Bu maddede kaynak listesi bulunmasına kar?ın metin ici kaynakların yetersizli?i nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındı?ı belirsizdir . Lutfen kaynakları uygun bicimde metin icine yerle?tirerek maddenin geli?tirilmesine yardımcı olun. ( Mayıs 2023 ) ( Bu ?ablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerekti?ini o?renin )

Propaganda ya da yaymaca ^[1] , cok sayıda insanın du?unce ve davranı?larını etkilemek amacını ta?ıyan onceden planlanmı? bir mesajlar butunudur. Propaganda tarafsız bilgi sa?lamak yerine, en temelde kendi kitlesini etkileyecek bilgiyi sunar. Mesaj do?ru olsa da yonlu olabilir ve olayın tumunu dengeli bir ?ekilde sunmayabilir. Genellikle politikada ; eski ifadeyle "secim propagandası" ya da gunumuz ifadesiyle "secim kampanyası " ?eklinde kullanılır. Hukumetler ve politik partiler tarafından da desteklenir. ^[2]

Bilginin benzer bir manipulasyonu orne?in reklamda kullanılır ama buna genellikle propaganda denilmez. Propaganda sozcu?u reklamın tersine kuvvetli bir olumsuz anlam ta?ır.

Propaganda ve halkla ili?kiler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Propaganda ve halkla ili?kiler , her ikisi de ikna etmeye yonelik calı?malar yuruten disiplinler olması ve bunun yanında benzer kitle ileti?im araclarını kullanması nedeniyle gerek toplum gerekse bazı uzmanlar tarafından karı?tırılan disiplinlerdendir. Oysa amac ve ilkeler yonunden ayrı?ırlar. Halkla ili?kiler gerce?i abartarak farklıla?tırarak do?ru olmayanı yaymak de?ildir. Abartı ve gerce?i saklama propaganda teknikleri icinde yer alır, hatta etki bırakmak icin oldukca fazla kullanılır. Propaganda ikna yoluyla kitleleri etkilemeye calı?ırken, halkla ili?kiler acıklama yapıp do?ruları soyler. Propaganda tek yonlu, halkla ili?kiler ise cift yonlu bir ileti?im uygular.

Propaganda ce?itleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Propaganda reklamla bircok benzer tekni?i kullanır. Reklama, bir ticari urun icin yapılan propaganda denilebilir. Ancak, propaganda genellikle tum tayftan politik, ideolojik veya orgutsel aidiyet temaları icerir. Propaganda bro?urler, posterler, TV, gazete veya radyo yayınları ve bunların dı?ındaki her turlu bilgi ta?ıyan medya aracılı?ıyla yapılır.

Sozcu?un daha dar ve sık kullanılan anlamıyla propaganda politik bir amacı veya iktidarın cıkarlarını destekleyen bilerek carpıtılmı? veya saptırılmı? bilgiye denir. Propagandacılar bir grubun istekleri yonunde halkın bir konu veya olayla ilgili goru?lerini de?i?tirmeyi amaclarlar. Bu anlamda propaganda, aynı amacın insanlara istenen bilgilerin verilmesi yerine, istenmeyen bilgilerin kısıtlanmasını amaclayan sansurun tersidir. Propagandayı di?er yontemlerden ayıran, propagandacının halkın fikrini ikna etme ve anlatma yerine kandırma ve kafa karı?tırmayla de?i?tirme iste?idir. Organizasyonun liderleri bilginin tek taraflı veya do?ru olmadı?ını bilmelerine ra?men propagandayı yayan daha du?uk rutbeli uyeler durumu bilmeyebilirler.

Sozcu?un dini kokenlerine uygun olarak yeni dini hareketler icin de bu hareketlerin hem taraftarları hem de kar?ıtları tarafından kullanılır. Kult kar?ıtları kult liderlerini yeni uyeler kazanmak icin propaganda kullanmakla suclarlar.

Propaganda sava?ta cok guclu bir silahtır. Bu durumda amac genellikle icerideki veya dı?arıdaki du?manı insanlık dı?ı olarak gostermek ve ona kar?ı nefret yaratmaktır. Bazı ozel sozcukler kullanarak veya bazı ozel sozcukleri kullanmaktan sakınarak du?man hic yapmadı?ı ?eyler icin suclanır ve bu sayede zihinlerde hatalı bir imaj olu?turulur. Co?u propaganda du?manın gercek veya hayali bir haksızlı?ın sebebi oldu?u hissini vermek ister. Aynı zamanda halkın kendi milletinin haklı oldu?una da inanması gerekir.

