Mehmet Akif Ersoy
|
---|
|
Do?um
| Mehmed Ragif
20 Aralık 1873
(
1873-12-20
)
?stanbul
,
Osmanlı ?mparatorlu?u
|
---|
Olum
| 27 Aralık 1936 (63 ya?ında)
?stanbul
,
Turkiye
|
---|
Defin yeri
| Edirnekapı ?ehitli?i
,
?stanbul
|
---|
Meslek
| ?air
,
muharrir
,
baytar
,
muallim
,
milletvekili
|
---|
Milliyet
| Osmanlı
, daha sonra
Turk
|
---|
Donem
| Osmanlı donemi
Cumhuriyet donemi
|
---|
Onemli eserler
| ?stiklal Mar?ı
,
Safahat
|
---|
Evlilik
| ?smet Hanım
(
e.
1898;
o.
1936)
|
---|
Cocuklar
| 5
|
---|
- ?deolojik
:
Hasan Basri Cantay
,
E?ref Edip Fergan
,
Mithat Cemal Kuntay
,
Nurettin Topcu
,
Suleyman Nazif
,
Sezai Karakoc
,
Peyami Safa
,
?brahim Alaettin Govsa
,
?smail Habip Sevuk
,
Hakkı Suha Gezgin
Sanatsal
:
Necip Fazıl Kısakurek
,
Faruk Nafiz Camlıbel
|
- ?deolojik
:
Cemaleddin Efgani
,
Muhammed Abduh
,
Abdurre?id ?brahim
,
?smail Safa
Sanatsal
:
Sadi ?irazi
,
Muallim Naci
,
Fuzuli
,
Namık Kemal
,
Abdulhak Hamit Tarhan
,
Hafız-ı ?irazi
,
Suleyman Celebi
,
?eyh Galip
,
Emile Zola
,
Alphonse Daudet
,
Alphonse de Lamartine
,
Dumas Fils
|
|
?mza
| |
---|
|
Mehmed Ragif
, daha sonra
Mehmet Akif Ersoy
(20 Aralık 1873,
?stanbul
- 27 Aralık 1936,
?stanbul
),
Turk
?air
,
veteriner hekim
,
o?retmen
ve siyasetcidir.
Mehmet Akif Ersoy,
Turkiye Cumhuriyeti
ve
Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti
'nin (KKTC)
[1]
ulusal mar?ı olan
?stiklal Mar?ı
'nın yazarıdır. "?stiklal ?airi" ve "Milli ?air" unvanları ile anılır. ?stiklal Mar?ı'nın yanı sıra
Canakkale Destanı
,
Bulbul
ve 1911-1933 yılları arasında yayımladı?ı yedi ?iir kitabındaki ?iirleri bir araya getiren
Safahat
,
en onemli eserlerindendir.
II. Me?rutiyet
doneminden itibaren
Sırat-ı Mustakim
(daha sonraki adıyla
Sebilu'r-Re?ad
) dergisinin ba?yazarlı?ını yapmı?tır.
Kurtulu? Sava?ı
sırasında milletvekili olarak
1. TBMM
'de yer almı?tır.
Mehmet Akif Ersoy, 1873 yılının Aralık ayında
?stanbul
'da,
Fatih
ilcesinin Karagumruk semtinde Sarıguzel Mahallesi'nde dunyaya geldi. Nufusa kaydı do?umundan sonra babasının imamlık yaptı?ı ve ilk cocukluk yıllarını gecirdi?i
Canakkale
'nin
Bayramic
ilcesinde yapıldı?ı icin nufus cuzdanında Akif'in do?um yeri Bayramic olarak gorunur.
[2]
Annesi
Buhara
'dan Anadolu'ya goc etmi? bir
Ozbek
ailenin
[3]
kızı olan Emine ?erife Hanım (1836-1926);
Arnavut
[4]
[5]
kokenli babası ise
Kosova
'nın
?pek
kenti do?umlu,
Fatih Camii
medresesi hocalarından
?pekli Tahir Efendi
'dir (1826-1888). Mehmet Tahir Efendi, ona
ebcet hesabıyla
do?um tarihini belirten "Ragif" adını verdi (hicri 1290). Babasının olumune kadar Ragif adını kullansa da bu isim yaygın olmadı?ı icin arkada?ları ve annesi ona "Akif" ismiyle seslendi, zamanla bu ismi benimsedi.
[6]
Cocuklu?unun buyuk bolumu annesinin Fatih, Sarıguzel'deki evinde gecti. Kendisinden kucuk, Nuriye adında bir de kız karde?i vardır.
1913'te yazdı?ı, "U
c beyinsiz kafanın derdine, uc milyon halk" mısrasıyla ba?layan ve
kavmiyetcili?i
ele?tirdi?i ?iirinin sonunda "Bunu benden duyunuz, ben ki, evet, Arnavud'um... / Ba?ka bir ?ey diyemem... i?te peri?an yurdum!..
" mısralarıyla bizzat ?iirinde kendisini Arnavut olarak tanıtmı?tır.
[4]
[5]
?lko?renimine
Fatih
'te Emir Buhari Mahalle Mektebi'nde o zamanların adeti gere?i 4 yıl, 4 ay, 4 gunluk iken ba?ladı. Uc yıl sonra ilkokul bolumune gecti ve babasından Arapca o?renmeye ba?ladı. Ortao?renimine 1882 yılında
Fatih Merkez Ru?tiyesi
'nde ba?ladı. Bir yandan da
Fatih Camii
'de
Farsca
derslerini takip etti. Dil derslerine buyuk ilgi duyan Mehmet Akif, ru?tiyedeki e?itimi boyunca Turkce,
Arapca
,
Farsca
ve
Fransızcada
hep birinci oldu. Bu okulda onu en cok etkileyen ki?i, donemin "hurriyetperver" aydınlarından birisi olan Turkce o?retmeni Hersekli Hoca Kadri Efendi idi.
