한국   대만   중국   일본 
Kıbrıs Sorunu - Vikipedi ?ceri?e atla

Kıbrıs Sorunu

Vikipedi, ozgur ansiklopedi

Kıbrıs Sorunu , Akdeniz 'in do?usunda bulunan Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumlarıyla Kıbrıs Turkleri arasında ya?anan siyasi tabanlı sorun. Britanyalıların Kıbrıs Sozle?mesi sonrasında [1] adayı kolonile?tirmeleri ile halklar arası catı?malar artı? gosterdi. [2] Bu tarihlerde taksim iste?inde bulunan Turkler ile enosis isteyen Rumlar birbirleri ile catı?maya ba?ladı. [2] Kıbrıslılar tamamen oz belirtim hakkı istiyordu. [3] Britanyalılar, sorunu "Rum-Turk anla?mazlı?ına" ba?ladı [4] ve sonunda 16 A?ustos 1960 tarihinde Kıbrıs; Yunanistan, Turkiye ve Birle?ik Krallık'ın "Kurulu?, ?ttifak ve Garanti" adındaki 3 anla?mayı imzalaması ile ba?ımsızlı?ını kazandı. [4]

Ba?ımsızlıktan sonra da ada uzerinde catı?malar durmadı ve 1963'te Kıbrıs Turkleri ada yonetiminden cekildi. [5] 1974'te, Kıbrıslı Turkler ve Kıbrıslı Rumlar arasında siyasi gerilimler ?iddetli olarak artmaktaydı [6] ve Yunanistan 'daki askeri cunta deste?i ile Kıbrıs'ta enosis 'e yonelik a?ırı milliyetci Rumların darbe yapması [7] [8] sonucunda Turkiye , Kıbrıs 'a Ba?bakan Bulent Ecevit ’in Liderli?inde harekat duzenledi. [9] Bunlarla birlikte, adanın kuzeyinde Turklerin yonetiminde politik bir duzenin meydana gelmesine neden oldu. [10] Bu siyasi olaylarla gunumuzdeki "Kıbrıs Sorunu" ortaya cıktı. 1983 yılında Turkiye, Kıbrıs Turk toplumunun ilan etti?i [10] de facto yonetim olan Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti 'nin ba?ımsızlı?ını tanımasından sonra [11] Kıbrıs Cumhuriyeti'ne Guney Kıbrıs Rum Yonetimi olarak hitap etmektedir. [12] 13 Mayıs 1984’te de Guvenlik Konseyi 550 sayılı kararı [13] ile Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti’nin ilanını ayrılıkcı bir hareket olarak tanımladı. [14] Birle?mi? Milletler [15] ve Avrupa Konseyi [16] Turkiye'nin "i?gali" altında oldu?unu nitelendirdi. [17] Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti gunumuzde ba?ımsızlı?ı sadece Turkiye Cumhuriyeti dı?ında [18] hicbir ulke tarafından tanımayan de facto ba?ımsız bir cumhuriyet konumundadır. [19] Adanın kuzeyi de jure olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'ne ait kabul edilir. [13]

Bugun soruna ABD , [20] Birle?ik Krallık , Turkiye, Yunanistan, Birle?mi? Milletler ve son zamanlarda Avrupa Birli?i [21] dahil bulunmaktadır.

Tarihce [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Osmanlı ?daresi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Kıbrıs Eyaleti
Kıbrıs'ın Osmanlı ?mparatorlu?u'nda denizci olan Piri Reis tarafından Kitab-ı Bahriye adlı eserinde yer verdi?i tarihi haritası. [22]

Kıbrıs'ın Osmanlı ?mparatorlu?u'nun kontrolune gecmeden once, Do?u Akdeniz'deki Osmanlı'ya ait gemilerine akın yapan Hristiyan korsanlarının sı?ına?ı haline gelmi?tir. [23] Bu korsanlar genellikle deniz ticaret gemilerine ve hacca giden yolculara saldırarak buradaki yol guvenli?ini yok etmektedir. Bu gibi nedenlerden dolayı Kıbrıs'ın alınması gerekli gorulmu?tur. [24]

