Bu hayvanların teknelerden hazır yiyecek istedi?i bilinir. ?nsanlara co?u alı?kındır bazıları bu davranı?ta bulunmaz.
Cusselerine ra?men cok iyi sıcrarlar.
Katil balina
(
Orcinus orca
),
Orka
olarak da bilinir,
okyanus yunusları
ailesinin
en iri uyesidir. Yayılım geni?li?i olarak dunyada en yaygın ikinci
memelidir
(
insanlardan
sonra) ve tum okyanuslarda bulunur. Cok yonlu bir
yırtıcıdır
ve
balık
,
deniz kaplumba?ası
, ku?,
fok
,
kopek balıkları
ve hatta di?er genc ve kucuk
yunusları
yer. Bu ?ekilde deniz
besin zincirinin
en ust noktasındadır. Katil balina ayrıca di?er balinalara ozellikle
gri balinalara
da saldırır.
"Katil balina" adı hayvanın muhte?em ve korkusuz bir
deniz memelisi
olarak ununu yansıtır. Gunumuzde Orka
balina
olarak gorulmez (daha geni? anlamda tum
Cetacean
'ların balina oldu?u gerce?i dı?ında) ve insanlar icin tehlikeli de?ildir. Do?ada Orka'nın bir insana saldırısı kaydedilmemi?tir. Bununla birlikte
deniz parklarında
tutsak olarak tutulan Orkaların terbiyecilerine saldırdıklarına dair raporlar vardır.
“Orka” adı bu hayvanlara ilk olarak antik
Romalılar
tarafından verilmi?tir. Buyuk olasılıkla Yunanca ?ρυξ sozcu?unden odunc alınmı?tır. Bu sozcuk (di?er ?eylerin yanında) bir tur balina icin kullanılmaktaydı.
“Katil balina” adı ?ngilizcede geni? olarak kullanılmaktadır. Ancak
1960'lardan
itibaren “orka”nın turun adı olarak kullanımının popularitesi duzenli olarak artmı?tır ve ?u anda bu alandaki insanlar arasında geleneksel olarak kullanılan “katil balina”dan daha populerdir.
De?i?ikli?in birden fazla nedeni vardır. ?lk olarak gercekte “yunus” olan bir turun adında “balina” sozcu?unun gecmesi karı?ıklık yaratmaktadır. ?kinci olarak tur di?er Avrupa dillerinin co?unda “orka” olarak kullanılmaktadır.
Santa Rosa Adası acıklarındaki orkalar
Hayvanların ayırt edici ozellikleri olarak sırtı siyah, go?us ve yanları beyazdır. Goz ustlerinde ve arkasında da beyaz lekeler bulunmaktadır. Govdeleri a?ır ve tıknazdır ve buyuk bir
sırt yuzgeclerine
sahiplerdir. Sırt yuzgeclerinin arkasında koyu gri bir leke bulunur. Erkeklerin uzunlukları 9,5 m'ye kadar olabilir ve a?ırlıkları 6
tondan
fazladır. Di?ileri 1000 kg daha kucuktur; en fazla 8.5 m uzunlu?unda olurlar ve a?ırlıkları yakla?ık 5 tondur. Yavru katil balinalar do?duklarında 180 kg'dır ve uzunlukları yakla?ık 2,4 m'dir. Co?u yunustan farklı olarak katil balina'nın kuyruk yuzgeci buyuk ve yuvarlaktır; di?er yunus turlerinden farklı olarak kısa bir kure?e benzer. Yakla?ık 1,8 m'lik sırt yuzgeci di?ilerinkinden daha uzundur ve uzatılmı? ikizkenar bir ucgene benzer. Di?ilerin sırt yuzgeci ise daha kısadır ve tırpan ?eklindedir. Bu yuzgeclerdeki centik, kesik ve sıyrıklar her bir yuzgecin ayırt edici ozelliklerine ek olarak bilim insanlarına katil balinaları birey olarak tanımalarına yardımcı olur.