Ru?tiyeyi bitirdikten sonra annesi medrese o?renimi gormesini istiyordu, ancak babasının deste?i sonucu 1885'te donemin gozde okullarından
Mulkiye ?dadisi
'ne kaydoldu. 1888’de okulun yuksek kısmına devam etmekteyken babasını kaybetmesi ve ertesi yıl buyuk Fatih yangınında evlerinin
[1]
yanması aileyi yoksullu?a du?urdu. Babasının o?rencisi Mustafa Sıtkı aynı arsa uzerine kucuk bir ev yaptı, aile bu eve yerle?ti. Artık bir an once meslek sahibi olmak ve yatılı okulda okumak isteyen Mehmet Akif, Mulkiye ?dadisini bıraktı. O yıllarda yeni acılan ve ilk sivil veteriner
yuksekokulu
olan
Ziraat ve Baytar Mektebine
(Tarım ve Veterinerlik Okulu)
kaydoldu.
[7]
Dort yıllık bir okul olan Baytar Mektebi'nde
bakteriyoloji
o?retmeni Rıfat Husamettin Pa?a, Akif'in pozitif bilim sevgisi kazanmasında etkili oldu.
[8]
Okul yıllarında spora buyuk ilgi gosterdi; mahalle arkada?ı Kıyıcı Osman Pehlivan'dan gure? o?rendi; ba?ta gure? ve yuzuculuk olmak uzere uzun yuruyu?, ko?ma ve gulle atma yarı?larına katıldı. ?iire olan ilgisi okulun son iki yılında yo?unla?tı. Mektebin baytarlık bolumunu 1893 yılında birincilikle bitirdi.
Okulu bitirdikten hemen sonra Ziraat Bakanlı?ı’nda (
Orman ve Maadin ve Ziraat Nezareti
) memur olarak i?e ba?ladı. Memurluk kariyerini 1893?1913 yılları arasında surduren Mehmet Akif'in bakanlıktaki ilk gorevi veteriner mufetti? yardımcılı?ı oldu. Gorev merkezi ?stanbul olmakla birlikte, memuriyetinin ilk dort yılında tefti? icin Rumeli, Anadolu, Arnavutluk ve Arabistan'da bulundu. Bu sayede halkla yakın temas halinde olma imkanı buldu. Bir seyahati sırasında babasının do?um yeri olan
?pek Kasabası
'na gidip amcalarıyla tanı?tı.
1898 yılında
Tophane-i Amire
Veznedarı Mehmet Emin Beyin kızı
?smet Hanım
’la evlendi; bu evlilikten
Cemile
,
Feride
,
Suadi
,
Emin
,
Tahir
adlı cocukları dunyaya geldi.
Mehmet Akif, edebiyata olan ilgisini ?iir yazarak ve edebiyat o?retmenli?i yaparak surdurdu. Resimli Gazete’de,
Servet-i Funun
dergisinde ?iirleri ve yazıları yayımlandı. ?stanbul’da bulundu?u sırada bakanlıktaki gorevinin yanı sıra once
Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebinde
(1906) kompozisyon (kitabet-i resmiye), sonra Ciftcilik Makinist Mektebinde (1907) Turkce dersleri vermek uzere o?retmen olarak atandı.
II. Me?rutiyet
ilan edildi?inde Mehmet Akif, Umur-ı Baytariye Dairesi Mudur Muavini idi.
II. Abdulhamid
'in
istibdat
rejiminin ?iddetli bir muhalifiydi,
[9]
[10]
hatta II. Abdulhamid'in yuzunu gordu?unde bile midesinin bulandı?ını hatıralarında anlatır. Bunun etkisiyle, Me?rutiyet'in ilanından on gun sonra arkada?ı rasathane muduru
Fatin Hoca
'nın yonlendirmesiyle, on bir arkada?ı ile birlikte
?ttihat ve Terakki Cemiyetine
uye oldu. Ancak Mehmet Akif, uyeli?e girerken edilen yeminde yer alan "
Cemiyetin butun emirlerine, bilakayd u ?art (kayıtsız ?artsız) itaat edece?im.
" cumlesinde gecen "kayıtsız ?artsız" ifadesine kar?ı cıkmı?, "
sadece iyi ve do?ru olanlarına
" ?eklinde yemini de?i?tirtmi?ti.
[9]
Cemiyetin ?ehzadeba?ı ?lmiye Mahfelinde Arap edebiyatı dersleri veren Akif, Kasım 1907’de, Umur-i Baytariye Mudur Muavinli?i gorevini surdururken
Darulfunun
’da edebiyat-ı Osmaniye dersleri vermeye ba?ladı.
