한국   대만   중국   일본 
Gronland - Vikipedi ?ceri?e atla

Gronland

Ba?lantıları de?i?tir
Koordinatlar : 72°00′K 40°00′B ? / ? 72.000°K 40.000°B ? / 72.000; -40.000
Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Gronland
Kalaallit Nunaat
Grønland
Grönland haritadaki konumu
Ba?kent
ve en buyuk ?ehir
Nuuk
Resmi dil(ler) Gronlandca ( Kalaallisut , Inuktun ve Tunumiisut )
Tanınan bolgesel dil(ler) Danca
Etnik gruplar
%88 Inuit
%12 Avrupalı
Demonim Gronlandlı
Hukumet Parlamenter demokrasi ve anayasal monar?i
? Kral
X. Frederik
? Yuksek Komiser
Mikaela Engell
? Ba?bakan
Mute Bourup Egede
Tarihce  
? Norvec egemenli?i [a]
1261
? ?leti?imin yeniden kurulu?u
1721
14 Ocak 1814
? ?dari bolunme
5 Haziran 1953
? Ozerklik
1 Mayıs 1979
? Yeni haklar
21 Haziran 2009 [1]
Yuzolcumu
? Toplam
2.166.086 km 2 ( 13 .)
? Su (%)
83,1
Nufus
? 2020 tahmini
56.081 [2]
GSY?H   ( SAGP ) 2011 tahmini
? Toplam
1,8 milyar $
? Ki?i ba?ına
37.000 $ [d] ( 40 .)
GSY?H   (nominal) 2019 tahmini
? Toplam
3 milyar $
? Ki?i ba?ına
53.000 $
?GE   (2010) 0.786 [3]
yuksek
Para birimi Danimarka Kronu ( DKK )
Zaman dilimi UTC ±00.00'dan UTC-04.00 'a
Trafik akı?ı sa?
Telefon kodu +299
?nternet alan adı .gl

Gronland ( Gronlandca :  Kalaallit Nunaat ; Danca :  Grønland ), Atlas Okyanusu 'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en buyuk buz ortusuyle kaplı, Danimarka Krallı?ı 'na ba?lı ozerk bir bolgedir. [4] Kanada Arktik Adaları 'nın do?usunda, Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dunyanın en buyuk adasıdır . Gronland, jeopolitik olarak Avrupa 'nın bir parcasıdır. [5] Ulkenin ba?kenti ve en buyuk ?ehri Nuuk'tur. Fizyografik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parcası olmasına ra?men Gronland, 986'dan ba?layarak bin yıldan fazla bir suredir siyasi ve kulturel olarak Avrupa (ozellikle somurge gucleri olan Norvec ve Danimarka) ile ili?kilendirilmi?tir. [6] Sakinlerinin co?unun ataları Alaska 'dan Kuzey Kanada 'ya goc eden ve 13. yuzyılda yava? yava? adaya yerle?meye ba?layan ?nuitlerdir . [7]

Adanın sahilleri haric her tarafı 3 km kalınlı?ına varan bir buz tabakasıyla kaplı olup buzun tabanı deniz seviyesinin altındadır. Adanın %81'i buzullarla kaplıdır. Adanın kuzeyinde Arktik Okyanusu ( Arktik Deniz ), guneydo?usunda ?zlanda ve Danimarka Bo?azı , batısında Kanada 'nın Ellesmere Adası ve Baffin Korfezi yer alır. Ayrıca kimsenin ya?amadı?ı Hans Adası ile Kanada ile sınıra sahiptir.

Gronland, yuzolcumu acısından dunyanın en buyuk adasıdır. Kuresel ısınma sebebiyle adanın buzla kaplı kısımları buzların erimesinden dolayı azalmaktadır. Ozellikle 21. yuzyıl itibarıyla buzulların erimesi bilim cevrelerinin bekledi?inden fazla hızlanmı?tır. Daha once benzeri kayıtlara gecmemi? bicimde 2012 yılında Gronland adasındaki yıllık buz kaybının, 2003 yılına kıyasla yakla?ık dort kat oranında arttı?ı bir erime durumu olmu?tur. [8]

