한국   대만   중국   일본 
Humus, Suriye - Vikipedi ?ceri?e atla

Humus, Suriye

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Humus
???
?ehir
Takma ad:
Halid bin Velid 'in ?ehri
Suriye üzerinde Humus
Humus
Humus
Humus'un Suriye 'deki konumu.
Ulke Suriye
?l Humus
?lce Humus
Nahiye Humus
Kurulu? MO 2000
?dare
 ?  Vali Ghassan Mustafa Abdul-Aal [1]
 ?  Belediye Meclisi Ba?kanı Nadia Kseibi
Rakım 509 m
Nufus
  (2012)
 ? Toplam 900,492 [2]
Zaman dilimi UTC+02.00 ( DAS )
 ? Yaz ( YSU ) UTC+03.00 ( DAYS )
Alan kodu +31

Humus veya Hıms [3] ( Arapca :  ??? , ?im? , Levanten Arapca : ?om? ), eski adıyla Emesa ( Grekce :  ?μεσα , Emesa ), [4] Batı Suriye 'de bulunan, aynı zamanda, Humus ilinin ve Humus ilcesinin merkezi olan ?ehirdir . 509 metrelik (1673 ft.) bir rakıma sahiptir ve ulkenin ba?kenti ?am 'ın 162 kilometre (101 mi.) kuzeyinde yer alır. [5] Asi Nehri uzerine kurulmu?tur. Ayrıca Humus, ulkenin ic yerle?keleri ile Akdeniz kıyısı yerle?kelerini birbirine ba?layan merkezi bir ba?lantı ?ehri olarak da gorev yapar.

Humus, buyuk bir sanayi merkezi olmakla beraber, 2012 hesaplamalarına gore, 900,492 ki?ilik nufusuyla , [2] kuzeyinde bulunan Halep 'ten ve guneyinde yer alan ba?kent ?am'dan sonra Suriye'nin en buyuk ucuncu ?ehridir. [6] Kalabalık nufusu, Suriye'nin, genellikle Arapca konu?an, Sunni Muslumanlar , Aleviler ve Hristiyan azınlıklardan olu?an, dinsel ce?itlili?ini fark edilir olcude etkiler. ?ehir, bircok tarihi cami ve kiliseye sahip olmasının yanında, bir Dunya mirası olan, Krak des Chevaliers 'i de, geni? sınırları icerisinde barındırır.

Humus, ilk olarak, Selevkos ?mparatorlu?u 'nun hukum surdu?u MO 1. yuzyılda tarihi kayıtlarda ortaya cıkmı?tır. Daha sonra, ?ehre ismini veren, Emesa Kraliyet Ailesi tarafından yonetilen bir krallı?ın ba?kenti olmu?tur. Aslen, Suriye - Roman gune? tanrısı El-Gebal 'e bir ibadet merkezi olan kent, Bizans Donemi 'nde, Hristiyanlık acısından da onem kazanmı?tır. Humus, Muslumanlar tarafından, ilk olarak 7. yuzyılda fethedilmi? ve kendisiyle aynı adı ta?ıyan bir bolgenin ba?kenti yapılmı?tır. ?slam Donemi boyunca, Suriye'nin kontrolu icin yarı?an Musluman hanedanları, ?ehrin bolgedeki stratejik onemi yuzunden, Humus'un kontrolunu ele gecirmeye calı?mı?tır. ?ehir, Osmanlı kontrolu altında, genel anlamda gerilemeye ba?lamı? ve sadece 19. yuzyılda, ?ehrin pamuk endustrisinin patlamasıyla, eski ekonomik onemini geri kazanmı?tır. Fransa Suriye Mandası Donemi'ndeyse Humus, bir ayaklanma merkezi halini almı?tır. 1946 yılında, Suriye'nin ba?ımsızlı?ını kazanmasından sonra kent, ilk Suriye hukumetleri icin, Baas Partisi direni?inin merkezi olmu?tur.

Humus, Mart 2011'den bu yana devam etmekte olan, Esad hukumeti, Suriye Ordusu ve Baas Partisi ile yanlıları, kar?ıt muhaliflerin Ozgur Suriye Ordusu ve El-Kaide 'ye ba?lı El Nusra gibi a?ırı dinci orgutler ve 2013 yılında kuzeyde ayaklanan Kurt gruplar arasında yapılan Suriye ?c Sava?ı 'nda onemli ve merkezi bir rol oynamaktadır. 6 Mayıs 2011'de Suriye Ordusu tarafından ba?latılan ve bu tarihten beri devam eden Humus Ku?atması hala surmektedir ve son olarak muhaliflerin guclu bir merkezi olan Halidiye (Khalidiya)'yi de kontrol altına almasıyla, [7] kontrolun co?u (Eski Humus ve cevre bolgesi haric), Suriye Ordusu 'nda olup, ordu daha baskın duruma gelmi?tir ve ilerleyi?ini surdurmektedir. [8]

Etimoloji [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Humus'un eski adı, "Emesa" , "Ham" ve "Es" hecelerinden olu?an bir kelimedir ve "Es" hecesi, antik zamanlarda ilk olarak bolgede ibadet edilen ve sonrasında Roma ?mparatorlu?u geneline yayılan, Suriyeli - Roman gune? tanrısı, Elagabalus 'u temsil eder. [9] "Emesa" ya da "Hemesa" isminin yanında kent aynı zamanda, ?ehri ve cevresini Roma Kontrolu 'nden once yoneten Arap kabilesi "Emesenoi"' ye atfen bu isimle de anılmı?tır. [10] Kabile, adını ?ehirle ba?da?tırdı?ında, bu ismin ayırt edilemez oldu?u ancak genel olarak Roma Donemi 'nde kullanıldı?ı sanılmaktadır. [11]

"Emesa" ismi daha sonra, Suriye'nin Halid bin Velid onderli?inde Muslumanlar tarafından fethedilmesinden once bolgeye yerle?en Arap Muslumanlar tarafından kısaltılarak, "Homs" ya da "Hims" halinde kullanılmaya ba?lanmı?tır. [11] [12] Bu isimler ?slam yonetimi 'nden, gunumuze kadar korunmu?tur ve ?u anda kullanılan yaygın isimler haline gelmi?lerdir.

?ehrin kontrolunu hic eline gecirmeseler de, Humus, Haclılar tarafından, Fransızca kokenli olan "la Chamelle" ismiyle bilinmi? ve kullanılmı?tır. [13] [14]

Humus'un gunumuzdeki modern adının etimolojisiyle ilgili ikinci bir olasılıksa, ?ehrin eski Yunanca adları olan "Emesa" ve "Emesos"' tan tureyen, Latince "Emesus" isminin, daha sonra yonetimi ele geciren Muslumanlar tarafından, Arapcala?tırılarak ?u anki hali olan "Homs" veya "Hims" adını almasıdır. [15]

"Homs" ve "Hims" isimleri Osmanlı 'yla birlikte, Turkceye , "Humus" olarak gecmi?tir. [16]

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yakla?ık 2,000 yıl boyunca, Humus, cevresindeki koyler ve Suriye 'nin kuzeyindeki yerle?keler icin anahtar bir tarım pazarı, uretim bolgesi ve ticaret merkezi olarak hizmet vermi?tir. Ayrıca, stratejik konumundan dolayı, tarih boyunca i?gal ordularına kar?ı, ?am , Dera gibi onemli ic ?ehirleri icinde barındıran, Suriye'nin hinterlandı icin guvenlik ve koruma sa?lamı?tır. [11] Humus Kalesi'nde yapılan kazılar ve arkeolojik calı?malar sonucu, kentteki ilk yerle?imin, MO 2300'e kadar dayandı?ı ortaya cıkmı?tır. ?ncil bilginleri, ?ehrin, ?ncil'de bahsedilen bir Arami bolgesi ba?kenti olan Zobah ile benzer ozellikler gosterdi?ini belirtmi?lerdir. [11] [17]

MO 1274 yılında, [18] II. Ramses kontrolundeki, Mısır Krallı?ı ve II. Muvatalli kontrolundeki Hitit ?mparatorlu?u orduları, Humus'a oldukca yakın, ba?ka bir Asi Nehri ?ehri olan antik Kade? ?ehri yakınlarında, ?iddetli bir ?ekilde Kade? Sava?ı 'nda sava?mı?lardır. [19] Bu sava?ta yakla?ık 5,000 ila 6,000 chariot ( Roma ?mparatorlu?u 'nda atların cekti?i sava?cı arabası.) yer almı?tır ve tarihin en buyuk chariot sava?ı oldu?u tahmin edilmektedir. [20] [21] Sava?, tarihe ilk yazılı antla?ma olarak gecen, Kade? Antla?ması ile sonuclanmı?tır. [22]

Emesa Hanedanı ve Roma Kontrolu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Emesa Hanedanı ve Elagabalus (tanrı)
Elagabalus 'a adanan, Emesa Tapına?ı'nın ve El-Gebal'e ibadet edilmesini sa?layan icerisindeki kutsal ta?ın resmedildi?i bir Roman parası . Bu ta? Haceru'l-Esved 'e de benzetilir. Paranın obur yuzunde ise hile ile tahta gecen Uranius Antoninus gorulmektedir

Humus'un, Buyuk ?skender 'in olumu uzerine, Selevkos ?mparatorlu?u 'nu kuran, I. Selevkos Nikator tarafından bizzat kuruldu?u sanılmaktadır. Ancak kent, MO 1. yuzyıl 'a kadar tarih kayıtlarında yer almamı?tır. Yunan filozof Strabon , bu zamanlarda bolgede, Asi Nehri cevresinde ve Apamea Bolgesi'nin guneyinde , cadırlarda ya?ayan, "Emesenoi" ("Emesalılar") adında bir kabileden bahsetmi?tir. [11] Emesenoi Kabilesi, bolgede ya?ayan Suriyeli bir kabile olup, Emesa'da yerle?erek hayatlarını surdurmu?lerdir. Bu sebeple Humus ilk ismi olan Emesa'yı bu kabilenin etkisiyle de kazanmı?tır.