Propaganda psikolojik sava? yontemlerinden biridir.

Politik propaganda ornekleri:

• ?ngiltere'nin Almanya'ya kar?ı I. Dunya Sava?ı 'nda uyguladı?ı propaganda
• Nazi Almanyası 'nın Polonya'ya kar?ı II. Dunya Sava?ı 'nın ba?langıcındaki propagandası

Sozcu?un daha da dar ve daha az kullanılan anlamıyla propaganda zaten inanan insanlara onlara inanclarını destekleyecek yanlı? bilgi vermek anlamına gelir. Varsayıma gore insanlar do?ru olmayan bir ?eye inanırlarsa surekli ku?kular ya?ayacaklardır. Bu ku?kular rahatsız edici oldu?undan onlardan kurtulmak isteyecekler ve dolayısıyla guc sahiplerinin onaylamalarına acık olacaklardır. Bu yuzden propaganda co?unlukla amaca halihazırda inananlara yonelik yapılır.

Propaganda kayna?ına gore sınıflandırılabilir. Beyaz propaganda nın kayna?ı bellidir. Kara propaganda dost bir kaynaktan geliyormu? gibi gorunur ama gercek tersidir. Gri propaganda notr bir kaynaktan gelir gozukur ama aslında kar?ı taraftan gelmektedir.

Propaganda cok sinsi yollarla uygulanabilir. Orne?in yabancı ulkelerle ilgili yanlı? enformasyon e?itim sisteminde desteklenebilir. Cok az insan okulda o?rendiklerini kontrol etme ihtiyacı duyaca?ından bu yanlı? enformasyon gazeteciler ve aileler tarafından tekrar edilecek ve yanlı? enformasyonun herkes tarafından bilinen bir gercek oldu?u fikri medyaya direkt bir mudahale olmadan kimse gerce?i veya kayna?ı fark etmeden yayılacaktır.

Bu tip yayılan propaganda politik amaclar icin kullanılabilir. Vatanda?a ulkelerinin politikaları hakkında yanlı? bir goruntu verip aksi goru?leri reddetmeleri veya gormezden gelmeleri sa?lanabilir.

Rus Devrimi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

19. ve 20. yy. Rus devrimcileri propaganda sozcu?unun iki farklı yonunu birbirinden ayırmı?lardır. Bu farklı yonler агитация (ajitatsiya) veya ajitasyon ve пропаганда veya propaganda olarak adlandırılmı?tır.

Propaganda Marksizm 'in o?retileri, kuramsal ve pratik temel ekonomik bilgiler gibi devrimci fikirlerin yayılması anlamına geliyordu. Bunun yanında ajitasyon kamuoyu olu?turma veya politik rahatsızlık yaratma anlamında kullanılıyordu.

Propagandanın tarihcesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Latincede propaganda "yayılacak ?eyler" anlamına geliyordu. 1622 yılında, 30 yıl sava?larının ba?langıcından hemen sonra, Papa XV. Gregory Hristiyan olmayan ulkelere gonderilen misyonerler aracılı?ıyla Hristiyanlı?ın yayılmasını gozeten Congregatio de Propaganda Fide (?nancı Yayma Meclisi)'ni kurdu. Sozcu?un ozgun anlamı yanıltıcı bilgi anlamına gelmiyordu. Modern politik anlamı I. Dunya Sava?ına kadar gider ve orijinali alcaltıcı bir anlam icermemektedir.

Propaganda bilinen cok eskiden beri kullanılan bir yontemdir. Livy gibi Roma ?mparatorlu?u yazıları Roma yanda?ı propagandanın ba? eserleri olarak kabul edilir. Terimin kendisi Katolik inancının yayılması ve Katolik olmayan ulkelerde kiliseye ait i?lerin duzenlenmesiyle gorevli papalık makamı olan, ?nancın Yayılması icin Roma Katolik Kutsal Meclisinden ( sacra congregatio christiano nomini propagando veya kısaca, propaganda fide ) gelmektedir. Terimin kendisi "yayılması gereken" anlamına gelen propagand- Latince kokunden gelmektedir.