Kıbrıs, Lala Mustafa Pa?a komutasındaki ordu ve Piyale Pa?a komutasındaki donanma ile birlikte [25] yaya 60.000 ki?iden olu?an Osmanlı Ordusu, 2 Temmuz 1570'te Limasol’a cıkması [26] ve 4 A?ustos 1571'de Ma?usa 'nın [27] Venedikli Ma?usa Kale komutanı Bragadino’nun 5 maddelik bir antla?mayla kaleyi teslim etmesiyle sonuclanan bir seferle Osmanlı ?daresine girdi. [28] Kıbrıs'ın ele gecirilmesiyle Osmanlı Devleti, Do?u Akdeniz'e tamamen hakim olmu?tur. [29]

15 Eylul 1570 tarihinde Lala Mustafa Pa?a, toren ile Lefko?a ?ehrine girmi?tir. [30] Kıbrıs fethedildi?i tarihte adada cok az sayıda Ortodoks Rum vardı. Cunku Venedikliler Katolik idi ve Ortodoks Kilisesi 'ne ya?ama hakkı tanımıyordu. Osmanlı Devleti Ortodokslara serbestce kilise kurma ve geli?me imkanı sa?ladı. Boylece adada Ortodoks Kilisesi geli?ti ve Katolik Kilisesi etkinli?ini kaybetti.

1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmı? bulunan nufus sayımında yerli halkın nufusu 150.000'dir. Burada bulunan Turk askeri ise 30.000 kadardır. [31] Adanın tamamının kontrol edilmesinin ardından Karaman 'dan adaya goc ettirilen Turkler [32] ve Bey?ehir, Urgup, Ni?de, Aksaray, Ak?ehir gibi Anadolu'nun orta kesiminde kalan ?ehirlerinden aileler getirilerek yerle?tirilmi?tir. [33] Bugun adada ya?ayan Kıbrıs Turkleri'nin ( Kıbrıs Harekatı 'ndan sonra Turkiye Cumhuriyeti'nden gelenler haric) soyu bu Osmanlı idaresinde adaya gonderilen Turklerden gelmektedir. [33]

1878-1923 donemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

93 Harbi 'nde Rus ?mparatorlu?u kar?ısında yenilen Osmanlı, Ruslara kar?ı fazla odun vermemek amacıyla, [34] Birle?ik Krallık'ın iste?i uzerine ada 92.799 sterline kiralanmı?tır. [35] Osmanlı mulkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yonetim tamamen Birle?ik Krallık'a gecti. [36] Birle?ik Krallık adayı "Komiser" diye tabir etti?i yuksek rutbeli yoneticilerle idare etmi?tir. 1914'te ba?layan I. Dunya Sava?ı 'nda Osmanlı'nın Birle?ik Krallık kar?ısındaki Almanya 'nın yanında sava?a girmesi uzerine Birle?ik Krallık adayı ilhak edip adaya vali tayin etti. 1923'te imzalanan Lozan Barı? Antla?ması ’nın 21. Maddesi gere?ince, Birle?ik Krallık'a ilhakı tanındı. [37] 1925 yılında 'Kıbrıs Kraliyet Somurgesi' Cyprus Crown Colony olarak ilan edildi ve adaya ilk Turkiye konsolosu atandı. [38]

1967 krizi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

1967'de Yunanistan'ın demokratik olarak secilmi? hukumetinin bir askeri darbe sonucu devrilmesi ve Enosis 'i uygulamak icin Makarios 'a baskı uygulamaya ba?lamasıyla durum daha da kotule?ti. Askeri bir diktatorlu?un parcası olmak veya bir Turk mudahalesini tetiklemek istemeyen Makarios, Enosis hedefinden uzakla?maya ba?ladı. Bu durum Yunanistan'daki cunta ile Kıbrıs'ta Yeoryos Grivas arasında gerginli?e neden oldu. Grivas'ın Ulusal Muhafızlar ve Yunan birli?i uzerindeki kontrolu, olası bir darbeden korkan Makarios'un pozisyonuna bir tehdit olarak goruluyordu. Grivas, silahlı birliklerin Bo?azici ve Gecitkale 'deki Kıbrıs Turk yerle?im bolgelerinde devriye gezmeye ba?ladı?ında ve 15 Kasım'da Kıbrıslı Turklerle ?iddetli catı?malara girdi?inde catı?mayı tırmandırdı.

