한국   대만   중국   일본 
Otegezegen - Vikipedi ?ceri?e atla

Otegezegen

Vikipedi, ozgur ansiklopedi
( Exoplanet sayfasından yonlendirildi)

Otegezegen veya Gune? dı?ı gezegen , Gune? Sistemi 'nin dı?ında ve ba?ka bir yıldızın yorungesinde bulunan gezegenlere verilen addır. 10 ?ubat 2024 itibarıyla, 4.144 gezegen sisteminde varlı?ı do?rulanmı? 5.622 otegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 893 kadarı birden fazla gezegene sahiptir . [1] Bu gezegenlerin buyuk co?unlu?u fiili goruntulemeden ziyade do?rudan olmayan ce?itli yontemlerle saptandı. [2] Bunların co?u Jupiter 'i andıran ?ekilde buyuk kutleli dev gezegenlerdir , bununla birlikte muhtemelen bu algılama teknolojisinin sınırlı olmasından kaynaklıdır. Henuz do?rulanmamı? yeni saptamalar daha kucuk dunyaların cok daha yaygın oldu?u fikrini veriyor. [3]

Dunya benzeri otegezegenler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dunya Gune? etrafında donerken, di?er gezegenler kendi yıldızı etrafında donerler bu gezegenlere de ote gezegenler denir. [4]

NASA 'nın Dunya benzeri gezegen avcısı olarak nitelendirdi?i TESS teleskobu ile ilk olarak 2022'de LTT 1445 Ac adında gezegen ke?fedildi. Bu gezegen Dunya'ya 22 ı?ık yılı (ı?ı?ın bir yılda aldı?ı mesafe)uzaklı?ında ama en onemlisi bu gezegen Dunya ile aynı boyutta ve kutleleri aynı kayalık bir gezegen. LTT 1445 Ac Dunya ile aynı yercekimine sahip ama yuzey sıcaklı?ı 260 °C sahip ve ya?ama elveri?li de?il. [5]

1990'lardan bu yana NASA 5539 Dunya benzeri do?rulanmı? gezegen ke?fetti. Bazıları uygun atmosfer , basınc , yuzey sıcaklı?ı ve suyun olu?a bilece?i ko?ullar ve imkanlara sahip oldu?u ortaya cıktı. [6]

Yakın tarihte Uluslararası Uzay Ajansı bir ara?tırma yaptı ve yeni bir dunya benzeri gezegen buldular.Dunya'ya uzaklı?ı 340 ı?ık yılı olan bu gezegenin adı K2-229b .K2-229b oldukca yo?un bir cekirde?e sahip hal boyle olunca da akıllara en cok merkur geliyor. Merkur 'un ic cekirde?i gezegenin capının %70'i anlamına gelir yo?unluk oldukca fazla olur.Dunya'nın yo?unlu?u 5,51,Merkur'un yo?unlu?u 5,43'tur. Kutle cekimi gezegenin yo?unlu?unu etkiler.Detaylı bilgiler K2-229b gezegeni'nin ic yapısı ve yıldızına yakınlı?ı sebebi ile merkur'e benzedi?ini ortaya koyar. [7]

Bir ressamın bakı? acısıyla gune? dı?ı gezegen.
NASA tarafından resmi yayımlanan ilk Gune? Sistemi dı?ı gezegen: Fomalhaut b .

Gune? dı?ı gezegenler 19. yuzyılın ortasında bilimsel ara?tırma konusu haline geldi. Astronomlar genellikle bu gezegenlerin var olduklarını farzediyorlardı ancak ne kadar yaygın olduklarını ya da Gune? Sistemi'ndeki gezegenlerle ne derecede benzerlik gosterdiklerini bilmiyorlardı. Do?rulanmı? ilk ke?if 1990'larda yapıldı ve 2000'den beri her yıl 15'ten fazla yeni ke?if yapıldı. Ke?if sıklı?ı 2007'de ke?fedilen 67 gezegenle artı? gosterdi. Tahminlere gore gune? benzeri yıldızların en az %10'u gezegenlere sahip ve gercek oran cok daha yuksek olabilir. [8]

Gune? dı?ı gezegenlerin ke?fi dunya dı?ı ya?amla ilgili soruları ?iddetlendirdi. [9] ?u an icin kırmızı cuce Gliese 581 'in ucuncu gezegeni ve yorungesi cevreledi?i yıldızın ya?anabilir bir bolgesine yakın bulunan Gliese 581 d (Dunya'dan yakla?ık olarak 20 ı?ık yılı uzaklıkta) henuz ke?fedilen muhtemel karasal gezegenlerin en iyi orne?i olarak gorunuyor. Bu katı ko?ullardan gidilirse gezegenin konumu ya?anabilir bolgenin dı?ında gorunuyor, ancak sera etkisi gezegenin yuzey sıcaklı?ını yukselterek suyun varlı?ını destekleyebilir.