Gnaeus Pompeius Magnus 'un, Selevkos ?mparatorlu?u 'nun son bolgesi Suriye'yi de Roma ?mparatorlu?u topraklarına katmasıyla, Humus ve cevresindeki bolgenin kontrolu, bircok ce?itli sava?ta , Roma askerlerine yardım eden, Emesa Hanedanı 'na verilmi?tir. Boylece, Emesa Hanedanı, Roma ?mparatorlu?u'na ba?lı bir vasal krallık haline gelmi?tir. Hanedanın ba?kentinin gunumuzdeki adı er-Resten olan ve Humus'un kuzeyinde , yine Asi Nehri uzerinde bulunan, Arethusa adlı piskoposluk olarak belirlenmesine ra?men, hanedanın o zamanki yoneticisi I. Sampsiceramus, Emesa Kralı unvanını kazanmı?tır. En geni? sınırlarında, Emesa Krallı?ı toprakları, batıda Bika Vadisi , do?uda Palmira sınırları, guneyde Yabrut ve kuzeyde er-Resten 'e (Arethusa) kadar uzanmı?tır. I. Sampsiceramus'un krallı?ı, Roma'nın, col topraklarındaki ilk Arap vasal krallı?ı olmu?tur. [10]

Humus'un yakla?ık 40 kilometre batısında bulunup, unlu bir UNESCO Dunya Mirası olan Krak des Chevaliers .

Emesa ?ehri, yeni kurulan I. Sampsiceramus yonetimindeki, Emesa Krallı?ı 'nın ikinci yoneticisi I. Iamblichus tarafından krallı?ın ba?kenti yapılınca une ve oneme kavu?tu. Emesa Hanedanı, Roma ?mparatorlu?u 'na sadıklı?ını, MO 48 yılında, Gaius Julius Sezar 'ın, ?skenderiye Ku?atması 'nda askeri dekolmanlar gondererek kanıtlamı?tır. Daha sonra hanedanlık, Roma ?c Sava?ı sırasında, isyan eden Marcus Antonius ile Sezar yanlısı Caesar Divi Filius Augustus 'tan (Octavian) hangisini destekleyece?i konusunda kafa karı?ıklı?ı ya?amı? ve ardından I. Iamblichus, Octavian'ın tarafını secmi?tir. Bunun sonrasında Marcus Antonius 'tan cesaret alan, Iamblichus'un karde?i, I. Alexio, MO 31 yılında karde?ini oldurerek Emesa Krallı?ı tahtını ele gecirmi?tir. ?c sava?ta kazanan taraf Octavian olmu?tur ve bunun uzerine I. Alexio hainlik sebebiyle idam edilmi?, hanedanın tahtı I. Iamblichus'un o?lu, II. Iamblichus'a gecmi?tir. II. Iamblichus'un kararlı yonetiminde, MO 20'den, MO 14 yılına kadar sava?sız bir barı? sureci ya?anmı?tır ve bu surec Emesa Krallı?ı'nın altınca?ı olmu?tur. II. Iamblichus sırasında, Bika Vadisi 'nin tamamı ve Heliopolis ( Baalbek ) krallı?ın kontrolu altına alınmı?tır. [10]

Gaius Julius Sampsigeramus'un mezarı.

Kral Sohaemus, krallı?ı miras aldı?ında, Roma hukumetiyle ili?kiler olumlu yonde daha da geli?mi?tir. Hukumdarlı?ı altında, Roma ordusunun 70 yılında yaptı?ı buyuk Kudus Ku?atması'nda, onlara duzenli okcu birlikleri gondererek yardım etmi?tir. Sohaemus 73 ya?ında olmu? ve yerini o?lu II. Alexio'ya bırakmı?tır. Emesa Hanedanı'nın, Roma hukumetine sadık oldu?unun herkesce bilinmesine ra?men, belirlenemeyen sebeplerle, Roma ?mparatorlu?u, II. Alexio doneminde, Emesa Hanedanı'nın (Emesa Krallı?ı) Roma hukumeti altındaki, otonom yetkilerini azaltmı?tır. Alınan bu karardan sonra II. Alexio ve ardından gelen rahip- kral varisleri , sadece seremonik ve dinsel yetkiye sahip olmu?lardır. Bunun Emesa Hanedanı'na neden yapıldı?ıyla ilgili ce?itli teoriler olmasına ra?men, asıl sebep hala belirsizdir. II. Alexio 78 ya?ında olmu? ve tahtını o?lu III. Sampsiceramus'a bırakmı?tır. III. Sampsiceramus'tan sonraki yonetici nesiller sırasında Emesa Hanedanı onemini kaybetti?i ve bu nesiller hakkındaki bilgiler yetersiz oldu?u icin do?ru bir soya?acı yapılamamaktadır. [23]

Tarihi , 6. yuzyıl 'a kadar dayanan, Aziz Elian Kilisesi 'nde bulunan bazı freskler .

Roma kontrolu altında Emesa, Yunan bir ?ehir devletinin ozelliklerini gostermeye ba?lamı?tır ve Roma ?ehir planlamasının kalıntıları hala durmaktadır. Emesa buyuk ve onemli bir ?ehre donu?umunu, ?mparator Antoninus Pius doneminde (138-161), kent adına sikkeler basılmaya ba?landı?ında tamamlamı?tır. [11] 3. yuzyıl ile beraber, Emesa, refah seviyesi yuksek bir ?ehir haline gelmi? ve Roma kulturuyle ba?da?la?mı?tır. Bunun buyuk bir sebebi de, ?mparator Lucius Septimius Severus 'un, Emesa'nın ileri gelen ailelerinden bir kadınla evlenmesi olmu?tur. Severus, Emesa'yı, bir Roman ?ehrinin en yuksek statusu olan colonia ilan etmi?tir ve Severuslar Hanedanı 'ndan iki ayrı imparator da Emesa'da do?up, yeti?mi?tir. Bu iki yoneticiden birisi, imparator olmadan once Emesa ve cevresinde ibadet edilen yerel gune? tanrısı Elagabalus 'un ?ehirdeki tapına?ının ba?rahibi olan ve ismini bu tanrıdan alan Elagabalus ya da Latince adıyla Marcus Aurelius Antoninus Augustus olmu?tur. ?mparator Elagabalus , tanrı Elagabalus 'a ibadet etmesi sebebiyle, Roma 'da ona ithafen in?a ettirdi?i Elagabalium 'a, Emesa'dan, tanrı Elagabalus'a ibadet edilmesini sa?layan ve Haceru'l-Esved 'e benzetilen, siyah konik kutsal ta?ı getirmi?tir. [24] [25]

Ayrıca Emesa, Palmira aracılı?ıyla, do?uda bir ticaret ba?lantısı kurdu?u icin, oldukca zenginle?mi?tir. Ancak bu ba?lantı, 4. yuzyıl 'da, Palmira onemini kaybetti?inde, Emesa'nın ekonomik acıdan coku?une de sebep olmu?tur. Bunlara ra?men, Emesa kısa surede toparlanarak, zamanın buyuk ?ehirleri, Sur ( Tyre ), Beyrut , Sidon ve ?am gibi merkezlerin refah ve geli?mi?lik seviyesine ula?mı?tır. Ayrıca ?ehir, bolgedeki yerle?kelerin ticaret merkezi oldu?u icin, yerel onemini de kaybetmemi?tir. ?ehir bu donemde de, El-Gebal 'in ?ehirdeki tapına?ı sebebiyle paganlı?ın onemli bir merkezi olarak kalmı?tır. ?mparator Elagabalus'tan sonra, El-Gebal'e ibadet, imparatorluk genelinde, geni? bir co?rafyaya yayılmı?tır. ?mparator Aurelian , Roma ?mparatorlu?u'nun, Ucuncu Yuzyıl Krizi sonucu ba?ımsızlı?ını ilan eden Palmira ?mparatorlu?u kralicesi Zenobia 'ya kar?ı yaptı?ı sava?lardan birini kazandı?ında, tanrı Elagabalus 'a ?ukranlarını sunmak icin Emesa'daki El-Gebal Tapına?ı'nı ziyaret etmi?tir. [24]

Pagan gune? tanrısının Emesa'daki kultunun buyuk gucunden dolayı, Hristiyanlar ilk ba?larda ?ehre yerle?memi?lerdir. Kayseryalı Eusebius , ?ehrin ilk piskoposu Silvanus'un cevredeki koylerde olmasına ra?men, ?ehir uzerinde pagan kultunun guclulu?unden dolayı neredeyse hic yargılama yetkisinin olmadı?ını yazmı?tır. Silvanus, ?mparator Julianus tarafından idam edilmi? ve yerine, Emesa'ya uyum sa?layabilen ilk Hristiyan din adamı olan Piskopos Antonius getirilmi?tir. [26] Ancak, 5. yuzyıl itibarıyla, Bizans kontrolu altında, Hristiyanlık ?ehirde yayılmı? ve peki?tirilmi?tir, ancak gunumuzde Humus'ta birkac antik ca?dan kalma Hristiyan yazıtı da bulunmaktadır. [24] Bizans yonetimi geli?tikten sonra Emesa, Do?u Hristiyanlı?ının onemli bir merkezi haline gelmi?tir. [27] Ayrıca, 452 yılında, Yahya Peygamber 'in kafasının, Humus'un hemen yakınında bulunmasıyla, ba?langıcta sadece piskoposluk unvanına sahip olan ?ehre, kilise il unvanı da verilmi?tir. [24]

?slam Halifeli?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Suriye 'nin muslumanlar tarafından fethinden once, bolgeye, ba?ta Beni Kelb olmak uzere ce?itli Arap kabileleri yerle?mi?tir. Yemen kokenli, daha sonra halifeli?e kar?ı cıkacak olan Beni Kelb Kabilesi, Emesa'nın Yemenlilerce onemli bir merkez olmasını sa?lamı?tır. Bizans ?mparatoru Herakleios , ordusunun guney Suriye'de, Yarmuk Muharebesi 'nde, Halife Omer bin Hattab kontrolundeki muslumanlara yenilmesi sonucu, karargahı olarak kullandı?ı, Emesa'yı terk etmi?tir. [28] Bunun ardından, 637 yılında, Halid bin Velid onderli?indeki, Ra?idun (Dort Halife) Ordusu , Herakleios tarafından terkedilen Emesa'daki Bizans yonetiminin, 71,000 ila 170,000 dinar civarında bir fidye odemesi kar?ılı?ında, Bizanslıları serbest bırakarak ?ehri sava?sız bir ?ekilde ele gecirmi?tir. [24] [29] [30] Bu fetihten sonra halife Omer, Hims adını verdi?i Humus'u, kıyıda Tartus , Lazkiye , Cebele 'yi, Suriye Colu 'nde Palmira 'yı, arada kalan bolgedeyse Hama ve Humus'u birbirine ba?layan, Bilad ash-Sham Bolgesi'nde olu?turdu?u, Humus Cundu'nun ba?kenti yapmı?tır. [31] Humus'un, Suriye'de dayanıklı ve kalıcı musluman nufusa sahip olan ilk ?ehir oldu?u sanılmaktadır. [32]