Gronland'da ya?ayan nufus 57.500 civarındadır. Nufusun buyuk bolumu batı kıyısındaki kucuk kasabalarda ve ?ehirlerde ya?ar. Gronland'ın buzullarla kaplı orta kesimlerinde insan ya?amaz. Ulkenin temel gecim kayna?ı avcılık ve balıkcılıktır . Ulke toprakları co?unlukla buzullarla kaplı oldu?undan tarıma elveri?sizdir. Sadece guneyinde kucuk bir alanda patates ekilir. Tarım urunleri co?unlukla Danimarka 'dan getirilir ve fiyatları Danimarka'ya gore pahalıdır. Genellikle en ucuz urunler alkollu iceceklerdir . Ulkede su, buzda?larından elde edilir. Onun dı?ında do?al su kaynakları yok denecek kadar azdır. Dolayısıyla suyun da buyuk bir bolumu Danimarka'dan getirilir.

Toplamda on uc adet resmi tatil bulunur .

Gronlandlılar, hem Kalaallit ( Gronland ?nuitleri ), hem ?skandinavya kokenleri ta?ımaktadır ve Gronlandca dilini konu?ur. Adanın iki onemli ?ehri ba?kent Nuuk ile Qeqertarsuaq 'dır. Ancak her ne kadar ba?kent ve en kalabalık ?ehri Nuuk olmasına kar?ın ulkenin en buyuk havalimanı Søndre Strømfjord 'daki Kangerlussuaq Havalimanı 'dır.

Ortalama sıcaklı?ın -7 ?C olmasına kar?ın iklim kuru ve gune?lidir. Kı?lar so?uktur ve buzlu bolgelerde sıcaklık yazın bile donma noktasının altında kalır. [9] Danimarka'nın ozerk bolgesi olan Gronland'ın yerli Kalaallisut dilindeki adı Kalaallit Nunaat' dır. 21 Haziran 2009'de bir referandumla Gronland hukumeti, topraklarının zengin do?al kaynaklarını kullanma hakkına ve yetkilerine sahip olarak Danimarka'dan daha fazla ba?ımsızlık kazandı [10]

Tarih [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

900 yılında Gunnbjorn Ulfsson Gronland'ı ke?fetmi?tir. 986 yılında ise Kızıl Erik , Gronland'da bir Viking somurgesi kurdu. ?kinci Dunya Sava?ı sırasında ABD tarafından i?gal edilmi?, daha sonra tekrar Danimarka’ya verilmi?tir. Bu sırada, 1943 yılında da ABD tarafından Amerikan Hava Kuvvetleri’nin kullanması icin Thule Hava Ussu in?a edilmi?tir. 1985 yılında AB 'den ayrılmı?tır. 11 Haziran 2022'de Danimarka ve Kanada hukumetleri, 17 yıllık muzakerelerin ardından Hans Adası 'nı ikiye bolmeyi kabul etti. [11] Anla?ma, Kanada , Danimarka , Gronland ve Nunavut parlamentolarının her birinin onaylamak icin oy kullanmasından sonra yururlu?e girdi. [12] Bununla, Kanada ve Danimarka (Gronland), adanın merkezine yakın kuzeyden guneye uzanan adanın yuzeyindeki bir catla?ı izleyen 1280 m'lik bir uluslararası kara sınırına sahip olacak. [13]

[ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lk ?skandinav yerle?imcileri adayı Gronland olarak adlandırdı. ?zlanda destanlarında Norvec do?umlu Kızıl Erik'in kasıtsız adam oldurmek sucundan ?zlanda'dan surgun edildi?i soyleniyordu. Geni? ailesi ve koleleri ile birlikte gemilerle kuzeybatıda oldu?u bilinen buzlu bir ulkeyi ke?fetmek icin yola cıktı. Ya?anabilir bir bolge bulup oraya yerle?tikten sonra guzel ve umit veren bir adın yerle?imcileri cekece?i umidiyle adaya Grœnland (Ye?il Ulke) adını verdi. [14] [15] [16] Kızıl Erik Efsanesi ?oyle der: "Erik, Gronland adını verdi?i ve uygun bir isme sahip olsa insanların oraya cekilece?ini soyledi?i icin buldu?u ulkeye yerle?mek icin yaz aylarında ayrıldı." [17]

Gronland yerli dilinde ulkenin adı Kalaallit Nunaat'tır ("Kalaallit'in ulkesi"). [18] Kalaallitler, ulkenin batı bolgesinde ya?ayan yerli Gronlandik Eskimo halkıdır.

