Marcus Aurelius Antoninus Augustus
(26 Nisan 121 ? 17 Mart 180), 161 - 180 yılları arası
Roma ?mparatoru
. 96 - 180 yılları arasında gorev yapan
Be? ?yi ?mparator
'dan sonuncusudur ve aynı zamanda en onemli stoacı filozoflardan biri olarak kabul edilir.
Adını ilk olarak
Asya
'da yeniden guclenmeye ba?layan
Pers ?mparatorlu?u
'na kar?ı ve
limes Germanicus
(Cermen sınırı) boyunca
Cermen
kabilelerle yaptı?ı sava?lar ve ardından
Tuna
Nehrini a?masıyla duyurur. Do?uda,
Avidius Cassius
onderli?indeki bir isyanı bastırmı?tır.
Marcus Aurelius'a ait
Kendime Du?unceler
adlı felsefi eser 170?180 arasında sava?tayken yazılmı?tır. Eser edebi bir ba?yapıt olarak gunumuzde bile hala saygı gorur ve "mukemmel vurgusu ve sonsuz narinli?i" ile ovguyu hak etmektedir.
[1]
Antoninus Pius. MS 138-161. Æ Sestertius (34mm, 26.21g,11h). Roma darphanesi. MS 140-144. Laureate ba?ı sa? / Pius sa?da duruyor, kucuk Concordia heykelci?i tutuyor, sa? ellerini kenetliyor, Faustina Senior solda duruyor, asa tutuyor; aralarında Marcus Aurelius ve Faustina Junior, bir suna?ın uzerinde ellerini kenetlemi? duruyorlar.
Asıl adı
Marcus Annius Catilius Severus
olup, evlenince
Marcus Annius Verus
adını aldı. ?mparator olunca kendisine
Marcus Aurelius Antoninus
adı verildi.
Marcus Aurelius,
Domitia Lucilla
ile
Marcus Annius Verus
'un tek o?luydu. Tek oz karde?i, kendisinden 2 ya? kucuk kız karde?i
Annia Cornificia Faustina
'dır. Annesi Domitia Lucilla Konsul mevkisindeki varlıklı bir aileden gelir. ?spanyol kokenli olan ve
praetor
olarak gorev yapan babası
Marcus Annius Verus
, Marcus Aurelius henuz uc ya?ında iken olmu?tu.
Babasının halası
Vibia Sabina
, ?mparatorice ve Roma ?mparatoru
Hadrianus
'un karısıydı.
Rupilia
Faustina (Marcus Aurelius'un babaannesi), Vibia Sabina ve
Salonina Matidia
(Roma ?mparatoru
Trajan
'ın ye?eni) uvey karde?tiler. Babasının kız karde?i
Ya?lı Faustina
, Roma ?mparatoru
Antoninus Pius
'la evli bir ?mparatoricedir.
Babasının olumunun ardından Aurelius, dedesi
Marcus Annius Verus
tarafından evlat edinildi ve annesiyle birlikte buyutuldu. 138 yılında dedesi yakla?ık 90 ya?ında oldu.
136 yılında ?mparator
Hadrianus
, halefinin kesin olarak Lucius Ceionius Commodus (yeni adıyla
L. Aelius Caesar
) oldu?unu ilan etti. Marcus coktan Hadrianus'un dikkatini cekmi?ti (Marcus'u
verissimus
("en durust"), olarak adlandıran oydu): sonradan Commodus'un kızı Ceionia Fabia ile ni?anlandı. Ni?an, her nedense, Commodus'un olumunun ardından Marcus'un Antoninus'un kızına verdi?i evlilik sozu ile bozuldu.
Bu sebeple, Hadrianus'un ilk evlatlı?ı
L. Aelius Verus
'un olumu uzerine, Hadrianus imparatorluk sıralaması icin once Antoninus'u halefi ilan etti, ardından Antoninus Marcus'u (Marcus Aelius Aurelius Verus) ve
Lucius Ceionius Commodus
olarak isim de?i?tirdi ve Lucius Aurelius Verus olarak isimlendirilen Lucius Aelius'un Marcus'dan 10 ya? kucuk o?lunu evlat edindi.
