve Alexander Mosolov onun o?rencileri arasında yer aldı.
[10]
Bir sure
Proletkult
orgutunde ve Halk E?itim Komiserli?i'nde de gorev aldı. Proletkult ve daha sonra Do?u Emekcilerinin
Komunist
Universitesi icin azınlık milletlerin ozgun melodilerini toplamakta onemli katkıları oldu.
[11]
1917'den sonra Gliere, di?er bircok Rus bestecinin yaptı?ı gibi Batı Avrupa'yı hic ziyaret etmedi. Bunun yerine
Sibirya
'da ve Rusya'nın di?er ucra ko?elerinde konserler verdi. 1920'li yıllarda Gliere, Sovyet hukumetinin milliyetci politikalarından esinlenerek
Azerbaycan
'ın folklorunu calı?maya karar verdi.
[5]
1923'te Azerbaycan Halk E?itim Komiserli?i tarafından
Baku
'ye, bir Azeri milli opera prototipi bestelemek icin davet edildi. Yaptı?ı
etnolojik
ara?tırmanın sonucu, gunumuzde Sovyet-Azerbaycan milli opera gelene?ini temel ta?larından sayılan dort perdeli
?ah-Senem
operası oldu (1925). Bu eserde
Glinka
'den
Scriabin
'e uzanan Rus klasik muzik gelene?i ile Azeri halk ?arkıları ve bazı senfonik oryantalist ezgiler birle?mi?tir. 1926'da Baku'da sahneye konan
?ah Senem
ile
tar
ve
kemence
gibi yerel calgılara da orkestrada ilk defa yer verdi.
[11]
1930'ların sonunda
Ozbekistan
'da "Muzikal Geli?im Yardımcısı" olarak calı?ıyordu. Bu andan itibaren, her ikisi de Ozbek Talib Sadykov (1907-1957) ile bestelenen Gyulsara ve 'Leyla va Mecnun' operası muzikli dramı ortaya cıktı. Her iki eser de
Ozbek
besteci
Talipcan Sadıkov
ile birlikte bestelendi. Gliere,
Ukrayna
Kozak folkloruna da ilgi duydu. Senfonik eseri "Kozaklar" (1921), Ressam
Repin
'in Zaparojya Kazakları tablosundan esinlenmi? olan
Zaparojsti
(1941) ve
Taras Bulba
(1952) adlı senfonik ?iiri icin Ukrayna milli muzi?inden unsurlar kullandı.
[5]
[10]
Gliere, bu calı?maları sonucunda milli geleneklerinin korunmasının onemine kani olmu?tu;
Festival Uverturu
(1937) ve
Halkların Dostlu?u
(1941) eserlerinde Rus, Ukrayna, Azeri ve Ozbek ezgileri uzerine in?a edilmi?tir.
[10]
Gliere, Sovyet balesinin geli?mesinde onemli katkılar yaptı. 1927'de balerin Yekaterina Vasilyevna Geltzer'den esinlenerek
Krasny mak
(
Gelincik
) balesinin muzi?in yazdı. (Bu ismin
ha?ha?
ile olan ca?rı?ımına engel olmak icin sonradan adını
Krasny Tsvetok
(
Kırmızı Cicek
, 1955) olarak de?i?tirdi.)
Gelincik
"devrimci bir konu hakkında ilk Sovyet balesi" olarak ovulmu?tur, Rus ve Cin halklarının dostlu?unu ele alan bu bale, ca?da? temalı ilk Sovyet balesi sayılır. Gliere'in hem Rusya hem dunya capında en me?hur eserinin bu oldu?u soylenebilir. Bestenin bir parcası,
Yablocko
(kucuk elma) adlı eski bir Rus halk ?arkısının duzenlemesidir; bas sesli bir tema sunumu ile ba?lar, ardından gelen bu temanın cılgınca varyasyonları, guclu bir orkestal doruk noktası ile son bulur. Bu parca, bale notalarında, aynı derecede yaygın bilinen "Rus Denizcinin Dansı" olarak adlandırılır.
