한국   대만   중국   일본 
Macaristan Krallı?ı (1526-1867) - Vikipedi ?ceri?e atla

Macaristan Krallı?ı (1526-1867)

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Macaristan
Magyar Kiralysag ( Macarca )
Konigreich Ungarn ( Almanca )
Regnum Hungariae ( Latince )
Macaristan Krallı?ı
1526-1867
Slogan
Regnum Mariae Patrona Hungariae [1]
"Macaristan'ın koruyucusu Meryem'in Krallı?ı"
Habsburg Macaristan Krallığı (açık mavi), Hırvatistan Krallığı (kırmızı) ile şahsi birlik içinde, her ikisi de 1572'de Habsburg Monarşisi içinde (mavi tonlarında).
Habsburg Macaristan Krallı?ı (acık mavi), Hırvatistan Krallı?ı (kırmızı) ile ?ahsi birlik icinde, her ikisi de 1572'de Habsburg Monar?isi icinde (mavi tonlarında).
Tur Crownland , Regnum Independens
Ba?kent Budin
(1526?1536, 1784?1873)
Pressburg
(1536?1783)
Yaygın dil(ler) Remi Diller:
Latince
(1784 oncesi; 1790?1844)
Almanca
(1784?1790; 1849?1867)
Macarca
(1836?1849)
Di?er konu?ulan diller:
Rumence , Slovakca , Hırvatca , Slovence , Sırpca , ?talyanca , Rutence
Resmi din
Katolik , Reform , Lutercilik , Ortodoks , Uniteryenizm , Yahudilik
Demonim Macar
Hukumet Mutlak monar?i
Apostolik Kral  
? 1526?1564 (ilk)
I. Ferdinand
? 1848?1867 (son)
Franz Joseph
Palatin  
? 1526?1530 (ilk)
Istvan Bathory
? 1847?1848 (son)
Ar?iduk Istvan
Yasama organı Kraliyet Diyeti
Tarihi donem Yeni Ca?
29 A?ustos 1526
24 ?ubat 1538
9 Eylul ? 17 Ekim 1552
1 A?ustos 1664
? Wesselenyi komplosu
1664?1671
26 Ocak 1699
1703?1711
1825-1848
15 Mart 1848
30 Mart 1867
Para birimi Forint
Onculler 		Ardıllar
Macaristan Krallı?ı (1301-1526)
Macaristan Devleti
Avusturya-Macaristan
Aziz Stephen Tacı Toprakları
Macaristan tarihi
Antik Ca?lar
Orta Ca?
Erken Modern
Gec Modern
Ca?da?

Macaristan Krallı?ı, 1526 ve 1867 yılları arasında Kutsal Roma ?mparatorlu?u 'nun dı?ında bir devlet olarak mevcuttu; [a] ancak 1804'te Avusturya ?mparatorlu?u haline gelen Habsburg Monar?isi 'nin topraklarının bir parcasıydı. 1526'daki Mohac Muharebesi sonrası ulke iki taclı kral ( I. Janos ve I. Ferdinand ) tarafından yonetilmi?tir. Ba?langıcta, Habsburg yonetimi altındaki toprakların kesinli?i tartı?malıdır cunku her iki yonetici de tum krallı?ı talep ediyorlardı. Bu istikrarsız donem, Janos Sigismund Zapolya'nın (II. Janos) ?mparator II. Maximilian'ın lehine Macaristan Kralı olarak tahttan feragat etti?i 1570 yılına kadar surmu?tur.

?lk donemlerde Habsburg Macar krallarının yonetti?i topraklar hem "Macaristan Krallı?ı" hem de "Kraliyet Macaristan" olarak kabul ediliyordu. [2] [3] [4] Kraliyet Macaristanı, Osmanlı i?galinden sonra resmi hukukun devamlılı?ının simgesiydi [5] cunku hukuki geleneklerini koruyabilmi?ti [6] ama genel olarak fiilen bir Habsburg vilayetiydi. [7] Macar soyluları, Viyana'yı, Macaristan'ın Habsburg topraklarının ozel bir birimi oldu?unu ve kendi ozel kanunlarına uygun olarak yonetilmesi gerekti?ini kabul etmeye zorlamı?lardır. [8] Ancak Macar tarih yazımı, Macar cıkarlarının ilerlemesi do?rultusunda Transilvanya'yı Orta Ca? Macaristan Krallı?ı ile do?rudan bir sureklilik icinde konumlandırmı?tır. [9]

1699'da Buyuk Turk Sava?ı'nı sona erdiren Karlofca Antla?ması hukumlerine gore Osmanlılar, Osmanlı doneminde Macaristan neredeyse tamamını terk etmi?tir. Yeni bolgeler Macaristan Krallı?ı topraklarıyla birle?tirildi ve karallı?ın yetkileri co?unlukla yalnızca ka?ıt uzerindeydi, Pressburg'daki Macaristan Diyeti toprakları yonetiyordu.

?ki buyuk Macar isyanı, 18. yuzyılın ba?larındaki Rakoczi Ba?ımsızlık Sava?ı ve 1848 Macar Devrimi idi ve yonetimin evriminde onemli de?i?imlere i?aret etmekteydi. Krallık 1867 Avusturya-Macaristan Antla?ması ile Avusturya-Macaristan olarak bilinen ikili monar?iye donu?mu?tur.

Kraliyet Macaristan (1526-1699) [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1572 civarında Macaristan Krallı?ı'nın kaptanlıkları

Kraliyet Macaristan (1526-1699), [10] ( Macarca :  Kiralyi Magyarorszag , Almanca :  Konigliches Ungarn ), Osmanlı'nın Mohac Muharebesi'nde (1526) kazandı?ı zaferin [11] ve ardından ulkenin bolunmesinin ardından Habsburgların 'ın Macaristan Kralı olarak tanındı?ı Orta Ca? Macaristan Krallı?ı'nın kısmının adıydı.