Propaganda teknikleri ilk kez 20. yy'ın ba?ında gazeteci Walter Lippmann ve halkla ili?kilerin babası kabul edilen Edward Bernays ( Sigmund Freud 'un ye?eni) tarafından tanımlanmı? ve bilimsel bir ?ekilde uygulanmı?tır. I. Dunya Sava?ı sırasında, Lippman ve Bernays ABD Ba?kanı Woodrow Wilson tarafından gorevi ?ngiltere yanında sava?a girmek icin kamuoyunun fikrini etkilemeyi amaclayan Creel Komisyonu 'na katılmak uzere tutulmu?lardır.

Lippman ve Bernays'ın propaganda kampanyası altı ay icinde o kadar buyuk anti-Alman histerisi yaratmı?tı ki, Amerikan i? alemini (ve di?erlerinin yanında Adolf Hitler 'i de) kamu oyunu geni? boyutlu propaganda ile kontrol etme potansiyeli ile etkilemi?tir. Bernays "grup zihni" ve "niyetin tasarlanması" gibi pratik propaganda calı?malarında kullanılan tanımları ortaya atmı?tır.

Mevcut Halkla ili?kiler endustrisi Lippman ve Bernays'ın calı?malarının direkt sonucudur ve hala ABD hukumeti tarafından kullanılmaktadır. 20. yy'ın ilk yarısından sonra Bernays ve Lippman cok ba?arılı bir halkla ili?kiler ?irketi i?letmi?lerdir.

II. Dunya Sava?ı propagandanın bir silah olarak hem Hitler'in propagandacısı Joseph Goebbels hem de ?ngiliz Politik Sava? ?darecisi tarafından surekli kullanıldı?ı bir sava? olmu?tur.

Nazi Almanyası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Almanya'daki co?u propaganda Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlı?ı (Almancadaki kısaltmasıyla "Promi") tarafından yapılmı?tır. Joseph Goebbels , Hitler 1933 senesinde goreve geldikten kısa bir sure sonra bu bakanlıktan sorumlu olmu?tur. Tum gazeteciler, yazarlar ve sanatcılar bakanlı?ın basın, guzel sanatlar, muzik, tiyatro, film, edebiyat veya radyo alt odalarından birine kayıt olmak zorundaydı.

Naziler amaclarına ula?mak icin propagandayı hayati bir arac olarak gormu?lerdir. Almanya'nın Fuhrer'i Adolf Hitler , I. Dunya Sava?ı 'ında Muttefiklerin yaptı?ı propagandanın gucunden cok etkilenmi? ve moralin cokmesi ve 1918 senesinde deniz kuvvetleri ile cephede cıkan isyanların ana sebebinin bu oldu?una inanmı?tı. Hitler hemen her gun Goebbels ile bulu?up haberleri tartı?mak icin bir araya gelir ve Goebbels konuyla ilgili Hitler'in fikirlerini alırdı. Goebbels daha sonra ust duzey bakanlık yetkilileriyle goru?up dunyada geli?en olaylarla ilgili resmi parti goru?lerini iletirdi. Yayıncılar ve gazeteciler calı?malarını yayınlamadan once onay almak zorundaydılar. Buna ek olarak Adolf Hitler ve Reinhard Heydrich gibi ust duzey Naziler yanlı? oldu?unu bildikleri bilgileri yaymakta ahlaki bir problem gormezlerdi. Gercekten de bilerek yanlı? bilgi vermek Buyuk Yalan denilen doktrinin bir parcasıydı.

II. Dunya Sava?ı 'nın ba?lamasından once nazi propagandasının hitap etti?i birkac ayrı grup vardı:

• Alman halkına, Nazi Partisi'nin ve Almanya'nın yabancı ve ic du?manlara (ozellikle Yahudiler) kar?ı yaptı?ı mucadele hatırlatılırdı.
• Cekoslovakya , Polonya , Sovyetler Birli?i ve Baltık devletleri gibi ulkelerdeki etnik Almanlara, Almanya ile kan ba?larının yeni ulkelerine olan ba?lılıklarından daha guclu oldu?unu soylenirdi.
• Fransa ve Birle?ik Krallık gibi potansiyel du?manlara, Almanya'nın o ulkelerin halkları bir sorunu olmadı?ını ama hukumetlerinin Almanya ile sava? ba?latmak istedi?i soylenirdi.
• Tum halklara Almanya'nın kulturel, bilimsel ve askeri ba?arıları hatırlatılırdı.