Yablochko,
Gliere'in en iyi bilinen eseridir ve dunya capında pek cok senfoni orkestrasınca bir 'bis' (tekrar) parcası olarak calınır. Bale pantomim
Chrizis
Gelincik
'ten hemen sonra, gec 1920'lerde yeniden duzenlendi. Besteci, 1931'de
Lope de Vega
'dan esinlenerek
Komedyenler
adlı populer baleyi yazdı (daha sonradan bunu yeniden yazıp adını
Kastilyalı Kız
olarak de?i?tirdi). Gliere'in bale tarzına yaptı?ı di?er iki onemli katkı,
Bronz Suvari
ve
Bu ?ehre ?lahi
adlı eserleridir.
1930'lu yılların ikinci yarısında Gliere koncerto tarzına a?ırlık verdi.
Arp
(1938),
Viyolonsel
(1946) ve
Korno
(1951) icin koncertoları sıkca icra edilmi?tir.
Koloratura Soprano ve orkestra icin Koncerto
(1943) bestecinin bu alandaki en onemli eseri sayılır.
[10]
1938'den 1948'e kadar Gliere, Sovyet Besteciler Derne?i'nin Organizasyon Komitesi ba?kanıydı. ?htilalden once Gliere uc kere Glinka Odulu ile onurlandırıldı. Hayatının son yıllarında sıkca oduller aldı. 1937'de Kızıl Bayrak ?eref Unvanı'nı aldı.
[9]
Azerbaycan
(1938),
Rus Sovyet Cumhuriyeti
(1936),
Ozbekistan
(1937) ve
SSCB
'de (1938) Halkın Sanatcısı ilan edildi. 1941'de kendisine "Sanat Bilimleri Doktorası" verildi. 1946'da
Ses ve Orkestra icin Koncerto
, 1948'de
Dorduncu Yaylı Calgı Dortlusu
ve 1950'de
Bronz Suvari
icin birinci dereceli
Stalin Odulleri
kazandı.
Taneyev'in o?rencisi ve
Sankt-Peterburg
'lu yayıncı Mitrofan Belyayev'in yakın cevresinin bir uyesi olmasından dolayı, Gliere'in bir oda muzisyeni olması bekleniyordu. Opus 1 Altılısı hakkında yazan Arensky, 'Taneyev'in etkisi goruluyor ve bu Gliere icin bir ovgu olarak anla?ılmalıdır' demi?tir. Ancak, Taneyev'in aksine, Gliere milli Rus gelene?ini cekici bulmaktaydı ve bunda hocaları Ippolitov-Ivanov and Arensky'nin etksi gorullmu?tur (ikisi de
Rimsky-Korsakov
'un o?rencileriydi). Gliere'in 1. Senfonisi hakkında
Alexander Glazunov
"goze batan derecede Rus tarzı" ifadesini kullanmı?tır. Bunların ardından, (Glazunov'a adamı? oldu?u) 3. Senfonisi
Ilya Muromets
ile milli Rus gelene?i ve empresyonistik bir inceli?i birle?tirmi?tir. Bu eser dort tablo halinde Rus kahramanı
?lya Muromets
'in hayatı ve olumunu betimlemektedir. Hem Rusya hem dı?arıda geni? caplı olarak sahnelenen bu calı?ması ona dunya capında ?ohret kazandırdı. Eser, Leopold Stokowski'nin repertuvarındaki favori parcalardan biri olmu?, Stokowski, Gliere'in onayıyla bu parcayı yarı uzunlu?una indirmi?tir. ?lya Muromets'in gunumuzdeki efsanevi ?anında bu eserin 80 dakikalık orijinal calı?manın buyuklu?unun de etkisi vardır. Eser modern tonal bir yapı, heybetli
Wagner
'ci bir orkestrasyon ve uzun
lirik
ezgiler icermektedir.