Rakip hukumdarlar I. Janos ve I. Ferdinand arasındaki gecici bolgesel bolunme, ancak 1538'de, Nagyvarad Antla?ması uyarınca, [12] Habsburgların yeni ba?kent Pressburg (Pozsony gunumuzde Bratislava ) ile ulkenin kuzey ve batı kısımlarını (Kraliyet Macaristan) ele gecirmesiyle meydana gelmi?tir. John I krallı?ın do?u kısmını ( Do?u Macar Krallı?ı olarak bilinir) guvence altına almı?tır. Habsburg hukumdarları Osmanlı sava?ları icin Macaristan'ın ekonomik gucune ihtiyac duyuyorlardı. Osmanlı sava?ları sırasında eski Macaristan Krallı?ı'nın toprakları yuzde 60 civarında kucultulmu?tur. Bu muazzam bolgesel ve demografik kayıplara ra?men, daha kucuk ve a?ır sava?lardan zarar goren Kraliyet Macaristan, 16. yuzyılın sonlarında Avusturya'nın miras kalan toprakları veya Bohemya Krallı?ı Toprakları kadar onemliydi. [13]

Bugunku Slovakya ve kuzeybatı Transtuna toprakları bu yonetimin parcalarıydı; kuzeydo?u Macaristan bolgesinin kontrolu ise genellikle Kraliyet Macaristan ile Transilvanya Prensli?i arasında el de?i?iyordu. Orta Ca? Macar krallı?ının merkezi bolgeleri 150 yıl boyunca Osmanlı ?mparatorlu?u'nun egemenli?inde kalmı?tır (bkz. Osmanlı Macaristanı ).

1570 yılında Janos Sigismund Zapolya , Speyer Antla?ması hukumleri uyarınca ?mparator II. Maximilian'ın lehine Macaristan Kralı iddiasından vaz gecmi?tir. [14]

"Kraliyet Macaristan" terimi 1699'dan sonra kullanılmaz hale geldi ve Habsburg kralları yeni geni?leyen ulkeden daha resmi bir terim olan "Macaristan Krallı?ı" kullanılmı?tır.

Habsburg kralları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kutsal Roma ?mparatorlu?u 'nun etkili bir hanedanı olan Habsburglar, Macaristan Kralı secilmi?lerdir. [15] [16] [17]

Kraliyet Macaristan, Habsburg Monar?isi 'nin bir parcası olmu? ve Viyana 'da cok az nufuza sahiptiler. [18] Habsburg kralı, Kraliyet Macaristan'ın mali, askeri ve dı? ili?kilerini do?rudan kontrol ediyor ve imparatorluk birlikleri sınırlarını koruyordu. [18] Habsburglar, palatin ofisini cok fazla guc toplamasını onlemek icin doldurmaktan kacınmı?lardır. [18] Ayrıca sozde Turk sorunu Habsburgları ve Macarları bolmu?: Viyana Osmanlılarla barı?ı korumak istiyordu; Macarlar Osmanlı'nın devrilmesini istiyordu. Macarlar konumlarının zayıflı?ını fark etti?inde, co?u Habsburg kar?ıtı olmu?tur. [18] Yabancı yonetimden, yabancı garnizonların davranı?larından ve Habsburgların Transilvanya Prensli?i'ndeki Turk hukumdarlı?ını tanımasından memnun olmadılar. Bu genellikle Osmanlı ?mparatorlu?u 'nun hukumdarlı?ı altındaydı, ancak 16. ve 17. yuzyıllarda sıklıkla ikili vasallı?a (Osmanlı Turk padi?ahları ve Habsburg Macar kralları) sahiptiler. [19] Ancak Kraliyet Macaristan'ında [18] zulme u?rayan Protestanlar , Kar?ı Reformasyon 'u Turklerden daha buyuk bir tehdit olarak goruyorlardı. Habsburg hukumdarlarının Avusturya kolu, Osmanlı sava?ları icin Macaristan'ın ekonomik gucune ihtiyac duyuyordu. Osmanlı sava?ları sırasında Macaristan Krallı?ı'nın kontrolundeki topraklar yuzde 60 civarında kuculmu?tur. Bu muazzam bolgesel ve demografik kayıplara ra?men, daha kucuk ve sava?tan buyuk zarar goren Kraliyet Macaristan'ı, 16. yuzyılın sonlarında bile Habsburg yoneticileri icin ekonomik acıdan Avusturya'nın kalıtsal toprakları veya Bohemya kraliyet toprakları kadar onemli olmaya devam etmi?tir. [20] O zamanlar I. Ferdinand'ın en buyuk gelir kayna?ı, tum ulkeleri arasında kuculen Macaristan Krallı?ıydı. [21]

Reformasyon [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kraliyet Macaristan, Orta Macar Prensli?i , Transilvanya Prensli?i ve 1683 civarında Osmanlı eyaletleri

Reform hızla yayıldı ve 17. yuzyılın ba?larında neredeyse hicbir soylu aile Katolik olarak kalmamı?tır. [22] Kraliyet Macaristan'da nufusun co?unlu?u 16. yuzyılın sonunda Lutherci olmu?tur. [7]

Ba?piskopos Peter Pazmany, Macaristan Kraliyet Katolik Kilisesi 'ni yeniden duzenlemi? ve gozda?ı yerine ikna kullanarak Protestanların Kraliyet Macaristan'daki kazanımlarını tersine ceviren bir Kar?ı Reformasyon 'a onculuk etmi?tir. [22] Reformasyon, sıklıkla Habsburg'ların tarafını tutan Katolikler [22] ile guclu bir ulusal kimlik geli?tiren ve Avusturya'nın gozunde isyancı haline gelen Protestanlar arasında surtu?melere neden olmu?tur. [22] Co?unlukla Katolik kodamanlar ile co?unlukla Protestan olan daha kucuk soylular arasındaki ucurumlar da buyumu?tur. [22]