Birlikler geri cekildi?i sırada 26 Kıbrıslı Turk oldurulmu?tu. [39] Bunun uzerine Turkiye, Grivas'ın adadan cıkarılmasını, Yunanistan'dan ?ttifak Antla?ması'nın sınırlarını a?an asker kacakcılı?ının kaldırılmasını ve Kıbrıs Turk enklavlarındaki ekonomik ablukaların kaldırılmasını talep eden bir ultimatomla yanıt verdi. Grivas gorevinden istifa etti ve 12.000 Yunan askeri geri cekildi. Makarios ise Ulusal Muhafız birliklerinin sayısını azaltarak ve Kıbrıs'ın ba?ımsızlı?ına sadık bir paramiliter guc yaratarak konumunu sa?lamla?tırmaya calı?tı. 1968'de, Enosis'in artık neredeyse imkansız oldu?unu kabul eden Makarios, "Zorunlu olarak, mumkun olanın sınırları icinde, her zaman arzu edilenin sınırlarıyla ortu?meyen bir cozum aranmalıdır" acıklamasını yaptı.

1974 Kıbrıs Harekatı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Kıbrıs Harekatı

20 Temmuz 1974'te Turkiye Cumhuriyeti Ba?bakan Bulent Ecevit ’in emriyle Turk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs 'ta ba?lattı?ı askeri harekat, Yunanistan Hukumetinin deste?iyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından duzenlendi. 14 A?ustos gunu ba?latılan ikinci harekatla - Kuzey Lefko?a da dahil olmak uzere- adanın yuzde 37'sinin Turk kontrolune gecmesiyle sonuclandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Turk, adanın guneyinden gocmen oldu.

Birle?me cabaları [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2002-2008 donemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Annan Planı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Annan Planı

Annan Planı, Turk ve Rum kesimleri halinde bolunmu? Kıbrıs Adası'nın ba?ımsız bir devlet olarak birle?tirilmesini oneren Birle?mi? Milletler planıdır. Adını, planı ortaya atan Kofi Annan 'dan alır.

Plan, Kıbrıs adasının ?ngiliz usleri bolgesi haricinde kalan kısımlarının ba?ımsız ve federal nitelikte bir devlet olacak ?ekilde birle?tirilmesini ongoruyordu. Plan gere?ince Birle?ik Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki bakanlıkların en az ucte biri Turklerden olu?acaktı. Devlet ba?kanlı?ı ve ba?bakanlık makamları on ayda bir Turkler ve Rumlar arasında de?i?ecekti.

Referandum [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]
Ana madde: 2004 Annan Planı halkoylaması

24 Nisan 2004'te Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde yapılan referandumlar ile oylamaya sunulan plan, Turk tarafından % 65 kabul gordu?u halde Rum oylarının % 76 red ?eklinde oldu?undan dolayı hayata gecirilememi?tir. [40]

2008-gunumuz donemi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Kıbrıs muzakereleri