Antoninus
, bu evlat edinmenin ardından her ikisini de 25 ?ubat 138'de Marcus henuz 17 ya?ındayken halef ?mparator olarak gosterdi. 40 ya?ında ?mparator olacaktı. ?ddialara gore Commodus ve Antoninus Pius, Hadrianus tarafından genc Marcus ve Verus icin "koltuk ısıtıcı" olarak planlanmı?tı.
Antoninus
yonetimi sırasında Marcus'un hayatı Hadrianus tarafından atanan ve doneminin kultur hayatıyla oldukca ilgili olan o?retmeni
Fronto
ile olan yazı?malarından dolayı kesintisiz olarak bilinmektedir. Bu mektuplara gore Marcus zeki, ciddi fikirli ve calı?kan bir genc portresi cizer. Mektuplar aynı zamanda gelece?in imparatoru icin felsefenin artan onemini gosterir: Yunan ve Latin retorikleri uzerine bitmek bilmeyen alı?tırmalar icin sabırsızlı?ını ki sonra
Epiktetos
'un
Diatribai
("Soylemler")'inin a?ı?ı ve
Stoa Okulu
'nun onemli bir ahlakcı filozofu olacaktır. Marcus aynı zamanda Antoninus'un yanında 140, 145 ve 161 yıllarındaki konsullu?unde, kararlarda i? birli?i yaparak artan toplumsal rollerde almaya ba?ladı. 147'de Roma dı?ında proconsular
?mperium
ve ardından da imparatorluktaki ana resmi guc
Tribunicia Potestas
oldu.
145 yılında Marcus Antoninus'un kızı ve aynı zamanda ye?eni (Annia Galeria Faustina)
Genc Faustina
ile evlendi.
Marcus Aurelius' atlı heykeli
Capitol Tepesi
.
Antoninus Pius'un (7 Mart 161) olumu uzerine
Lucius Verus
'la birlikte ikili imparatorluk ko?ullarını kabul etti. (
Augusti
). Teoride yasal olarak e?it olmalarına ra?men, Verus hem daha genc hem de daha az tanınmı? olması sebebiyle pratikte ikinci sıradaydı.
[2]
Mu?terek donu?um belki de Marcus Aurelius'un surekli olarak imparatorlu?un dı?ında birileriyle sava?ta olması nedeniyle askeri deneyimlerden hareketle hayata gecirilmi?ti. ?mparatorun hem Germen hem de Pers cephesindeki birliklere aynı anda kumanda edecek yetene?i henuz olmadı?ından bir hayli otoriter bir yoneticiye ihtiyac vardı. Ancak
Jul Sezar
ve
Vespasian
orneklerinde oldu?u gibi herhangi bir komutanın yetkiyle birliklerin ba?ına gecirilmesi zamanla bu generallerin birliklerin yardımıyla yonetimi ele gecirip kendilerini diktator olarak ilan etmeleriyle sonuclanma riskine sahipti. Marcus Aurelius problemi Verus'u do?u lejyonları komutanı yaparak cozdu. Verus birliklerini onların sadakatiyle otoriter bicimde yonetecek kadar gucluydu ve aynı zamanda Marcus'u devirecek kadar durtuye de sahipti. Verus 169'da bir seferde olene kadar sadık kaldı.
Mu?terek ?mparatorluk hafiften
Roma Cumhuriyeti
doneminde bir ki?inin tum gucu elinde toplamasını engelleyen ve
Collegiality
prensibine istinaden calı?an bir politik sistemi anımsatır. Mu?terek yonetim 3. yuzyıl sonlarında
Diocletianus
'un
Tetrarchy
'yi (4'lu yonetim) ilan etmesiyle yeniden hayat buldu.
Acil olarak yonetiminin ilk yıllarında Marcus, seleflerince cıkarılan bircok kanunda ozellikle de sivil hukuktaki suistimal ve kuraldı?ılı?a kar?ı reform yaptı. Bizzat uygun olculerle, koleler, dullar ve azınlıkları kategorize etti; kan ili?kisini yeniden tanımladı. Ceza hukukundaki farklı cezalandırmalardan kaynaklanan sınıf farkını
honestiores
ve
humiliores
("daha durustler" ve "daha alcak gonulluler") olarak duzenledi.