Erken modern donemde 1848'e kadar Macaristan Krallı?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

18. yuzyıl [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Habsburg topraklarının buyumesi
Josephinische Landesaufnahme Orijinal Haritasında Macaristan Krallı?ı, 1782?1785

Habsburgların Turk toprakları uzerindeki kontrolu artmaya ba?ladıkca, I. Leopold'un bakanları onun Macaristan'ı fethedilmi? bolge olarak yonetmesi gerekti?ini savunmu?lardır. [23] 1687'de Pressburg'daki "Kraliyet Macaristan" Diyetinde ?mparator, tum yasa ve ayrıcalıklara riayet edece?ine soz vermi?tir. Bununla birlikte, Habsburg'ların kalıtsal mirası tanınmı? ve soyluların direnme hakkı kaldırılmı?tır. 1690'da Leopold, Turklerden kurtarılan toprakları yeniden da?ıtmaya ba?lamı?tır. Habsburglar tarafından sadakatsiz oldukları du?unulen Protestan soylular ve di?er tum Macarlar , yabancılara verilen mulklerini kaybettiler. Viyana dı? i?leri, savunmayı, gumruk vergilerini ve di?er i?levleri kontrol ediyordu.

Protestanlara yonelik baskı ve topraklara el konulması Macarları hayal kırıklı?ına u?ratmı? ve 1703'te bir koylu ayaklanması, Habsburg yonetimine kar?ı sekiz yıl suren bir isyanın fitilini ate?lemi?tir. 17. yuzyılın sonunda yeniden Macaristan'ın bir parcası haline gelen Transilvanya'da [24] ( Gyulafehervar'da oturan Diyet ile "Transilvanya Prensli?i" olarak adlandırılan bir eyalet olarak), insanlar bir Roma Katolik olan kodaman II. Ferenc Rakoczi 'nin altında birle?mi?lerdir. Kısa sure sonra Macaristan'ın co?u Rakoczi'yi desteklemi? ve Macar Diyeti, Habsburg'ların taht hakkının iptal edilmesi yonunde oy kullanmı?lardır. Ancak Habsburglar batıda barı? yapıp tum guclerini onlara kar?ı cevirdi?inde ?ans Macarların aleyhine donmu?tur. Sava?, 1711'de Macar Orduları Generali Kont Karolyi'nin Szatmar Antla?ması 'nı kabul etmesiyle sona ermi?tir. [25] Antla?ma, imparatorun Diyet'i Pressburg'da yeniden toplama ve isyancılar icin af cıkarma konusundaki maddeleri iceriyordu.

Leopold'un halefi Kral VI. Karl (III. Charles) (1711-1740), Szatmar Antla?ması 'ndan sonra Macaristan ile uygulanabilir bir ili?ki kurmaya ba?lamı?tır. Charles, Habsburg hukumdarının Macaristan'ı imparator olarak de?il, Macaristan anayasası ve yasalarının sınırlamalarına tabi bir kral olarak yonetece?i Pragmatik Yaptırım icin Diyet'in onayını istemi?tir. Yerine kızı Maria Theresia 'nın gecmesi durumunda Pragmatik Yaptırım'ın Habsburg ?mparatorlu?u'nu sa?lam tutaca?ını umuyordu. Diyet, Pragmatik Yaptırım'ı 1723'te onayladı ve boylece Macaristan, Habsburg hanedanı var oldu?u surece kalıtsal bir monar?i olmayı kabul etmi?tir. Ancak uygulamada Charles ve halefleri, Macaristan'ın dı? ili?kilerini, savunmasını ve maliyesini kontrol ederek, ancak soyluları onların onayı olmadan vergilendirme yetkisinden yoksun olarak neredeyse otokratik bir yonetim sergilemi?lerdir.

Charles ulkeyi merkezi bir yonetim altında orgutledi ve 1715'te kendi komutası altında, tamamen soylu olmayan halk tarafından finanse edilen ve yonetilen bir daimi ordu kurmu?tur. Bu politika, soyluların vergi muafiyetlerini ortadan kaldırmadan askerlik yukumluluklerini azaltmı?tır. Charles ayrıca Protestanlı?a gecmeyi yasaklamı?, devlet memurlarının Katolik oldu?unu beyan etmelerini zorunlu kılmı? ve Protestan o?rencilerin yurtdı?ında e?itim gormesini yasaklamı?tır.

Maria Theresa (1741-1780), Habsburg Hanedanı'nın ba?ına gecti?inde Prusyalı II. Friedrich'in kar?ı kar?ıya kaldı?ı ani bir meydan okuması olan Birinci Silezya Sava?ı ile kar?ı kar?ıya kaldı. 1741'de yeni do?an o?lunu kuca?ında tutarak Pressburg Diyeti'nin onune cıkmı? ve Macaristan'ın soylularından onu desteklemeleri icin yalvarmı?tır. Onun arkasında durmu?lar ve yonetiminin guvence altına alınmasına yardımcı olmu?lardır. Maria Theresa daha sonra Macaristan'ın kodamanlarıyla ba?larını guclendirmek icin onlemler almı?tır. Macar soylularını Viyana 'ya cekmek icin ozel okullar kurmu?tur.