II. Me?rutiyet’in Akif'in hayatında en buyuk etkisi, me?rutiyetle birlikte yayın dunyasına adım atması olmu?tu. Daha once bazı ?iirleri ve yazıları birkac gazetede yayımladıysa da eser yayımlamaya uzun suredir ara vermi?ti. Me?rutiyetin ilanından sonra, arkada?ı
E?ref Edip
ve
Ebul'ula Mardin
'in cıkardı?ı ve ilk sayısı 27 A?ustos 1908'de yayımlanan
Sırat-ı Mustakim
dergisinin
ba?yazarı
oldu. ?lk sayıda Fatih Camii ?iiri yayımlandı. Ebul'ula Mardin ayrıldıktan sonra dergi, 8 Mart 1912'den itibaren
Sebilu'r-Re?ad
adıyla cıkmaya devam etti. Akif'in hemen hemen butun ?iir ve yazıları bu iki dergide yayımlandı. Gerek dergilerdeki yazılarında, gerekse ?stanbul camilerinde verdi?i vaazlarda Mısırlı bilgin
Muhammed Abduh
'un etkisiyle benimsedi?i ?slam Birli?i goru?unu yaymaya calı?tı.
1913’te kurulan
Mudafaa-i Milliye Cemiyeti
'nin halkı edebiyat yoluyla aydınlatma amacı guden ne?riyat ?ubesinde
Recaizade Ekrem
,
Abdulhak Hamid
,
Suleyman Nazif
,
Cenap ?ahabettin
ile beraber calı?tı. 2 ?ubat 1913 gunu
Bayezid Camii
kursusunde, 7 ?ubat 1913 gunu
Fatih Camii
kursusunde konu?arak halkı vatanı savunmaya ca?ırdı.
1910 yılında gercekle?en Arnavutluk ?syanı onu cok uzmu? ve arkasından gelecek kotu olayları sezmi?ti.
Balkanlar
'da artan du?manlık duygularını ve do?abilecek isyanları onlemek icin bir ?eyler yapma arzusu duydu, ancak
Balkan Sava?ı
ile husrana u?radı. 1914’un ba?ında iki aylık bir seyahate cıkarak
Mısır
ve
Medine
'de bulundu. Mısır seyahati hatıralarını "
El Uksur'da
" adlı ?iirinde anlattı.
Balkan Sava?ı'ndan sonra, ilk olarak 1913'te Umur-i Baytariye gorevinden, sonra yayınlarının hukumetle uygun du?memesi nedeniyle aldı?ı ikaz uzerine 1914'te Darulfunun muderrisli?i gorevinden ayrıldı. Yalnızca Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi'ndeki gorevine devam etti. Yine 1914'te,
Harbiye Nezareti
'ne ba?lı
Te?kilat-ı Mahsusa
'dan gelen teklif uzerine ?slam birli?i kurma gayesi guden Almanya'ya (
Berlin
'e) Tunuslu ?eyh Salih ?erif ile birlikte gitti. ?ngilizlerle birlikte Osmanlı'ya kar?ı sava?ırken
Almanlara
esir du?mu? Muslumanların kamplarında incelemelerde bulundu ve farkında olmadan Osmanlı'ya kar?ı sava?an bu Musluman esirleri aydınlatmaya calı?tı. Fransız ordusundaki Muslumanlara yonelik yazdı?ı Arapca beyannameler cephelere ucaklardan atıldı. Almanya'da iken yazdı?ı
Berlin Hatıraları
adlı ?iirini donunce Sebilurre?ad'da yayımladı.
?stanbul'a dondukten sonra 1916 ba?larında Te?kilat-ı Mahsusa tarafından Arabistan'a gonderildi. Gorevi, bu topraklardaki Arapları Osmanlı'ya kar?ı kı?kırtan ?ngiliz propagandası ile mucadele etmek icin "kar?ı propaganda" yapmaktı. Mehmet Akif, Berlin'deyken heyecanla
Canakkale Sava?ı
ile ilgili haberleri takip etmi?ti. On dort ay suren sava?ın zaferle sonuclandı?ı haberini Arabistan'da iken aldı. Bu haber kar?ısında buyuk co?ku duydu ve Canakkale Destanı'nı kaleme aldı. Arabistan donu?unde iki ay
Lubnan
'da kalan Mehmet Akif, "
Necid Colleri'nden Medine'ye
" ?iirinde bu seyahatini anlattı.
Lubnan'da ya?ayan
Mekke ?erifi
Vezir Ali Haydar Pa?a’nın davetiyle 1918'de bu ulkeye giden Akif, Lubnan'dayken ?eyhulislamlı?a ba?lı
Daru'l-Hikmeti'l-?slamiye Cemiyeti
ba?katipli?ine atandı.
Ahmet Cevdet
,
Mustafa Sabri
,
Mustafa Tevfik Efendi
,
Said Nursi
gibi isimlerin kurdu?u ve Osmanlı Devleti ile di?er ?slam ulkelerinde cıkacak dini meseleleri halletmek, ?slam aleyhindeki geli?melere yanıt vermek amacıyla kurulan bu orgutte calı?ırken bir yandan da
Said Halim Pa?a
'nın "
?slamla?mak
" adlı eserini Fransızcadan Turkceye cevirdi.
Bu donemde Anadolu toprakları i?gale u?ramı?; Turk halkı
Kurtulu? Sava?ı
'nı ba?latarak direni?e gecmi?ti. Bu harekete katılmak isteyen Akif,
Balıkesir
'e giderek 6 ?ubat 1920 gunu
Za?nos Pa?a Camii
'nde cok heyecanlı bir hutbe verdi. Halkın beklenmedik ilgisi kar?ısında daha bircok yerde hutbe verdi, konu?malar yaptı ve ?stanbul'a dondu. Bu arada Sebilurre?ad idarehanesi, Milli Mucadele’ye katılmak icin Anadolu’ya gecmi? olanlarla ?stanbul’daki yakınlarının gizli haberle?me merkezi haline gelmi?ti. Akif, Kurtulu? Sava?ı’nı desteklemesi nedeniyle 1920'de Daru'l-Hikmeti'l-?slamiye Cemiyetindeki gorevlerinden azledildi.
?stanbul'da rahat hareket etme olana?ı kalmayan Mehmet Akif, gorevinden azledilmeden az once o?lu Emin'i yanına alarak Anadolu'ya gecti. Sebilu'r-Re?ad'ı Ankara'da cıkarması icin
Mustafa Kemal Pa?a
'dan davet gelmi?ti.
TBMM
'nin acılı?ının ertesi gunu olan 24 Nisan 1920 gunu
Ankara
'ya vardı.
Milli Mucadele
'ye ?air, hatip, seyyah, gazeteci, siyasetci olarak katıldı. Ankara'ya varı?ından bir sure sonra ailesini de yanına aldırdı.
Ankara'ya geldi?i gunlerde, Mustafa Kemal Pa?a, Konya vali vekiline telgraf gondererek Akif'in
Burdur
milletvekili secilmesini sa?lamasını istemi?ti. Haziran ayında Burdur'dan, Temmuz ayında ise
Biga
'dan mebus secildi?i haberi meclise ula?tı. Akif, Burdur mebuslu?unu tercih etti. Boylece 1920-1922 yılları arasında vekil olarak
I. TBMM
'de yer aldı. Meclis kayıtlarında adı
"Burdur milletvekili ve ?slam ?airi"
olarak gecmektedir.
[11]
Ankara'ya varır varmaz ona verilen ilk gorev,
Konya Ayaklanması
'nı onlemek icin halka o?utler vermek uzere Konya'ya gitmekti. Buyuk gayretine ra?men Konya'da kesin bir sonuca ula?amadı ve
Kastamonu
'ya gecti. Halkı,
Turk Kurtulu? Sava?ı
'na destek vermeye te?vik etmek icin 1920 yılının Kasım ayında Kastamonu'daki
Nasrullah Camii'nde verdi?i ate?li vaazın
metni
Diyarbakır
'da basıldı ve tum vilayetlere ve cephelere da?ıtıldı.
Akif, Anadolu'ya gecerken E?ref Edip'e de arkasından gelmesini soylemi?ti. E?ref Edip, Sebilu'r-Re?ad dergisinin kli?esini de alıp ?stanbul'dan ayrıldı.
[12]
Son olarak 6 Mayıs 1921 gunu derginin 463. sayısını yayımlamı?lardı. Akif derginin 464-466. sayılarını E?ref Edip ile beraber Kastamonu'da yayımladı, 464. sayı o kadar ilgi gordu ki birkac kere basılıp Anadolu'ya ve askere da?ıtıldı. 467. sayıdan itibaren yayıma Ankara'da devam ettiler. Derginin etkisi o kadar buyuktu ki, yaydı?ı yo?un duyguların hakimiyetindeki Turk halkları etkilenmesinden korkan Rusya, gazetenin ulkeye giri?ini yasakladı.
[13]
1921'de Ankara'da
Taceddin Dergahı
'na yerle?en Mehmet Akif, Burdur milletvekili olarak meclisteki gorevine devam etmekteydi. Taceddin Dergahı'nda kaldı?ı ev
Mehmet Akif Ersoy Muzesi
olarak ziyarete acıktır.
Aynı donemde Milli E?itim Bakanı
Hamdullah Suphi Bey
'in ricası uzerine arkada?ı
Hasan Basri Bey
kendisini ulusal mar? yarı?masına katılmaya ikna etti. Konulan 500 liralık odul nedeniyle ba?langıcta katılmayı reddetti?i bu yarı?maya, o gune kadar gonderilen ?iirlerin hicbiri yeterli bulunmamı?tı ve en guzel ?iiri Mehmet Akif'in yazaca?ı kanısı mecliste hakimdi. Mehmet Akif'in yarı?maya katılmayı kabul etmesi uzerine kimi ?airler ?iirlerini yarı?madan cektiler. ?airin orduya ithaf etti?i
?stiklal Mar?ı
, 17 ?ubat gunu
Sırat-ı Mustakim
ve
Hakimiyet-i Milliye
'de yayımlandı. Hamdullah Suphi Bey tarafından mecliste okunup ayakta dinlendikten sonra 12 Mart 1921 Cumartesi gunu saat 17.45'te ulusal mar? olarak kabul edildi. Akif, odul olarak verilen 500 lirayı
Hilal-i Ahmer
bunyesinde, kadın ve cocuklara i? o?reten ve cepheye elbise diken Dar’ul Mesai vakfına ba?ı?ladı.
[14]
?stiklal Madalyası
ile odullendirilen Mehmet Akif, 1922 yılında sa?lık gerekcesi ile milletvekilli?inden istifa etti. 1923 yılının Mart ayının son gunlerinde ortadan kaybolan yakın arkada?ı Trabzon Milletvekili
Ali ?ukru
'nun Mustafa Kemal'in Muhafız Alayı Kumandanı
Topal Osman
tarafından olduruldu?unun anla?ılması uzerine kendine yeni bir yurt bulması gerekti?ini hissetti.
[15]
Kendisini, ilk kez 1914 yılında gitti?i
[16]
Mısır'a bir suredir davet eden Mısır Hıdivi
Abbas Halim Pa?a
'nın davetini kabul etti ve boylece, ilki 1923 yılı
[17]
olmak uzere kı?larını Mısır’da gecirmeye ba?ladı.
Butun ?iirlerinin toplandı?ı
Safahat
, 1924 yılında Turkiye'de basıldı. Hilafetin kaldırılmasıyla aynı gun kurulmu? olan
Diyanet ??leri Ba?kanlı?ı
ile,
Kur'an
'ın mealini hazırlamak icin 1925 yılında anla?ma imzaladı. Aslında Kur'an cevirisini yapabilecek tek ki?i olarak goruldu?unden bu ceviriye giri?mesi icin 1908'den itibaren yo?un bir ısrar vardı. Tercume i?ine kesinlikle yana?mayaca?ı anla?ılınca bir Kur'an meali yazmak hususunda guclukle razı edildi.
[18]
Birkac sene yazları ?stanbul'da, kı?ları Mısır'da geciren Mehmet Akif, annesinin olumunden sonra 1926 kı?ında Mısır'a kalıcı olarak yerle?ti. Damadı Omer Rıza, Mehmet Akif'in ?stanbul'da e?leri ve dostları nedeniyle yeteri kadar verimli calı?amadı?ı icin Mısır'a ta?ındı?ını soylemektedir. Bununla birlikte Akif'in ulkeden ayrılı?ını 1924'te
hilafetin kaldırılması
veya 1925 yılında cıkarılan
?apka Kanunu
ile acıklayanlar vardır.
[15]
Mısır'da
Kahire
yakınlarındaki Hilvan'a yerle?ti. Burada adeta inzivaya cekilerek Kur'an meali uzerinde calı?mayı surdurdu, ancak ulkede ulusal din projesinin (Turkce ezan ve ibadet) hayata gecirilme projesini o?renince kendi calı?masının bu projede kullanılmasından cekinerek
[18]
1932'de anla?mayı feshetti. Bunun uzerine Diyanet ??leri Ba?kanlı?ı, hem tercume hem yorumlama i?ini
Elmalılı Hamdi Efendi
'ye verdi. Akif, kendi yazdıklarını dostu
Yozgatlı ?hsan Efendi
'ye (
Ekmeleddin ?hsano?lu
'nun babasıdır) teslim etti ve olur de Turkiye'ye donemezse yakmasını o?utledi.
[19]
Mehmet Akif, Mısır yıllarında Kur'an yorumlamasının yanı sıra, Kahire'deki "
Camiat-ul Mısriyye
" adlı universitede
Turk dili ve edebiyatı
dersleri verdi. 1934'te cıkarılan
Soyadı Kanunu
gere?i "Ersoy" soyadını aldı.
Siroz hastalı?ına tutulunca hava de?i?ikli?inin iyi gelece?i du?uncesiyle once Lubnan'a, sonra
Antakya
'ya gitti, fakat Mısır'a iyile?ememi? olarak dondu. 17 Haziran 1936'da tedavi icin ?stanbul'a dondu. 27 Aralık 1936 tarihinde ?stanbul'da, Beyo?lu'ndaki
Mısır Apartmanı
'nda oldu. Edirnekapı Mezarlı?ı'na gomuldu. Mezarı iki yıl sonra, universiteli gencler tarafından yaptırıldı; 1960'ta yol in?aatı nedeniyle kabri
Edirnekapı ?ehitli?i
'ne nakledildi. Mezarı,
Suleyman Nazif
ve arkada?ı Ahmet Naim Bey'in mezarları arasındadır.
Mehmet Akif'e 1 Haziran 1936 tarihi itibarı ile 478 lira 20 kuru? emekli maa?ı ba?lanmı?tır. Bu maa? 1936 yılı Ekim ayından itibaren odenmeye ba?lanmı?, toplu olarak 2976 lira almı?tır. Emekli cuzdanının son sayfasında ise "600 lira borc" ibaresi yazılıdır. Bu borc du?tukten sonra ise kalan kısım ailesine verilmi? ve Mehmet Akif bundan iki ay sonra olmu?tur.
[20]
Mehmet Akif, henuz 14 ya?ındayken babasını kaybetti.
[21]
Annesi Emine ?erife Hanım ise 1926 yılında oldu ve
Uskudar
'daki
Kupluce Camii
yakınındaki mezarlı?a gomuldu.
[22]
1898 yılında,
Tophane-i Amire
Veznedarı Mehmet Emin Beyin kızı
?smet Hanım
(1878-1944) ile evlendi. Evlendikleri sırada Mehmet Akif 25, ?smet Hanım 20 ya?ındaydı. Bu evlilikten
Cemile
,
Feride
,
Suad
,
Emin
,
Tahir
adlı 5 cocukları oldu. Aslında dorduncu cocu?u olan ?brahim Naim ise 1,5 ya?ında olmu?tu.
1908 yılında do?an o?lu
Emin Akif
,
Milli Mucadele
'ye katılmak icin babasıyla birlikte Anadolu'ya gitti ve sonraki yıllarında da babasına e?lik etti. Fakat Mısır'dan dondukten sonra Turkiye'de
madde ba?ımlılı?ı
nedeniyle kotu bir hayat ya?adı ve 24 Ocak 1967 tarihinde ?stanbul'da olu bulundu.
[23]
Mehmet Akif'in 1916 yılında do?an kucuk o?lu Tahir ise tercumanlık yaparak mutevazı bir ya?am surdu ve 19 Nisan 2000 tarihinde ?stanbul'daki Esma Hatun Hastanesi'nde karaci?er ve kalp yetmezli?inden oldu.
