Franz Joseph Haydn
|
|---|
 Franz Joseph Haydn
Ressam:Ludwig Guttenbrunn yak.1770
|
| Do?um
| 31 Mart 1732
(
1732-03-31
)
Rohrau,
A?a?ı Avusturya
|
|---|
| Olum
| 31 Mayıs 1809 (77 ya?ında)
Viyana
|
|---|
| Meslek
| Muzisyen, Besteci
|
|---|
|
|
Franz Joseph Haydn
(31 Mart 1732, Rohrau,
A?a?ı Avusturya
- 31 Mayıs 1809,
Viyana
, Avusturya) Avusturyalı klasik muzik bestecisi.
[1]
Hem
Mozart
’ı hem
Beethoven
’ı etkilemi?tir. "Baba Haydn" olarak bilinir. En cok
senfoni
turundeki eserleriyle tanınır; bu turde 104 eser verdi.
[2]
Kendisi gibi besteci olan Michael Haydn'ın ve tenor
Johann Evangelist Haydn
'ın a?abeyidir.
Profesyonel meslek hayatının buyuk bir bolumunde zengin Macar
Esterhazy Ailesi
'nin himayesinde "ba? muzisyen" olarak ya?adı. Orada kaldı?ı sure icerisinde bircok
orkestra ?efi
olarak bircok konser ve
opera
idare etti. Di?er bestecilerden uzak ve munzevi bir ya?am surmesi, donemin muzikal akımlarından farklı, ozgun eserler ortaya koyabilmesine yol acmı?tır. Bu durumu ?u sozleriyle ifade etmi?tir: "Munzevi bir hayat surdum. Etrafımdaki hic kimse, beni benim kadar ?a?ırtamaz ve hic kimse bana benim kadar ıstırap veremez. ??te bu yuzden farklı ve ozgun olmak zorundaydım."
1797 yılında
Kutsal Roma
Kralı Franz II icin bir beste hazırlamı?tır.
[3]
Yazmı? oldu?u besteden Avusturyalı
Lorenz Leopold Haschka
ilham alıp,
Gott! erhalte Franz (
Tanrı Franz'ı korusun
)
?iirini yazmı?tır. Bu beste
Habsburg monar?isi
'nin 1918'deki yıkılı?ına kadar kullanılmı? olup,
1. Cumhuriyet
(1918 - 1919)'de de kullanılmı?tır. 1841'de Alman ?air
August Heinrich Hoffmann von Fallersleben
'in yazdı?ı
Das Lied der Deutschen
(Almanların ?arkısı)'nı bestelemi?tir. 1922'de formu de?i?tirilerek sonradan
Almanya
'nın milli mar?ı haline gelmi?tir.
Joseph Haydn
Ressam:Thomas Hardy, 1791
31 Mart 1732'de A?a?ı Avusturya'nın
Rohrau
koyunde do?an Haydn, 12 cocuklu yoksul bir ailenin ikinci cocu?u olarak dunyaya geldi. Babası araba mekanikcisi Mathias Haydn ve karısı Maria Haydn. Her ne kadar ailesi muzik notası okumayı bilmese de, Haydn'in hatıratlarına gore hem ailesi hem de kom?uları sık sık ?arkı soylermi?. Muzikal yetenekleri daha kucukken fark edilmi?.