Charles ve Maria Theresa yonetiminde Macaristan daha fazla ekonomik du?u? ya?amı?tır. Yuzyıllar suren Osmanlı i?gali ve sava?, Macaristan'ın nufusunu buyuk olcude azaltmı? ve ulkenin guney yarısının buyuk bir kısmı neredeyse terk edilmi? duruma gelmi?ti. Toprak sahipleri mulklerini geri kazanırken i? gucu sıkıntısı ortaya cıkmı?tır. Bu yuzden Habsburglar, Macaristan'ı Avrupa'nın her yerinden, ozellikle Slovaklar, Sırplar, Hırvatlar ve Almanlar olmak uzere cok sayıda koyluyle kolonile?tirmeye ba?lamı?lardır. Pek cok Yahudi de 18. yuzyılın sonlarına do?ru Viyana'dan ve imparatorlu?un Polonya topraklarından goc etmi?tir. Macaristan'ın nufusu 1720 ile 1787 arasında uc kattan fazla artarak 8 milyona ula?mı?tır. Ancak halkının yalnızca yuzde 39'u, co?unlukla ulkenin merkezinde ya?ayan Macarlardan olu?maktaydı.

18. yuzyılın ilk yarısında Macaristan, nufusun yuzde 90'ının istihdam edildi?i bir tarım ekonomisine sahipti. Soylular gubre kullanamadılar, yollar bozuktu, nehirler tıkalı ve ham depolama yontemleri buyuk miktarda tahıl kaybına neden olmaktaydı. Para i?lemlerinin yerini takas almı? ve kasabalarla serfler arasında cok az ticaret mevcuttu. 1760'tan sonra emek fazlası geli?mi?tir. Serf nufusu geli?mi?, toprak uzerindeki baskı artmı? ve serflerin ya?am standardı du?mu?tur. Arazi sahipleri yeni kiracılardan daha fazla talepte bulunmaya ve mevcut anla?maları ihlal etmeye ba?lamı?lardır. Buna yanıt olarak Maria Theresa, serfleri hareket ozgurluklerini yeniden sa?layarak ve angaryayı sınırlayarak korumak icin 1767 tarihli Urbaryum yayınladı. Cabalarına ve birkac donem boyunca tahıla yonelik guclu talebe ra?men durum daha da kotule?mi?tir. 1767 ile 1848 arasında bircok serf mulklerini terk etmi?tir. Co?u topraksız tarım i?cisi ortaya cıkmı?tı; endustriyel geli?me eksikli?i kasabalarda calı?ma fırsatlarının az olması anlamına geliyordu.

Aydınlanma Ca?ı 'ndan guclu bir ?ekilde etkilenen dinamik bir lider olan II. Joseph (1780-1790), tahtı annesi Maria Theresa'dan devraldı?ında Macaristan'ı icinde bulundu?u sıkıntı kar?ısında sarsılmı?tır. Josephinizm cercevesinde Joseph, imparatorlu?un kontrolunu merkezile?tirmeye ve onu aydınlanmı? bir despot olarak kararnameyle yonetmeye calı?mı?tır. Macaristan anayasası tarafından kısıtlanmamak icin Macar tac giyme yemini etmeyi reddetmi?tir. 1781-1782'de Joseph bir Ho?goru Patenti yayınlamı? ve bunu Protestanlara ve Ortodoks Hristiyanlara tum sivil hakları ve Yahudilere ibadet ozgurlu?u tanıyan bir Ho?goru Fermanı izlemi?tir. Krallı?ın resmi dili olarak Latincenin yerini Almancanın almasına karar vermi? ve koylulere mulklerini terk etme, evlenme ve cocuklarını ticarete sokma ozgurlu?u vermi?tir. Macaristan, Slavonya , Hırvatistan , Askeri Sınır ve Transilvanya, Macaristan Krallı?ı veya " Aziz Stephen Tacı Toprakları " adı verilen tek yonetim altında tek bir imparatorluk bolgesi haline gelmi?tir. Macar soyluları vergi muafiyetlerinden feragat etmeyi bir kez daha reddettiklerinde Joseph, Macar yapımı malların Avusturya'ya ithalatını yasaklamı? ve genel bir arazi vergisinin uygulanmasına hazırlanmak icin bir ara?tırma ba?latmı?tır.

Joseph'in reformları Macaristan'ın soylularını ve din adamlarını ofkelendirmi? ve ulkenin koyluleri vergilerden, zorunlu askerlikten ve malzeme taleplerinden ho?nutsuz olmaya ba?lamı?lardır. Macarlar, Joseph'in dil reformunu Alman kulturel hegemonyası olarak algılamı?lar ve kendi dillerini kullanma hakkı konusunda ısrar ederek tepki gostermi?lerdir. Sonuc olarak, Macar kucuk soyluları, Macar dili ve kulturunde bir ronesansın kıvılcımını ate?ledi ve bir ulusal dans ve kostum kultu geli?ti. Daha alt duzeydeki soylular, yarısından azı etnik Macar olan ve hatta Fransızca ve Almanca konu?an saray mensubu olan kodamanların sadakatini sorguluyorlardı. Macar ulusal uyanı?ı daha sonra Macaristan ve Transilvanya'da hem Alman hem de Macar kulturel hegemonyasının tehdit altında oldu?unu hisseden Slovak, Romen, Sırp ve Hırvat azınlıklar arasında ulusal canlanmaları tetikledi. Bu ulusal canlanmalar daha sonra 19. ve 20. yuzyıllarda imparatorlu?un nihai coku?une katkıda bulunan milliyetci hareketlere donu?tu.

Joseph, saltanatının sonlarında Turklere kar?ı imparatorlu?unu zayıflatan maliyetli ve talihsiz bir sefere onculuk etmi?tir. 28 Ocak 1790'da, olumunden uc hafta once imparator, Ho?goru Patenti, koylu reformları ve dini tarikatların kaldırılması dı?ında tum reformlarını iptal eden bir kararname yayınlamı?tır.