Buyuk kızı Cemile, ara?tırmacı ve yazar
Omer Rıza Do?rul
(1893-1952) ile evlendi. Hicri 1319 (miladi 1901/1902) yılında do?an ortanca kızı Ay?e Feride ise i? adamı Muhittin Akcor'la evlendi, bu evlilikten Nihal ve Seyhan adlarında iki kızı oldu.
[24]
1906 yılında do?an kucuk kızı Suad, 1925 yılında veteriner ve ?stiklal Madalyası sahibi bir subay olan Ahmet Argon (d.1899) ile evlendi,
[25]
bu evlilikten Fatma Ferda (1926-2012)
[26]
ve Selma (d.1 Ekim 1944) adlarında iki cocu?u oldu. Anla?mazlık ya?adı?ı icin 19 Haziran 1951 tarihinde bo?andı?ı e?i Ahmet Argon, 1957 yılında kalp krizinden oldu. Suad Hanım, 1991 yılında kirasını odeyemedi?i icin Beyo?lu'ndaki evinden atılmasının istenmesi uzerine gundeme geldi ve hukumetin yardımıyla
Halkalı
'da bir eve yerle?ti. 2000 yılı Ocak ayında ?iddetli bir felc gecirdi ve tedavi gordu?u hastanede 93 ya?ında, 20 ?ubat 2000 tarihinde ya?amını yitirdi;
[27]
babasının mezarının da bulundu?u
Edirnekapı ?ehitli?i
'nde topra?a verildi.
[28]
Mehmet Akif, ?iir yazmaya Baytar Mektebinde o?renci oldu?u yıllarda ba?ladı. Yayımlanan ilk ?iiri
Kur'an'a Hitap
ba?lı?ını ta?ır. 1908'den itibaren aruz olcusu kullanarak manzum hikayeler yazdı. Hikayelerinde halkın dert ve sıkıntılarını anlattı. Balkan Sava?ı yıllarından itibaren destansı ?iirler yazmaya ba?ladı. ?lk buyuk destanı, "Canakkale ?ehitlerine" ba?lıklı ?iiridir. ?kinci buyuk destanı ise
Bursa'nın i?gali
uzerine yazdı?ı “Bulbul“ adlı ?iiridir. Ucuncu olarak da "?stiklal Mar?ı"nı yazarak ?stiklal Sava?ı'nı anlatmı?tır.
"Sanat, sanat icindir." goru?une kar?ı cıkan Mehmet Akif, dini yonu a?ırlıkta bir edebiyat tarzı benimsemi?ti. Edebiyat dili olarak
Milli Edebiyat
akımına kar?ı cıktı ve edebiyatta Batılıla?ma konusunda
Tevfik Fikret
ile ters du?tu.
Turkiye'de her yıl 12 Mart gunu resmi olarak "?stiklal Mar?ı'nın Kabulu ve Mehmet Akif Ersoy'u Anma Gunu"dur. Duzenlenen etkinlik ve torenlerle ?stiklal Mar?ı'nın kabulu kutlanır, Mehmet Akif Ersoy anılır.
[29]
Mehmet Akif Ersoy’un olumunun 75. ve
?stiklal Mar?ı
’nın kabulunun 90. yılı olması nedeniyle
2011
yılı
T.C. Ba?bakanlı?ı
tarafından
"Mehmet Akif Ersoy Yılı
" olarak ilan edildi ve yıl boyunca yapılacak calı?maların sorumlulu?u
Kultur ve Turizm Bakanlı?ına
verildi.
[30]
?stanbul Beykoz'da 2018 yılında
Mehmet Akif Ersoy ?iir Muzesi
kuruldu.
Mehmet Akif Ersoy'un ?stanbul'da ya?adı?ı ev, ?stiklal Mar?ı'nın kabulunun 100. yılı olan 2021 yılında Mehmet Akif Ersoy Hatıra Evi olarak ziyarete acıldı.
[31]
?airin
Safahat
adı altında toplanan ?iirleri, sekiz kitaptan olu?mu?tur. ?air,
?stiklal Mar?ı
'nı Safahat'a koymamı?tır. Nedenini ise ?oyle acıklar: "
Cunku ben onu milletimin kalbine gomdum.
"
- Kitap:
Safahat
(1911) - Kırk dort manzume icerir. Siyasal olaylar, mistik duygular, dunyevi gorevlerden bahsedilir.
- Kitap:
Suleymaniye Kursusunde
(1912) - Suleymaniye Camii'ne giden iki ki?inin soyle?ileri ile ba?lar, kursude Seyyah Abdurre?it ?brahim'in konu?turuldu?u uzun bir bolumle devam eder.
- Kitap:
Hakkın Sesleri
(1913) - Topluma ?slami mesajı yaymaya calı?an on manzumedir.
- Kitap:
Fatih Kursusunde
(1914) - Fatih Camii'ne giden iki ki?inin soyle?ileri ile ba?lar, vaizin uzun konu?ması ile devam eder.
- Kitap:
Hatıralar
(1917) - Akif'in gezdi?i yerdeki izlenimleri ve toplumsal felaketler kar?ısında Allah'a yakarı?ını icerir.
- Kitap:
Asım
(1924) - Hocazade ile Kose ?mam arasındaki konu?malar ?eklinde tasarlanmı? tek parca eserdir.
- Kitap:
Golgeler
(1933) - 1918-1933 arasında yazılmı? 41 adet manzumeyi icerir. Her biri, yazıldıkları donemin izlerini ta?ır.
- Kitap: Safahat
(Toplu Basım) (ilki 1943) - Yedi safahatını bir araya getirir.