Buyuk erkek katil balinaların ozellikleri cok ayırt edicidir ve di?er deniz yaratıklarıyla karı?tırılmaları gibi bir olasılık yoktur. Ilıman sularda uzaktan gorulduklerinde di?iler ve gencler
Yalancı Katil Balina
ya da
Risso Yunusu
gibi di?er turlerle karı?tırılabilirler. Ayrıca sırtlarındaki keser belirgin bir ?ekilde dik ve uzundur.
Katil balinalar insandan sonra dunyada ikinci en yaygın memelidir. Tum okyanuslarda ve
Akdeniz
ve
Umman Denizi
dahil co?u denizlerde (cetacean'lar icin ola?an dı?ı olarak) bulunurlar. Bununla birlikte daha du?uk ısı ve
kutup bolgelerini
tercih ederler. Bazen derin sularda gorulmekle birlikte, genellikle kıyısal alanları
acık okyanusları
tercih ederler.
Katil balinalar ozellikle
Kanada
'nın
Alaska
'ya do?ru kıvrıldı?ı kuzeydo?u
Buyuk Okyanus
havzasında,
?zlanda
kıyılarında ve
kuzey Norvec
kıyılarında yo?un olarak bulunur. Duzenli olarak Antarktika sularında
buz kutlesinin
yakınlarında gorulurler ve buz kutlesinin altında
belugalar
gibi hava ceplerinde nefes alarak ya?ama tehlikesini goze aldıklarına inanılır. Kuzey Kutbu’nda, bununla birlikte, kı?ın nadiren gorulurler ve buz kutlesine yakla?mazlar. Yazın bu suları ziyaret etmezler.
Katil balinalar
, "gozlem duru?u/cıkı?ı (
spyhopping
)" olarak adlandırılabilecek ve sık kullandıkları bir davranı?la, govdelerini suyun dı?ına cıkarırlar. Bilimciler arasında bu davranı?ın amacı tartı?ılmaktadır.
Katil balinaların karma?ık bir toplumsal grupla?ma yapısı vardır. Temel birim
anaerkil
ailedir ve
aile
reisi olarak tek bir di?i (reis anne) ile onun soyunu icerir: reis annenin o?ul ve kızları ile o kızların o?ul ve kızları da soyun uyeleri olurken, o?ulların kız ve o?lan yavruları ise kendi annelerinin uyesi oldu?u anaerkil aileye dahil olur. Bu yapı
aile a?acı
boyunca devam eder. Di?iler doksan yıla kadar ya?ayabildikleri icin, dort ya da be?
nesil
katil balinanın aynı ailede ya?ıyor olması ola?andır. Anaerkil aileler uzun yıllar boyunca oldukca kalıcıdır: bireyler aileden
ciftle?mek
ya da yiyecek aramak icin sadece birkac saatli?ine ve her seferinde birer birey olarak ayrılırlar. Bir aileden bir bireyin kalıcı olarak dı?lanması ?imdiye kadar kaydedilmemi?tir. Kuzeydo?u
Buyuk Okyanus
'ta kaydedilmi? ortalama anaerkil aile buyuklu?u dokuz hayvandır.
Anaerkil aileler, ortalama 18 hayvandan olu?an ve "
suru
(
pod
)" olarak adlandırılabilecek daha buyuk aile grupları olarak bir araya gelme e?ilimi gosterirler. Bir suru, yakın
akraba
olan anaerkil aile parcalarından olu?ur ve surunun butun uyeleri aynı "
aksan
"a (bakınız: "Sesleni?/?arkılar" bolumu) sahiptir. Ailelerin aksine suruler, yiyecek aramak icin her seferinde gunler ya da haftalar boyu, sonra tekrar bir araya gelmek uzere, bolunebilirler. Kaydedilmi? en buyuk suru 49 hayvandan olu?ur.