Joseph'in halefi II. Leopold (1790-92), Macaristan'ı Habsburg kralının yonetimi altında ayrı bir ulke olarak goren burokratik teknik ayrıntıları yeniden uygulamaya koymu?tur. 1791'de Diyet, Macaristan'ın yalnızca Macar yasalarına gore yasal olarak taclandırılan bir kral tarafından yonetilen ba?ımsız bir krallık olarak statusunu vurgulayan X Yasasını kabul etti. X Yasası daha sonra Macar reformcularının 1825'ten 1849'a kadar olan donemde devlet olma taleplerinin temeli olmu?tur. Yeni yasalar icin yine hem Habsburg kralının hem de Diyetin onayını gerekiyor ve Latince yeniden resmi dil olmu?tu. Ancak koylu reformları yururlukte kalmı? ve Protestanlar kanun onunde e?itli?i devam etmi?tir. Leopold, Mart 1792'de, Fransız Devrimi 'nin Teror Hukumdarlı?ı'na donu?mek ve Avrupa'nın kraliyet hanedanlıklarına ?ok dalgaları gondermek uzereyken olmu?tur.

19. yuzyılın ilk yarısı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Aydınlanma mutlakiyetcili?i , Leopold'un halefi II. Franz'in (1792-1835'te hukum surdu) yonetimi altında Macaristan'da sona ermi?; kendisi de?i?ime kar?ı neredeyse anormal bir isteksizlik geli?tirmi? ve Macaristan'a onlarca yıl surecek siyasi durgunlu?a yol acmı?tır. 1795'te Macar polisi, Ignac Martinovic'i ve ulkenin onde gelen du?unurlerinden birkacını, Macaristan'da radikal demokratik, e?itlikci bir siyasi sistem kurmak icin Jakoben turden bir devrim planlamaktan tutuklamı?tır. Bundan sonra Franz, bir devrimi ate?leyebilecek her turlu reform kıvılcımını sondurmeye karar vermi?tir. Komplocu oldu?u iddia edilenlerin idam edilmesi soylular arasındaki reform savunucularını susturmu? ve yakla?ık otuz yıl boyunca reform fikirleri ?iir ve felsefeyle sınırlı kalmı?tır. Devrimci fikirlerin akı?ının bir halk ayaklanmasını hızlandırabilece?inden de korkan kodamanlar, tacın bir aracı haline gelmi? ve koylulere daha fazla yuk getirme ?ansını yakalamı?lardır.

Aynı zamanda Kutsal Roma ?mparatoru ve Habsburg hanedanının di?er hanedan topraklarının hukumdarı olan II. Franz, 1804 yılında Macaristan'ın ve di?er tum hanedan topraklarının da dahil oldu?u Avusturya ?mparatorlu?u 'nu kurmu?tur. Bunu yaparak, yakla?ık uc yuz yıl once karma bir monar?i olarak i?lev goren Habsburg Monar?isi icin resmi ve kapsayıcı bir yapı olu?turmu?tur. Kendisi, 1804'ten 1835'e kadar hukum suren Avusturya'nın ilk ?mparatoru ( Kaiser von Osterreich ) I. Franz olmu?, bu nedenle daha sonra tarihteki tek Doppelkaiser (cifte imparator) secilmi?tir. [26] Kapsamlı yapının i?leyi?i ve yeni Kaiserthum'un bile?en topraklarının durumu, ilk ba?ta, 1804'ten once var olan karma monar?i altında oldu?u gibi kalmı?tır. Bu ozellikle, her zaman ayrı bir Krallık olarak kabul edilen karma monar?i altında oldu?undan i?leri kendi kurumları (Kral ve Diyet) tarafından idare edilmeye devam eden Macaristan Krallı?ı'nın statusuyle kanıtlanmı?tır. Macaristan anayasasına kompozit monar?i doneminde eklenen 1790 tarihli X. Maddede Latince "Regnum Independens" ifadesi kullanılıyordu. Dolayısıyla yeni durumda, ic yonetimde hicbir ?mparatorluk kurumu yer almıyordu. [27] [28] [29]

1855'te Macaristan Krallı?ı sakinlerinin kostumleri: etnik Romen, Macar (Magyar), Slovak ve Alman koyluler

19. yuzyılın ba?larında, Macaristan'ın tarımsal ureticilerinin amacı, yerel ticaret icin gecimlik tarım ve kucuk olcekli uretimden, daha geni? bir pazar icin nakit yaratan, buyuk olcekli uretime do?ru kaymı?tır. Karayolu ve su yolu iyile?tirmeleri ula?ım maliyetlerini du?ururken, Avusturya, Bohemya ve Moravya'daki kentle?me ve Napolyon Sava?ları icin malzeme ihtiyacı gıda maddeleri ve giyecek talebini artırmı?tır. Macaristan onemli bir tahıl ve yun ihracatcısı haline gelmi?tir. Tarım yontemleri geli?tikce yeni araziler acılmı? ve verim artmı?tır. Ancak Macaristan, bu geli?melerin getirdi?i faydalarından tamamından yararlanamadı cunku karların co?u, onları yatırım sermayesi olarak de?il, hayatlarına luks katma aracı olarak goren kodamanlara gitmekteydi. Beklentiler arttıkca, bir zamanlar luks sayılan car?af ve gumu? e?yalar artık ihtiyac haline gelmi?ti. Zengin kodamanların kazancları ve harcamaları arasında denge kurma konusunda cok az sorunu vardı, ancak sosyal statulerini kaybetmekten korkan daha az sayıda soylu, harcamalarını finanse etmek icin borca girdiler.

Napolyon'un son yenilgisi, ekonomik durgunlu?u beraberinde getirmi?tir. Tahıl fiyatları talebin du?mesiyle cokmu? ve borc, Macaristan'ın alt duzey soylularının co?unu tuza?a du?urmu?tur. Yoksulluk, bircok alt duzey soyluyu gecimlerini sa?lamak icin calı?maya zorlamı? ve o?ulları, kamu hizmeti veya profesyonel kariyer icin e?itim almak uzere e?itim kurumlarına girmi?lerdir. 1820'de Macaristan'ın ihracatının sava? zamanı seviyelerini a?masına ra?men, alt duzey soyluların du?u?u devam etmi?tir. Diploma alan daha alt seviyedeki soyluların sayısı arttıkca burokrasi ve meslekler doymu? hale gelmi? ve bir suru ho?nutsuz mezun i?siz kalmı?tır. Bu yeni entelijansiyanın uyeleri hızla Batı Avrupa'dan yayılan radikal siyasi ideolojilere a?ık olmu?lar ve Macaristan'ın siyasi sisteminde de?i?iklik yapmak icin kendilerini orgutlemi?lerdir.