Ozelli?i [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Atlas Okyanusu 'nda bulunan Gronland, Kuzey Amerika kıtasına biti?ik olmakla birlikte tarihsel olarak Avrupa ile ba?ları daha fazladır. Her ne kadar geni? ozerklikleri olsa da, Danimarka Kraliyet Birli?i'nin bir parcasıdır. Danimarka 'ya ba?lı olarak 1973 yılında Avrupa Ekonomik Toplulu?u 'na dahil olan Gronland, 23 ?ubat 1983 tarihinde yaptı?ı bir halk oylaması sonucunda AET'den ayrılma kararı alır ve geli?melerin ardından 1 ?ubat 1985'te Gronland kendi iste?iyle topluluktan ayrılır; halen Avrupa Birli?i'nin dı?ındadır.

Gronland kronu [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gronland kronu, Gronland'da gelecekte kullanılması du?unulen para birimidir. Gunumuzde Danimarka kronu kullanılmaktadır. Mayıs 2007'de Danimarka'da cıkan yasaya gore Gronland'a Danimarka kronunun Gronland versiyonunun basılmasına izin verildi.

  • Grönland siyasi ve fiziki haritası
    Gronland siyasi ve fiziki haritası
  • Grönland
    Gronland
  • Grönland dağları
    Gronland da?ları
  • Grönland Buzdağları
    Gronland Buzda?ları
  • Doğu Kıyıları
    Do?u Kıyıları
  • Grönland görünüş
    Gronland gorunu?
  • Nuna adası
    Nuna adası

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ "Self-rule introduced in Greenland" . BBC News . 21 Haziran 2009. 25 Nisan 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Mayıs 2010 .  
  2. ^ Statistics Greenland, Greenland in Figures, 2019 21 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .
  3. ^ "United Nations Island Directory" . 28 Mart 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 Haziran 2010 .  
  4. ^ Benedikter, Thomas (19 Haziran 2006). "The working autonomies in Europe" . Society for Threatened Peoples . 24 Haziran 2007 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi. Denmark has established very specific territorial autonomies with its two island territories   Ackren, Maria (Kasım 2017). "Greenland" . Autonomy Arrangements in the World. 23 ?ubat 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi. Faroese and Greenlandic are seen as official regional languages in the self-governing territories belonging to Denmark.  
  5. ^ "Facts about Greenland" . norden.org . 19 A?ustos 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Mart 2023 .  
  6. ^ The Fate of Greenland's Vikings 11 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., Dale Mackenzie Brown, Archaeological Institute of America , 28 ?ubat 2000
  7. ^ Mcghee, Robert (3 Nisan 2015). "Thule Culture" . Canadian Encyclopedia . Historica Canada. 20 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Haziran 2015 .  
  8. ^ "Greenland's ice is melting four times faster than thought?what it means" . nationalgeographic.com . 3 Mart 2021 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 3 Eylul 2022 .  
  9. ^ Greenland Has Experienced A Significant Loss Of Ice, NASA Research Shows, issued by NASA/Goddard Space Flight Center, Cev: Kader Demirpehlivan, 30/5/2007.
  10. ^ "Self-rule introduced in Greenland" . 25 A?ustos 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 A?ustos 2019 .  
  11. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 12 Haziran 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Aralık 2023 .  
  12. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 30 Eylul 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Aralık 2023 .  
  13. ^ "Ar?ivlenmi? kopya" . 15 Haziran 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 4 Aralık 2023 .  
  14. ^ Eirik the Red's Saga . Gutenberg.org. 8 Mart 2006. 11 Mayıs 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 6 Eylul 2010 .  
  15. ^ "How Greenland got its name" 19 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .. The Ancient Standard. 17 December 2010.
  16. ^ Grove, Jonathan (2009). "The place of Greenland in medieval Icelandic saga narrative" . Journal of the North Atlantic . 2 : 30-51. doi : 10.3721/037.002.s206 . 11 Nisan 2012 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi.  
  17. ^ Evans, Andrew. "Is Iceland Really Green and Greenland Really Icy?" 4 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi ., National Geographic (30 Haziran 2016).
  18. ^ Stern 2009 , s. 89.

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Wikimedia Commons 'ta Gronland ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur.

Gronland haritası
Gronland foto?rafları
" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gronland&oldid=32826266 " sayfasından alınmı?tır