4 ?ubat 1941'de Stalingrad Muharebesi'nin bitimine kadar Alman propagandası Alman guclerinin kabiliyetleri ve Alman askerlerinin sozde insaniyetlerine vurgu yapıyordu (Toplama kamplarında Yahudilerin toplu katliamları bu noktaya kadar hemen hemen hic bilinmiyordu). Bunun kar?ısında ?ngiliz ve Muttefik gucleri korkak katiller ve Amerikalılar ise ozellikle Al Capone benzeri gangsterler olarak gosteriliyordu. Alman propagandası aynı zamanda Amerikalılar ve ?ngilizleri birbirine ve her iki batılı gucu Sovyetler Birli?i'ne yabancıla?tırmaya calı?ıyordu.

Stalingrad'dan sonra ana tema Almanya'nın "Batı Avrupa kulturu"'nu "Bol?evik ceteler"'den koruyan yegane guc olmasına donu?tu. V-1 ve V-2 "intikam silahları" ?ngilizleri caresizli?e ikna etmek icin kullanıldı.

So?uk Sava? propagandası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

ABD ve Sovyetler Birli?i So?uk Sava? sırasında propagandayı yo?un olarak kullanmı?tır. Her iki taraf da film, televizyon ve radyo programlarıyla kendi halklarını, kar?ı tarafı ve Ucuncu Dunya milletlerini etkilemeye calı?mı?lardır. ABD Enformasyon Ajansı, resmi hukumet istasyonu olarak Amerikanın Sesi radyosunu i?letmi?tir. Radio Free Europe (Ozgur Avrupa Radyosu) ve Radio Liberty (Ozgurluk Radyosu) kısmi olarak Central Intelligence Agency (Merkezi Haberalma Ajansı) tarafından desteklenmi?, Do?u Avrupa ve Sovyetler Birli?i 'ne haberler ve e?lence programlarında gri propaganda yapılmı?tır. Sovyetler Birli?i'nin resmi istasyonu, Radyo Moskova, beyaz propaganda yaparken, Radio Peace and Freedom (Barı? ve Ozgurluk Radyosu) gri propaganda yapmı?tır. Her iki taraf da kriz donemlerinde kara propaganda da yapmı?tır.

Amerika kıtasında Kuba hem kara hem de beyaz propagandanın hem kayna?ı hem de hedefi olmu?tur. Radio Habana Cuba (Radyo Havana Kuba), CIA ve Kubalı gruplara kar?ı orijinal programlar, Moskova Radyosu'nun yayınları ve Vietnam'ın sesi yayınlarını yapıyordu.

So?uk Sava?'ın i?gorusu en fazla olan yazarlarından biri George Orwell 'dır. Onun Animal Farm ve 1984 romanları propaganda kullanımı ile ilgili bir tur ders kitabıdır. Sovyetler Birli?i'nde gecmese de, roman karakterleri dilin surekli politik amaclar icin carpıtıldı?ı totaliter bir rejimde ya?arlar.

Rusya ve Cin arasındaki ideolojik tartı?malar ve sınır sorunları bazı sınır otesi operasyonlara yol acmı?tır. Bu donemde geli?tirilen tekniklerden birinde radyo programları kayıt ediliyor ve daha sonra sondan ba?a, yani tersine yayınlanıyordu.

Kuba CIA ve surgundeki Kubalı gruplar tarafından hem siyah hem de beyaz propagandanın kayna?ı ve hedefi olmu?tur. Radio Havana Cuba, bunun kar?ısında, Radyo Moskova'nın orijinal programlarını aktarmı? ve Vietnam'ın Sesi ile ABD gemisi USS Pueblo'nun murettebatına ait oldu?unu iddia etti?i itirafları yayınlamı?tır.

Propaganda olu?turma teknikleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Sosyal psikoloji ara?tırmalarına dayanan bazı teknikler propaganda olu?turmak icin kullanılır.