Franz, ?ikayetleri duymadan Diyeti genellikle yalnızca sava? icin adam ve malzeme istemek dı?ında nadiren oturuma ca?ırırmı?tır. Ekonomik zorluklar, Franz'ın on dort yıllık bir aradan sonra nihayet Diyet'i topladı?ı 1825 yılına gelindi?inde, alt duzey soyluların ho?nutsuzlu?unu doru?a cıkmı?tır. ?ikayetler dile getirilmi? ve soyluların i?lerine daha az kraliyet mudahalesi ve Macar dilinin daha yaygın kullanılması talepleri de dahil olmak uzere acık reform ca?rıları yapılmı?tır.

Reform ca?ının ilk buyuk figuru, 1825'te Meclis'in toplanması sırasında one cıkmı?tır. Macaristan'ın en guclu ailelerinden birinden gelen kodaman Kont Istvan Szechenyi , ust mecliste o zamana kadar Macarca yapılan ilk konu?ma Diyet'i ?ok etmi? ve bir Macar sanat ve bilim akademisi kurulması yonundeki oneriyi desteklemek icin giderlerini kar?ılamak uzere bir yıllık ba?ı? sozu vererek destek vermi?tir. 1831'de ofkeli soylular, Szechenyi'nin, soyluların ayrıcalıklarının hem ahlaki acıdan savunulamaz hem de soylulara ekonomik acıdan zararlı oldu?unu savundu?u Hitel (Kredi) kitabını yakmı?lardır . Szechenyi ekonomik devrim ca?rısında bulunmu? ve yalnızca kodamanların reformları uygulayabilece?ini savunmu?tur. Szechenyi, Habsburg ?mparatorlu?u ile guclu bir ba?dan yanaydı ve zorunluluk ve serfli?in kaldırılması, toprak sahiplerinin vergilendirilmesi, kalkınmanın yabancı sermayeyle finanse edilmesi, ulusal bir bankanın kurulması ve ucretli eme?in getirilmesi ca?rısında bulunmu?tur. Budin ve Pe?te 'yi birbirine ba?layan Szechenyi Zincirli Kopru'nun in?ası gibi projelere ilham vermi?tir. Szechenyi'nin reform giri?imleri, de?i?imi destekleme e?iliminde olmayan kodamanları hedef alması ve programının hızının ho?nutsuz alt duzey soyluları cekemeyecek kadar yava? olması nedeniyle sonucta ba?arısız olmu?tur.

Macaristan'ın buyuk reform liderleri arasında en populer olanı Lajos Kossuth , daha alt duzeydeki soylulara yonelik tutkulu de?i?im ca?rıları yapmı?tır. Kossuth, Protestan kokenli, topraksız, daha az soylu bir adamın o?luydu. Pe?te'ye ta?ınmadan once babasıyla birlikte avukatlık yapmı?tı. Orada Diyet'in faaliyetleri hakkında yorumlar yayınladı ve bu da onu genc ve reform yanlısı insanlar arasında populer hale getirdi. Kossuth 1836'da vatana ihanetten hapse atıldı. 1840'ta serbest bırakıldıktan sonra liberal bir parti gazetesinin editoru olarak kısa surede un kazandı. Kossuth, yalnızca Avusturya'dan siyasi ve ekonomik ayrılmanın Macaristan'ın icinde bulundu?u kotu durumu iyile?tirece?ini savunmu?tur. Daha geni? parlamenter demokrasi, hızlı sanayile?me, genel vergilendirme, ihracat yoluyla ekonomik geni?leme ve ayrıcalıkların (kanun onunde e?itlik) ve serfli?in kaldırılması ca?rısında bulunmu?tur. Ancak Kossuth aynı zamanda retori?iyle Macaristan'ın azınlıktaki etnik gruplarının guclu ofkesini kı?kırtan bir Macar yurtseveriydi. Kossuth, Diyette muhalif azınlı?ı olu?turan liberal alt soylular arasında destek kazandı. Franz'in 1835'teki olumu ve V. Ferdinand'ın (1835-48) tahta gecmesinden sonra ba?arısı artan reformlar aradılar. 1844'te Macarcayı ulkenin ozel resmi dili haline getiren bir yasa cıkarıldı.

  • István Széchenyi, the first great figure of the reform era
    Istvan Szechenyi , reform doneminin ilk buyuk figuru
  • Revolutionary flag, 1848–49
    Devrimci bayra?ı, 1848-1849
  • Arms of Hungary, 1849
    Macaristan'ın Arması, 1849
  • Lajos Kossuth, the most popular of Hungary's great reform leaders
    Lajos Kossuth , Macaristan'ın buyuk reform gucunun en tanınanı

1848-1867 [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mor Than tarafından Mayıs 1849'da Budin Muharebesi

1848 Macar Devrimi'nden sonra imparator, Macaristan'ın anayasasını iptal etmi? ve mutlak kontrolu ele almı?tır. ?mparator Franz Joseph ulkeyi Macaristan, Transilvanya, Hırvatistan-Slavonya ve Voyvodina olmak uzere dort ayrı bolgeye ayırmı?tır. Hukumette Alman ve Bohem yoneticiler yer almı? ve Almanca, yonetim ve yuksek o?renim dili haline gelmi?tir. Macaristan'ın Macar olmayan azınlıkları, karga?a sırasında Avusturya'ya verdikleri destekten dolayı cok az ?ey alabilmi?lerdir. Bir Hırvat'ın bir Macar'a ?unları soyledi?i rivayet edilir: "Macarların ceza olarak aldı?ını biz de odul olarak aldık."

