| Nikolay Cernı?evski
|
|---|
 |
| Tam adı
| Nikolay Gavrilovic Cernı?evski
|
|---|
| Do?umu
| 12 Temmuz 1828
(
1828-07-12
)
|
|---|
| Olumu
| 17 Ekim 1889 (61 ya?ında)
|
|---|
| ?lgi alanları
| Sosyalizm
,
Materyalizm
,
Narodizm
|
|---|
| Onemli fikirleri
| Narodizm
|
|---|
| ?mzası
|  |
|---|
Nikolay Gavrilovic Cerni?evski
(
Rusca
:
Николай Гаврилович Чернышевский
; 12 Temmuz 1828 - 17 Ekim 1889) Rus devrimci demokrat,
materyalist
filozof, ele?tirmen ve
sosyalist
. Bazıları tarafından bir
utopik sosyalist
olarak de?erlendirilmi?tir. 1860'larda devrimci demokratik hareketin onderi konumundaydı.
Sovyetler Birli?i
'nin kurucusu
Vladimir Lenin
,
Emma Goldman
gibi onemli isimleri etkilemi?tir.
Yoksul bir papazın o?lu olarak
Saratov
'da 1828'de do?du. 1846'ya kadar burada kaldı.
Toprak koleli?inin
Tanrısal bir kokene dayandırıldı?ının anlatıldı?ı, felsefenin tamamen yasaklandı?ı ve baskıcı bir tutumu benimseyen
Sankt-Peterburg Universitesinde
e?itim alırken buyuk bir hayal kırıklı?ı ya?adı. Bu nedenle kendi imkanlarıyla bilhassa felsefe alanında okumalar yapan Cerni?evski,
Vissarion Belinski
ve
Alexander Herzen
’in eserleriyle yakından ilgilenmi?tir. Bu farkındalıklar ı?ı?ında Cerni?evski, donemin Rus toplumundaki yozla?mı?lıkları ve adaletsizlikleri daha iyi anlamı?, bu nedenle devrimin kacınılmaz bir tercih oldu?una inanmı?tır. Bu du?uncelerini payla?tı?ı yazılarla Cerni?evski,
Car II. Aleksandr
ve yonetimin dikkatini cekmi?tir.
[1]
1850'de
Sankt-Peterburg
Universitesi'nden mezun olduktan sonra,
Saratov
'da bir lisede (
gymnasium
) o?retmenlik yapmı?tır. 1853'ten 1862'ye kadar
Sankt-Peterburg
'da ya?amı?,
Sovremennik
'te (
Ca?da?
) ba? editor olmu?tur. 1862 yılında 'sivil idam' (alay(cı) idam) hukmu verilmi?tir, ardından cezai kolelik ve daha sonra
Sibirya
'ya surgun edilmi?tir. 1863 yılında yazdı?ı
Nasıl Yapmalı?
ve 1867-69 yıllarında yazdı?ı Prolog adlı romanlarında sosyalist idealleri i?lemi?tir. Cerni?evskiy Nasıl Yapmalı'yı 4 Aralık 1862 ile 4 Nisan 1863 arasını kapsayan dort aylık surede, Petropavlovsk zindanında yazmı?tır.
[2]
Daha sonra bircok Rus devrimcisine ilham kayna?ı olacak roman, barındırdı?ı du?unceler acısından
Robert Owen
,
Charles Fourier
Fourier ve
William Godwin
gibi isimlerin etkilerini ta?ır denilebilir. Cerni?evski, 17 Ekim 1889’da, do?du?u ?ehir olan Saratov’da olmu?tur. Cerni?evski'nin calı?maları, daha sonra Bol?evikler tarafından, Rusya'daki
Marksizm
oncesi devrimci demokrasinin en tutarlı temsilcisi olarak sahiplenilmi?tir.
Cerni?evski Rus populizmi,
Narodizm
'in kurucusudur. Kamuoyunu
otokrasinin
bir devrim ile devrilmesi ve sosyalist bir toplumun yaratılması icin calı?maya davet etmi?tir. Du?uncesi eski koylu
komununu
temel alan bir sosyalizm yaratmaktı. Herzen, Belinsky ve
Feuerbach
fikirlerini buyuk olcude etkilemi?tir. Felsefi anlamda bir
maddeci
(materyalist) idi.
Karl Marx
, Cerni?evski'yi,
"burjuva iktisadının iflasını ustaca ortaya koyan buyuk Rus ara?tırmacısı ve ele?tirmeni"
olarak tanımlar. Ancak Cerni?evski bir marksist de?ildi, daha do?rusu marksist yazından habersizdi.
Cerni?evski'ye buyuk hayranlık duyan
Lenin
ise onun Rusya'daki devrimci du?unce ve hareketin geli?imindeki rolunu ?oyle acıklar;
"...Herzen'den sonra Narodnik goru?leri geli?tiren Cerni?evski, Herzen'le kar?ıla?tırıldı?ında buyuk bir sıcrama yapmı?tır. Cerni?evski cok daha tutarlı ve militan bir demokrattı, onun yazıları sınıf mucadelesi ruhunu esinlendirir. O, liberalizmin ikiyuzlulu?unu te?hir etme yolunu kararlılıkla izlemi?tir... Utopik sosyalist goru?lerine ra?men, O, kapitalizmin dikkat cekici bicimde derin bir ele?tirmeniydi."
(Rusya'da ??ci Basınının Tarihinden)
- Nasıl Yapmalı? (
Rusca
:
Что делать?,
Chto delat'?)
-orijinal adı
Ne Yapmalı?
- (1863)
- Prolog (
Rusca
:
Пролог
) (1867-1870)
- Sanatta Gerceklikle Estetik ?li?kileri
- Rus Edebiyatında Gogol Donemi Uzerine Yazılar
- Ortak Mulkiyete Kar?ı Felsefi Onyargıların Ele?tirisi
- Felsefede Antropolojik ?lke
- ?nsan Bilgisinin Do?ası