Kıraat
(
Arapca
: ?????
qıraeh
-
Okuma, okuyu?
),
Kuran
'ın farklı rivayetlerle gelen okunu? farklılıklarını ve kurallarını, bunların kayna?ı olan kıraat alimleri ve rivayet zincirleriyle ilgilenen ilim dalıdır.
Kuran
'ın serbest okunu?unu
Kıraat-ı A?ere
'ye gore iceren ve her defasında farklı okunan ve tonu ve iceri?i de de?i?tiren bir yontemdir.
Gunumuzde Muslumanlar arasında, Kur'an'ın de?i?ik okuma ?ekillerine ba?lı olarak farklı mushaflar bulundu?u bilinmektedir. Bunların en yaygını Hafs Mushafı ve Ver? Mushafıdır.
[1]
Ancak bu de?i?ikliklerde okuyu? ?ekillerinin otesinde farklılıkların bulundu?u da ara?tırmacılar tarafından ortaya konmu?tur.
[2]
Kıraat, Arapcada toplamak bir araya getirmek anlamlarına gelen 'kırae' fiilinin mastar halidir. Gercekte kelimenin okunu?u 'kırae' iken Turkceye geci?inde sonundaki okunmayan t harfiyle birlikte 'kıraat' ?eklinde gecmi?tir. Kırae ise Arapcada okumak anlamına da gelmektedir. Arapcada herhangi bir okumayla ilgili geni? bir anlamı olan bu kelime Kur'an soz konusu oldu?unda mushaftan herhangi bir parcanın okunmasını anlamına gelir. Aynı fiilin Arapcada di?er kar?ılı?ı tilave(t) gelir. Turkcede ise ozelle?erek sadece Kur'an okumaya munhasır kılınmı?tır.
Maddenin konusunu olu?turan Kur'anın farklı okuyu? ?ekillerinin kıraat imamlarına dayandırılarak incelenmesi ise aslında kıraat ilmi olarak isimlendirilir. Fakat zamanla kıraat ismi bu ilmi ifade eder olmu?tur.
[3]
Normal musikide sadece tek bir metin olmasına ra?men Kuran'ın okunu?undaki 10 (Arapca: a?ere) ce?it okunma ve farklı anlamla insan sesinin
piyanoyla
veya
kanunla
akort
edilmesi sayesinde geni? olanaklara sahiptir.
Kur'an 23 yıllık bir surecte peygamber Muhammed'e sozlu olarak
vahyedilmi?
, o da
sahabilerine
ezberletmi? ve yazdırmı?tır. Bu ?ekilde mevcut halinde korunmaya calı?ılan Kur'an'ın okunu?unda ilk olarak lehce farklılıklarına peygamber tarafından izin verilmi?tir. Daha sonraki donemde Arap harflerinin noktalamalarından kaynaklı farklılıklar da olu?mu? bu okuyu? farklılıkları peygamberin olumunden sonra da devam etmi?tir. Bu donemde Kur'an halife Ebu Bekir doneminde mushaf haline getirilmi?, halife Osman doneminde de 'resmi' mushaf haline getirilip co?altılarak bazı merkezlere gonderilmi?, di?er nushaların yakılması emredilmi?tir. Bunu sebebinin genellikle farklı okuyu? ?ekillerinin onune gecmek oldu?u bilinmektedir.
Her ne kadar bu ?ekilde bir 'imam mushaf' olu?turulup, tum ?slam topraklarında bunun resmi olarak tanınması istenmi?se de buna muhalepet eden sahabiler de olmu?tur.
Abdullah bin Mesud
bu konuda ba?ı cekmektedir. O bu mushaf yazımı i?ine de olu?turulan resmi mushafa da ?iddetle kar?ı cıkmı?tır. Daha sonraki donemde de ce?itli ilim merkezlerinde sahabiden rivayet edilen kıraat ?ekilleri okunmu? ve tabiinden olan alimlerce rivayeti surdurulmu?tur. Zamanla bu Kur'an rivayetleri kıraat denilen ilim dalının do?up geli?mesine sebep olmu?tur.
Kıraat imamlarından her birinin, rivayet ve tariklarının ittifak ile temsil etti?i okuyu?a
kıraat
yedi veya on kıraattan her birinin kendisine dayandırıldı?ı kimseye de
imam
denir. Bir ?mam'a ait Raviye (talebesine) nispet edilen kıraat farklılı?ına
Rivayet
; bu rivayeti nakleden, yani kıraat imamlarından birisinden kıraat rivayet eden ki?iye de
Ravi
denilmi?tir. Ravilerin ravileri arasındaki farklı nakillere de
Tarik
tabiri kullanılmı?tır. Kıraatları bilen kimseye
kurra
; bunları sozlu olarak nakledip okutan kimseye de
mukri
denilmi?tir.