Marcus'un yonetiminde, Hristiyanların durumu Trajan zamanında oldu?u gibi de?i?medi. Yasal olarak cezalandırılabilmelerine ra?men (gercekte) nadiren eziyet edilirdi. Orne?in 177'de
Lyon
'da bir grup
Hristiyan
idam edildi ancak eylem esasen yerel valinin inisiyatifi olarak nitelenebilir.
?mparator olması anısına
Trablus
'da yapılan Marcus Aurelius Kemeri.
Asya
'da tekrar guclenen
Part ?mparatorlu?u
, 161'de iki Roma ordusunu bozguna u?rattıktan sonra
Ermenistan
ve
Suriye
'yi i?gal etmi?ti. Marcus Aurelius, Mu?terek ?mparator Verus'u lejyonları kumanda etmesi ve tehlikeyi onlemesi icin do?uya gonderdi. Sava? 166 yılında, her ne kadar
Gaius Avidius Cassius
gibi alt kademedeki generallerin liyakati ile kazanılmı? olsa da ba?arıyla sona erdi. Sava?tan donu?te Verus
triumph
'la (bir tur onursal kar?ılama toreni) odullendirildi; gecit toreni oldukca sıra dı?ıydı cunku torende iki ?mparator vardı ve ?mparatorların o?ulları ve evlenmemi? kızlarıyla birlikte oldukca buyuk bir aile kutlamasıydı. Bu arada fırsattan istifade Marcus Aurelius'un, be? ya?ındaki o?lu
Commodus
ve uc ya?ındaki
Annius Verus
'a Sezar statusu verildi.
Sava?tan donen ordunun tum ?mparatorlu?a yaydı?ı
veba
(cicek hastalı?ı oldu?u da iddia edilir) birkac yıl boyunca etkili oldu.
MS 180 yılında
Roma ?mparatorlu?u
ve Marcus Aurelius'un fetihleri
160'ların ba?ında,
Germen
kabileler ve di?er kuzeyli halklar kuzeydeki sınır boyunca (
limes Germanicus
) ya?malarla
Tuna
nehrini gecerek
Galya
iclerine ula?mı?tı. Batı yonundeki bu yeni ?iddet dalgası, belki de uzak do?udaki kabileler yuzundendi.
Germania Superior
(yukarı Germanya eyaleti) idari bolgesi
Catti
'deki ilk i?gal 162'de puskurtuldu. Asıl buyuk i?gal, MS 19'dan beri Roma vatanda?ı olan
Bohemya
'lı
Marcomanni
kabilesinin 166'da
Lombard
'lar ve di?er Germen kabilelerle Tuna nehrini gecti?i zaman ortaya cıktı. Yine bu sıralarda
Sarmatian
'lar, Tuna ve
Tisza
nehirleri arasından saldırdı.
Do?udaki durum yuzunden cezalandırıcı bir sefer ancak 167 yılında mumkun oldu. Marcus ve Verus'un her ikisi de birliklere e?lik ettiler. Verus'un 169'da olumunden sonra Marcus, Germenlere kar?ı hayatının geri kalan buyuk bir kısmında ki?isel olarak mucadele etti. Romalılar en az iki kez ciddi olarak, Alpleri gecen
Quadi
ve Marcomanni'lerin
Oderzo
'daki
Opitergium
u ya?malaması ve Kuzey do?u ?talya'daki ana ?ehir
Aquileia
'yı ku?atmasıyla cok zor durumda kaldı. Aynı anda
Karpat Da?ları
'ndan gelen
Costoboci
'ler
Moesia
,
Makedonya
ve
Yunanistan
'ı i?gal ettiler. Uzun bir mucadeleden sonra, Marcus Aurelius i?galcileri bu topraklardan cıkarmayı ba?ardı. Bircok Germen kendiliklerinden cephedeki
Dacia
ve
Pannonia
ile Germanya ve ?talya'ya yerle?tiler. Bu yeni bir ?ey de?ildi ancak bu defa yerle?imciler Tuna nehrinin sol kıyısında Sarmatia ve Marcomannia'da (bugunku Bohemya ve Macaristan dahil) iki yeni sınır ?ehri kurulmasını talep ettiler.