?ubat 2008'de Kıbrıs Cumhuriyeti'nde yapılan secimlerde Dimitris Hristofyas, son turda rakibi Kasulidis'in aldı?ı 15.000 oya ve %40,11 oy oranına kar?ı %59,89 oy oranı ve 23.000 oyla Kıbrıs cumhurba?kanı secildi. [41] Hristofyas basına verdi?i demeclerde Kıbrıs sorununun cozulememesi halkımıza ihanetle e?de?erdir gibisinden cumleler kurarak cozume hazır olundu?unu ifade etti. [42] KKTC ve Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurba?kanlarının goru?melerinde Mart 2008'de [43] Lefko?a'yı ve adayı birbirinden ayıran Lokmacı Sınır Kapısı 'nın acılması kararı alındı. [44]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ ?im?ir, Bilal N. (Mart-Nisan-Mayıs 2001). "Ermeni Gailesinin Tarihsel Kokeni Uzerine" . Ermeni Ara?tırmaları Dergisi, Sayı 1 . Ermeni Ara?tırmaları Enstitusu. 17 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 19 Haziran 2009 .  
  2. ^ a b Hasguler, Mehmet (?ubat 2007). a.g.e, 247. sayfa. Kaynak hatası: Gecersiz <ref> etiketi: "hasguler246" adı farklı icerikte birden fazla tanımlanmı? (Bkz: Kaynak gosterme )
  3. ^ Hasguler, Mehmet (?ubat 2007). a.g.e, 227-230. sayfa.
  4. ^ a b Hasguler, Mehmet (?ubat 2007). a.g.e, 231-233. sayfa. Kaynak hatası: Gecersiz <ref> etiketi: "hasguler231" adı farklı icerikte birden fazla tanımlanmı? (Bkz: Kaynak gosterme )
  5. ^ Hasguler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 238. sayfa , Alfa Yayınları, ?ubat 2007, ISBN 975-297-836-3 .
  6. ^ "ЕС: Турцию не примут в Евросоюз, пока она не признает Кипр" (Rusca). Grani.ru. 21 Eylul 2005. 12 Ocak 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Haziran 2009 .  
  7. ^ " ' Failing' Cyprus talks resume" (?ngilizce). BBC News. 4 Ekim 2002. 16 Ekim 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Haziran 2009 .  
  8. ^ Mallinson, William (30 Haziran 2005). Cyprus: A Modern History (?ngilizce). I. B. Tauris. s. 81. ISBN   978-1850435808 . 22 Temmuz 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Ekim 2009 .  
  9. ^ Hasguler, Mehmet (?ubat 2007). a.g.e 44. sayfa.
  10. ^ a b Aydo?du, Ahmet (2005). Kıbrıs Sorunu cozum arayı?ları, 448. sayfa , Asil Yayın Da?ıtım, ISBN 975-98443-2-X .
  11. ^ "Cyprus exists without Turkey's recognition: president" (?ngilizce). XINHUA. 1 Ekim 2005. 12 Mart 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 Mart 2008 .  
  12. ^ Turkiye neyi tanımı? olacak? 20 A?ustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . (Turkce) , Radikal Gazetesi , Yayımlanma Tarihi: 21 A?ustos 2005, Eri?im Tarihi: 14 ?ubat 2009.
  13. ^ a b "United Nations Security Council Resolution 550 (Gravely concerned abouth the further secessionist acts in the occupied part of the Rebublic of Cyprus...)" (PDF) (?ngilizce). United Nations. 11 Mayıs 1984. 25 ?ubat 2007 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Haziran 2009 .  
  14. ^ according to the United Nations Security Council, see Resolution 550 and 541 13 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . (?ngilizce) , Birle?mi? Milletler , Eri?im Tarihi: 29 Eylul 2008.
  15. ^ Simon Duke, United States military forces and installations in Europe, Stockholm International Peace Research Institute, Oxford University Press, 1989, ISBN 0-19-829132-9 , p. 274. (Turkey's occupation of Cyprus...)
  16. ^ Council of Europe, Parliamentary Assembly, Official Report of Debates, p. 212. (Cyprus is.....under Turkish military occupation.)
  17. ^ Hasguler, Mehmet (?ubat 2007). a.g.e 400. sayfa.
  18. ^ "Dı?i?leri Bakanlı?ı: "Yargı Kararlarıyla 'Kıbrıs Cumhuriyeti', Kıbrıs Turkleri'ne Dayatılamaz " " . Cihan Haber Ajansı. 15 Mayıs 2009. 17 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Haziran 2009 .  