^
Akif’in damadı Omer Rıza Do?rul, Mehmet Akif’in do?du?u evi ?u ?ekilde tarif ediyor: “Fatih’te Ali Emiri Efendi Soka?ı’ndan Kızta?ı’na do?ru inerek ve Sarıguzel’e do?ru ilerleyerek Sarı Nasuh Soka?ı’na vardınız mı… Akif’in do?du?u sırada bu ev yedi sekiz odalı, be? yuz ar?ın bahceli bir konak cıktı.” Mithat Cemal Kuntay da evin adresini, “Sarıguzel’de Sarı Nasuh Mahallesi, 12 numaralı ev” olarak vermektedir.
- Genel
- Ozel
- ^
"
?stiklal Mar?ı Kabul edildi
,
12 Mart 1921 TarihteBugun.org
"
"
. 16 Ocak 2019 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 26 Aralık 2015
.
- ^
Tansel, Fevziye Abdullah.
"Mehmet Akif'in Do?um Yeri Bayramic midir="
.
bayramicfm.tr.gg
. Kubbealtı Akademi Mecmuası, Yıl 6, Nisan 1977, Sayı 2. 21 Ocak 2017 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoyun Hayatı ≫ Mehmet Akif Ersoy"
. 3 Mayıs 2012 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2023
.
- ^
a
b
Mehmed Akif Ersoy,
Safahat
, Turkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2008, s. 184
- ^
a
b
Kaya, Hasan.
"Mehmet Akif Ersoy'un dini ve siyasi fikirleri"
.
tez.yok.gov.tr
. Fırat Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu yuksek lisans tezi, 2009. 29 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
"
Olumunun 71'inci yılında Mehmet Akif Ersoy
,
Zaman Gazetesi, 29.12.2007
"
. 23 Aralık 2010 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2010
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy"
. mehmetakifersoy.com. 2 Haziran 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
Karabulut, Mustafa.
"?stiklal Mar?ı ve Mehmet Akif Ersoy'un ?ahsiyetinin ?iire Yansıması"
(PDF)
.
turkoloji.cu.edu.tr
. 12 Mart ?stiklal Mar?ı’nın Kabulunu ve Mehmet Akif Ersoy’u Anma Gunu Konferansı, 12 Mart 2012, Besni Kaymakamlı?ı. 28 Ekim 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
(PDF)
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
a
b
Gozutok, ?akir.
"Mehmet Akif Ersoy ve ?ttihat ve Terakki ile ?li?kileri"
(PDF)
.
Turk Tarih Kurumu,
. ?ttihatcılar ve ?ttihatcılık Sempozyumu (25 Kasım 2014) Bildiri Kitapcı?ı Cilt III, Turk Tarih Kurumu, Ankara 2015. 28 Ekim 2016 tarihinde
kayna?ından
(PDF)
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
Koro?lu, Erol.
"Ottoman Propganda and Turkish Identity:Literature in Turkey During World War I"
.
books.google.com.tr
. Tauris Academic Studies, 2007. 11 Nisan 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
28 Ekim
2016
.
- ^
"Aysun ?ldeniz,
Milli Mucadelede Mehmet Akif
,
Bilim ve Aklın Aydınlı?ında E?itim Dergisi Yıl 7 Sayı 73 Mart 2006
"
(PDF)
. 5 Ocak 2012 tarihinde
kayna?ından
(PDF)
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2010
.
- ^
"Yrd. Doc. Dr. Saadettin Yıldız,
Milli Mucadele ve Mehmet Akif
"
. 19 Ocak 2012 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2010
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy'un Hayatı ve ?iirleri, Webhatti.com"
. 30 Aralık 2010 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2010
.
- ^
"Osman Kocıbay,
Mehmet Akif Ersoy ve Burdur
,
Kocibay.net sitesi
"
. 28 Kasım 2010 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 19 Aralık 2010
.
- ^
a
b
"Ay?e Hur,
?stanbul'da 'aziz', Ankara'da 'murteci', Mısır'da 'Hıristiyan': Mehmet Akif Ersoy
,
Radikal gazetesi, 28.12.2014
"
. 13 Nisan 2015 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
24 Nisan
2015
.
- ^
Karakaya, Erhan.
"Omer Rıza Do?rul'un Kaleminden"
.
Mehmed Akif Fikir ve San'at Vakfı
. 18 Nisan 2021 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy'a cenaze toreni bile cok gorulmu?tu"
. 13 Mart 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
a
b
"
Mehmet Akif'in Kuran'ı Tercume Meselesi
,
Tefekkur Dergisi
"
. 24 Kasım 2015 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
24 Nisan
2015
.
- ^
"Ekmeleddin Bey'e cok buyuk vazife du?uyor!"
. 6 Eylul 2017 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 6 Eylul 2017
.
- ^
"??te Mehmet Akif Ersoy'un emekli maa?ı!"
. istanbulhaber. 29 Aralık 2010. 14 Ekim 2013 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 30 Aralık 2012
.
- ^
"Selma Argon Ersoy dedesi Mehmet Akif'i anlattı"
.
www.aa.com.tr
. 23 Haziran 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
GULER, Ali.
"Mehmet Akif Ersoy'un soyu, ailesi ve do?umu-2 - Ali GULER"
.
Ulkucu Medya
. 3 Mart 2021 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Yusuf Tosun | Akif'in o?lu Emin Ersoy'un hazin olumu!."