?mparatorun planları
Avidius Cassius
tarafından uydurulan ve Marcus Aurelius'un hastalıktan oldu?u ?eklindeki soylenti yuzunden cıkan isyan sebebiyle engellendi. Do?u eyaletlerinden sadece
Kapadokya
ve
Bithynia
isyancıların tarafına gecmedi. Marcus Aurelius'un ya?adı?ı haberi duyulunca Cassius'un kaderi hemen cizildi ve birlikleri tarafından sadece 100 gunluk bir saltanattan sonra olduruldu.
Karısı Faustina ile Marcus Aurelius 173'e do?ru do?u eyaletlerini ziyaret ettiler. Atina'yı ziyaretinde kendisini felsefe'nin koruyucusu olarak ilan etti. Roma'daki bir triumph'in ardından takip eden yıl tekrar Tuna hududuna hareket etti. 178'deki kesin zaferin ardından, Bohemya'nın ilhak planı ba?arıyla hazırlansa da Marcus Aurelius'un 180'de hastalanmasıyla yarım kaldı.
Marcus Aurelius Sutunu
Marcus Aurelius zamanında,
Han hanedanı
kayıtları 166'da Roma'dan bir temsil heyetinin Cin'in ba?kenti
Luoyang
'da Cin ?mparatoru Huan'la
[
kaynak belirtilmeli
]
goru?tu?unu yazar. Kayıtlara gore, Romalılar
Antun
tarafından gonderildiklerini belirttiler. Belirtilen tarihe gore bu Marcus Aurelius Antoninus olabilir. Di?er taraftan, ca?da?ı Roma kayıtları Cin'le irtibat icin herhangi bir giri?imden soz etmez.
Marcus Aurelius 17 Mart 180 tarihinde Tuna Nehri yakınlarındaki ayaklanmaların son bulmaması uzerine cıktı?ı seferde halefi
Commodus
kendisine e?lik ederken Vindobona'da (gunumuzde
Viyana
)'da gecirdi?i hastalık sebebiyle hastalı?ının 7. gununde oldu. Hemen tanrıla?tırıldı ve kulleri
Roma
'ya gonderilerek
Vizigotların
?ehri ya?maladı?ı 410 yılına kadar ayakta kalan
Hadrianus
Mausoleum
'una (gunumuzde
Sant'Angelo Kalesi
) yerle?tirildi. Germen ve
Sarmatlara
kar?ı mucadelesi anısına
Roma
'da
Marcus Aurelius Sutunu
dikildi.
Marcus Aurelius 166'da
Ceasar
ve 177'de yardımcı ?mparator yaptı?ı Commodus'un halefi olmasını -farkında olunmayan bir talihsizli?e ra?men- sa?lamı?tı. Bu karar, talihli
Evlatlık ?mparatorlar
donemini sona erdirmi?ti ve Commodus sonradan tarihciler tarafından, politika ve askerlikle ilgisi olmayan, a?ırı egoist ve sinirli birisi olarak cok ele?tirilmi?tir. Bu sebep yuzunden Marcus Aurelius'un olumu
Pax Romana
'nın sonu olarak kabul edilir. Commodus'u fazla aday olmadı?ı icin ya da olumunun ardından meydana gelebilecek olası bir ic sava? korkusuyla secmi?tir.
E?i
Genc Faustine
Aurelius, 145'te
Genc Faustina
ile evlendi. 30 yıllık evlili?i boyunca Faustina 13 cocuk do?urdu. Bunlardan sadece bir o?lan ve dort kız babalarından daha uzun ya?adılar. Cocuklarının isimleri;
 |
Wikimedia Commons'ta
Marcus Aurelius
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|
|
|---|
Principatus
MO 27-MS 235
| |
|---|
Kriz
235-284
| |
|---|
Dominatus
284-395
| |
|---|
Batı Roma
395-476
| |
|---|
Bizans
395-1204
| |
|---|
?znik
1204-1261
| |
|---|
Bizans
1261-1453
| |
|---|
- E?ik
yazılanlar gaspcı ya da ortak imparatordur.
- *
Herakleios
doneminden itibaren Grekce resmi dil olmu?, bu tarihten itibaren imparatorların Latince yerine Grekce adları yazılmı?tır.
|