Muslumanlar , Bizanslılardan kalma, eski Aziz John Kilisesi'nin once yarısını camile?tirerek Cuma namazı icin ibadet merkezi haline getirmi?, daha sonra tamamını camiye donu?turerek, bugunku Buyuk El Nuri Camii 'nin ortaya cıkmasını sa?lamı?lardır. Kısa bir sure sonra, 500 Muhammed sahabesinin , fetihin ardından Humus'a yerle?mesiyle, kent dindarla?mı? ve bir ?slam merkezi haline gelmi?tir. [24] Bugun, ?bn El Velid ve o?lu Abd ur-Rahman'ın mezarlarının yanında, ?slam halifesi Omer 'in o?lu, Abdullah 'ın mezarı da Humus'ta yer almaktadır. [33] Emeviler ve halife Ali arasında ya?anan ?lk Fitne ismi verilen ic sava? sırasında, Humus sakinleri Ali 'nin tarafını tutmu?lardır ve Emevilerin lideri I. Muaviye ic sava?ın kazananı olunca, Humus sakinlerine ceza amaclı olarak, Humus Cundu'nu ikiye bolmu? ve kuzey kısmından Kınnesrin Cundu adında yeni bir cund kurmu?tur. [24] ?ehirde, Ali'ye ait kucuk bir turbe ( mash-had 'Ali ) bulunmaktadır ve yoresel halk turbenin uzerinde halifeye ait parmak izleri bulundu?unu iddia etmektedir. [30] Yo?un Emevi baskısına ra?men, Humus, bir sure boyunca daha, bir ?ii merkezi olarak kalmaya devam etmi?tir. Bir Beni Kelb kalesi olan ?ehir, kabilenin ba?ka bir Arap kabilesi olan Qais'le olan catı?malarına da ev sahipli?i yapmı?tır. Son Emevi Halifesi II. Mervan bu catı?malar sırasında Qais Kabilesi deste?inden yararlanmı? ve bunun sonrasında, Beni Kelb tarafından ba?latılan bir ayaklanmaya cevap olarak, ?ehrin duvarlarını a?ır bicimde ya?malamı?tır. 750 yılında, Abbasiler Suriye 'nın kontrolunu ve ?slam halifeli?ini ellerine almı?lardır, ancak bu de?i?ime ra?men, yerel Arap kabileleri halifeli?e kar?ı isyan etmeye devam etmi?lerdir. [24]

Musluman fethiyle beraber, camiye cevrilen, Buyuk El Nuri Camii 'nin icerisinden bir kesit.

796 ila 809 yılları arasında, yoneticilik yapan Harun Re?id ve sonraki Abbasi halifeleri, Humus'a sayısız cezalandırıcı seferler duzenlemi?lerdir. Abbasi doneminde, ?ehrin refah seviyesi her zamankinden yuksek olmasına ra?men, Abbasi halifelerine fazlasıyla kar?ı cıkılmı?tır. [24] Ekim 855'te, Mutevekkil onderli?i sırasında, Hristiyanlara uygulanma kararı alınan cizyenin , uygulanmaya ba?laması sonrası, Humus gayrimuslimleri ayaklanmı?tır . Halihazırda fa?ist bir politika izleyen Abbasi yonetimi halifesi Mutevekkil, ?ehirdeki Hristiyanları bolgeden surerek , var olan kiliseleri yakarak ve bolgedeki Hristiyan rejimin liderlerini idam ederek , ayaklanmayı bastırmı?tır. [34] 9. yuzyıl ortalarında, Halifelik uzerinde Abbasi kontrolunun gecici bir sureli?ine (yakla?ık 150 yıl) zayıflamasıyla, Humus, stratejik konumunun sayesinde, Suriye 'nin kontrolu icin yarı?an, asi hanedanlıklar tarafından aranan ve kontrolu kazanılmaya calı?ılan bir yer haline gelmi?tir. [24]

Bu zayıflama doneminde, ?ehrin kontrolunu, ba?langıcta Mısır kokenli Toluno?ulları ele gecirmi?tir. Toluno?ulları'nı ?ehirden, Halep merkezli Hamdaniler cıkartmı? ve ?ehri fethetmi?lerdir. [24] Hamdaniler'in ardındansa, ?ehir, asi Turk general Aftakin 'in kuzey Suriye 'yi i?gal ederek, Humus'u karargahı yapması sayesinde, Karmatiler 'in yonetimine gecmi?tir. [35] Aftakin ile Karmatiler'in ittifak yapmı? olması du?unulmektedir ancak kesin bir yargıda bulunulamamaktadır. [35] Bu donemin bilim adamlarından, Arap co?rafyacı El Yakubi , 891 yılında, Humus'un, sakinlerinin su icti?i geni? bir nehir uzerinde bulundu?unu yazarak Asi Nehri ve Humus ili?kisine de?inmi?tir. [36] Ayrıca, Suriye'nin en buyuk ?ehirlerinden biri oldu?unu ve etrafını cevreleyen bircok kucuk yerle?ke oldu?unu da belirtmi?tir. 944 yılında, Hamdaniler ?ehrin kontrolunu Karmatiler 'in elinden, geri alarak, 1016'ya kadar Humus'un kesin hakimi olmu?lardır. [24] Arap gezgin El-Mesudi , 10. yuzyıl ba?larında yazdı?ı yazılarda, "Humus insanlarının ki?isel guzelli?iyle tanındı?ından" bahsetmi?tir. [36] 985 yılındaysa, ba?ka bir Arap co?rafyacı olan Al-Makdisi , Humus'un bundan once Suriye'nin en buyuk ve geli?mi? ?ehri oldu?unu, ancak, "buyuk talihsizlikler" ya?adı?ını ve "harabe olma tehdidi altında kaldı?ını" yazmı?tır. Ayrıca, ?ehrin Muslumanlar tarafından fethedilmesiyle, kentin kilisesinin (Aziz John Kilisesi), camiye cevrildi?ini ( Buyuk El Nuri Camii ) o da do?rulamı?tır. [37]

10. yuzyıl 'da sırasında, Hamdani kontrolu hala hakimken, yakla?ık 30 yıl boyunca, Humus, Bizans akınlarına maruz kalmı?, ?ehir sakinleri ya?ma ve katliama tabi tutulmu?lardır. Ayrıca, Bizanslılar , bu akınlar suresince, Buyuk El Nuri Camii'nde kucuk yenilemeler yaparak kısa bir sureli?ine tekrar kilise olarak kullanmı?lardır. 11. yuzyıl 'ın geni? bir kesiminde, Bizans akınları buyuk olcude gerilemi?tir ve ?ehrin kontrolunu, Hamdaniler 'in yerine, Beni Kelb Kabilesi'nden gelme Mirdaso?ulları almı?tır. [38] [39] ?ii Muslumanlı?ı 'na daha e?ilimli olan ?ehir halkı, bu yonetici hanedanlardan sonra, o sırada Suriye ve Irak 'a do?ru kontrol alanını geni?letmeyi amaclayan ve Humus'un yonetimini boylece ele geciren, Mısır kokenli, ?ii Fatımi Halifeli?i 'ne kar?ı cıkmamı?lardır. Bu durum, 1090 yılında, Sultan Melik?ah donemindeki, Halep Selcuklu emiri , Aksunkur el-Hacib 'in ( Aq Sunqur al-Hajib ), [40] Humus'u i?gal etmesiyle sona ermi? ve Sunnilik tekrar, asıl mezhep olmu?tur. Bunun sonucundaysa, genel acıdan Sunni faaliyetlerinde artı? gorulmu?tur. [24]

Haclı Seferleri, Selcuklu, Eyyubi ve Memluk Yonetimi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Louis-Francois Cassas tarafından cizilen, Humus'un romantik bir illustrasyonu . Yerdeki sanatcı, kendi korumaları tarafından ve meraklı yerel halk tarafından sarılmı? bir ?ekilde, Ortaca? Humus Kalesi'ni cizmektedir. Bir Gezgin ve ressam olan Cassas, bu sanatcıda kendisini ifade etmi?tir.

1096 yılında, Birinci Haclı Seferi 'nin ba?lamasından sonra Haclılar , 1098'de Humus'un kuzeybatısındaki Antakya 'yı ele gecirmi?, Maarat el-Numan 'ı a?ır ?ekilde ya?malamı? ve bunların hemen sonrasında Humus'u ku?atmı?lardır. Haclılar kentin ana limanı Tartus 'la olan tum ba?lantılarını kesmelerine ra?men yine de Humus'u ele gecirememi?lerdir. Ku?atmadan hemen sonra, Humus'u ele gecirerek, Buyuk Selcuklu 'ya ba?lı, Suriye Selcuklu Devleti kontrolune alan Selcuklu ?am Atabeyi , ?ehri, Haclıların , Musluman topraklarının derinlerine do?ru ilerlemesini engelleyen, takviyeli, buyuk bir ordugaha ve onemli bir kale haline getirmi?tir. Saldırı ve sava?tan uzak bir kent haline gelen Humus, Muslumanların birliklerini duzenleyerek topladı?ı ve Akdeniz kıyısı boyunca uzanan Haclı yerle?kelerine saldırı ve ya?malar duzenledi?i onemli bir merkez olmu?tur. [24] 12. yuzyıl ba?larında, ic sava? ile me?gul olan Selcuklu Hanedanı icin, Humus'u ele gecirmek bir odul de?eri ta?ımı?tır. 1117'de Suriye Selcuklu Devleti 'nin son bulmasının ardından, Humus, 1149'da, Zengi Halep Beyi , Nureddin Mahmud Zengi tarafından ele gecirilerek, Zengi Hanedanı topraklarına katılmı?tır. [41] Bundan kısa sure sonra, 1157'de, Buyuk Selcuklu Devleti yıkılmı? ve Humus'taki, yakla?ık 30 yıl surecek Zengi yonetimi kesinlik kazanmı?tır. [41]

Musluman co?rafyacı El ?drisi , 1154'te yazdı?ı yazıda, Humus'ta kalabalık bir nufus ya?adı?ını, ?ehrin ta? do?eli cadde ve sokaklara sahip olup, Suriye'nin en buyuk camilerinden birini elinde bulundurdu?unu ( Buyuk El Nuri Camii ), acık hava pazarları icerdi?ini ve ?ehirde "ender bulunan urun ce?itlerinin yanında kentte uretilenlerle de" ilgilenen gezgin , seyyah ve tuccarlar tarafından tam bir u?rak noktası oldu?unu belirtmi?tir. Humus sakinleri hakkındaysa, "tatlı, birlikte ya?aması kolay ve makbul tavırlara sahip insanlar " demi?tir. Kadınlar ile ilgili olarak da "guzelliklerinin yanında, zarif ve bakımlı ciltlere" sahip olduklarını belirtmi?tir. [42] 1157'de meydana gelen depremler, Humus'a ve Humus Kalesi'ne a?ır hasar vermi?tir. Ardından 1170'te meydana gelen daha kucuk bir depremse ilkini izlemi?tir. Ancak, stratejik konumunun ve Haclı Trablus Kontlu?u 'na kar?ı olmasının da etkisiyle, hasar kısa surede, Muslumanlar tarafından onarılmı?tır. 1164'te ?madeddin Zengi , ?ehrin kontrolunu bir fief olarak Eseduddin ?irkuh'a vermi?tir. Ancak be? yıl sonra 1169'da, ?irkuh'un olumunden sonra, kontrolu tekrar kendisi almı?tır. 1175'teyse, ?irkuh'un ye?eni Selahaddin Eyyubi ?ehrin kontrolunu almı?, 1179'daysa kuzey Suriye 'de kazandı?ı toprakları duzenleyerek ?ehri ve fiefi kendi yonetti?i Eyyubiler Devleti 'ne ba?lamı?tır. ?irkuh'un yonetimi alı?ı olan 1164'ten veya ye?eni Selaheddin Eyyubi'nin kontrolu aldı?ı tarih olan 1175'ten, El-E?ref Muzaffereddin Musa'nın olum tarihi olan 1263'e kadar, neredeyse bir yuzyıl boyunca ?irkuh'un nesli, Humus'un yonetimini elinde bulundurmu?tur. [43] Arap co?rafyacı Yakut al-Hamavi , 1225'te, Humus hakkında, "buyuk, unlu, surlarla kaplı bir ?ehir olup, icerisindeki guney tepede , iyi takviye edilmi? bir kale" bulundurdu?undan bahsetmi?tir. [30]

Eyyubi yonetiminin sonlarına do?ru, Humus, Eyyubiler ile Haclılar arasındaki sava?ların ya?andı?ı onemli bir merkez olmaya devam etmi?tir. Ayrıca, bu sırada ?ehir, Mo?ol ?mparatorlu?u 'nun, ?lhanlılar kolu ile Memluk Sultanlı?ı arasındaki kanlı sava?lara da ev sahipli?i yapmı?tır. [41] Memlukler ve Mo?ollar arasındaki ilk sava? olan, 10 Aralık 1260'taki, Birinci Humus Muharebesi ve ikincisi olan, 29 Ekim 1281 tarihli, ?kinci Humus Muharebesi kesin Memluk zaferi ile sonuclanmı?tır. Ancak, Mo?ollar sonunda 22 Aralık-23 Aralık 1299 tarihi boyunca suren Vadi el-Haznedar Muharebesi 'nde (di?er adıyla Ucuncu Humus Muharebesi), galip gelmeyi ba?armı?lardır. [41] [44] Bunlara ra?men daha sonraki Suriye sava?larında, Memluklere kar?ı galip gelemeyen Mo?ollar, Suriye 'yi ele gecirmeyi ba?aramamı?lardır. [41] [45] [46]

Humus, Baybars yonetimindeki Memluklerin kontrolune gectikten sonra, politik acıdan gerilemi?tir, cunku Memluk seferleri Haclı ve Mo?olların ?lhanlılar kolunu, Suriye 'nin tamamından cıkartmı?tır. 14. yuzyıl 'ın ba?ında, ?ehir sadece, Memlukler'in, Suriye 'deki en kucuk ilinin ba?kenti olarak kalmı?, hatta bazen ?am ilinde bile sayılmı?tır. [41] 1335'te, Humus'u ziyaret eden unlu Ma?ribli gezgin ?bn Battuta , ?ehrin guzel ve bakımlı sokak ve caddelere, kaliteli pazarlara ve iyi bir Cuma camiine sahip oldu?unu, bunların dı?ında neredeyse tum sakinlerinin Arap oldu?unu yazmı?tır. [47] 1400 yılında Timur , ?ehri ele gecirerek Timur ?mparatorlu?u 'na ba?lamı? ve bir sure elinde tutmu?tur. Daha sonra, 15. yuzyıl 'ın ileri donemlerinde, Memluklerin, Orta Do?u 'da iyice zayıflaması, ?ehre ve cevresindeki kırsal bolgelere guvensizlik ve korku getirmi?tir. Bu zayıflama sırasında ?ehir ve yoresi, Bedevi kabileler tarafından ya?malanmı? ve tahrip edilmi?tir. 1510 yılında, donemin ?am valisi , Humus'un valisi, kendi hizmetlerinin kar?ılı?ı olan maddi bedeli odemedi?i icin, ?ehirdeki, pazar ve marketleri ya?malaması amacıyla, bolgeye, El Fedil bin Nuayr ( al-Fadl bin Nu'ayr ) komutasında, guclu bir Bedevi birli?i gondermi?tir. [41]

Osmanlı Kontrolu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Humus'taki, Osmanlı mimarisi 'nin onemli ve buyuk bir orne?i olan, hala aktif konumdaki, Halid bin Velid Camii .
Ayrıca bakınız: Mercidabık Muharebesi

1516 yılında, Humus, uzun sure icerisinde kalıca?ı, Osmanlı ?mparatorlu?u topraklarına dahil olmu?tur. Bu ani yonetim de?i?imlerinden dolayı Memluk donemindeki gerileminin ustune, yeni ve gecici bir politik du?u? daha eklenmi?tir. Ancak, cevre bolgelerden gelen cok sayıda, tarımsal ve pastoral urunu i?leyerek, ekonomik bir merkez olarak geli?meye devam etmi?tir. [48] Humus, bu donemde, bilhassa ipek ve yun dokumacılı?ıyla unlenmi?tir. Ozellikle de, alaca (alaja) isimli, kadın giyiminde kullanılan, altın ipliklerle suslenmi?, benekli muslinden yapılma ?ık kıyafetin dokumacılı?ıyla tanınmı?tır. [41] ?ehirde dokunan ipek, Osmanlı ba?kenti ?stanbul ve civarına kadar ihrac edilmi?tir. Dokuma endustrisine ek olarak, ?ehirde, bu?day ve susam yapmak icin de?irmenler (su de?irmeni ve normal de?irmen), zeytinya?ı elde edilen zeytin mengeneleri ( kompresor ) bulunmaktaydı. Ayrıca bunların yanında, 16. yuzyıl 'da ?ehrin hemen dı?ındaki bataklık ve benzeri topraklarda yeti?en pirinc , ye?il ve siyah uzumler , ?ehrin pazarlarında bollukla yer almaktaydı. [48] Dahası, ciftlik hayvanları alanında da Humus, Halep 'ten gelen koyun , kuzu ve keci suruleri ile, ?am ve daha guneyden gelen, deve ve sı?ırların birle?erek, satıldı?ı, pazarlandı?ı ya da sergilendi?i bir ticaret merkezi olmu?tur. [41]

Osmanlı 'nın geli?i Humus'a idari de?i?iklikler de getirmi?tir. Kent, eyalet sistemi doneminde, Haclı Seferleri donemindeki, eski rakibi ve du?manı Trablus Kontlu?u bolgesinde yer alan, Trablus?am Eyaleti 'ne ba?lı, kendi adını ta?ıyan Humus Sanca?ı 'nın ba?kenti ( ba?kazası ) olmu?tur. [49] [50] Bu zamanlarda ?ehri ziyaret eden Fransız bir gezgin , ?ehir surlarının ve kalenin buyuk bir onarım ve tadilat altında oldu?unu ancak icindeki bircok ?eyin curumekte oldu?unu, yalnızca ?ehrin yıllardır korunan, unlu, kapalı car?ılarının ve pazarlarının guzelli?ini korudu?unu yazmı?tır.

Tahrir defterlerine gore, 1524 ila 1594 yıllarında ve arasındaki donemde ?ehir nufusunun buyuk bir kısmını Sunni , ?ii ve Alevi Muslumanlar olu?tururken, bunlar yanında, ?ehirde ikamet eden Hristiyan ve Yahudi azınlıklarda bulunmu?tur. [51]

1785'te, ba?ka bir Fransız gezgin , Constantin Francois de Chasseboeuf ya da kısaca Volney , Humus'u ziyaret etmi? ve ?ehir hakkında, daha onceki onemini ve ?ohretini buyuk olcude kaybetti?ini ve sefil bir durumda oldu?unu belirtmi?tir. Kenti, idari olarak ?am 'a ba?lı, buyuk ve bozulmu? bir koy olarak nitelendirmi?tir. Osmanlı yoneticileri, Humus'u yeniden canlandırmak ve Bedevi baskınlarına kar?ı guvenini tekrar sa?lamak icin buyuk adımlar atmamı?lardır. Bunlar sonucu, 17. ve 18. yuzyıl 'da bolgede ortaya cıkan, kabile huzursuzlukları, ?ehrin iyi konumdaki pazarlarının ya?malanması ve bircok mahalinin asi kabileler tarafından, tahrip edilmesiyle sonuclanmı?tır. 18. yuzyıl 'ın ortalarında guvenlik daha da aksamı?tır. Humus sakinlerinin canlarının tehlikeye girmesi sonucu, Osmanlı yonetimi, ?ehir surlarından , kapıları sokerek, giri?i tamamiyle engellemi?lerdir. [41]

19. yuzyıl 'ın ilk yarısında, Humus ve cevresindeki kırsal bolgedeki Bedevi isyan ve ya?maları daha da artmı?tır. Ancak, 1832 ila 1840 arasında, Osmanlı 'ya kar?ı isyan eden, Kavalalı ?brahim Pa?a yonetimindeki, Kavalalılar Hanedanı , Mısır ve Suriye 'yi, dolayısıyla Humus ve cevresini de ele gecirerek bu Bedevi ba?kaldırılarına bir son vermi?tir. [48] [52] Bedevi ba?kaldırıları son bulsada, Humus sakinleri, Mısır kokenli Kavalalılar yonetimine kar?ı cıkarak ayaklanmı?lardır. Ancak, Kavalalılar bu ayaklanmayı bastırmı? ve sonuc olarak ?ehrin, halihazırda dayanıksız halde olan kalesi yıkılmı?tır. Kısa sure icerisinde Osmanlı hakimiyeti tekrar onarılmı?tır ve 1860'lara do?ru, Humus, ayrık ticari ekonomik birimini kurup, cevre koylerden ve bolgedeki kom?u Bedevi kabilelerden gelen tarımsal ve pastoral urunleri i?leyerek, ticaretini yapacak kadar geli?mi?tir. [41]

Osmanlı ?mparatorlu?u yonetiminin Humus ve cevresindeki guvenli?i arttırmasıyla, o donemlerde yukseli?te olan ?ehir ekonomisi daha da canlanmı?, bunun sonucunda, kent cevresinde yeni koyler kurulup, eski koylere tekrar yerle?ilmesiyle beraber, bolgede nufus artı?ı ya?anmı?tır. Ancak, cevresinde Osmanlı hakimiyetinin onarılmasıyla ekonomik yonden geli?en Humus, kendisini buyuk Avrupa merkezleriyle ekonomik ve ticari bir yarı? icerisinde bulmu?tur, bu da ?ehri zor duruma sokmu?tur. Buna ra?men, Humus, 1870'lerdeki, Avrupa 'daki ekonomik daralma sırasında, Avrupa Tekstil Uretimi 'nin buyuk olcude gerilemesi sonucu, ?ehrin pamuk ve pamuk urunleri endustrisinin patlamasıyla, her zamankinden daha cok ekonomik onem ve ticari de?er kazanmı?tır. [41] Humus'ta uretilen pamuk mahsullerinin kalitesi, hem Osmanlı 'daki, hem de yabancı marketlerdeki, ust ve alt halk sınıflarının hepsini memnun etmi?tir. Bu donemdeki kayıtlara gore, Humus'ta, cevresinde ve Hama yakınlarında toplam 5,000 civarında dokuma atolyesi ve tezgahı, calı?ır vaziyette bulunmu?tur. [24] ?ehri ziyaret eden bir ?ngiliz konsolos , kentin endustriyel alandaki bu geli?iminin ve verimlili?inin sonucu olarak, Humus'u Manchester , Buyuk Britanya 'ya benzetmi? ve ?ehirden, "Suriye'nin Manchester'ı" ?eklinde bahsetmi?tir. [41]

Yakın Tarihi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Fransız Suriye Mandası , Fransız ?am Devleti , Buyuk Suriye Devrimi ve Hafız Esad
1920'den, 1924'e, Fransız Halep Devleti ve Fransız ?am Devleti 'nin birle?tirilerek, Fransız Suriye Devleti'nin ( Fransız Suriye Bolgesi ) kurulmasına kadar, Humus'un idari olarak ba?lı kaldı?ı, Fransız ?am Devleti bayra?ı .

20. yuzyıl boyunca, Osmanlı kontrolunun sonlarında ve sonrasında, Suriye 'de buyuk bir politik onem ta?ımı?, bircok devlet ba?kanına ve di?er yuksek rutbeli hukumet yetkililerine ev sahipli?i yapmı?tır. [41] Fransız Suriye Mandası doneminde Humus, mandanın 6 yonetim bolumunden, Fransız ?am Devleti [53] ( Fransız ?am Bolgesi [54] ) sınırları icerisinde yer almı?tır. 1925 sonbaharında ?ehir, ?am ve guneydeki Durzi cete reislerinin ba?lattı?ı, tam tekmul bir ba?kaldırı olan Buyuk Suriye Devrimi 'ne katılarak, onemli bir stratejik rol oynamı?tır. [55] 1932'de, Fransız yonetimi, ?am 'da bulunan askeri okulunu ( Harp Okulu ), Humus'a ta?ımı?tır ve bu okul, 1967'ye kadar, Suriye'deki tek askeri okul olarak kalmı?tır. [56] Bu donemde, Fransız yetkililer, Suriye'de Ozel Birlikler kurarak, Alevilere ayrıcalıklı pozisyonlar vermi?lerdir. Humus'a ta?ınan askeri okul bu Ozel Birlikler'e, bir kale olarak hizmet etmi?tir. [57] Humus Harp Okulu, Suriye 'nin ba?ımsızlı?ını Fransa 'dan kazandı?ı ve ilk Suriye Cumhuriyeti'nin kuruldu?u 1930'da ve sonrasında onemli rol oynamı?tır. Mezunları, bu donemde ve sonrasında yapılacak olan askeri darbelerde , ba?ta Suriye Kara Kuvvetleri olmak uzere, Suriye Silahlı Kuvvetleri 'nin bircok bran?ında yuksek rutbeli mevkiilere sahip olarak, buyuk ve onemli roller almı?lardır. Humus Harp Okulu'ndan mezun olanlara ise ornek olarak, 1963 ve 1966'da yapılan askeri darbelerde kumandan olarak buyuk rol alan ve 1970'teki Islahcı Devrim sonrası yonetime gecerek, 2000'deki olumune kadar gorev alan Hafız Esad verilebilir. [58] 2000'deki olumunun ardından koltu?unu 1 aylı?ına muvekkil olarak Abdulhalim Haddam 'dan sonra Hafız Esad'ın yerini o?lu, Be??ar Esad almı?tır ve isyana ra?men hala elinde bulundurmaktadır. [59]

1930'ların ba?ında, Trablus?am ve Kerkuk arasına, Humus merkezli bir petrol boru hattı kurulmu? ve bunun sayesinde, ?ehrin ekonomik onemi oldukca yukselmi?tir. Bu petrol boru hattı, Trablus?am , Humus ve Kerkuk arasındaki yolda, gecmi?te Palmira 'yı Akdeniz 'e ba?layan antik bir kervan yolunu izlemi?tir. 1959'da ?ehre, boru hattından gecen bu petrolun, bir kısmını i?leyerek, yerli tuketim sa?layacak bir petrol rafinerisi kurulmu?tur. [41] Ancak, bu rafineri , 1973 yılında, Arap-?srail sava?ları 'nın bir parcası olan, Yom Kippur Sava?ı sırasında, ?srail Savunma Kuvvetleri 'ne ba?lı, ?srail Hava Kuvvetleri'nce ( ?HK, IAF ) bombalanarak buyuk olcude hasar gormu? ve kullanılamaz hale gelmi?tir. [58]

Suriye ?c Sava?ı [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ana madde: Suriye ?c Sava?ı
Ayrıca bakınız: Humus Ku?atması , 2012 Humus Saldırıları , 2012 Humus Muhalif Operasyonu , 2012 Humus Temizlik Operasyonu ve El Faruk Taburu
Gece yapılıcak, oturma eyleminden hemen once Kuvvetli Meydanı yakınlarında, Kuvvetli Caddesi 'nde ( Kuvatlı Caddesi, Quwatli Street ), Be??ar Esad yonetimi ve yanlılarına kar?ı, gosteri yapan onbinlerce Humus sakini.

Humus, 2011-2012 Suriye Ayaklanması sırasında, Esad rejimi kar?ıtı bircok buyuk protesto ve gosterinin yapıldı?ı ?ehirlerden biri olmu?tur. ?ehir hakkında "Devrimin ba?kenti" benzetilmesi de yapılmı?tır. [60] 17-18 Nisan 2011 tarihlerinde, onbinlerce Suriyeli , ?ehrin ana meydanı olan Kuvvetli Meydanı 'nda ( Kuvatlı Meydanı, Quwatli Square ), oturma eyleminde ve hukumet kar?ı sloganlarda bulunarak, ?u anki ba?kan Be??ar Esad ve yanlılarını protesto etmi?lerdir. Raporlara gore, protestonun ?iddetlenmesi ve hukumet guvenlik guclerinin, Esad kar?ıtı eylemcilere ve yerel milislere ate? acması sonucu, en az 62 ki?i olmu?tur. [61]

Harici video
YouTube 'da 18 Nisan 2011, Ozgurluk Meydanı, Humus, Oturma Eylemi ve di?er gosteriler.
Protestolar tum gun ve gece boyunca surmu?tur.

6 Mayıs 2011'den bu yana ?ehir, Suriye Ordusu ve guvenlik gucleri tarafından Humus Ku?atması adıyla, ku?atma altında tutulmaktadır. Suriye hukumeti kendilerini savunmak icin ku?atmanın , ?ehir ve cevresindeki, "silahlı ceteleri" ve " teroristleri " hedef aldı?ını iddia etmektedir. [60] Suriye muhalefetine gore Humus, ku?atmanın ba?ladı?ı andan gunumuze gecen sure icerisinde, hukumet yetkilileri tarafından, sıklıkla, ilac , gıda ve yakıt gibi ana gereksinimlerin teslimatlarının engellendi?i, "curuk bir ?ehir" haline gelmi?tir. [60]

Haziran 2011'den itibaren, ?ehirde neredeyse her gun, protestocu Humus sakinleri ile, Suriye Silahlı Kuvvetleri arasında yuzle?me ve catı?malar olmu?tur. Bu durumun bir sonucu olarak, Humus ve cevresindeki bolgede, Suriye 'nin geri kalanına gore daha fazla can ve mal kayıpları olmu?tur. Raporlara gore, Humus, Be??ar Esad ve ailesinin resimlerinin indirildi?i ve tahrif edildi?i ilk yer olmasının yanında, aynı zamanda, ayaklanma ba?ından beri, Suriye Ordusu 'nun a?ır silahlar kullandı?ı ilk merkez olmu?tur. Suriye'deki "?hlalleri Belgeleme Merkezi"' nin 15 Aralık ila 21 Aralık arasında yaptı?ı acıklamasına gore, 2011-2012 Suriye Ayaklanması ba?ladı?ından beri, Humus'ta, en az 1,770 sivil ki?i olmu?tur. [60]

?ubat 2012'deyse, hukumet yanlısı Suriye guvenlik gucleri, Suriye muhalefeti sava?cılarından ve Suriye Ordusu 'ndan ayrılan ilticacıların olu?turdu?u Ozgur Suriye Ordusu 'nun, hukumet kontrolundeki yerle?kelere yaptı?ı bircok saldırının kontrol ve komuta merkezi haline gelen Humus'u, tekrar Esad yonetimi kontrolu altına almak icin buyuk kapsamlı bir operasyon ba?latarak, ?ehre saldırmı?tır. Yerel Duzen ve Koordinasyon Komiteleri'nin, 14 ?ubat 2012'de aktarılan raporuna gore, operasyon kapsamında 10 gun boyunca suren saldırılar , toplamda 700'den fazla ki?inin olumuyle sonuclanmı?tır. [62] 1 Mart 2012'de, Esad gucleri, ?ehrin "Baba Emir Bolgesi'nin (Baba Amr District)"' nin kontrolunu ele gecirmi?tir, bu sıradaysa di?er semt ve mahallelerde daha az sayıda catı?malar ya?anmı?tır. [63] 18 Mart 2012'de ise, Suriye Ortodoks Kilisesi, yaptı?ı acıklamada, Humus'un, Hristiyan nufusunun neredeyse %90'ının, ?ehirdeki Esad hukumeti kar?ıtı silahlı muhaliflerce , Humus'tan kovuldu?unu ve ilerleyen gunlerde, ba?ta "Hamidiye (Hamidiya, al-Hamidiyah)" mahallesi ve "Bustan ed-Divan (Bustan ad-Diwan)" semti olmak uzere, ?ehirde , Hristiyanların elinde bulundurdu?u binalara, Suriye muhalefeti 'nin, Ozgur Suriye Ordusu 'na ba?lı, Humus kokenli ve ?ehir ile cevresinde faaliyet gosteren, El Faruk Taburu 'nun silahlı uyeleri tarafından, zorunlu tahliye yapılmasını beklediklerini belirtmi?tir. [64]

Ayrıca, 21 Temmuz 2012'de, Humus Cezaevi'nde gorevli muhafızlardan bazıları Ozgur Suriye Ordusu safına gecerek, Esad yanlısı cezaevi gorevlileriyle catı?mı?lardır. Bu catı?mada 4 ki?i olmu?tur. Sonrasında bu catı?madan istifade eden mahkumlar ayaklanmı? ve yapının ce?itli yerlerini ate?e vermi?lerdir. [65] Muhalif muhafızlarda mahkumlara katılmı?tır. [66] [67] Bu olayın hemen ardından aynı gun, Ozgur Suriye Ordusu , cezaevini ku?atmı? ve kısa surede kontrolu eline alarak, o?le vaktinde, cezaevindeki yakla?ık 6000 muhalif mahkumu salarak, muhalif cezaevi muhafızlarını tarafına katmı?tır. [68] [69]

Humus, bu olaydan kısa sure once Haziran 2012'nin ba? kesiminde ba?lamak uzere, 3 ayı a?kın suredir Be??ar Esad gucleri tarafından ku?atma altında tutulmaktadır ve ?ehir halkı yiyecek ve giyecek bulmakta oldukca zorlanmaktadır. [70]

2011'den bu yana suren Humus Ku?atması , 2013 yazının sona ermesiyle Suriye Ordusu lehine seyretmi?tir. Suriye Ordusu'nun, muhaliflerin guclu ?ekilde elinde bulundurdu?u ?ehir merkezlerinden biri olan Halidiye (Khalidiya)'yi almasıyla, Suriye Ordusu, ?ehir ve cevresinde muhaliflere kar?ı ustunlu?u ele gecirerek, daha baskın hale gelmi?tir. [7] Homs is calm for now ?but the fear remains]</ref> Humus, ?u sıralarda (2013 Sonbaharı), Eski Humus bolgesi ve yakın cevresi dı?ında Suriye Ordusu kontrolundedir. [8]

Co?rafya [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Humus, Suriye'nin illeri 'nden en buyu?u olan Humus ilinin ve aynı zamanda ilin , 6 ilcesinden Humus ilcesinin ba?kenti ve en buyuk ?ehridir . ?ehir, ic batı Suriye 'de, Asi Nehri 'nin do?u yakası boyunca uzanır ve nehir ?ehrin ortasından gecerek ikiye boler. Nehir sayesinde Humus ve cevresi, oldukca ozel, tarıma uygun ve verimli topraklara sahiptir. Humus, batısında bulunan El Nuseyriye Da?ları 'nın guney etekleri ve Lubnan Da?ı 'nın arasında, Humus Geciti'ne bakar halde bulunur. Bu co?rafi gecitten dolayı kolayla?an bulut olu?umu sayesinde Humus, kuzey ve guneyindeki di?er ic Suriye ?ehirleriyle kıyaslandı?ında cok daha fazla sa?anak ve normal ya?ı? alır. [56] ?ehrin do?usunda Orta Do?u 'nun en buyuk collerinden , Suriye Colu yer alır. ?ehirden ve yakınlarından gecen, Asi Nehri uzerine ise Roma ?mparatorlu?u kontrolunde, MO 284'te kurulan ve 1938'de genel bakımdan geli?tirilerek, hala faaliyette olan, Humus Golu Barajı kurulmu?tur ve bu baraj sayesinde yapay bir baraj golu olan, Humus Golu ( "Kattina Golu", "Hattina Golu" ) olu?turulmu?tur. Bu iki yer, Humus'un guneybatısında yer alır. Bu noktalara en yakın ?ehir Humus olmasına ra?men, gol ve uzerindeki baraj , Halep 'in 125 km. (78 mi. ) guneydo?usunda ve Hama 'nın 34 km. (21 mi. ) guneyinde , ?am ve Halep 'i birbirine ba?layan, ulusal otoyolun , yarı yolunda, ortalarda uzanmaktadır. [11] Asi Nehri , Humus'u iki ana parcaya ayırır, do?u parcada, duz bir arazi uzerinde, ?ehir merkezi ile ana semt ve mahalleler yer alır. Batı parcadaysa, daha yeni ve modern olan, yine ?ehre ba?lı, El-Waer (al-Waer) ile bazı di?er kucuk semt ve mahalleler yer alır. Humus, "?ehir acıklı?ıyla", yuzolcumu olarak 4,800 hektar (19 sq mi. ) bir alanı kapsar. [71]

Humus, ba?kent ve en buyuk kent ?am 'ın 162 kilometre (101 mil) kuzeyinde , ikinci buyuk ?ehir Halep 'in 193 kilometre (120 mil) guneyinde , kendisinden sonra Suriye 'nin dorduncu buyuk ?ehir olan Hama 'nın 47 kilometre (29 mil) guneyinde ve Akdeniz kıyısında yer alan be?inci buyuk ?ehir Lazkiye 'nin 186 kilometre (116 mil) guneydo?usunda yer almaktadır ve Suriye 'de onemli ve merkezi bir konuma sahiptir. [5] Humus'un ?ehir acıklı?ıyla kapsadı?ı alanda ve cevresinde yer alan koy , kasaba ve beldeler , guneybatısında El Kuseyr , guneydo?usunda Feyruze , do?usunda Zeydel ( Zaidal ), batısında ?in ( Shin ), Marmarita ve Zueytina ( Zweitina ), kuzeydo?usunda Katna modern adıyla Ma?rafa, kuzeyinde El-Ganto, Telbise ve er-Resten ve kuzeybatısında da Hula ( Hule )'dır.

Eski Humus ve ?ehrin altbolumleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ayrıca bakınız: Humus'un Kapıları

Eski Humus ya da Eski ?ehir olarak adlandırılan bolge , Humus'un en yo?un bolgesidir ve ba?ta Bab Tadmur ( Tedmur ), Bab el-Dreib ve Bab Hud ( Hud ) mahalleleriyle beraber, Humus Kalesi ve etrafını da icerisine alarak, 1.2 kilometrekarelik (0.46 mi² ) bir alanı kapsar. [71] Eski Humus'tan geriye kalan az sayıdaki yapılar olan, Eski ?ehir'in duvarları ve kapıları da, Osmanlı kontrolu sırasında yıkılmı?tır. Ancak, bir bolum, takviye edilmi? duvarların ve bunların izledi?i dairesel ko?eleri olan bir kule hala ayaktadır. Buradan yakla?ık yarım kilometre guneyde ise, uzerinde bazı kalıntı ve harabeler bulunan, yuksek, tumsek ?eklindeki toprak yı?ını, bir zamanlar ?ehrin kalesinin , durdu?u alanı gosterir. [72] Kalenin kuzeyine do?ru ise, ?ehrin "Hristiyan Mahallesi" olarak da bilinen, 2011-2012 Suriye Ayaklanması 'nda da buyuk rol oynayarak, ?iddetli catı?malara ev sahipli?i yapmı?, tarihi , "Hamidiye (Hamidiya, al-Hamidiyah)" mahallesi yer alır. [73] Bu tarihi mahalle, Humus'un, eski ve tarihi gorunu?unu kaybetmeyen sayılı bolgelerindendir ve mahallenin co?u, Memluk kontrolu zamanlarından kalma, siyah - beyaz ta? kalıntılar ve binalarla kaplıdır. Bu binalar hala dukkan ve konut olarak kullanılmaktadır ve son zamanlarda, ?ehir yonetimi tarafından, bazı bakım, onarım ve yenileme calı?maları yanında tamirat ve tadilat calı?maları da olmu?tur ( renovasyon ). [74]

Abbasiler 'in yonetimi altında Humus ?ehri'nin 7 buyuk kapıya sahip oldu?u bilinmekteydi. Bu kapılar; Bab al-Souq ( Market / Pazar Kapısı), Bab Tadmor (ya da Bab Tadmour) ( Palmira Kapısı), Bab al-Dreib (ya da Bab al-Deir) ( Manastır Kapısı), Bab al-Sebaa (Aslanların Kapısı), Bab al-Turkman ( Turkmen Kapısı), Bab al-Masdoud (Kapalı Kapı ) ve Bab Hud ( Peygamber Hud Kapısı) adlarındaydı. [41] Gunumuzde, sadece Bab Tadmor ve Bab al-Dreib kapıları ayakta kalmı?tır. [75] Humus'un en eski cami , kilise ve yapıları bu kapıların cevreledi?i Eski Humus 'ta ( Eski ?ehir ' de) bulunmaktadır. [72]

Humus, bunlar haricinde, Eski ?ehir ( Eski Humus ) dı?ında da bircok altbolumden olu?maktadır. Buyuk Kaldiye semti ( Khaldiyah ) ?ehrin kuzey sınırı boyunca uzanır. Daha modern El-Sabil (al-Sabeel), El-Zahra (al-Zahra) ve Jub El-Candali (Jub al-Jandali) semtleriyse , Eski ?ehir'in do?usuna do?ru yer alır. Eski ?ehir'in guneyindeyse Bab al-Sebaa (Bab El-Seba, Aslanların Kapısı), El-Mireyce (al-Mreijeh), El-Nezha (al-Nezha) ve Akrama semtleri bulunur. Bu semtlerin yine guneye do?ru daha ilerisindeyse Karm El-Zaytun (Karm al-Zaytoun) ve Karm El-Luz (Karm al-Loz) semtleri yer alır. [73] Modern ticari merkez ve onu cevreleyen ticaret bolgesi ise ?ehrin batısına do?ru luks Curet El-?aayya (Jouret al-Shayyah) semti icerisinde bulunur ve bu semtin daha batısında ise, yine luks olarak nitelendirilen Kusor (Qusoor), El-Mahatta (al-Mahatta) ve El-Guta (al-Ghouta) semtleri yer almaktadır. [73] ?ehrin banliyosu , zaman zaman varo? olarak da nitelendirilen El-Waer (al-Waer) semtiyse di?er bu semtlerin daha da batısında bulunur ve ?ehirden, El-Basatin (al-Basateen) adı verilen tarım arazileri bolgesiyle ve Asi Nehri 'nin olu?turdu?u ve uzerine herhangi bir in?a yapmanın yasak oldu?u, imar yasa?ı olan ye?il kemer ile ayrılmı?tır. [73] El Baas Universitesi kampusu , fakulteleri ve yurtları ise Humus'un, batı ve guney sınırlarında, Akrama semtinin hemen yakınlarında geni? bir arazide bulunur. [73]

?klim [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Humus, konumu sebebiyle, iklim bakımından, Akdeniz 'den gelen yumu?atıcı etkilere ve meltemlere maruz kalır. Bunun sonucu olaraksa ?ehir, ortalama 360 mm (14 inc ) ya?ı? miktarı yerine, 460 mm (18 inc) ya?ı? miktarıyla , hemen yakınındaki Hama 'dan, daha hafif, ya?ı?lı ve ılıman bir iklime sahiptir. Ancak ?ehir, ayrıca, zaman zaman daha kuvvetli ruzgarlarla da kar?ıla?ır. [11]


  Humus (2012-2013) iklimi  
Aylar Oca ?ub Mar Nis May Haz Tem A?u Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yuksek sıcaklık (°C) 11,1 13,0 16,6 21,6 27,0 30,8 32,3 32,8 31,3 26,9 19,1 12,5 22,92
Ortalama sıcaklık (°C) 6,95 8,15 11,1 15,4 20 23,95 26,05 26,45 24,4 19,8 13,05 8,15 16,955
Ortalama en du?uk sıcaklık (°C) 2,8 3,3 5,6 9,2 13,0 17,1 19,8 20,1 17,5 12,7 7,0 3,8 10,99
Ortalama ya?ı? (mm) 95,1 76,5 56,4 33,3 13,0 2,6 0,2 0,0 2,4 21,1 48,1 80,7 429,4
Kaynak: WMO.int ("World Meteorological Organization" - Dunya Meteoroloji Orgutu ) [76]


Demografi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yıl Nufus
12. yuzyıl
~7,000 [77]
1785
~2,000 [41]
1860'lar (tahmini)
15,000?20,000 [41]
1907 (tahmini)
~65,000 [17]
1932
65,000 [78]
1960
136,000 [78]
1978
306,000 [78]
1981
346,871 [79]
1994
540,133 [80]
2004
652,609 [81]
2005 (tahmini)
750,000 [11]
2008 (tahmini)
823,000 [27]
2012 (gecerli sayım)
900,492 [2]
2013 (tahmini)
Suriye ?c Sava?ı sebebiyle du?u? beklenmektedir.

Humus, 7,000 uzerindeki nufusuyla, 12. yuzyıl , ?slam kontrolu altındaki Suriye doneminde, ulkedeki en buyuk ?ehirlerden biri olmu?tur. [77] 1785 yılında ise, ?ehrin nufusu 2,000 uzerine kadar azalmı?tır, bu sayı ise neredeyse tamamen Musluman ve Yunan Ortodoks inancları arasında ayrılmı?tır. 1860'lı yıllarda nufusta bir sıcrama goruldu ve toplam nufus 15,000 ila 20,000 ki?iyi bulmu?tur. [41] 1907 yılında, Humus'un nufusu, ucte ikisini Muslumanların ve geriye kalan Hristiyanların olu?turdu?u, kabaca 65,000 ki?i civarında seyretmi?tir. [17] 1981 yılının nufus sayımında ?ehir nufusu 346,871 de kalmı?, [79] 1994 yılında 540,133'e yukselmi?tir. [80] Suriye Merkez ?statistik Burosu'nun, 2004 yılı sayımına gore Humus, %51.5'ini erkeklerin, %48.5'ini isi kadınların olu?turdu?u, toplam 652,609 ki?ilik bir nufusa sahip bulunmu?tur. [81] Ba?ımsız bir 2005 yılı sayımında ?ehir 750,000, [11] 2008 Suriye sayımına gore ise Humus'un nufusu 823,000 olarak sayılmı?tır. [27] Ozel 2012 yılı sayımlarına gore ise Humus'un nufusu, 900,492 olarak belirlenmi?tir. [2] 2013 yılı ve sonrasındaysa resmi veya ozel bir sayım yapılmasa da, son zamanlarda ?iddeti iyice artan Suriye ?c Sava?ı sebebiyle, bircok Suriyelinin , ce?itli ulkelere multeci olarak gitmesi sebebiyle, ulke genelinin ve dolayısıyla Humus'un da nufusunda buyuk bir du?u? beklenmektedir.

Gunumuzde, Humus nufusu, Suriye 'nin genel din ce?itlili?ini yansıtır (Sava? harici geni? zaman). Ve co?unlukla Sunni Muslumanlardan olu?urken, Alevi Musluman , Yunan Ortodoks ve Suryani Ortodoks azınlıklarda bulunur. [82] [83] 1880'lerde, "Batı Filistin Ara?tırması", Humus bolgesi ve yakın cevresinde ya?ayan 5,500 civarı Yunan Ortodoks Hristiyan ve 1,500 civarı Suryani Ortodoks Hristiyan oldu?unu gozler onune sermi?tir. Tarihte uzun yıllar boyunca Antakya ( Hatay )'da yer alan ve Suryani Ortodokslu?unun merkezi olan, Suryani Ortodoks Patrikhanesi , 13. yuzyıl 'da Mardin 'e ta?ındıktan sonra, 1933'te olumsuz bir politik durum sebebiyle Humus'a ta?ınmı? ve Humus manastırı ve ?ehri, 1933'ten, 1959'a kadar, 26 yıl boyunca Suryani Ortodoks Kilisesi ve mezhep mensuplarının dini merkezi olmu?tur. Sonrasında daha uygun gorulmesi sebebiyle merkez ?am 'a ta?ınmı?tır. [84]

1948 Filistinli Gocu'nden sonra, Orta Do?u 'da ce?itli ulkelerde kurulan Filistin Multeci Kampları'ndan birisi de Humus'ta, Humus Kampı adı altında yer almaktadır ve 14,000 uzerinde Filistinli multeci ya?amaktadır. Kampın co?u sakini, eskiden Kuzey Filistin olarak gecen ve ?u anda, di?er Filistin bolgeleri ( Batı ?eria , Gazze ?eridi ) aksine, tamamiyle ?srail kontrolunde olan bolgeden, Akka ve Hayfa ?ehirlerinden gelmektedir. [85]

20. yuzyıl ba?larında, gunumuzde hala tartı?ma konusu olan, Ermeni Kırımı sırasında, Osmanlı Devleti 'nin, Zorunlu Goc Yasası ile ce?itli yerlere ta?ıdı?ı Ermenilerden , 20,000 kadarı, Osmanlı kontrolu altında, o zamanlar Osmanlı Devleti sınırları icerisinde ve Orta Do?u topraklarının ortalarında yer alan Humus'a ve cevre koylere goc etmi?/ettirilmi?tir. [86]

