Ludwig von Mises
|
---|
|
Do?umu
| Ludwig Heinrich Edler von Mises
29 Eylul 1881
(
1881-09-29
)
Lemberg
,
Galicya ve Lodomerya Krallı?ı
,
Avusturya-Macaristan ?mparatorlu?u
|
---|
Olumu
| 10 Ekim 1973 (92 ya?ında)
New York
,
ABD
|
---|
Evlilik
| Margit von Mises
|
---|
Alma mater
| Viyana Universitesi
|
---|
Ca?ı
| 20. yuzyıl felsefesi
(
Avusturya Okulu
)
|
---|
Bolgesi
| Batı felsefesi
|
---|
Okulu
| Avusturya Okulu
|
---|
Kurumu
| |
---|
Doktora
danı?manı
| Eugen von Boehm-Bawerk
|
---|
?lgi alanları
| ?ktisat
,
politik iktisat
,
bilim felsefesi
,
epistemoloji
,
metodoloji
,
rasyonalizm
,
mantık
,
klasik liberalizm
,
sa? liberteryenizm
|
---|
Onemli fikirleri
| Avusturya i? dongusu teorisi, Katallaktik, Ekonomik hesaplama problemi, Metodolojik ikilik, Praksiyoloji,
Miktar teorisi
|
---|
|
- Hayek
,
Rothbard
,
Kirzner
,
Hoppe
,
Schumpeter
,
Friedman
,
Buchanan
,
Robbins
,
Hulsmann
,
Allais
,
Lange
,
Simons
,
Hicks
,
Lachmann
,
Hutt
,
Rand
,
Rockwell
,
Hazlitt
,
Salerno
,
Reisman
,
Bauer
,
Paul
,
Anderson
,
Smith
,
Raico
|
?mzası
| |
---|
Ludwig Heinrich Edler von Mises
(29 Eylul 1881 - 10 Ekim 1973) Avusturyalı-Amerikalı
[1]
Avusturya Okulu
ekonomisti,
tarihci
,
mantıkcı
ve
sosyolog
. Mises,
klasik liberalizmin
toplumsal katkıları ve
tuketicilerin
gucu uzerine kapsamlı yazılar yazdı ve dersler verdi. En cok
komunizm
ve
kapitalizmi
kar?ıla?tıran praksiyoloji calı?malarıyla tanınır.
Mises, 1940 yılında Avusturya'dan
Amerika Birle?ik Devletleri
'ne goc etmi?tir.
[2]
20. yuzyılın ortalarından bu yana,
liberteryen
hareketler Mises'in yazılarından guclu bir ?ekilde etkilenmi?tir. Mises'in o?rencisi
Friedrich Hayek
, Mises'i sava? sonrası donemde
klasik liberalizmin
yeniden canlanmasındaki en onemli figurlerden biri olarak gormu?tur. Hayek'in "
The Transmission of the Ideals of Freedom
" (Ozgurluk ?deallerinin Aktarımı) adlı calı?ması, Mises'in 20. yuzyıl liberteryen hareketindeki etkisine buyuk bir ovgu niteli?indedir.
[3]
Mises'in Ozel Semineri onde gelen bir iktisatcı grubuydu.
[4]
Aralarında Friedrich Hayek ve
Oskar Morgenstern
'in bulundu?u bircok o?rencisi Avusturya'dan Amerika Birle?ik Devletleri ve ?ngiltere'ye goc etmi?tir. Mises'in Avusturya'da yakla?ık yetmi?e yakın o?rencisi oldu?u belirtilmektedir.
[5]
Ludwig von Mises,
Avusturya-Macaristan
'ın
Galicya
bolgesindeki
Lemberg
?ehrinde
Yahudi
bir ailenin cocu?u olarak dunyaya geldi. Babası Arthur Edler von Mises'in ailesi 19. yuzyılda Avusturya'da soylular sınıfına yukselmi? (Edler, topraksız soylu bir aileye i?aret eder) ve demiryollarının finansmanı ve in?asıyla u?ra?mı?lardı. Annesi Adele (kızlık soyadı Landau), Avusturya Parlamentosu'nda Liberal Parti milletvekili olan Joachim Landau'nun ye?eniydi.
[6]
Arthur von Mises,
Czernowitz
demiryolu ?irketinde in?aat muhendisi olarak Lemberg'de gorev yapıyordu.
Mises 12 ya?ına geldi?inde akıcı bir ?ekilde Almanca, Rusca, Lehce ve Fransızca konu?uyor, Latince okuyor ve Ukraynaca anlayabiliyordu.
[7]
Mises'in bir matematikci,
Viyana Cevresi
uyesi ve olasılık teorisyeni olan
Richard von Mises
adında kucuk bir erkek karde?i vardı.
[8]
Ludwig ve Richard henuz cocukken aileleri Viyana'ya geri ta?ındı.
Mises, 1900 yılında
Viyana Universitesine
devam etti
[9]
ve
Carl Menger
'in calı?malarından etkilendi. Mises'in babası 1903 yılında oldu. Uc yıl sonra, Mises 1906 yılında hukuk fakultesinden doktorasını aldı.