Independent Turkce
. 24 Ocak 2020
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Ersoy, cocukları ve e?ine cok du?kundu"
.
www.turkgun.com
. 15 Mart 2020 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"TURGUTLU'DA YA?AYAN ONEML? B?R A?LE: MEHMET AK?F'?N KIZI VE DAMADI"
. 4 Nisan 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy'un Torunu Selma Argon ?le Roportaj Yaptık"
.
?zdiham Dergi
. 2 Haziran 2019. 17 Nisan 2021 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Dedemin adını kullanarak ya?amadık"
. Yeni ?afak. 4 Mart 2012. 23 Haziran 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Baba-kız yan yana - tg mobile"
.
m.turkiyegazetesi.com.tr
. 17 Eylul 2022 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
23 Haziran
2022
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy, ?stiklal Mar?ı'nın kabulunun 102. yıl donumunde anıldı"
. 12 Mart 2023 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi.
- ^
"Kultur ve Turizm Bakanlı?ı web sitesi 2001 yılı Haber ve Duyurular Sayfası, Eri?im tarihi:16.05.2011>"
. 26 Nisan 2011 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 16 Mayıs 2011
.
- ^
"Mehmet Akif Ersoy Hatıra Evi | Mısır Apartmanı"
. 21 Nisan 2021 tarihinde
kayna?ından
ar?ivlendi.
|
---|
1995-2009
|
- Adalet A?ao?lu
,
Burhan Do?ancay
,
?efika Kutluer
(1995)
- Yekta Kara
,
Cahit Kulebi
,
Arif Sa?
(1996)
- Lutfi Omer Akad
,
Hayrettin Karaca
,
Turhan Selcuk
(1997)
- ?stanbul Kultur Sanat Vakfı
,
Yıldız Kenter
,
Fikret Otyam
(1998)
- Nevzad Atlı?
,
Turgut Ozakman
,
Rengim Gokmen
(1999)
- Halil ?nalcık
,
Oktay Akbal
,
Ferruh Ba?a?a
,
Ara Guler
,
Sevda - Cenap And Muzik Vakfı
(2005)
- Turgut Cansever
,
Ya?ar Kemal
,
Alaeddin Yava?ca
(2008)
- U?ur Derman
,
Nuri Bilge Ceylan
,
Sakıp Sabancı Muzesi
(2009)
| |
---|
2010-2014
|
- Cemal Kafadar
,
Ergin ?nan
&
?stanbul Modern Sanat Muzesi
(2010)
- Semavi Eyice
,
Sezai Karakoc
,
Do?an Hızlan
,
Hasan Celebi
(2011)
- Zeugma Antik Kenti
ve
Zeugma Mozaik Muzesi
,
Selim ?leri
,
?ukru Hanio?lu
,
Ahmet Hatipo?lu
(2012)
- Fuat Sezgin
,
Daron Acemo?lu
,
?skender Pala
,
Bekir Karlı?a
,
Tarihi Kentler Birli?i
,
Ahmet Kaya
(2013)
- Hulya Kocyi?it
,
Niyazi Sayın
,
Alev Alatlı
,
Engin Akarlı
,
TDV ?slam Ansiklopedisi
(2014)
|
---|
2015-2020
|
- Munir Ozkul
,
Rasim Ozdenoren
,
Orhan Gencebay
,
Mehmet Genc
,
Huseyin Kutlu
,
Cemil Meric
(2015)
- Mustafa Kutlu
,
Kemal Karpat
,
Erol Parlak
,
?ener ?en
,
Feridun Ozgoren
,
Suheyl Unver
(2016)
- ?lber Ortaylı
,
Goksel Baktagir
,
Yavuz Turgul
,
Ali Toy
,
Selahattin Kara
,
Nurettin Topcu
(2017)
- Mehmet ?p?irli
,
Turker ?nano?lu
,
Erol Sayan
,
?zzet Keribar
,
Mehmet Akif Ersoy
(2018)
- Nuri Pakdil
,
MFO
,
Mesut Ucakan
,
Devrim Erbil
,
Fuat Ba?ar
,
Do?an Kuban
,
Ahmet Ya?ar Ocak
,
Ahmet Haluk Dursun
(2019)
- Mehmet Cebi
,
Necmeddin Okyay
,
Sadettin Okten
,
?smail Kara
,
?brahim Tenekeci
,
Dervi? Zaim
,
Ozdemir Erdo?an
(2020)
|
---|
2021-gunumuz
|
- Teoman Duralı
,
?dil Biret
,
Alev Ebuzziya
,
Cuneyt Arkın
,
Gurbuz Azak
,
Etem Calı?kan
,
?brahim Manav
,
Kemal Tahir
(2021)
- A?ık Veysel
,
Ajda Pekkan
,
Suleyman Saim Tekcan
,
Yılmaz Erdo?an
,
Ayla Algan
,
Hayrettin Karaman
,
Yavuz Bulent Bakiler
,
Varol Ya?aro?lu
,
Omur & Yunus Emre Akkor
,
Tan Sa?turk
,
Hilmi ?enalp
,
Sevan Bıcakcı
,
Gulbun Mesara
(2022)
- Suleyman Uluda?
,
Ali Birinci
,
Emel Sayın
,
?lhami Atalay
,
Hasan Aycın
,
Sami ?ekero?lu
,
Refik Anadol
,
Sinan Genim
,
Nazan Bekiro?lu
,
Attila ?lhan
,
Samiha Ayverdi
,
Barı? Manco
,
?smail Hakkı Uzuncar?ılı
,
Muhsin Ertu?rul
(2023)
|
---|