Ke?if tarihi [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Do?rulanmı? ke?ifler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lk yayımlanan ve sonrasında da do?rulanan ke?if Kanadalı astronomlar Bruce Campbell, G. A. H. Walker ve S. Yang tarafından 1988'de yapıldı. [10] Astronomların radyal hız gozlemleri Gama Cephei yıldızının yorungesindeki bir gezegenin varlı?ını i?aret ediyordu.

Ke?if yontemleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gezegenler yorungesinde dolandıkları yıldızlara oranla oldukca zayıf ı?ık kaynaklarıdır. Gorunur dalga boylarında gezegenler yıldızların parlaklı?ının milyonda birinden daha az parlaklı?a sahiptir. Bu derece zayıf bir ı?ık kayna?ını tespit etmenin esas zorlu?una ek olarak yıldız onu temizleyen bir parlaklı?a sebep olur.

Bu sebeplerden dolayı ?imdiki teleskoplar sadece istisnai durumlarda do?rudan goruntuleme yapabilirler. Ozellikle gezegen buyukse ( Jupiter 'den epeyce buyukse), yorungesinde bulunan yıldıza oldukca mesafeliyse ve kızılotesi ı?ın yayınlayabilecek kadar sıcaksa mumkun olabilir.

Bilinen gune? sistemi dı?ındaki gezegenlerin cok buyuk bir kısmı dolaylı yontemler yoluyla ke?fedildi:

Grafikte bir Gune? dı?ı gezegen kendinden buyukce bir yıldız etrafında dolanırken iki cismin ortak kutle merkezine ba?lı ?ekilde yıldız uzerinde olu?turdu?u yer ve hız de?i?imleri goruluyor.
  • Gokolcum (Astrometri): Gokolcum gokyuzundeki yıldızların konumlarının kesin bir ?ekilde olculmesi ve yıldızın zaman icinde de?i?en konumlarıyla olu?an yolların gozlemlenmesini kapsar. E?er yıldızın yorungesinde bir gezegen varsa, gezegenin kutle cekimsel etkisi yıldızın kendi kutle merkezi etrafında kucuk dairesel veya eliptik bir yorungede hareket etmesine sebep olacaktır (sa?daki animasyona bakınız).
  • Radyal hız ve Doppler yontemi : Yıldızın Dunya'ya yakla?ırken veya uzakla?ırken sahip oldu?u radyal hızdaki (yıldızın Dunya'ya gore olan radyal hızı) de?i?kenlikler yıldızın Doppler etkisi sebebiyle meydana gelen spektral cizgilerindeki yer de?i?iminden cıkarılabilir. [11] Bu acık ara kullanılan en verimli yontemdir.
  • Atarca zamanlaması :
  • Geci? yontemi : E?er bir gezegen yorungesinde bulunan yıldızın tekerinin onunden gecerse yıldızın gozlenen parlaklı?ında kucuk bir miktar du?u? olur. Bu miktar gezegenin ve yıldızın boyutlarına ba?lıdır.
  • Kutlecekimsel mikromercekleme : Mikromercekleme yıldızın gravitasyonel alanının arkadaki yıldızın ı?ı?ını bukerek (mercek gibi) odaklamasıyla meydana gelir. Ondeki yıldızın yorungesinde bulunan muhtemel bir gezegen mercekleme olayındaki ı?ık e?risinde algılanabilecek anormalliklere sebep olabilir.
  • Cokuntu cemberleri :
  • Orten ikili : Bir orten cift yıldız sisteminde gezegen ileri geri giderken minimumlardaki de?i?ikliklerin bulunmasıyla algılanabilir. Cift yıldız sistemlerindeki gezegenlerin bulunmasında en guvenilir yontem budur.
  • Yorunge evresi : Ay ve Venus gibi gune? dı?ı gezegenlerin de evreleri vardır. Yorunge evreleri yorungenin e?im acısına ba?lıdır. Yorunge evreleri uzerinde calı?ılmasıyla bilim insanları gezegenlerin atmosferlerindeki parcacık boyutlarını hesaplayabilirler.
  • Polarimetri : Yıldız ı?ı?ı atmosferik molekullerle etkile?ti?inde polarize olurlar. Bu durum polarimetre ile bulunabilir. ?imdiye kadar bir gezegen uzerinde bu yontem ile calı?ma yapıldı.