Propaganda mesajlarının hangi yollarla ula?tırılaca?ı onemlidir ama bilgi yayılımı stratejileri sadece propaganda mesajı ile birle?tikleri zaman propaganda strateji halini alırlar. Bu mesajları tanımlamak, mesajların hangi yollardan yayıldı?ını calı?abilmek icin ?arttır. Bu yuzden propaganda olu?turmak icin a?a?ıdaki teknikleri bilmek gereklidir:

• Korkuya ba?vurma : Korkuya ba?vurma genel nufusta korku yaratarak bir konuya destek sa?lamayı amaclar. Orne?in, Joseph Goebbels Teodore Kaufman 'ın "Almanya yok olmalı" sozlerini kullanarak Muttefiklerin Alman halkını yok etmeyi amacladı?ını iddia etmi?tir.
• Bir otoriteye referans : Bir fikri, goru?u veya hareket planını desteklemek icin bir otorite veya makam sahibini referans vermek.
• Tren etkisi : Hedef kitleye "herkes bunu yapıyor" diyerek bir hareket tarzını kabul ettirmek.
  • Kalabalı?a katıl: Bu teknik insanların kazanan tarafta olma durtusunu kullanır. Bu teknik hedef gruba bunun bir kitle hareketine dondu?u ve onların da katılmasının kendi cıkarlarına oldu?unu soylemeyi icerir.
  • Kacınılmaz zafer: Trene henuz katılmamı? olanlar, kesin zafere giden yolda gidenlere katılmaya ca?rılır. Halihazırda trende olan veya kısmen trende olanlara da kalmalarının en iyi hareket oldu?u fikri verilmi? olur.
• Direkt emir : Bu teknik karar verme surecini basitle?tirmeyi amaclar. Propagandacı resimler ve sozcukler kullanarak dinleyicilere tam olarak ne yapmaları gerekti?ini soyler. Di?er olası secenekleri ortadan kaldırır. Emri vermek icin otorite figurleri kullanılabilir ama ?art de?ildir. Sam amcanın "seni istiyorum" resmi bu tekni?i ornektir.
• Reddin elde edilmesi : Bu teknik, bir fikrin nefret edilen, korkulan veya kucuk gorulen bir grupta populer oldu?u imajının verilmesiyle bu fikrin reddinin temin edilmesinin icerir. Dolayısıyla e?er, nefret edilen veya kucuk gorulen bir grup insanın da aynı fikri savundu?u inandırılırsa hedef kitle bu goru?u terk eder.
• Parıltılı genellemeler : Parıltılı genellemeler bilgi veya akıl yurutme gerektirmeden kabul edilmesini sa?lamak icin yuksek de?er ta?ıyan olgular ve inanclarla alakalandırılmı?, yo?un, duygusal olarak cekici sozlerdir. Yurt sevgisi, memleket; barı?, ozgurluk, onur gibi duygulara alakalandırılır. Sozler mu?lak ve herkes icin ba?ka bir anlama gelebilecek olsa da anlamları hep olumludur: "Propagandacının olguları ve programları her zaman iyidir, tercih edilir, erdemlidir."
• Rasyonalizasyon : Bireyler veya gruplar tartı?ılır davranı? veya inancları bazı genellemelerle akılcı yapmaya calı?abilirler. Mu?lak ve ho? sozler genellikle boyle hareket ve inancları haklı gostermek icin kullanılır.
• Kasıtlı mu?laklık : Genellemeler kasıtlı olarak mu?laktır ki, hedef kitle kendi yorumlarını katabilsin. Amac kitleyi gercekli?ini analiz etmeden veya uygulanabilirli?ini veya mantıklılı?ını incelemeden bazı belirsiz sozlerle harekete gecirmektir.
• Transfer : Aynı zamanda ilintilendirme olarak da bilinen bu teknik, bir birey, grup veya bir de?erin iyi veya kotu ozelliklerini bir di?erine hedef kitleye kabul ettirmek veya reddettirmek icin aktarmaktır. Bu teknik genellikle sucu problemin bir uyesinden di?erine transfer etmek icin kullanılır.
• Nedeni a?ırı basitle?tirmek : Karma?ık sosyal, politik, ekonomik veya askeri sorunlara populer genellemelerle cevap vermek.
• Sokaktaki adam : Sokaktaki adam yakla?ımı propagandacının goru?unun sokaktaki adamın sa? duyusu tarafından da desteklendi?ini gostermektir. Hedef kitlenin guvenini kazanmak icin gayri resmi bir havada ve tarzda sunulur. Propagandacılar sokak dili ve davranı?ı kullanarak kendi goru?lerinin ortalama bir ki?inin de goru?u oldu?u izlenimi verir.
• Tanıklık : Tanıklıklar alakalı veya alakasız alıntılardır. Ozellikle bir ki?iyi, politikayı, hareketi veya programı desteklemek veya yermek icin soylenmi? sozlerden yapılan alıntılardır. Alıntı yapılan ki?inin (uzman, halk tarafından saygı duyulan bir ki?i vb.) ?ohreti somurulur. Tanıklık saygı duyulan bir ki?inin propaganda mesajına resmi deste?ini icerir. Bu hedef kitlenin kendini bu saygı duyulan ki?i ile ozde?le?tirmesi ve onun fikirlerini kabullenmesi amacıyla yapılır.
• Damgalama : Bu teknik propagandanın hedefini nefret edilen veya istenmeyen bir ?eyle damgalayarak onun hakkında bir onyargı olu?masını sa?lamayı icerir.
• Gunah kecisi : Sucu aslında suclu olmayan bir ki?iye veya gruba atmak. Boylece gercekten suclu olanlar korunur veya sorunun cozumune harcanacak cabalardan dikkat ba?ka yere cekilir.
• Erdem sozleri : Bunlar bir ki?i veya konuya ba?landı?ı zaman hedef kitlede olumlu bir imaj sa?layacak sozlerdir. Barı?, mutluluk, guvenlik, akıllı liderlik, ozgurluk vb.
• Sloganlar : Slogan kısa, carpıcı bir soz veya cumledir. Damgalama icerebilir. Slogan haline getirilmi? fikirler ikna edicidirler.
• ?fade edilmemi? kabuller : Bu teknik propaganda mesajınız acıkca ifade edildi?i takdirde kabul gormeyecekse kullanılır. Bunun yerine mesaj surekli farz edilir veya kabul edilir. Pazar populizmi bu ?ekilde yayılmı?tır. Cok az insan cıkıp pazarın demokrasinin yerine almasını soylemi?tir ama birco?u pazarın ne kadar etkin oldu?unu ve nasıl eski duzeni ortadan kaldı?ından soz etmi?tir.