[10]
Mises, 1913'ten 1938'e kadar universitede profesorluk yapmı? ve bu sure zarfında
Friedrich Hayek
'e danı?manlık yapmı?tır.
[1]
Mises, 1904-1914 yılları arasında Avusturyalı iktisatcı
Eugen von Boehm-Bawerk
tarafından verilen derslere katıldı.
[11]
?ubat 1906'da mezun oldu (
Juris Doctor
) ve Avusturya'nın mali idaresinde devlet memuru olarak kariyerine ba?ladı.
Birkac ay sonra Viyana'da bir hukuk burosunda stajyerlik yapmak uzere ayrıldı. Bu sure zarfında Mises ekonomi dersleri vermeye ba?ladı ve 1909 yılının ba?larında Avusturya Ticaret ve Sanayi Odası'na katılarak 1934 yılında Avusturya'dan ayrılana kadar Avusturya hukumetine ekonomi danı?manı olarak hizmet verdi.
[12]
I. Dunya Sava?ı sırasında Mises,
Avusturya-Macaristan
topcu birli?inde cephe subayı ve Sava? Bakanlı?ı'nda ekonomi danı?manı olarak gorev yaptı.
[13]
Mises, Avusturya Ticaret Odası'nın ba? ekonomistiydi ve
Avusturya ?ansolyesi
Engelbert Dollfuß
'un ekonomi danı?manıydı.
[14]
Daha sonra Mises,
Hristiyan demokrat
politikacı ve Avusturya tahtının (Buyuk Sava?'ın ardından 1918'de yasal olarak la?vedilmi?ti) sahibi
Otto von Habsburg
'un ekonomi danı?manlı?ını yaptı.
[15]
Mises, 1934 yılında Avusturya'dan ayrılarak ?svicre'nin Cenevre kentine gitti ve 1940 yılına kadar burada
Uluslararası Calı?malar Lisansustu Enstitusu
'nde profesorluk yaptı. ?svicre'deyken Mises, eski bir aktris ve Ferdinand Sereny'nin dul e?i olan Margit Herzfeld Sereny ile evlendi.
1940 yılında Mises ve e?i, Nazi Almanyası'nın Avrupa'daki ilerleyi?inden kacarak Avusturya'dan Amerika Birle?ik Devletleri'nin
New York
?ehrine goc etti.
[1]
[6]
Rockefeller Vakfı
'nın bursuyla Amerika Birle?ik Devletleri'ne gelmi?ti. Amerika Birle?ik Devletleri'ne kacan di?er bircok klasik liberal akademisyen gibi, Amerikan universitelerinde bir pozisyon elde etmek icin William Volker Fonu'ndan destek aldı.
[16]
Mises,
New York Universitesinde
misafir profesor oldu ve 1945'ten 1969'da emekli olana kadar bu gorevi surdurdu, ancak universite tarafından maa?a ba?lanmadı.
[10]
New York Universitesi Mutevelli Heyeti uyesi olan i?adamı ve
liberteryen
yorumcu Lawrence Fertig, Mises'i ve calı?malarını finanse etmi?tir.
[17]
[18]
Bu donemin bir kısmında Mises, New York Universitesi o?retim uyesi ve Avusturya surgunu
Richard von Coudenhove-Kalergi
tarafından yonetilen Pan-Europa hareketi icin
para birimi
meselelerini inceledi.
[19]
Mises, 1947 yılında Mont Pelerin Cemiyeti'nin kurucu uyelerinden biri oldu. Mises, 1962 yılında Washington'daki Avusturya Buyukelcili?i'nde politik ekonomi
[6]
dalında Avusturya Bilim ve Sanat Ni?anı'nı almı?tır.
[20]
Mises, 87 ya?ında o?retmenlikten emekli oldu
[21]
ve 92 ya?ında New York'ta oldu. Hartsdale, New York'taki Ferncliff Mezarlı?ı'nda gomuludur. Grove ?ehir Koleji, 20.000 sayfalık Mises belgeleri ve yayınlanmamı? eser ar?ivine ev sahipli?i yapmaktadır.
[22]
Mises'in ki?isel kutuphanesi, vasiyeti uzerine Hillsdale Kolejine verilmi?tir.
[23]
[24]
Bir zamanlar Mises, yazar
Ayn Rand
'ın calı?malarını ovmu? ve Rand da genellikle Mises'in calı?malarına olumlu bakmı?tır ancak ikilinin, orne?in kapitalizmin ahlaki temeli konusunda guclu anla?mazlıkları olan de?i?ken bir ili?kisi olmu?tur.
[25]
Mises,
klasik liberalizm
adına kapsamlı yazılar yazdı ve dersler verdi.
[26]
Mises, buyuk eseri
?nsan Eylemi
'nde praksiyolojiyi sosyal bilimlerin genel kavramsal temeli olarak benimsemi? ve iktisada metodolojik yakla?ımını ortaya koymu?tur.
Mises ekonomik mudahalesizlikten yanaydı
[27]
ve bir
anti-emperyalistti
.
[28]
I. Dunya Sava?ı
'nı insanlık tarihinde bir donum noktası olarak nitelendirdi ve ?oyle yazdı: "Sava? her zamankinden daha korkutucu ve yıkıcı hale geldi cunku artık serbest ekonominin yarattı?ı son derece geli?mi? tekni?in tum araclarıyla yurutuluyor.
Burjuva
uygarlı?ı zenginlik yaratmak icin demiryolları ve elektrik santralleri in?a etmi?, patlayıcılar ve ucaklar icat etmi?tir.
Emperyalizm
, barı? araclarını yıkımın hizmetine sunmu?tur. Modern araclarla insanlı?ı tek bir darbede yok etmek cok kolay olurdu."
[29]
Mises, 1920'de yazdı?ı bir makalede Ekonomik Hesaplama Problemi'ni
planlı ekonomilere
ve fiyat mekanizmasının reddine dayanan sosyalizmlerin bir ele?tirisi olarak ortaya koymu?tur.
[30]
"
Sosyalist Toplumda Ekonomik Hesaplama
" ba?lıklı ilk makalesinde Mises, kapitalizmde fiyat sisteminin do?asını tanımlamakta ve bireysel oznel de?erlerin toplumda kaynakların
rasyonel
tahsisi icin gerekli nesnel bilgiye nasıl donu?turuldu?unu anlatmaktadır.
[30]
Mises, sosyalist ekonomilerdeki fiyatlandırma sistemlerinin zorunlu olarak eksik oldu?unu, cunku bir kamu kurulu?unun tum
uretim araclarına
sahip olması durumunda,
sermaye malları
icin rasyonel fiyatlar elde edilemeyece?ini, cunku bunların nihai malların aksine "de?i?im nesnesi" de?il, yalnızca malların ic transferi oldu?unu savunmu?tur. Bu nedenle, fiyatlandırılmamı?lardır ve dolayısıyla sistem zorunlu olarak irrasyonel olacaktır cunku merkezi planlamacılar mevcut kaynakları nasıl verimli bir ?ekilde tahsis edeceklerini bilemeyeceklerdir.
[30]
"Sosyalist bir toplumda rasyonel ekonomik faaliyetin mumkun olmadı?ını" yazmı?tır.
[30]
Mises, sosyalizm ele?tirisini 1922 tarihli “
Socialism
” (Sosyalizm) adlı kitabında daha da geli?tirmi?tir: “
Ekonomik ve Sosyolojik Bir Analiz
” adlı kitabında, piyasa fiyat sisteminin praksiyolojinin bir ifadesi oldu?unu ve herhangi bir burokrasi bicimi tarafından taklit edilemeyece?ini savunmu?tur.
Mises, 1956 tarihli “
Anti-Kapitalist Zihniyet
” adlı kitabında Amerikan sosyalizmini incelemi? ve serbest piyasaya yonelik entelektuel muhalefeti ele almı?tır. Mises, bu entelektuellerin, buyuk i?letmelerin geli?mesi icin gerekli oldu?unu savundu?u kitlesel taleple ba?a cıkma gereklili?ine kar?ı cok kuskun olduklarını ileri surdu.
[1]
Mises'in Avrupa'daki dostları ve o?rencileri arasında
Wilhelm Ropke
ve Alfred Muller-Armack (Almanya Ba?bakanı
Ludwig Erhard
'ın danı?manları), Jacques Rueff (
Charles de Gaulle
'un para danı?manı),
Gottfried Haberler
(daha sonra
Harvard
'da profesor),
Lionel, Lord Robbins
(Londra Ekonomi Okulundan), ?talya Cumhurba?kanı
Luigi Einaudi
ve 2007 Nobel Ekonomi Bilimleri Anma Odulu sahibi
Leonid Hurwicz
yer almaktadır.
[31]
Ekonomist ve siyaset teorisyeni Friedrich Hayek, Mises'i ilk kez Avusturya'nın Birinci Dunya Sava?ı sonrası borclarıyla ilgilenen bir devlet dairesinde onun yardımcısı olarak calı?ırken tanıdı. 1956'da bir partide Mises'e kadeh kaldırırken Hayek ?oyle demi?ti: "Onu tanıdı?ım en iyi e?itimli ve bilgili adamlardan biri olarak tanıdım".
[15]
Mises'in Viyana'daki seminerleri, oradaki yerle?ik iktisatcılar arasında canlı tartı?maları te?vik etti. Toplantılar, Viyana'dan gecmekte olan di?er onemli ekonomistler tarafından da ziyaret edildi.
New York Universitesindeki seminerinde ve evindeki gayri resmi toplantılarda Mises, Avrupa'daki ununu duymu? olan universite ve lise o?rencilerinin ilgisini cekti. Notlardan ozenle hazırlanmı? dersler verirken dinlediler.
[32]
[33]
New York'ta yirmi yıl boyunca verdi?i gayri resmi seminere katılanlar arasında
Israel Kirzner
, Hans Sennholz, Ralph Raico, Leonard Liggio,
George Reisman
ve
Murray Rothbard
bulunmaktadır.
[34]
Mises'in calı?maları Benjamin Anderson, Leonard Read,
Henry Hazlitt
, Max Eastman, hukukcu Sylvester J. Petro ve romancı
Ayn Rand
gibi di?er Amerikalıları da etkilemi?tir.
Ludwig Von Mises'in ekonomik calı?malarının bir sonucu olarak
Mises Enstitusu
, 1982 yılında Lew Rockwell,
Burton Blumert
ve
Murray Rothbard
tarafından
Cato Enstitusu
ile Cato Enstitusu'nun kurucularından biri olan Rothbard arasındaki ayrılı?ın ardından kurulmu?tur. Kurulu?u, Ron Paul tarafından finanse edilmi?tir.
Mises Enstitusu, Ludwig Von Mises, Murray Rothbard,
Hans-Hermann Hoppe
ve di?er onde gelen ekonomistler tarafından yazılmı? binlerce ucretsiz kitabı e-kitap ve sesli kitap formatında sunmaktadır.
[35]
Ayrıca, Mises Enstitusu bir yuksek lisans programı da sunmaktadır.
Mises'in argumanları hakkındaki tartı?malar
[
de?i?tir
|
kayna?ı de?i?tir
]
?ktisat tarihcisi Bruce Caldwell, 20. yuzyılın ortalarında
pozitivizm
ve
Keynescili?in
yukseli?iyle birlikte Mises'in bircok ki?i tarafından "arketipik 'bilimsel olmayan' iktisatcı" olarak gorulmeye ba?landı?ını yazmı?tır.
[36]
The Economist
dergisi, 1957 yılında “
The Anti-Capitalistic Mentality
”(Anti-Kapitalist Zihniyet) adlı kitabı hakkında yaptı?ı bir de?erlendirmede Mises hakkında ?unları soylemi?tir: "Profesor von Mises'in muhte?em bir analitik zekası ve ozgurluk icin takdire ?ayan bir tutkusu var; ancak
insan do?asının
bir o?rencisi olarak sıfırdan daha kotu ve bir tartı?macı olarak Hyde Park standardında".
[37]
Muhafazakar yorumcu
Whittaker Chambers
,
National Review
'da bu kitap hakkında benzer ?ekilde olumsuz bir ele?tiri yayınladı ve Mises'in anti-kapitalist duyguların "kıskanclıktan" kaynaklandı?ı yonundeki tezinin "hicbir ?ey bilmeyen muhafazakarlı?ın" en "hicbir ?ey bilmeyen" orne?ini olu?turdu?unu belirtti.
[38]
Akademisyen Scott Scheall, iktisatcı Terence Hutchison'ı, Hutchison'ın 1938 tarihli
The Significance and Basic Postulates of Economic Theory
kitabından ba?layarak ve 1981 tarihli
The Politics and Philosophy of Economics
kitabı gibi daha sonraki yayınlarında "Mises'in apriorizminin en ısrarlı ele?tirmeni" olarak adlandırmı?tır:
[39]
Marksistler
, Keynesyenler ve Avusturyalılar.
[39]
Scheall, Friedrich Hayek'in de hayatının ilerleyen donemlerinde (Mises oldukten sonra) Mises'in
apriorizmine
ili?kin cekincelerini dile getirdi?ini belirtmi?tir. 1978'de yapılan bir roportajda Hayek, "[Mises'in] argumanlarındaki ... neredeyse on sekizinci yuzyıl rasyonalizmini asla kabul edemeyece?ini" soylemi?tir.
[39]
Hayek 1978 yılında verdi?i bir roportajda Mises'in
Sosyalizm
kitabı hakkında ?unları soylemi?tir:
?lk ba?ta hepimiz onun korkunc derecede abartılı ve hatta saldırgan bir uslup kullandı?ını du?unduk. Gordu?unuz gibi, hepimizin en derin duygularını incitti, ancak yava? yava? bizi kazandı, ancak uzun bir sure boyunca - sonuclarında genellikle haklı oldu?unu o?rendim, ancak argumanından tamamen memnun de?ildim.
[40]
Ekonomist
Milton Friedman
, Mises'in du?uncelerinde esnek olmadı?ını du?unmu?, ancak Mises'in zorlu ya?amının ve akademi tarafından kabul gormemesinin muhtemel suclular oldu?unu eklemi?tir:
Gelir da?ılımını ve
artan oranlı
gelir vergilerinin
olup olmaması gerekti?ini tartı?ıyorduk. Oradaki bazı insanlar bunun icin bir gerekce olabilece?i goru?unu dile getiriyorlardı. Aynı derecede anlamlı olan bir ba?ka olay: Fritz Machlup, Mises'in o?rencisi ve en sadık muritlerinden biriydi. Mont Pelerin toplantılarından birinde Machlup, sanırım
altın standardı
fikrini sorguladı?ı bir konu?ma yaptı; dalgalı doviz kurları lehine cıktı. Mises o kadar kızmı?tı ki Machlup ile uc yıl boyunca konu?madı. Bazı insanların gelip onları tekrar bir araya getirmesi gerekiyordu. Bunu anlamak zor, Mises gibi insanların hayatları boyunca nasıl zulum gorduklerini goz onunde bulundurarak bunu biraz anlayabilirsiniz.
[41]
Mises'in o?rencisi olan iktisatcı
Murray Rothbard
, onun uzla?maz oldu?unu kabul etmekle birlikte, yıpratıcı oldu?u yonundeki haberlere kar?ı cıkmaktadır. Kendi ifadesiyle, Mises "inanılmaz derecede tatlı, surekli olarak o?rencilere yapacakları ara?tırma projeleri bulan, hic ?a?mayan bir nezakete sahip ve zamanının ekonomi kurumunun ellerinde u?radı?ı ayrımcılık konusunda asla acı cekmeyen" biriydi.
[42]
Mises oldukten sonra dul e?i Margit, Benjamin Anderson hakkında yazdı?ı bir pasajdan alıntı yaptı. Bunun Mises'in kendi ki?ili?ini en iyi ?ekilde tanımladı?ını soyledi:
En onemli ozellikleri de?i?mez durustlu?u ve tereddutsuz samimiyetiydi. Asla pes etmedi. Do?ru oldu?unu du?undu?u ?eyleri her zaman ozgurce ifade etmi?tir. Populer ama sorumsuz politikalara yonelik ele?tirilerini bastırmaya ya da sadece yumu?atmaya hazır olsaydı, kendisine en etkili mevki ve makamlar teklif edilirdi. Ama asla taviz vermedi.
[43]
Marksistler,
Herbert Marcuse
ve
Perry Anderson
ile Alman yazar Claus-Dieter Krohn, Mises'i 1927 tarihli
Liberalizm
adlı kitabında
?talyan fa?izmini
, ozellikle de
solcu
unsurları bastırmasını onaylayarak yazmakla sucladılar.
[44]
2009 yılında ekonomist J. Bradford DeLong ve sosyolog Richard Seymour bu suclamayı tekrarlamı?tır.
[45]
Mises, 1927 tarihli
Liberalizm
kitabında ?oyle yazmı?tır:
[46]
Fa?izmin ve diktatorluk kurmayı amaclayan benzer hareketlerin iyi niyetli oldukları ve mudahalelerinin ?imdilik Avrupa medeniyetini kurtardı?ı inkar edilemez. Fa?izmin bu ?ekilde kendisi icin kazandı?ı erdem tarihte ebediyen ya?ayacaktır. Ancak politikası ?u an icin kurtulu? getirmi? olsa da, surekli ba?arı vaat edecek turden de?ildir. Fa?izm acil bir gecici durumdu. Bunu daha fazlası olarak gormek olumcul bir hata olur.
Mises biyografi yazarı Jorg Guido Hulsmann, Mises'in fa?izmi destekledi?ini one suren ele?tirmenlerin "sacma" oldu?unu soyluyor ve alıntının tamamının fa?izmi tehlikeli olarak tanımladı?ını belirtiyor. Mises'in, Rusya'da Bol?eviklerin ve Almanya'da yukselen komunistlerin ornekledi?i gibi, yukselmekte olan komunizme ve sosyalizme kar?ı "acil bir gecici durumdan" daha fazlası oldu?unu du?unmenin "olumcul bir hata" oldu?unu soyledi?ini belirtiyor.
[6]
Hulsmann Mises'te yazıyor: Liberalizmin Son ?ovalyesi'nde Mises'in Anavatan Cephesi partisinin kart sahibi bir uyesi oldu?unu ve bunun "muhtemelen kamu ve yarı kamu kurulu?larının tum calı?anları icin zorunlu" oldu?unu yazmaktadır.
[47]
Mises, 1927 tarihli
Liberalizm
kitabında fa?izm hakkında da yazmı?tır:
[46]
Kaba kuvvetle bastırma her zaman aklın daha iyi silahlarını kullanmadaki yetersizli?in itirafıdır - daha iyi cunku sadece onlar nihai ba?arı vaadinde bulunur. Fa?izmin muzdarip oldu?u ve nihayetinde coku?une neden olacak temel hata budur. Fa?izmin bazı ulkelerde kazandı?ı zafer, mulkiyet sorunu uzerine verilen uzun mucadeleler dizisinin yalnızca bir bolumudur. Bir sonraki bolum Komunizmin zaferi olacak. Ancak mucadelenin nihai sonucunu silahlar de?il, fikirler belirleyecektir. ?nsanları sava?an gruplar halinde gruplandıran, silahları onların eline veren ve silahların kime kar?ı ve kimin icin kullanılaca?ını belirleyen fikirlerdir. Son tahlilde teraziyi ceviren silahlar de?il, yalnızca onlardır. Fa?izmin ic politikası icin cok fazla. Uluslararası ili?kilerde guc kullanma ilkesine dayanan dı? politikasının, tum modern uygarlı?ı yok etmesi gereken sonu gelmez bir dizi sava?a yol acmaktan geri kalmayaca?ı daha fazla tartı?mayı gerektirmez. Mevcut ekonomik kalkınma duzeyimizi korumak ve daha da yukseltmek icin uluslar arasında barı? sa?lanmalıdır. Ancak yonetildikleri ideolojinin temel ilkesi, kendi ulusunun uluslar toplulu?undaki yerini sadece guc kullanarak koruyabilece?i inancı ise, barı? icinde bir arada ya?ayamazlar.