Ekim devriminden sonraki politik katılımcılı?ına ra?men, Gliere gec 1920'lerde ba? gosteren, Ca?da? Muzik Derne?i ile Rus Proleter Muzisyenler Derne?i arasındaki ideolojik mucadeleden uzak durdu. Gliere ba?lıca anıtsal
operalar
,
baleler
ve
kantatlar
bestelemeye yo?unla?tı. Senfonik tarzı,
Slavonik
destanlarla na?meli lirizmin bir bile?imidir. Zengin, renkli harmoniler, orkestral tonlar ve geleneksel bicimleri birle?tirir. Bu ozellikleri onun hem carcı hem Sovyet otoritelerince kabulunu sa?lamı?, aynı zaman da Sovyet rejimi sırasında ?iddetli baskı goren pek cok bestecinin ona icerlemesine neden olmu?tur. Devrim oncesi milli Rus ekolunun son gercek temsilcisi olarak, Gliere 'formalizm' (bicimcilik) veya 'burjuva yozlu?u' terimlerine denk gelen anlamıyla) ele?tirilerinden muaftı. Bu sayede 1936 ve 1948 yıllarındaki tasfiye olayları Gliere'e dokunmadı. Hatta, 1938'de Moskova Besteciler Birli?i'nin Yonetim Kurulu ba?kanı oldu.
[9]
Gliere'in e?itim amaclı besteleri, oda muzi?i calı?maları, piyano parcaları ve Moskova Gnessin Muzik Okulu'nda gecirdi?i zamana ait ?arkıları neredeyse ke?fedilmemi?tir.
Gliere 1941'de emekli oldu, 23 Haziran 1956'da Moskova'da oldu.
[9]
Gliere'in sanatsal mirası geni? ve ce?itli olmu?tur: 5 opera, 6 bale, 3 senfoni, yaylı calgılar icin 4 koncerto, orkesta eserleri, oda orkestrası parcaları, calgısal parcalar, cocuklar icin piyano ve vokal eserleri, tiyatro ve film icin muzik yazmı?tır.
Uc Glinka Odulu (Glinka Odulleri de?il)
- 1905 - 1. Altılı icin (Glazunov, Liadov, Balakirev tarafından aday gosterildi)
- 1912 - 'Siren' (Senfonik ?iir) icin
- 1914 - Ucuncu Senfoni 'Ilya Muromets' icin
- 1937 - Kızıl Bayrak ??ci Ni?anı - 'Gulsarı' muzikal drama icin
- 1938 - Onur Ni?anı Ni?anı
Uc Lenin Onur Ni?anı
- 1945 - Muzik alanında ola?anustu ba?arılar ve 70. yıldonumunu onurlandırmak icin
- 1950 - Muzik alanında ola?anustu ba?arılar ve 75. yıldonumunu onurlandırmak icin
- 1955 - Muzik alanında ola?anustu ba?arılar ve 80. yıldonumunu onurlandırmak icin
Uc Stalin Odulu (1 Sınıf)
- 1946 - Koloratur Soprano ve Orkestra icin Koncerto icin
- 1948 - Dorduncu Yaylı Calgılar Dortlusu icin
- 1950 - "Bronz Suvari" balesi icin (1949)
- RSFSR
Onurlu Sanatcısı (1925 ve 1927'de iki kez)
- Azerbaycan SSR Halk Sanatcısı (1934) - "?ahsenem" operasının yaratılı?ında yıllarca calı?tı?ı icin "??cilere Ozel Hizmetler ve Yeni Turk Muzik Kulturunun Geli?tirilmesi" icin)
- RSFSR Halk Sanatcısı (1935)
- Ozbek SSR Halk Sanatcısı (1937) - Muzikal dram 'Gulsarı' icin.
- SSCB Halk Sanatcısı (1938)