Birkac istisnai durum sayılmazsa, bilinen butun gune? dı?ı gezegen adayları yer konu?lu teleskopların kullanılmasıyla bulundu. Bununla birlikte yontemlerin co?u, teleskopların hareketli atmosferin yukarısına yerle?tirilmesiyle daha iyi sonuc verebilirler. COROT (Aralık 2006'da fırlatıldı) gune? dı?ı gezegen ara?tırmasına tahsis edilen tek aktif uzay projesidir. Hubble Uzay Teleskobu da birkac gezegen buldu veya do?ruladı. Bunun dı?ında Kepler , New Worlds Mission , Darwin , Space Interferometry Mission , Terrestrial Planet Finder ve PEGASE gibi bircok planlanan ve onerilen uzay projeleri de mevcuttur.

Adlandırma [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Gune? dı?ı gezegenleri adlandırmanın en yaygın yolu, kucuk farklar dı?ında cift yıldızlarınki ile benzerdir (yıldızlar icin bir buyuk harf kullanılırken gezegenler icin kucuk harf kullanılır). Yıldızın isminin sonuna sistemde bulunan birinci gezegen icin "b" harfi kullanılır ( 51 Pegasi b ). Sistemde bulunan bir sonraki gezegen alfabenin bir sonraki harfi ile i?aretlenir. Orne?in 51 Pegasi cevresinde bulunan di?er gezegen "51 Pegasi c" sonraki de "51 Pegasi d" adlarıyla listelenebilir. E?er iki gezegen aynı zaman zarfında ke?fedilmi?se yıldıza en yakın olanı sıradaki harfi alır. Orne?in Gliese 876 sisteminde en son ke?fedilen gezegen yıldıza Gliese 876 b ve Gliese 876 c 'den daha yakın olmasına ra?men Gliese 876 d adıyla anılır. 55 Cancri f gezegeni ?u anda adında "f" bulunan ilk ve tek gezegendir ( 55 Cancri sisteminde bulunan be?inci gezegen). ?imdilik "f"nin otesinde kullanılan ba?ka bir harf yoktur.

55 Cancri , Gune? haric cevresinde en cok gezegen ke?fedilen yıldızdır, bilinenlerin dı?ında gezegenleri de olabilir. Resimde gorulen 55 Cancri f gunumuzde "f" harfini alan tek gezegendir.

Sadece iki gezegen sisteminde "ola?an dı?ı" bir ?ekilde isimlendirilmi? gezegenler bulunur. 1995'te 51 Pegasi b'nin ke?finden once iki atarca gezegen ( PSR B1257+12 B ve PSR B1257+12 C ) olu yıldızlarının pulsar zamanlamasıyla bulundular. O zamanlarda gezegen isimlendirmenin resmi bir yolu olmadı?ından gezegenler (gunumuzdekine benzer bir ?ekilde) B ve C olarak anıldılar. Ancak adlandırmada, muhtemelen cift yıldızlar icin uygulanan yolla, buyuk harfler kullanılmı?tı. Ucuncu bir gezegen ke?fedildi?inde PSR B1257+12 A olarak isimlendirildi (kullanılan mantık basitce bu gezegenin di?er ikisine oranla yıldıza daha yakın olmasından kaynaklıdır). [12] Bazı adlandırmalarda (genellikle bilimkurguda ) gezegenin yıldıza gore konumları goz onune alınarak Roma rakamları kullanılır, ancak yukarıdaki sebepten bu pratik bir yontem de?ildir.

Pulsar PSR B1257+12 'nin gunumuzde uc gezegeni ke?fedilmi?tir. Ancak bunlar modern isimlendirme yontemi kararla?tırılmadan once ke?fedildi?inden yıldıza uzaklıkları sırasında buyuk harflerle isimlendirilmi?tir.

E?er bir gezegen cift yıldız olmayan bir sistemin etrafında donuyorsa yıldızın harfi gezegenin adına eklenir. E?er gezegen sistemdeki ilk yıldızın yorungesinde donuyorsa ve ikincil yıldızlar gezegenden sonra ke?fedilmi? veya birincil yıldıza ve gezegene goreli olarak uzaksa isim genellikle ihmal edilir. Orne?in Tau Bootis b bir cift yıldız sisteminin yorungesindedir, ancak ikincil yıldız hem daha sonra ke?fedildi?i icin hem de gezegene ve birincil yıldıza uzak oldu?u icin "Tau Bootis Ab" terimi neredeyse hic kullanılmaz. Ancak (16 Cygni Bb ve 83 Leonis Bb gibi durumlarda) e?er gezegen sistemdeki ikincil yıldızın yorungesindeyse yıldızın adı her zaman kullanılır. Bazı gezegenler Gune? Sistemi 'ndeki gezegenlere benzer ancak resmi olmayan adlar almı?lardır. Bu gezegenlerin en unlulerinden bazıları; Osiris (HD 209458 b), Bellerophon (51 Pegasi b) ve Methuselah (PSR B1620-26 b) ?eklinde isimlendirilmi?tir.