Macar kamuoyu, ulkenin Avusturya ile ili?kileri konusunda ikiye bolunmu?tur. Bazı Macarlar Avusturya'dan tamamen ayrılma umudu ta?ıyorlar; di?erleri ise Macaristan'ın anayasasına ve yasalarına saygı gostermeleri ko?uluyla Habsburg'larla uzla?ma istiyorlardı. Ferenc Deak uzla?manın ana savunucusu oldu. Deak, Nisan yasalarının yasallı?ını onayladı ve bunların de?i?tirilmesinin Macar Diyetinin onayının gerektirdi?ini savundu. Ayrıca Habsburg'ların tahttan indirilmesinin gecersiz oldu?una karar verdi. Deak, Avusturya mutlak olarak hukum surdu?u surece Macarların yasadı?ı taleplere pasif bir ?ekilde direnmekten ba?ka bir ?ey yapmaması gerekti?ini savunmu?tur.

Franz Joseph'in neo-mutlakiyetci yonetimindeki ilk catlak, 1859'da Sardunya-Piedmont ve Fransa guclerinin Solferino Muharebesi 'nde Avusturya'yı ma?lup etmesiyle ortaya cıkmı?tır. Yenilgi Franz Joseph'i, hukumetine yonelik ulusal ve toplumsal muhalefetin Viyana'dan kararnameler ile yonetilemeyecek kadar guclu oldu?una ikna etmi?tir. Yava? yava? Macaristan'a taviz verilmesinin gereklili?ini fark etmi? ve boylece Avusturya ve Macaristan bir uzla?maya do?ru ilerlemi?tir.

1866'da Prusya-Avusturya Sava?ı 'nda Prusyalılar , Avusturyalıları ma?lup ederek Habsburg ?mparatorlu?u'nun zayıflı?ını daha da ortaya cıkardılar. ?mparator ve Macar liderler arasındaki muzakereler yo?unla?tı ve sonunda Avusturya-Macaristan ?mparatorlu?u olarak da bilinen Avusturya-Macaristan ?kili Monar?isini yaratan 1867 Uzla?masıyla sonuclandı.

Nufus [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Macar istatistikci Elek Fenyes'e gore Macaristan Krallı?ı'nın etnik grupları [30] Sayı
y. 1840 		Yuzde
Macarlar ( Cingeneler dahil (75,107) [31] cunku Macarca konu?uyorlar) 4,812,759 37.36 %
Slavlar ( Slovaklar , Rutenler , Bulgarlar , Sırplar , Hırvatlar , vb. ) 4,330,165 33.62 %
Ulahlar 2,202,542 17.1 %
Almanlar ( Transilvanya Saksonları , Tuna Svabyalıları vb. ) 1,273,677 9.89 %
Yahudiler 244,035 1.89 %
Fransızca (co?unlukla Loren ve Alsas 'dan) [32] 6,150 0,05 %
Yunanlılar 5,680 0,04 %
Ermeniler 3,798 0,03 %
Arnavutlar 1,600 0,01 %
Toplam 12,880,406 100 %