?slam dunyasında unlu olan yedi okunu? ?eklinin imamları ?unlardır:
[4]
Yedi kıraat imamı ve ravileri
| ?mam
|
Ravileri
|
| Adı
|
Do?um
|
Olum
|
Tam Adı
|
Not
|
Adı
|
Do?um
|
Olum
|
Tam Adı
|
Not
|
Yaygın bolge
|
| Nafi bin Abdurrahman
|
689
|
785
|
Ebu Abdurrahman Nafi bin Abdurrahman bin Ebu Nuaym el-Leysi el-Medeni
|
?sfahan do?umlu ?ranlı
|
Kalun
|
738
|
835
[5]
|
Ebu Musa ?sa bin Mina' bin Verdan el-Medeni
|
Roman, Client of Bani Zuhrah
|
Libya
ve
Tunus
co?u
|
| Ver?
|
728
|
812
[5]
|
Ebu Said Osman bin Said bi Abdullah el-Kıbti
|
Mısırlı; client of Quraysh
|
Fas
,
Cezayir
,
Moritanya
, the
Sahel
,
Batı Afrika
ve
Tunus
'un bazı bolgeleri
|
| Ebu Ma'bed ?bn Kesir
|
665
|
738
[5]
|
Ebu Ma'bed Abdullah bin Kesir bin Amr ed-Dari
|
?ranlı
|
Bezzi
|
786
|
864
|
Ebu'l-Hasen Ahmed bin Muhammed bin Abdullah el-Bezzi
|
?ranlı
|
Artık kullanılmıyor
|
| Kunbul
|
811
|
904
[5]
|
Ebu Omer Muhammed bin Abdurrahman el-Mahzumi el-Mekki
|
Mahzum kabilesi
|
Artık kullanılmıyor
|
| Ebu Amr bin Ala
|
689
|
770
|
Ebu Amr Zebban bin el-Ala bin Ammar el-Mazini el-Basri
|
|
Duri
|
767
|
860
|
Ebu Omer Hafs bin Omer bin Abdulaziz el-Ezdi ed-Duri el-Ba?dadi
|
Grammarian, deaf
|
Sudan
,
Cad
,
Merkezi Afrika
,
Do?u Afrika
ve
Yemen
'in bir kısmı
|
| Susi
|
786
|
874
|
Ebu ?uayb Salih bin Ziyad bin Abdullah es-Susi
|
|
Okunmuyor
|
| ?bn Amir
|
630
|
736
|
Ebu ?mran Abdullah bin Amir bin Yezid el-Yahsubi
|
|
Hi?am bin Ammar
|
770
|
859
|
Ebu'l-Velid Hi?am bin Ammar bin Nusayr es-Sulemi ed-Dıma?ki
|
|
Yemen
'in bir kısmı
|
| Ebu Amr ?bn Zekvan
|
789
|
857
|
Ebu Amr Abdullah bin Ahmed bin Be?ir bin Zekvan ed-Dıma?ki
|
|
Not commonly recited
|
| Asım bin Behdele
|
?
|
745
|
Ebu Bekr Asım bin Ebi'n-Necud Behdele el-Esedi el-Kufi
|
?ranlı
|
Ebu Bekir bin Ayya?
|
713
|
809
|
Ebu Bekir ?u'be bin Ayya? bin Salim el-Esedi el-Kefi
|
Esedo?ulları kolesi
|
Okunmuyor
|
| Hafs bin Suleyman
|
709
|
796
|
Ebu Omer Hafs bin Suleyman bin el-Mugire el-Esedi
|
|
Orta Asya
,
Guney Asya
,
Guneydo?u Asya
ve
Merkezi Asya
|
| Hamza bin Habib
|
699
|
773
|
Ebu Umare Hamza bin Habib bin Umare ez-Zeyyat et-Teymi el-Kufi
|
?ranlı
|
Halef bin Hi?am
|
767
|
844
|
Ebu Muhammed Halef bin Hi?am bin Sa'leb (Talib) el-Esedi el-Ba?dadi el-Bezzar
|
|
Artık okunmuyor
|
| Hallad bin Halid
|
?
|
835
|
Ebu ?sa Hallad bin Halid e?-?eybani
|
Kurey? kabilesi
|
Okunmuyor
|
| Ali bin Hamza el-Kisai
|
738
|
805
|
Ebu'l-Hasen Ali bin Hamza bin Abdullah el-Kisai el-Kufi
|
?ranlı (Asadi by loyalty)
|
Al-Layth
|
?
|
240 AH (854 CE)
[5]
|
Abu al-Harith, al-Layth Ibn Khalid al-Baghdadi
|
|
Okunmuyor
|
| Duri
|
150 AH
|
246 AH (860 CE)
|
Abu 'Amr, Hafs Ibn 'Umar Ibn 'Abd al-'Aziz al-Baghdadi
|
Transmitter of Abu 'Amr (see above)
|
Okunmuyor
|
Yedi okunu? ?ekline daha sonra uc okunu? ?ekli daha eklenmi? ve buna da Kıraat-ı A?ere denmi?tir. Bu uc yeni okunu?un imamları ise ?unlardır.
[4]
- Halef b.Hi?am el-Bezzar (-844)
- Ebu Ca’fer Yezid b.el-Ka’ka el-Mahzumi el-Medeni (-748)
- Ebu Muhammed Ya’kub b.?shak el-Hadremi el-Basri