Bir sonraki grupla?ma duzeyi "
boy
(
clan
)" olarak adlandırılır. Bir boy, benzer aksana sahip surulerden olu?ur. Boy icindeki suruler arasında, anne tarafından ortak
kalıtıma
sahip aile parcalarından olu?acak ?ekilde, yine akrabalık ili?kisi var gibi durmaktadır. Farklı boylar aynı co?rafi alanda ya?ayabilir ve farklı boylardan surulerin birlikte seyahat ettikleri sık sık kaydedilmi?tir. Yerle?ik suruler bir boy olarak seyahat etmek icin bir araya geldiklerinde, birbirlerine karı?madan once iki yakın
paralel
cizgi halinde kar?ı kar?ıya gelerek birbirlerini selamlarlar.
?imdiye kadar bahsedilen oldukca do?al bolumlenmenin aksine, olasılıkla insanlarca ve geli?iguzel bir ?ekilde ortaya konmu? son grupla?ma katmanı ise "
topluluk
" olarak adlandırılır. Topluluklar, "duzenli olarak birbirleriyle karı?tıkları gorulen boyların
kumesi
" olarak, gev?ek bir ?ekilde tanımlanır. Topluluklar belirgin aile ya da
ses
kalıpları gostermezler.
Kuzeydo?u Buyuk Okyanus'ta belirlenen uc katil balina toplulu?u vardır:
- Guney toplulu?u : 2005 yılı itibarıyla ve
Luna (L98)
adlı erkek katil balina da sayılmak uzere; 1 boy, 3 suru ve 92 katil balinadan olu?ur.
- Kuzey toplulu?u : 2000 yılı itibarıyla; 3 boy, 16 suru ve 214 katil balinadan olu?ur.
- Guney Alaska toplulu?u : 2000 yılı itibarıyla; 2 boy, 11 suru ve 211 katil balinadan olu?ur.
Tum bu
hiyerar?ik
duzenlenmenin yerle?ik gruplar icin gecerli oldu?u dikkate alınmalıdır. Memelilerle beslenen, gecici gruplar genellikle daha kucuktur ve onlar da anaerkil duzene dayansalar da boyle grupların erkeklerinin ayrılıp, tekil hayatlar surmeleri olasılı?ı daha fazladır. Ancak, gev?ek de olsa, gecici gruplar da aksanları ile tanımlanabilirler.
Katil balinaların gunluk davranı?ları genellikle dort etkinlikten olu?ur: besin arama, yolculuk, dinlenme ve sosyalle?me. Katil balinalar sosyalle?me konusunda genellikle heveslidirler ve su ustune sıcrama (
breaching
), gozlem duru?u/cıkı?ı (
spyhopping
), su yuzeyine kuyruk carpma (
tail-slapping
) ve ba? a?a?ı durma (
head-stand
) olarak adlandırılabilecek ce?itli davranı? bicimleri sergilerler. Tum uyeleri erkek olan gruplar, sıklıkla, sertle?mi?
penisleri
ile kar?ılıklı etkile?irler. Bu etkile?me tarzının bir oyunun parcası mı ya da bir baskınlık gosterisi mi oldu?u bilinmemektedir.
Tipik dev ve dik sırt yuzgecine sahip erkek bir orka
Tysfjord
,
Norvec
yakınlarındaki sularda yuzuyor.
Kuzey Amerika kıyılarında incelenen 3 "ce?it" orka vardır: yerle?ikler, gecici sureliler ve kıyıdan acıkta yuzenler. Yerle?ik orkalar sadece balık yer, gecici sureliler fokları ve di?er balinaları (orkaların dı?ında) yerler. Kıyıdan uzakta yuzenlerin beslenmeleri konusunda fazla bilinen bir ?ey yoktur.
Orkaların avladıkları turler oldukca farklılık gosterir. Ozel topluluklar potansiyel bir avı gormezden gelme pahasına tek bir ture odaklanma e?ilimi gosterirler. Orne?in
Norvec
ve
Gronland
'daki bazı topluluklar ozel olarak
ringa balı?ı
avlarlar ve her
sonbaharda
Norvec kıyılarında balı?ın goc yolunu izlerler. Bolgedeki di?er topluluklar fokları avlarlar. Orkalar, yedikleri besinler bu kadar farklılık gosteren tek
memelidir
.
Vikitur
'de konuyla ilgili taksonomik bilgiler bulunur: