III. Mihail Μιχα?λ Γ?
Bizans ?mparatoru
Hukum suresi	842 ? 867
Once gelen	Theofilos
Sonra gelen	I. Basileios
Do?um	19 Ocak 840 Konstantinopolis
Olum	23/24 Eylul 867 Konstantinopolis
E?(ler)i	Eudokia Dekapolitissa Eudokia ?ngerina
Hanedan	Frigya Hanedanı
Babası	Theofilos
Annesi	Theodora

III. Mihail ( Yunanca : Μιχα?λ Γ?, Mikha?l III ) (d. 19 Ocak 840 ? o. 23/24 Eylul 867), 842- 867 doneminde Amorian (Phrygian) hanedanının ucuncu ve son uyesi olarak Bizans imparatoru olmu?tur. Sonradan gelen ve saltanatı gasp eden Makedon Hanedanı taraflısı ve daha onceki hanedanı kotuleme amacındaki tarihciler tarafından "Sarho?" ( ? Μ?θυσο? ) lakabı verilmi?tir. Fakat gunumuzdeki modern tarihcilerin ara?tırmaları, saltanatı sırasında olan geli?melerin 9. yuzyılda ortaya cıkan Bizans'ın yeniden guclenmesine katkılarının hayati rolunu acıkca ortaya cıkarmı?tır ve III. Mihail'in isminin ve ununun cok daha pozitif gorulmesine neden olmu?tur.

Ya?amı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?mparatorlu?un naiplikle idaresi ve siyasal geli?meler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Mihail, ?mparator Theofilos ve karısı " Theodora "nın en kucuk o?luydu. Daha bebek iken 840'ta babasına ortak imparator olarak tac giydirildi. Babası oldu?u zaman, daha 2 ya?ında idi; 20 Ocak 820'de tek imparator olarak babasının yerine tahta gecirildi. Ya?ı kucuk iken imparatorluk, annesi Theodora, annesinin amcası Sergius Niketiates, annesinin karde?i Bardas ve yuksek rutbeli saray burokratı Theoktistos tarafından naiplerle idare edilmi?tir. ?mparatorluk naipler tarafından idare edilmekte iken Bizans idaresinde ve siyasetine buyuk de?i?iklikler yapıldı. Bunların ba?ında putseven siyasetin geri getirilmesi; Abbasilerle sava?lar ve Paulis mezhebi mensuplarına uygulanan buyuk katliam gelir.

Babası doneminde "putkıranlık (ikonoklast)" goru?u ve politikaları cok sıkı olarak uygulanmı?tı. Annesi Theodora ise ?iddetli "putsever (ikonodul)" olarak bilinmekteydi ve Mihail'in naiplerinin ba?ında bulunan Theodora, koyu bir putkıran olarak tanınan Konstantinopolis Patri?i "Gramerci VII. Ioannis" ile kar?ı kar?ıya kaldı. Once bu konuyu ele almak hedefiyle Mart 843'te (Theofilos'un olumunden 14 ay sonra) Konstantinopolis'te bir Konsey toplanması kararı verildi. Bu konseyin ajandası ve konseye katılan ta?ra Ortodoks Kilisesi hiyerar?isi uyeleri daha cok putseverlik taraftarı idiler. Ayasofya'da toplanan bu Konstantinopolis konseyinde, 767'de Yedinci Ekumenik Konseyi'nden 76 yıl sonra bu Ekumenik Konseyin putsevenler lehine kararları geri getirildi. Bu konsey kararlarını uygulaması gereken patrik "Gramerci VII. Ioannis" bunları kabul etmedi ve istifa etmeyi de reddetti. Sonunda Theodora ve naipler patri?i zorla gorevinden ayırdılar; yerine putseven olan I. Methodios Patrik olarak atandı. Onemli putkıranlık taraftarları (Theodora'nın olmu? kocası Theofilos haric) resmen aforoz ve telin edildiler. Boylece Frigya Hanedanı 'nın ortaya cıkarmı? oldu?u ikinci putkıran rejimi resmen sona ermi? olup Bizans tarihinin onemli bir sorunu (putseven-putkıran ceki?mesi) putsevenlerin lehine sona erdi ve bundan sonra da putkıran yakla?ımlı herhangi bir imparator Bizans tahtına gelmedi. ^[1]