  19. ^ antiwar.com 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
  20. ^ "Urbancic: ABD, Kıbrıs'taki muzakerelerden memnun" . ABHaber.com. 6 ?ubat 2009. 12 Mayıs 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Ekim 2009 .  
  21. ^ "Merkel: "Kıbrıs sorunu AB-NATO ili?kilerinin cozumunu de zorla?tırıyor " " . EuroActiv.com.tr. 30 Mart 2009. 17 Eylul 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 23 Ekim 2009 .  
  22. ^ Metin Soylu, Piri Reis Haritası'nın ?ifresi, Truva Yayınları, ?stanbul, Temmuz 2005, s.133.
  23. ^ Martin Sicker, "The Islamic world in ascendancy", sf. 213, Praeger Publishers (30 Haziran 2000).
  24. ^ Hacı Osman Yıldırım, Hasan Ca?lar, Vahdettin Atik, "Osmanlı ?daresinde Kıbrıs", sf. 48, Ba?bakanlık Osmanlı Devlet Ar?ivleri Genel Mudurlu?u (2000).
  25. ^ Hacı Osman Yıldırım, Hasan Ca?lar, Vahdettin Atik, a.g.e. , s. 51.
  26. ^ "Hurriyet ansiklopedik yıllı?ı", sf. 198, Hurriyet (1975).
  27. ^ Ali Efdal Ozkul, Aydın Ozkul, "Kıbrıs'ın sosyo-ekonomik tarihi, 1726-1750", sf. 38, ?leti?im Yayınları (2005).
  28. ^ Ahmet C.Gazio?lu, Kıbrıs Turk Tarihi, Turk Donemi 1570?1878, Lefko?a; Kıbrıs Ara?tırma ve Yayın Merkezi, 1994, s.35-83.
  29. ^ Erdinc Sancar, "21. yuzyıl stratejilerinde Turk denizcilik tarihi", sf. 174, IQ Kultur Sanat Yayıncılık (2006).
  30. ^ Yusuf Kucukda?, "Turk tasavvuf ara?tırmaları", sf. 209, Cizgi Kitabevi (2005).
  31. ^ Halil Fikret Alasya, "Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti ", sf. 2, Turk Kulturunu Ara?tırma Enstitusu (1987).
  32. ^ Pierre Oberling, Mehmet Erdo?an, "Bellapais'e giden yol", sf. 1, Genelkurmay Basımevi (1987).
  33. ^ a b Goyunc, Nejat. "Kıbırs'ta Turk ?daresi" . Turk Federasyon. 11 Ocak 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 14 Mayıs 2009 .  
  34. ^ Osmanlı ?daresinde Kıbrıs, s.21?22.
  35. ^ Eric Solsten (Derleyen), Cyprus, A Country Study, Washington, D.C.; GPO for the Library of Congress, 1993, s.20
  36. ^ "Osmanlı Egemenli?inde Kıbrıs Tarihi" . Yeni Osmanlı Derne?i. 20 Ocak 2007 . Eri?im tarihi: 29 Nisan 2009 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  37. ^ "Lozan Antla?ması, 20-29 ss" (PDF) . Turk Tarih Kurumu . 24 Temmuz 1923. 24 Kasım 2011 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 Mart 2009 .  
  38. ^ Hasguler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 37. sayfa , Alfa Yayınları, ?ubat 2007, ISBN 975-297-836-3 .
  39. ^ Country Studies : Cyprus - Intercommunal Violence 8 Kasım 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  40. ^ "24 Nisan referandumu'nun uzerinden 2 yıl gecti" . ABHaber.com. 24 Nisan 2006. 22 Mayıs 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 22 Ekim 2009 .  
  41. ^ "Presidential Election 2008: Run-off Election: Official results" (?ngilizce). Cypriot government. 24 ?ubat 2008. 2 Kasım 2007 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 24 ?ubat 2008 .  
  42. ^ "Leftist leader wins Cyprus vote" (?ngilizce). BBC . 24 ?ubat 2008. 29 ?ubat 2008 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 24 ?ubat 2008 .  
  43. ^ "Lokmacı kapısı bugun acılıyor" . NTVMSNBC.com . 3 Nisan 2008. 12 Ocak 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Mayıs 2009 .  
  44. ^ "Lokmacı Kapısı acıldı" . BBCTurkish.com. 3 Nisan 2008. 11 Mart 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 29 Mayıs 2009 .  
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kıbrıs_Sorunu&oldid=32894159 " sayfasından alınmı?tır