Nazizmle
ilgili olarak Mises, 1944 tarihli “
Omnipotent Government
” (Her ?eye Gucu Yeten Hukumet) adlı kitabında
Muttefiklere
"Nazizmi ezmeleri" ve "Nazi iktidarı tamamen kırılana kadar umutsuzca mucadele etmeleri" ca?rısında bulunmu?tur.
[48]
- The Theory of Money and Credit
(Para ve Kredi Teorisi) (1912)
Bu kitabında Mises, ?ngiliz klasik ekonomisinde
David Ricardo
ile ba?lamı? olan mikro-makro catalla?masını kapatmı?, ekonominin bireysel insan davranı?ıyla adım adım analizine dayanan bir bilim oldu?unu vurgulamı?tır. Para bireysel davranı?ın ve piyasa ekonomisinin analiziyle butunle?tirilmi?tir. Ayrıca mevcut bankacılık uygulamaları analizini donu?turmu?, Ricardocu Para Okulu gelene?ine donerek, enflasyonist kısmi rezerv kredi sisteminin ilga edilmesinin do?ru oldu?unu gostermi?tir.
- Socialism: An Economic and Sociological Analysis
(Sosyalizm; Ekonomik ve Sosyolojik Bir Analiz) (1922)
Bu Kitap,
Sosyalizm
ve turevlerinin derinlemesine analizi ve olu?an manzaranın carpıcı bir kriti?idir. Mises bu eseriyle neden tamamen sosyalist kontrolun oldu?u bir toplumda ekonomik hesaplamanın mumkun olmayaca?ını ve bunun sosyalistler tarafından bile kabul gormu? bir problem oldu?una i?aret etmektedir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Turkceye cevrilmi?tir
.
- Liberalism or The Free and Prosperous Commonwealth
(Liberalizm veya Ozgur ve Mureffeh Ulus) (1927)
Bu kitap, klasik liberalizmde devletin gorevinin etkili bir ?ekilde yapılmı? ifadesidir. Mises; bu kitapla devletin gorevini tarif etmi? ve nelerin barı?ı, ozgurlu?u ve refahı te?vik edip etmeyece?ini acıklamı?tır.
- A Critique of Interventionism
(Mudahalecili?in Ele?tirisi) (1929)
Bu eser, 1920'ler Avrupa'sında ya?anmı? olan ekonomik tartı?malar uzerine yazılmı? olan makalelerin bir derlemesidir. Bu derlemede Mises; o gunun Avrupa'sında fiyat kontrollerini ve bankaların kamula?tırılmasını iceren programları ve Marksizm'i ısrarla ele?tirmi?tir.
- Bureaucracy
(Burokrasi) (1944
)
Bu calı?ma, burokratik idare ile kar ve zarar uzerine kurulu yonetim arasındaki farkların yalın bir dille ifade edildi?i tarafsız bir calı?madır. Burokrasi devlet yonetiminde makul seviyede etkin olabilir ancak kar-zarar uzerine kurulu idareyle onemli ayrımları bulunmaktadır. Burokrasi devlet icindir, i? dunyasında ise kar-zarar uzerine kurulu yonetim gecerli olmak zorundadır. Bircok yazar buyuk ?irketleri devlet ?eklinde burokratik bir yapı olarak gormu?tur ancak bu koklu bir yanılgıdır. ?? dunyası buyukluk ile de?il kar ve zarar ile ilgilenmektedir. Bir ?irket her birinin kendi bilancosunu tuttu?u cok sayıda kısımlara bolunebilir. Bazen bu bolunmu? kısımlarda kayıtların cift giri?le tutulması zaruridir. Di?er yandan, devlet, i? dunyasındaki gibi mu?terilerine kar?ı sorumlu de?ildir, ancak toplum baskısı vasıtasıyla yonlendirilebilir, demokrasi gibi. Demokrasi; co?unlu?un kontrolu olmasına ra?men yine de en cazip yonetim ?eklidir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Turkceye cevrilmi?tir.
- Human Action: A Treatise on Economics
(?nsan Faaliyetleri: Ekonomi Uzerine Bir Bilimsel ?nceleme) (1949)
Bu eser, ekonomi ve sosyal bilimler uzerine kapsamlı akademik bir calı?madır. Mises'in; bireyin tercihlerinin neden-sonuc ili?kisi icerisinde amaclı oldu?unu ortaya koydu?u ve metodolojik calı?ma esaslarını belirtti?i temel kitabıdır.