Sınırlarda devamlı Abbasi Araplarla mucadeleler devam etti ve Bizanslıların Arap hucumlarını durdurma gayretlerin bazı ba?arılara ra?men genellikle etkin olmadı. Abbasiler Bizans kara ordularına kar?ı Suriye sınırında galip geldiler. Fakat Bizans donanması Arap donanmasına kar?ı koymaya ba?ladı. Arap donanması Pamfilya ve Girit 'te hucumlara devamla Bizans donanmasına ustun geldi. Ege Denizi ve Suriye-Lubnan kıyılarında (iki taraftan 300 kusur geminin katıldı?ı) buyuk donanma sava?ları yapıldı. 835'te 85 gemiden olu?an bir Bizans filosu Araplarla yaptı?ı bir deniz sava?ında galip cıktı. 843'te naiplerden Theoctistos'un ?ahsi komutasında bir donanma seferi sonucu Bizanslılar kısa bir donem icin Girit'i ele gecirdiler; ama sonra adayı yine Araplara kaybettiler. 853'te bir buyuk Bizans filosu Arapların deniz limanı ve donanma ussu olarak kullandıkları Nil Nehri a?zında bulunan Damietta adasına bir baskın yapıp ?ehri ve limanda bulunan gemileri yakıp tahrip ettiler. ^[1]

Bu naiplik ca?ının bir utanılacak politikası ise Anadolu'da do?u sınırında ya?ayan ve Ortodoks Hristiyanlar tarafından telin edilen " Paulusculuk " mezhebi mensupları uzerine buyuk bir sefer duzenlenmesi idi. Putsevmeyen ikonoklast, vaftiz edilmeyi reddeden, ?arap-ekmek ("eukharisti") vaftiz ayinini telin eden, Kitab-ı Mukaddes 'in eski kısmı Eski Ahit 'i ve Yeni Ahit 'te bircok yeni kısmını kabul etmeyen, organize kilise ve papazlarının onemini inkar eden "Paulusculuk" mezhebi mensupları 200 yıldır Bizans sınırlarında ya?amaktaydılar. 842-843'te cok koyu Hristiyan ve naip olan imparatorice Thoodora bu mezhebe kar?ı ?iddetli hucumlar ba?lattı. Once Ortodoks Kilisesi bir beyanname yayarak bu mezhebe inananları gercek Hristiyan inanı?a ca?ırdı ve inanı?larında ısrar eden Pauluscuların oldurulmesinin caiz oldu?unu acıkladı. Sonra Bizans'ın do?u sınırına buyuk bir ordu gonderildi. Bircok "Paulusculuk" mezhebi mensubu daha tolerans gosteren ?slam arazilerine, ozellikle Malatya Emiri Omer bin Abdullah'a, kactılar. Ama kacmayan cok buyuk sayıda bu mezhebe ba?lı oldukları iddia edilen ki?iler bir Bizans pogromuna u?rayarak, (erkek, kadın, cocuk goz edilmeden 100.000 kadar ki?i) asılarak, kesilerek, bo?ularak ve hatta carmıha gerilerek olduruldu. Modern ?ngiliz tarihcisi Norwich bu katliam hakkında ?oyle demektedir:

Bizans ?mparatorlu?unda o zamana kadar bu ?ekilde bir dinsel cemaati tumunden kokunden temizlemek hedefiyle boyle bir politika uygulanmamı?tı ve sonra da uygulanmamı?tır. "Paulusculuk"culara kar?ı hareket sadece merhametsiz bir barbarlık olarak kalmamı?; bu politikayı cıkartan ve uygulatan ?mparatorice Theodora 'nın ismine ve hatırasına tarihte hic silinemeyecek buyuk bir kara leke surmu?tur. ^[1]

Yeni liderleri olan Karbeas altında Paulusculuk mezhebi pogromundan kurtulanlar ve daha once kacanlar Abbasiler-Bizans sınırında modern Divri?i civarında yerle?ip orada "Tepherike" adlı bir kale ve ?ehir kurup yerle?tiler.