Ailesi onu, 6 ya?ında iken bir koroya katılmak uzere Viyana'ya gonderdi. Orada
Aziz Stefan Katedrali
'indeki muzik yonetmeni
Georg von Reutter
tarafından fark edildi. Reutter Avusturya civarında ce?itli ?ehirleri gezerek Haydn gibi yetenekleri ke?fediyordu. Sesi kalınla?tıktan sonra da Viyana’da kalarak muzisyenlik yapmaya devam etti, bestecilik dersleri aldı. 1761'de Esterhazy ailesinin yanında i? buldu ve hayatının 30 yıldan fazlasını bu soylu aileye hizmet ederek gecirdi. ??i, onların istekleri ve ihtiyaclarına uygun muzik bestelemekti. Di?er bestecilerden ve muzik cevrelerinden uzak olu?u, onun yaratıcılı?ını ortaya cıkardı, ununun yayılmasına ise engel olmadı. 1780'lerde besteleri tum Avrupa’da calınmaktaydı. Ununden oturu ce?itli yerlere davet edilir ve davet edildi?i ?ehirde ilk kez calınmak uzere bir eser bestelemesi istenirdi. Bu ?ekilde yazdı?ı Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en cok bilinenleridir. Yaylı dortluleri icin yazdı?ı eserlerde de kendinden oncekilerden farklı olarak her calgıya e?it rol vererek yenilik getirmi? ve bu du?uncesiyle Mozart’ı etkileyerek Haydn’a adanmı? altı kuartet bestelemesine neden olmu?tur. Beethoven’ın ilk donem eserlerinde de Haydn etkisi gorulur. Haydn ve Mozart'ın 1781’de ba?layan arkada?lıkları yıllarca surmu?tur. Beethoven’a ise Esterhazy sarayında ozel ders vermi?tir.
100 kadar senfoni, cok sayıda koncerto, oda muzi?i eserleri, 40 sonat, ?arkılar, oratoryolar bestelemi?tir.
Haydn, Esterhazy ailesinin muziksever uyesi Prens Nikalaus oldukten sonra emekli olmu? ve daha once Viyana’ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat ozgurlu?une kavu?mu?tur. 2 defa ?ngiltere'ye giden Haydn, Oxford Universitesi’nden fahri doktor unvanını aldı; omrunun son yıllarında ise Viyana’ya yerle?erek koro ve orkestra icin Yaratılı? Oratoryosu, Mevsimler Oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri besteledi. 31 Mayıs 1809'da Viyana'da oldu.
Haydn ?efli?inde Viyana'da bir yaylı sazlar kuarteti
Eserlerinin co?unun hikayesi vardır. Orne?in 45 numaralı senfonisi,
Veda Senfonisi
olarak bilinir. Eserin dorduncu bolumunde 2 ya da 3 muzisyen kendi bolumlerini bitirir ve muzik hala devam ederken sahneyi terk eder; bu, sahnede ?ef ve tek bir kemancı kalana kadar surer. Bu senfonide Haydn ve muzisyen arkada?larının kı? mevsiminde ?ehirdeki ailelerinin yanına donmek istediklerini Prens Esterhazy’e anlatmak istedikleri hikaye edilir. Prens mesajı almı? ve onlara izin vermi?tir.
Surpriz Senfonisi
denilen 94 numaralı senfonisini ise ak?am yeme?i sonrasındaki konserlerde dinleyicilerinin co?unun uyudu?unu anladı?ında besteledi?i soylenir. Haydn’ın co?u senfonisi gibi canlı birinci bolumle ba?layıp; yumu?ak, yava? tempolu ikinci bolumle devam eden senfoni, dinleyicilerin uykuya daldı?ı sırada davullar ve cok yuksek sesli telli calgıların melodisi ile onları uyandırır.
"
Kafka ?le Konu?malar
" kitabında
Franz Kafka
, Haydn'ın beste yapmadan once ozel hazırlanmı? pudralı bir peruk taktı?ından soz etmektedir.
Franz Joseph Haydn, hayatı boyunca 800'un uzerinde besteye imza atmı?, bunların yanında 450'nin uzerinde ?arkının duzenlemesini yapmı? klasik muzik tarihinin en verimli sanatcılarından biridir.
- Die sieben letzten Worte unseres Erlosers am Kreuz - 1796
- Die Schopfung - 1798
- Die Jahreszeiten - 1780
- La Canterina-1766
- Eczacı (Lo speziale
-1768
- Ayda Dunya (Il Mondo della Luna)
-1779
- L'isola disabitata-1779
- La fedelta premiata-1780
- Armida
-1783
- Le Enesse-2010
 |
Wikimedia Commons'ta
Joseph Haydn
ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|