- The Anti-Capitalistic Mentality
(Anti-Kapitalist Zihniyet) (1956)
Kitap, Mises'in kapitalizmin neden yanlı? anla?ıldı?ını ve korkularak reddedildi?ini ortaya koydu?u teorisini icerir. Amaclarına ula?amamı? kıskanc giri?imcilerin ba?arısızlıklarını kapitalizme yuklediklerini ileri surdu. Ekonomik teori, Mises'in muhakeme ve de?erler yargısı uzerine kurularak ifade edilmi?tir. Kitap, Liberte Yayınları tarafından Turkceye cevrilmi?tir.
- The Historical Setting of the Austrian School of Economics
(Avusturya ?ktisat Okulunun Tarihsel Sureci)
(1962)
Bu eser, Mises'in
Avusturya
ekonomi teorisinin geli?imini gozden gecirdi?i eseridir. Kitap, Avusturya ?ktisat Okulunun onculerinin ozellikle Menger ve Bohm-Bawerk'in kısa biyografilerini icerir. Mises,
subjektif
ekonominin
tumdengelimcilikle
nasıl yukseli?e gecti?ini ve
Avusturya ?ktisat Okulu
'nun onemini anlatmı?tır.
- ^
a
b
c
d
"Ludwig von Mises"
.
Encyclopædia Britannica
(?ngilizce). 7 Haziran 2023. 20 ?ubat 2023 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
29 Haziran
2023
.
- ^
"Profiles: Ludwig von Mises"
.
Mises Institutes
. 28 Temmuz 2014. 10 Kasım 2014 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 24 A?ustos 2023
.
- ^
Hayek, Friedrich A. (2012).
"The Transmission of the Ideals of Economic Freedom"
.
Econ Journal Watch
.
9
(2): 163-169. 3 Haziran 2023 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 24 A?ustos 2023
.
- ^
Mises, Ludwig von (2013).
Notes and Recollections
(PDF)
.
Liberty Fund
. s. 69.
ISBN
978-0865978539
.
- ^
Beller, Steven (1989).
Vienna and the Jews, 1867?1938: A Cultural History
. Cambridge University Press.
- ^
a
b
c
d
Hulsmann, Jorg Guido (2007).
Mises: The Last Knight of Liberalism
. Ludwig von Mises Institute.
ISBN
978-1933550183
.
- ^
Erik Ritter von Kuehnelt-Leddihn
,
"The Cultural Background of Ludwig von Mises"
6 Mart 2007 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
The Ludwig von Mises Institute
, p. 1
- ^
"Richard von Mises"
.
Encyclopædia Britannica
. 3 Ekim 2013 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 8 A?ustos 2013
.
- ^
Von Mises, Ludwig; Goddard, Arthur (1979).
Liberalism: A Socio-Economic Exposition
(2 bas.). Sheed Andrews and McMeel.
ISBN
978-0836251067
.
- ^
a
b
"Biography of Ludwig von Mises (1881?1973) ('Chronology')"
. Mises.org. 12 Temmuz 2013 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
21 Temmuz
2013
.
- ^
Mises, Ludwig von,
The Historical Setting of the Austrian School of Economics
, Arlington House, 1969, reprinted by the
Ludwig von Mises Institute
, 1984, p. 10, Rothbard, Murray,
The Essential Ludwig von Mises
, 2nd printing, Ludwig von Mises Institute, 1983, p. 30.
- ^
Rothbard, Murray,
The Essential Ludwig von Mises
, Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 25.
- ^
Mises in Wartime
2 Ekim 2022 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
., Mises Institute
- ^
"The Free Market: Meaning of the Mises Papers, The"
. Mises.org. 27 Ocak 2016 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 26 Kasım 2009
.
- ^
a
b
Mises, Margit von,
My Years with Ludwig von Mises
9 Ekim 2018 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
Arlington House Publishers
, 1976; 2nd enlarged ed., Cedar Falls, IA: Center for Futures Education, 1984.
978-0915513000
.
OCLC
11668538
- ^
Kitch, Edmund W. (April 1983).
"The Fire of Truth: A Remembrance of Law and Economics at Chicago, 1932?1970"
.
Journal of Law and Economics
.
26
(1): 163-234.
doi
:
10.1086/467030
.
- ^
Moss, Laurence S. "Introduction".
The Economics of Ludwig von Mises: Toward a Critical Reappraisal
. Sheed and Ward, 1976.
- ^
North, Gary
. "Mises on Money".
LewRockwell.com
. 21 January 2002
[1]
20 ?ubat 2016 tarihinde
Archive.is
sitesinde
ar?ivlendi
- ^
Coudenhove-Kalergi, Richard Nikolaus, Graf von
(1953).
An idea conquers the world
. Londra: Hutchinson. s. 247.
- ^
Kurien Society of Science and Art website
30 Ekim 2020 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
., Listing of recipients of the
Austrian Decoration for Science and Art
;
Google Translated page
24 ?ubat 2021 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
accessed June 5, 2013.
- ^
Rothbard, Murray,
Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero
, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 61.
- ^
Austrian Student Scholars Conference Announcement
2 A?ustos 2013 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.,
Grove City College
website, 2013,
accessed June 8, 2013.
- ^
"About ? Collections ? Mossey Library"
.
lib.hillsdale.edu
. 20 Ekim 2017 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
26 Temmuz
2016
.
- ^
http://www.iea.org.uk/sites/default/files/publications/files/upldbook514pdf.pdf
3 Eylul 2022 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.
- ^
Jennifer Burns (2009).
Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right
. Oxford University Press. ss. 106, 141.
ISBN
978-0199740895
.
- ^
For example, Murray Rothbard, a leading Austrian school economist, has written that, by the 1920s, "Mises was clearly the outstanding bearer of the great Austrian tradition."
Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero
, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 25.
- ^
"Why Intervention Persists"
. 16 Mart 2005. 29 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 25 A?ustos 2023
.
- ^
"The Anti-Imperialism of Mises"
. 24 Haziran 2013. 23 Mart 2023 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 25 A?ustos 2023
.
- ^
"Ludwig von Mises on World War I | Ludwig von Mises"
. 6 Nisan 2017. 2 ?ubat 2023 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 25 A?ustos 2023
.
- ^
a
b
c
d
Von Mises, Ludwig (1990).
Economic calculation in the Socialist Commonwealth
(PDF)
.
Ludwig von Mises Institute
. 16 Aralık 2014 tarihinde
kayna?ından
(PDF)
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 8 Eylul 2008
.
- ^
Rothbard, Murray,
Ludwig von Mises: Scholar, Creator, Hero
, the Ludwig von Mises Institute, 1988, p. 67.
- ^
Vaughn, Karen I (1998).
Austrian Economics in America
. Cambridge University Press.
ISBN
978-0521637657
.
pp. 66?67.
- ^
Reisman, George,
Capitalism: a Treatise on Economics
, "Introduction," Jameson Books, 1996; and Mises, Margit von,
My Years with Ludwig von Mises
, 2nd enlarged edit., Center for Future Education, 1984, pp. 136?137.
- ^
On Mises's influence, see Rothbard, Murray,
The Essential Ludwig von Mises
, 2nd printing, the Ludwig von Mises Institute, 1983; on Eastman's conversion "from Marx to Mises," see Diggins, John P.,
Up From Communism
Harper & Row, 1975, pp. 201?233; on Mises's students and seminar attendees, see Mises, Margit von,
My Years with Ludwig von Mises
, Arlington House, 1976, 2nd enlarged edit., Center for Future Education, 1984.
- ^
"Books & Library"
. 5 Eylul 2019. 16 ?ubat 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi:
24 Ocak
2022
.
- ^
Caldwell, Bruce (2004).
Hayek's Challenge
. The University of Chicago Press. ss. 125-126.
ISBN
978-0226091914
.
- ^
"Liberalism in Caricature"
,
The Economist
- ^
Quoted in
Sam Tanenhaus
,
Whittaker Chambers: A Biography
, (Random House, New York, 1997), p. 500.
978-0375751455
.
- ^
a
b
c
Scheall, Scott (July 2017). "What is extreme about Mises's extreme apriorism?".
Journal of Economic Methodology
.
24
(3): 226-249.
doi
:
10.1080/1350178X.2017.1356439
.
- ^
UCLA
Oral History
(Interview with Friedrich Hayek)
,
American Libraries
/
Internet Archive
, 1978. Retrieved on 4 April 2009 (
Blog.Mises.org
27 Haziran 2009 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
.), source with quotes
- ^
"Best of Both Worlds (Interview with Milton Friedman)"
.
Reason
. June 1995. 11 Ekim 2014 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
. Eri?im tarihi: 25 A?ustos 2023
.
- ^
Murray Rothbard,
YouTube
'da
"The Future of Austrian Economics"
, 1990 talk at Mises University at Stanford, at MisesMedia Youtube channel.
- ^
Kirzner, Israel M.
(2001).
Ludwig von Mises: The Man and his Economics
. Wilmington, DE: ISI Books. s.
31
.
ISBN
978-1882926688
.
OCLC
47734733
.
- ^
Ralph Raico, "Mises on Fascism, Democracy, and Other Questions,
Journal of Libertarian Studies
(1996) 12:1 pp. 1?27
- ^
Richard Seymour, [
The Meaning of Cameron
], (Zero Books, John Hunt, London, 2010),
p. 32
,
1846944562
- ^
a
b
Ludwig von Mises,
"Liberalism"
31 Ekim 2014 tarihinde
Wayback Machine
sitesinde
ar?ivlendi
., Chapter 10, The Argument of Fascism, 1927.
- ^
Mises: The Last Knight of Liberalism
(2007) p. 677
- ^
von Mises, Ludwig (1944).
Omnipotent Government: The Rise of the Total State and Total War
(PDF)
(?ngilizce). United States:
Liberty Fund
. s. 264 (282 for the pdf).
ISBN
978-0865977549
. 12 Nisan 2022 tarihinde kayna?ından
ar?ivlendi
(PDF)
. Eri?im tarihi: 25 A?ustos 2023
.
|
---|
Eski
| |
---|
Orta Ca?
| |
---|
Erken modern
| |
---|
18-19. yuzyıl
| |
---|
20-21. yuzyıl
| |
---|
Sosyal teoriler
| |
---|
?lgili makaleler
| |
---|