?ehirde, kucuk bir Yunan azınlık toplulukta ya?amaktadır ve ?ehrin ce?itli bolgelerinde toplanmı?lardır. [87]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ H. Zain/ H.Said / Al-Ibrahim (21 Nisan 2011). "President al-Assad Swears in Homs New Governor" . Suriye Arap Haber Ajansı (Syrian Arab News Agency) . 4 Ekim 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Haziran 2012 .  
  2. ^ a b c d "Population Data of Homs, Syria" . World-Gazetteer. Ocak 2012. 15 Mayıs 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Haziran 2012 .   ;
    2012 hesaplamalarına gore, Humus'a ait Demografik ve Co?rafi bilgiler.
  3. ^ TDV ?slam Ansiklopedisi 'nde Hıms
  4. ^ Vailhe, Simeon (1909). "Emesa" . Katolik Ansiklopedisi (Catholic Encyclopedia) . Robert Appleton ?irketi (Robert Appleton Company). 10 Nisan 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Haziran 2012 .  
  5. ^ a b "Distance Between Main Syrian Cities" . HomsOnline. 16 Mayıs 2008. 15 A?ustos 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Haziran 2012 .  
  6. ^ "Syria: largest cities and towns and statistics of their population" . World-Gazetteer. Ocak 2012. 15 Mayıs 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Haziran 2012 .   ;
    2012 hesaplamalarına gore, Suriye'nin ?ehir merkezi nufusu bakımından kalabalıklık sıralaması.
  7. ^ a b "Homs is calm for now but the fear remains" . Independent . 11 Aralık 2012. 13 Ekim 2014 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Ekim 2013 .  
  8. ^ a b Hezbollan set to retake key Homs Rebel Area|tarih=28.08.2013|eri?imtarihi=05.10.2013
  9. ^ Bryant, Jacob (1807). A New System; or, an Analysis of Antient Mythology. Volume I . W. Marchant.  
  10. ^ a b c Ball, 2000, Sayfalar: 34?35.
  11. ^ a b c d e f g h i j Dumper, 2007, syf. 171.
  12. ^ Gibbon and Ockley, 1870, syf. 177.
  13. ^ Grousset, Rene. Histoire des Croisades III . s. 18.  
  14. ^ Jackson, Peter (2007). The Seventh Crusade, 1244?1254: Sources and Documents . Ashgate Yayımcılık (Ashgate Publishing). ss. 83 ve 256. ISBN 978-0-7546-5722-4 .  
  15. ^ Room, 2006, syf. 167.
  16. ^ Barkan, Omer Lutfi (1953-54). H. 933-934 (M. 1527-1528) Mali Yılına Ait Bir Butce Orne?i . ?stanbul Universitesi ?ktisat Fakultesi Mecmuası . ss. sf. 303.  
  17. ^ a b c Cook, 1907, syf. 362.
  18. ^ around " II. Ramses saltanatının 5. yılı (BAR III, syf. 317<) tam tarihiyle: MO Mayıs 12, 1274 (II.Ramses'in yaygınca, tahta cıkı? tarihi olarak kabul edilen MO 1279 baz alınarak.)
  19. ^ Kitchen, K.A, "Ramesside Inscriptions", Cilt 2, Blackwell Yayımcılık Ltd., 1996, Sayfalar: 16?17
  20. ^ Healy, 1993, syf. 22
  21. ^ Healy, 1993, syf. 39
  22. ^ Ba?vuru Kitapları Dunya Tarihi . ?stanbul , Turkiye : NTV Yayınları . 2010. ISBN 978-605-5813-13-0 .  
  23. ^ Cleopatra's Children and Descendants (09.04.2010), Karl Leon Ciccone , Suite101.com tarafından yayınlanmı?tır. 7 Haziran 2012 tarihinde eri?ildi.
    suite101.com Vikipedi spam kara-listesinde 9 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . oldu?u icin url verilememktedir.
  24. ^ a b c d e f g h i j k l m n o Dumper, 2007, syf. 172.
  25. ^ Herodian (218). "Herodian's Roman History - 5.3: Soldiers proclaim Heliogabalus emperor" . 4 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 Haziran 2012 .  
  26. ^ Herbermann, 1913, syf. 403.
  27. ^ a b c Carter, 2008, syf. 155.
  28. ^ Kennedy, 2007, syf. 74
  29. ^ Mannheim, 2001, syf. 205.
  30. ^ a b c Yakut al-Hamavi , le Strange'de aktarmı?tır, 1890, syf. 356.
  31. ^ le Strange, 1890, syf. 25.
  32. ^ Kennedy, 2007, syf. 86.
  33. ^ ?bn-i Cubeyr , le Strange'de aktarmı?tır, 1890, syf. 355.
  34. ^ Gil, 1997, Sayfalar:  296?297.
  35. ^ a b Gil, 1997, syf. 343.
  36. ^ a b le Strange, 1890, syf. 353.
  37. ^ Al-Makdisi , le Strange'de aktarmı?tır, 1890, syf. 354.
  38. ^ "Selcuklular Kronoloji Cetveli - Ekim 1080" . Selcukluluar.com. 2012. 22 ?ubat 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Haziran 2012 .  
  39. ^ Kerim Kısata? (11 Aralık 2011). "?am ve Cevresi Rehberi" . Rehber ?hya. 18 Nisan 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Haziran 2012 .   ;
  40. ^ "Aq Sunqur al-Hajib" . WN.com. 2 Ekim 2011. 27 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Haziran 2012 .  
  41. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Dumper, 2007, syf. 173.
  42. ^ El ?drisi , le Strange'de aktarmı?tır, 1890, syf. 354.
  43. ^ Onder Kaya . "Eyyubi Devleti Meliki, I. El-E?ref Muzafereddin Musa Donemi ve Siyasi Tarihi - ?ndirilebilir PDF" . Tarih Bilinci.com. s. 255. 24 Haziran 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Haziran 2012 .  
  44. ^ "Mahmud Gazan" . Sensagent-Vikipedi. 27 Aralık 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2012 .  
  45. ^ Demurger, syf.146
  46. ^ Demurger, syf.146-147, Fransızca '
  47. ^ ?bn Battuta , le Strange'de aktarmı?tır, 1890, syf. 357.
  48. ^ a b c Collelo, Thomas (1987). "Suriye ve Osmanlı ?mparatorlu?u ( Syria ? Ottoman Empire )" . Suriye: Bir Ulke Ara?tırması ( Syria: A Country Study ) . Kongre Kutuphanesi - GPO ( GPO for the US Library of Congress ). 5 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 Haziran 2012 .  
  49. ^ Talhami, 2001, p. 2
  50. ^ Cakar, Enver (2003). "Tahrir Defterlerine Gore 16. Yuzyıl'da Humus ?ehri" (PDF) . Fırat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi . Fırat Universitesi . s. 376. 27 ?ubat 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 15 Haziran 2012 .  
  51. ^ Cakar, Enver (2003). "Tahrir Defterlerine Gore 16. Yuzyıl'da Humus ?ehri" (PDF) . Fırat Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi . Fırat Universitesi . s. 389. 27 ?ubat 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi (PDF) . Eri?im tarihi: 15 Haziran 2012 .  
  52. ^ Shaw, 1977, syf. 33
  53. ^ Okur, Mehmet Akif (2009). "Emperyalizmin Ortado?u Tecrubesinden Bir Kesit: Suriye'de Fransız Mandası" (PDF) . Yesevi Yayınları. s. 142. 13 A?ustos 2012 tarihinde kayna?ından (PDF) ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Haziran 2012 .  
  54. ^ Duran, Yusuf (2007). "?skenderun Sanca?ı'nda Fransız mandası (1920-1936)" . Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu - Yuksek Lisans Tezi . Ankara Universitesi . s. 43. 18 Aralık 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Haziran 2012 .  
  55. ^ Cleveland, 2000, syf. 215.
  56. ^ a b Commins, 2004, syf. 130.
  57. ^ Fisk, Robert (4 Mart 2012). "The fearful realities keeping the Assad regime in power" . The Independent UK . ss. Sayfalar: 35-36. 15 Haziran 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Haziran 2012 .  
  58. ^ a b Seale, 2007, syf. 210.
  59. ^ Seale, 2007, syf. 211.
  60. ^ a b c d "Capital of the Revolution" . El-Ahram (Haftalık Versiyonu). 15 Aralık 2011. 17 Aralık 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Haziran 2012 .  
  61. ^ "Protesters in Syrian city hold sit-in" . Al-Jazeera English . 18 Nisan 2012. 29 Eylul 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Haziran 2012 .  
  62. ^ CNN Kontrol ve ?dare Personeli (14 ?ubat 2012). "Syrian residents say they're bracing for full-blown war" . CNN . 30 Ekim 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 Temmuz 2012 .  
  63. ^ "Syrian Army controls over Baba Amr" (Arapca). Emaratalyoum. 10 Nisan 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Temmuz 2012 .  
  64. ^ "Church fears 'ethnic cleansing' of Christians in Homs, Syria" . Los Angeles Times . 23 Mart 2012. 5 Haziran 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Temmuz 2012 .  
  65. ^ "Humus'ta Cezaevinde ?syan" . TRT Haber . 21 Temmuz 2012. 25 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Eylul 2012 .  
  66. ^ "Humus'ta Cezaevi'nde ?syan" . Aktif Haber. 21 Temmuz 2012. 22 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 11 Eylul 2012 .  
  67. ^ "Humus Cezaevi'nde ?syan" . ?lke Haber Ajansı. 22 Temmuz 2012 . Eri?im tarihi: 12 Eylul 2012 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  68. ^ "Humus cezaevi ele gecirildi, 6000 ki?i serbest" . SutunHaber.com. 21 Temmuz 2012. 23 Temmuz 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 12 Eylul 2012 .  
  69. ^ Posta Gazetesi , 22 Temmuz 2012 Gazetesi Haberi, Humus Cezaevi'nde 6000 ki?i serbest , 22 Temmuz 2012 tarihinde eri?ildi.
  70. ^ "Ku?atma altındaki Humus'ta halk yiyecek bulamıyor" . Zaman Haber . 14 A?ustos 2012 . Eri?im tarihi: 12 Eylul 2012 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  71. ^ a b "Overview" (Arapca). Humus Belediyesi ve Belediye Meclisi Resmi Sitesi. 2008. 14 Eylul 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 6 Temmuz 2012 .  
  72. ^ a b Carter, 2004, syf. 157.
  73. ^ a b c d e "Humus ?ehri'nin bolge (bolum), semt ve mahallelerinin (altbolum) bir haritası. ( "A Map of the divisions of Homs City" )" (Arapca). Humus ?ehir Meclisi ( Homs City Council ). 27 Eylul 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 18 Kasım 2012 .  
  74. ^ Carter, 2008, Sayfalar:  157-158.
  75. ^ "Homs (Humus)" . HomsOnline. 2008. 16 Mayıs 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 27 Ocak 2013 .  
  76. ^ " " World Meteorological Organization" - Dunya Meteoroloji Orgutu - Homs (Humus), Suriye verileri (Guncel; 2012-2013)" . 13 Mart 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 2 Nisan 2013 .  
  77. ^ a b Shatzmiller, 1994, syf. 59.
  78. ^ a b c Winckler, 1998, syf. 72.
  79. ^ a b Population Census Report (1981), Central Bureau of Statistics
  80. ^ a b PUN Demographic Yearbook (1999)
  81. ^ a b Genel Nufus ve ?kametgah Sayımı - 2004 31 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde ar?ivlendi . Suriye Merkez ?statistik Burosu (CBS). Humus ?li . (Arapca)
  82. ^ Baylson, 1987, syf. 27.
  83. ^ "?im? (Humus)" . Encyclopædia Britannica Online . Encyclopædia Britannica . 2009. 11 Mart 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Ekim 2013 .  
  84. ^ Fahlbusch and(ve) Bromiley, 2008, syf. 282.
  85. ^ "Homs refugee camp (Humus Multeci Kampı)" . United Nations Relief and Works Agency - Birle?mi? Milletler Ma?duriyet Giderim ve ??leri acentesi. 8 Eylul 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Ekim 2013 . The camp was established in 1949 on an area of 0,15 km 2 (0,058 sq mi), adjacent to al-Baath University. Most of the original refugees fled from the villages surrounding Hayfa , Tiberias and Acre in northern Palestine. (?ngilizce) .  
  86. ^ Toynbee, 1916, syf. 550.
  87. ^ "Relations with Syria: The Greek community - Suriye ile ?li?kiler: Yunan Toplulukları" . Greek Ministry of Foreign Affairs - Yunanistan Dı?i?leri Bakanlı?ı. 2008. 21 Mayıs 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Ekim 2013 .  

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Humus,_Suriye&oldid=32052515 " sayfasından alınmı?tır