Propagandanın yayılması icin teknikler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Propagandayı yaymak icin kullanılan yaygın yontemler arasında haberler, hukumet raporları, tarihin tekrar yazılması, uydurma bilim, kitaplar, bro?urler, propaganda filmleri, radyo, televizyon ve posterleri sayabiliriz. Radyo ve televizyonda propaganda haberlerde, guncel olaylarda, konu?ma programlarının icinde veya reklam olarak yer alabilir.

Vikipedi'deki iceriklerin kolayca de?i?tirilebilir olu?u, taraflı kaynaklara ve yayınlara yer verilmesi ve bu yuzden do?ru olmayan bilgilerin yayılması Vikipedi'nin de bir propaganda aracı haline gelmesine sebep olmaktadır.

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Kamu diplomasisi

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Dimitri Kitsikis , Yunan propagandası ? ?stanbul, Meydan Ne?riyat, 1964. (ve ?stanbul, Kaynak Kitaplar, 1974)
• Thymian Bussemer: Propaganda. Konzepte und Theorien. Wiesbaden: Verlag fur Sozialwissenschaften, 2005. ISBN 3-8100-4201-3
• Noam Chomsky and Edward Herman: Manufacturing Consent. The Political Economy of the Mass Media . New York: Pantheon Books, 1988. ISBN 0-679-72034-0
• Patrick Conley: Der parteiliche Journalist. Berlin: Metropol, 2012. ISBN 978-3-86331-050-9
• Stuart Ewen: PR! A Social History of Spin. New York: Basic Books, 1996. ISBN 0-465-06168-0
• Harold Lasswell : Propaganda Technique in World War I . London 1927. (Yeni baskı: Cambridge, Mass: M.I. T. Press, 1971.)

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Wikimedia Commons 'ta Propaganda ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur.

• Alman Propaganda Ar?ivi. (?ngilizce) 24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
• II. Dunya Sava?ı Propaganda Posterleri. (?ngilizce) 23 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .

1. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 29 Aralık 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Temmuz 2023 .  
2. ^ https://m.neoldu.com/secimle-ilgili-bilinmesi-gereken-bilgiler-8273h.htm ^{[ yalın URL ]}