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Notlar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Habsburglar Macaristan'ı yonetse de, hem imparatorluk unvanıyla hem de imparatorluk icindeki ce?itli topraklarla ?ahsi birlik icinde yonetilen ayrı bir ulke olarak kaldı (ayrıntılar icin bkz. Habsburg monar?isi ) ve imparatorlu?a ne ilhak edildi ne de dahil edildi.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Adeleye, Gabriel G. (1999). World Dictionary of Foreign Expressions . Ed. Thomas J. Sienkewicz and James T. McDonough, Jr. Wauconda, IL: Bolchazy-Carducci Publishers, Inc. 0-86516-422-3 .
  2. ^ Katalin Peter, Beloved Children: History of Aristocratic Childhood in Hungary in the Early Modern Age , Central European University Press, 2001, p. 22
  3. ^ Howell A. Lloyd, Glenn Burgess, European political thought 1450?1700: religion, law and philosophy , Yale University Press, 2007, pp. 177?189
  4. ^ Julius Bartl, Slovak History: Chronology & Lexicon , Bolchazy-Carducci Publishers, 2002, p. 60
  5. ^ Lajos Besenyei, Geza Erszegi, Maurizio Pedrazza Gorlero, De bulla aurea Andreae II regis Hungariae, 1222 , Valdonega, 1999, p. 222
  6. ^ Hajdu, Zoltan, DISCUSSION PAPERS No. 44, Carpathian Basin and the Development of the Hungarian Landscape Theory Until 1948 27 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., CENTRE FOR REGIONAL STUDIES OF HUNGARIAN ACADEMY OF SCIENCES, p. 10
  7. ^ a b Raphael Patai The Jews of Hungary: History, Culture, Psychology , Wayne State University Press, 1996, p. 153
  8. ^ Peter F. Sugar, Peter Hanak, A History of Hungary , Indiana University Press, 1994, p. 91
  9. ^ Istvan Keul, Early Modern Religious Communities in East-Central Europe: Ethnic Diversity, Denominational Plurality, and Corporative Politics in the Principality of Transylvania (1526-1691) , Brill, 2009, p. 253
  10. ^ Giambattista Vico, Statecraft: The Deeds of Antonio Carafa , Peter Lang, 2004, p. 400
  11. ^ "... the Estates of the realm have submitted themselves not only to His Majesty's, but also his heirs' power and rule for ever ..." (Section 5 of Article V of 1547).
  12. ^ Istvan Keul, Early Modern Religious Communities in East-Central Europe: Ethnic Diversity, Denominational Plurality, and Corporative Politics in the Principality of Transylvania (1526?1691) , BRILL, 2009, p. 40
  13. ^ Robert Evans, Peter Wilson (2012). The Holy Roman Empire, 1495-1806: A European Perspective . van Brill's Companions to European History (?ngilizce). 1 . BRILL. s. 263. ISBN   9789004206830 .  
  14. ^ Istvan Keul, Early Modern Religious Communities in East-Central Europe: Ethnic Diversity, Denominational Plurality, and Corporative Politics in the Principality of Transylvania (1526?1691) 2009, ss. 61-255
  15. ^ David J. Sturdy (2002). Fractured Europe, 1600?1721 . Wiley-Blackwell. s. 17. ISBN   978-0-631-20513-5 . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2009 .  
  16. ^ Peter George Wallace (2004). The long European Reformation: religion, political conflict, and the search for conformity, 1350?1750 . Palgrave Macmillan. s. 102. ISBN   978-0-333-64450-8 . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2009 .  
  17. ^ Peter N. Stearns , William Leonard Langer (2001). The Encyclopedia of world history: ancient, medieval, and modern, chronologically arranged . Houghton Mifflin . s. 309. ISBN   978-0-395-65237-4 . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2009 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  18. ^ a b c d e Library of Congress Country Studies (Eylul 1989). "A Country Study: Hungary: Royal Hungary" . Amerika Birle?ik Devletleri federal hukumeti . 9 Ocak 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2009 .  
  19. ^ Dennis P. Hupchick, Conflict and chaos in Eastern Europe , Palgrave Macmillan, 1995, p. 62
  20. ^ Robert Evans, Peter Wilson (2012). The Holy Roman Empire, 1495?1806: A European Perspective Volume 1 van Brill's Companions to European History . Brill. s. 263. ISBN   978-9004206830 .  
  21. ^ Dr. Istvan Kenyeres: The Financial Administrative Reforms and Revenues of Ferdinand I in Hungary, English summary at p- 92 Link1: [1] 6 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Link2: [2]
  22. ^ a b c d e Library of Congress Country Studies (Eylul 1989). "A Country Study: Hungary: Partition of Hungary" . Amerika Birle?ik Devletleri federal hukumeti . 7 Temmuz 2020 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Nisan 2009 .  
  23. ^ De Puy, Henry Walter (1858). "IV: Kossuth the Reformer" . The History of Hungary and the Late Hungarian War: Kossuth and His Generals (?ngilizce) (First bas.). Phinney. ss. 152-153 . Eri?im tarihi: 14 Mart 2022 . The language of the Austrian ministers daily assumed a far more imperative tone. They declared ominously that they were "preparing an official document, in which they would so fully clear up their relation to Hungary, as to enable their Diet to form a correct view on the subject."  
  24. ^ "Transylvania - Location & History" . britannica.com . 20 Nisan 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 19 Mart 2018 .  
  25. ^ Richard C. Frucht, Eastern Europe: an introduction to the people, lands, and culture / edited by Richard Frucht, Volume 1, ABC-CLIO, 2005, p. 348 [3]
  26. ^ Posse, Otto, ed. (1909?13). "Bey der Niederlegung der kaiserlichen Reichs-Regierung. Dekret vom 6. August 1806". Die Siegel der deutschen Kaiser und Konige von 751 bis 1806 (in German). Band 5, Beilage 3. p 256ff
  27. ^ " From the perspective of the Court since 1723, regnum Hungariae had been a hereditary province of the dynasty’s three main branches on both lines. From the perspective of the orszag, Hungary was regnum independens, a separate Land as Article X of 1790 stipulated …….. In 1804 Emperor Franz assumed the title of Emperor of Austria for all the Erblande of the dynasty and for the other Lands, including Hungary. Thus Hungary formally became part of the Empire of Austria. The Court reassured the diet, however, that the assumption of the monarch’s new title did not in any sense affect the laws and the constitution of Hungary" Laszlo, Peter (2011), Hungary's Long Nineteenth Century: Constitutional and Democratic Traditions , Koninklijke Brill NV, Leiden, the Netherlands, s. 6  
  28. ^ "Vor dem Jahr 1848 is das Kaisertum Osterreich verfassungsrechtlich als ein monarchischer Einheitsstaat auf differenziert foderalistischer Grundlage zu sehen, wobei die besondere Stelung Ungarns im Rahmen dieses Gesamtstaates stets offenkundig war. Eine weitere Differenzierung der foderalistischen Grundlage erfolgte ab 1815 durch die Zugehorigkeit eines teiles des Kaisertums zum Deutschen Bund." Zeilner, Franz (2008), Verfassung, Verfassungsrecht und Lehre des Offentlichen Rechts in Osterreich bis 1848: Eine Darstellung der materiellen und formellen Verfassungssituation und der Lehre des offentlichen Rechts , Lang, Frankfurt am Main, s. 45  
  29. ^ Jozsef Zachar, Austerlitz, 1805. december 2. A harom csaszar csataja ? magyar szemmel 22 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., In: Eszmek, forradalmak, haboruk. Vadasz Sandor 80 eves, ELTE, Budapest, 2010 s. 557
  30. ^ (in Hungarian) Elek Fenyes , Magyarorszag' statistikaja , Pest : Trattner-Kerolyi Tulajdona, 1842 ( page 33 15 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .).
  31. ^ (in Hungarian) Elek Fenyes, Magyarorszag' statistikaja , Pest : Trattner-Kerolyi Tulajdona, 1842 ( page 34 4 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .).
  32. ^ (in French) Louis-Emile Hecht, Les colonies lorraines et alsaciennes en Hongrie 21 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . , Nancy : Berger-Levrault et Cie, 1879.

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Macaristan_Krallı?ı_(1526-1867)&oldid=32455280 " sayfasından alınmı?tır