III. Mihail'in idareyi ele alması ve siyasi geli?meler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?mparatorun ya?ı buyuyup idareyi ele alma ya?ına yakla?tıkca etrafında bulunan saraylılar ona etki etme icin sanki yarı?a giri?tiler. Mihail, dayısı olan Bardas 'ı cok sevip be?enmekteydi ve ona Caesar unvanı verdi ve imparatorlukta ikinci onemli mevkiye gecirdi. Bardas rakibi olan Theoktistos'u mevkinden attırdı ve Kasım 855de Bardas'ın onu idam ettirme kararını Mihail kabul etti. Bardas'in deste?iyle 15 Mart 856'da III. Mihail imparatorluk yetkilerinin hepsini yuklendi. Eski taht naipleri politik guc merkezlerinden uzakla?tırdı. Bu arada 657'da kendi annesini ve kız karde?lerini de rahibe olarak manastırlara cekilmeye zorladı.

855-856 doneminde Bulgarlar ve Bizanslılar yeni bir sava?a giri?tiler. Bizanslılar Trakya'nın Filibe (o zamanki Philippopolis ?imdiki Filibe ) civarını ve Karadeniz'deki Burgaz Korfezi etrafındaki liman ?ehirlerini ve bolgelerini tekrar ele gecirmeyi hedef almı?lardı. Bulgarlar "Alaman Louis" komutasındaki Franklar ve Hırvatlardan olu?an ordularla u?ra?maktaydılar. ?mparator ve Sezar Bardas komutasındaki Bizans orduları bu hedefleri ele gecirmeyi ba?ardılar. Filibe (o zamanki Philippopolis ?imdiki Plovdiv), Develtus, Ahyolu (o zamanki Ancialus ?imdi Pomorie) ve Ni?abur (o zamanki Mesembria ?imdiki Nesebar) ?ehirlerini ve Za?ara (o zamanki Zagora) bolgesi Bizanslılar eline gecti.

Bardas ce?itli ici?leri reformları yaparak Bizans devletinin idaresini iyile?tirmeye calı?tı. 856-863 doneminde do?u Anadolu sınırlarında Abbasiler 'e kar?ı bir sıra carpı?malar yapıldı ve Bizans kendine ba?lı tampon ulkeleri guclendirmeye onem verdi. 857'de Abbasilerinin Malatya Emirine kar?ı 50.000 ki?ilik bir Bizans ordusu gonderdi. 859'da III. Mihail komutasındaki bir Bizans ordusu Samsat (o zamanki Samsota) kalesini ku?attı. 960'ta III. Mihail idaresinde bir Bizans ordusu yine Do?u Anadolu'da sefere cıktı. Ama bir denizden Bo?az'a ve ?stanbul'a bir Kiev-Rus deniz filosu hucuma gecince bu seferi bırakmak zorunda kaldı. 860'taki seferde Bizans ordusu Abbasi Halifesi Mutevekkil 'in ordusu ile yaptı?ı Dazimon Muharebesi 'nden yenik olarak cıktı. Fakat 863'te Mihail'in dayısı olan Petronas komutasındaki bir Bizans ordusu Malatya Emiri ile Lalakaon Muharebesi 'ne giri?ti. Bu muharebeden Bizanslılar galip cıktı ve Malatya Emiri Omer bin Abdullah bu muharebede hayatını kaybetti. Petronas icin Konstantinopolis'te antik Roma ?eklinde bir zafer gecidi yapıldı.

Bardas 'ın ve Konstantinopolis Patri?i Fotios deste?i ile III. Mihail ba?kentte bir sıra mimari ve kulturel geli?melere neden oldu. ?ehrin eskimi? ve harabeye donmu? olan eski meydanları ve binaları restore edildi ve bu arada harabeye donmu? eski manastırlar da tekrar acıldı. Magnaura Sarayı da yeniden organize edilerek Konstantinopolis Universitesi tekrar faaliyete acıldı.

Cok etkili bir ki?i olan Fotios onceden rahip de?ildi. Ama sonradan papazlık icin ant icip cok gecmeden 858'de imparatorluk idaresine kar?ı gelen Konstantinopolis Patri?i ?gnatius yerine Patrik olarak atandı. Bu kilise hiyerar?isi arasında buyuk bir ikilik yarattı. 861'de ?stanbul'da toplanan bir sinod me?ru olarak Fotios'un Patrik oldu?unu teyit etti. Buna ra?men eski Patrik ?gnatios 863'te Roma'daki Papa I. Nikolas 'a ba?vurdu ve Papa da Fotios'un gayrime?ru olarak Patriklik gorevinde oldu?unu ilan etti. Fotios bolunmesi olarak adlandırılan Patriklik gorevi ve kimin Bizans'ın bu en yuksek gorevinde oldu?u hakkındaki mucadele, Fotios'un Bizans'ın kom?ularına giri?ti?i misyonerlik giri?imlerinin ba?arılı sonuclar vermesi ile daha da karma?ık bir hal aldı.

Patrik Fotios deste?iyle Mihail, Kiril ve Metodius adlı onemli ke?i? misyonerleri Hazarlar 'a gonderdi ve bu misyonerlerin hedefi Hazar Ka?an'ın te?vikiyle Yahudilik dininin Hazarlar arasında yayılmasını onlemekti. Ama bu Kiril ve Metodius 'un bu misyonu ba?arısız kaldı. 863'te ayni ke?i?ler Tuna kuzeyine Buyuk Moravya 'daki Slavları Hristiyanli?a gecirmek hedefiyle bir misyoner seferine daha giri?tiler. Kiril ve Metodius'un misyonerlik giri?iminin en onemli sonucu bu ke?i?lerin Slav dillerini yazıya gecirmek icin ozel bir alfabe, Glagol Alfebesi , bulup uygulamaları oldu. Franklar ve Papa II. Nikolas Bulgarları Hristiyanlı?a dondurup onların kilisesini Roma'ya ba?lamak icin buyuk bir misyoner hareketine gecmi?lerdi. Ozellikle Bulgar Carı I. Boris 'in Hristiyanlı?a donup ulkesinin Hristiyan kilisesini Roma'ya ba?lamasını onlemek icin III. Mihail ve Sezar Bardas komutasındaki ordular Bulgaristan'ı istilaya ba?ladılar. 864'te bu sava?ı sona erdiren barı? anla?masının bir ?artı olarak Boris'in Bizans Hristiyan dinsel uygulamalarını takip eden bir Hristiyanlı?a donup yeniden vaftiz edilmesi idi.

Fakat III. Mihail'in ?ahsi hayatında buyuk sorunlar bulunmaktaydı. III. Mihail'in "Evadakia Dekapolitissa" ile evlili?i her iki tarafca sevgiden yoksundu ve hic cocukları olmamı?tı. ?mparatorun cok sevdi?i " Eudokia ?ngerina " adlı bir metresi bulunmaktaydı. Fakat III. Mihail bu kadınla evlenmesinin buyuk bir skandal do?uraca?ı hakkında saraylıların telkinlerine uyarak yeni bir evlilikten kacınmaktaydı. III. Mihail bu ili?kiyi skandalsız devam ettirmek icin acayip bir care buldu. ?mparator'un cok yakın arkada?ı olarak onun gozune giren; onun sefahat arkada?ı ve sırda?ı olan ve Saray Ba?kethudası gibi buyuk bir devlet unvanı verilen Basileios adlı bir saraylı " Eudokia ?ngerina " ile evlendi. Mihail, ?ngerina olan ili?kisini devam ettirdi. Basilieos'a da metres olarak bir manastırda rahibe iken oradan cıkarılan imparatorun kız karde?i Thekla ile ili?ki kurmasına Mihail yardım etti.

Basilieos gittikce Mihail uzerindeki etkisini arttırdı. Nisan 866'de imparatoru Sezar Bardas 'ın kendi aleyhinde bir komplo hazırladı?ına inandırmayı ba?ardı. Bardas hemen bir suikaste maruz kaldı ve Bizans'ta herkes bunun hazırlayıcısı Basileios oldu?una inanmı?tı. Etrafında hic rakibi kalmayınca Basilieos imparatora kendini ortak imparator secmesini ve kendini bir uvey evlat olarak secmesini empoze etti. Basileous Mayıs 857'de ortak imparator olarak torenle tac giydi. Bu acayip geli?meler belki (gercekte III. Mihail'in o?lu oldu?u herkesce bilinen) Eudokia Ingeria'nin o?lu Leon 'un III. Mihail'e me?ru olarak varisli?inin sa?lanması hedefiyle ortaya cıktı?ı uygun bir acıklama olabilir.

Fakat bu gercekten III. Mihail'in hedefi ise, bu hedef istenilen yeri bulmadı?ı da gercektir. Mihail'in at yarı?larına ozel merak sarmı? ve bir ba?ka gozde arkada? bulmu?tu. Basilieos, Bizans sarayı ve ulke idaresi uzerine olan iktidar gucunu kaybedece?inden korkmaya ba?ladı. 23/24 Eylul 867'de ozel at yarı?ı icin, yeni yapılmı? olan sarayda bulunan imparator, Basileios ve Eudokia'nın katıldı?ı bir yemek aleminden sonra sarho? olarak kendi odasına gecti. Gecenin gec saatinde Basileios 7 ki?ilik bir grup ba?ında Mihail'in yatak odasını bastı. ?mparatorun once ellerini kestiler. Sonra da Basileios'un kuzeninin bir kılıc darbesi ile III. Mihail'in hayatına son buldurdular. Yerine ta?radan gelen bir koylu cocuk olan I. Basileous'a tam yetkili imparator olarak tac giydirildi.

Mihail, imparatorlu?u mali bakımdan cok guclu hale getirmi?ti. Orne?in devlet gelirleri 850'de 3.3 milyon Bizans altına cıkmı?tı. Buna ra?men Mihail'in olumunden hemen sonra ve sonraki yuzyıllardaki ?ohreti cok fena bir imparator olarak; hic idareden anlamayan bir hukumdar olarak ve genellikle ?ahsi hayatında da bir "sarho?" olarak gorunmekteydi. Zamanımızda tarihciler III. Mihkail'in bu koyu ?ohretini imparatorlu?u gasp edip yeni bir hanedan kuran I. Basileous'un propagandası olarak ortaya cıktı?ına hemfikirdirler. ^[1]

Ailesi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

III. Mihail ile karısı Eudokia Dekapolitissa 'nın hic cocukları olmamı?tır. Fakat III. Mihail'nin kendisine cok yakın ili?kili gozdesi olan " Eudokia ?ngerina " ile bir veya iki o?lu oldu?u bilinmektedir:

• IV Leon Bilge , 866'da I. Basileous'den sonra imparator olmu?tur.
• I. Stefanos , Konstantinopolis Ortodoks Hristiyan Patri?i.

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dı? kaynaklar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• Gregory, Timothy E. (cev. Esra Ermert), (?lk bas.:2008 3.bas.:2016), Bizans Tarihi , ?stanbul:Yapı Kredi Yayınları ISBN 9750815072
• Gibbon, Edward (cev. Baltacıgil, Asım) (1994), II. Roma ?mparatorlu?u'nun Gerileyi? ve Coku? Tarihi , 6 cilt, ?stanbul:Arkeoloji ve Sanat Yayınları
• Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee , Londra:Penguin ISBN 0-14-011448-3 , say.53-88 (?ngilizce)
• Alexander Kazhdan , (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (?ngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press . ISBN   0-19-504652-8 .  

Wikimedia Commons'ta III. Mihail ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Resmi unvanlar
Once gelen: Theofilos	Bizans ?mparatoru 842 ?867	Sonra gelen: I. Basileios