Tanım [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Uluslararası Astronomi Birli?i 'nin gezegen tanımına gore bir gezegen bir yıldızın yorungesinde donmelidir. [13] Bununla birlikte UAB'nin ?u andaki gezegen tanımı sadece bizim gune? sistemimizi hesaba katar ve butun gune? dı?ı gezegenler ?imdilik bu tanımdan ayrı tutulur. [14] Gune? dı?ı gezegenin tanımı takip eden kriterlerle 2001'de belirlendi ve son olarak 2003'te modifiye edildi:


Ayrıca bo?lukta dolanan (herhangi bir yıldızın yorungesinde bulunmayan) ve " ba?ıbo? gezegen " [15] ya da "yıldızlararası gezegen" olarak anılan gezegenimsi kutleye sahip cisimler de rapor edildi. Ancak bu cisimler "gezegen" tanımına uymadıkları icin bu maddenin konusu de?illerdir.

Genel ozellikleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yıldız karakteristikleri [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

En bilinen Gune? dı?ı gezegenler kabaca Gune? 'e benzeyen F, G veya K spektral sınıfındaki anakol yıldızlarının yorungesindedirler. Bu da basitce gezegen ara?tırma programlarının bu tur yıldızlar uzerinde yo?unla?masının sebeplerinden biridir. Ancak bu hesaba katıldı?ında bile istatistiksel analizler du?uk kutleli yıldızların (M spektral sınıfından kırmızı cuce ) gezegene sahip olma ihtimalinin de du?uk oldu?unu veya sahip olanların da gezegenleri daha du?uk kutleye sahip olaca?ı icin tespit edilmesinin zor olaca?ını gosterir. [16] Spitzer Uzay Teleskobu tarafından yapılan son gozlemler, "O" spektral sınıfındaki yıldızların Gune?'ten cok daha sıcak oldu?unu ve photo-evaporation etkisine yol acan bu ozelli?in de gezegen olu?umunu engelledi?ini gosteriyor. [17]

Yıldızlar ba?lıca hidrojen ve helyum gibi hafif elementlerden olu?urlar. Ayrıca kucuk kesirlerde, demir gibi a?ır elementler icerirler. Bu kesir miktarına yıldızın metalli?i denir. Metalli?i yuksek olan yıldızların gezegene sahip olma ihtimali daha yuksektir ve bunlar daha du?uk metalli?e sahip yıldızlara gore daha fazla kutleye sahip olma e?ilimindedir. [8]

Titiz spektral gozlemlerde F2 sınıfı yıldızlarından sonra donme hızının aniden du?tu?u bulundu. Gune?'in G sınıfından bir yıldız oldu?u dikkate alınmalıdır (F2'den sonra). Gune? Sistemi'nin acısal momentumunun yuzde doksan sekizi gezegenlerin yorungesel hareketlerinden kaynaklanır. Yalıtılmı? bir sistemde acısal momentum ve tabii Gune?'e ait yuzde ikilik oran korunmalıdır.

Olculmu? ozellikler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Bilinen gune? dı?ı gezegen adaylarının co?u do?rudan olmayan yontemlerle ke?fedildi. Dolayısı ile onlara ait sadece belli ba?lı fiziksel ve yorungesel parametreler belirlenebildi. Radyal hız metodu ile yorunge e?ikli?i dı?ında, yorunge suresi , yarı buyuk eksen , dı?merkezlik , acısal uzaklık , periapsis boylamı , enberi zamanı da dahil butun yorunge elemanları bulundu. Bilinmeyen yorunge e?ikli?inin sebebi kutleni bilinmemesi ile ilgilidir, bu yuzden genellikle sadece minimum kutle de?eri verilir.

Dikkat ceken Gune? dı?ı gezegenler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lk ke?ifler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

?lk gezegen adayı 6 Ekim 1995 yılında, Dunya'dan 50 ı?ık yılı uzaklıktaki 51 Pegasi yıldızının cevresinde belirlendi. Ara?tırmacılar, gezegenin yakla?ık Jupiter buyuklu?unde, ama yıldız cevresindeki yorungesinin, Dunya'nın Merkur 'un Gune? 'e olan uzaklı?ından sekiz kat daha yakın oldu?unu belirlediler. O gunden bu yana ke?fedilen yeni gezegenlerin sayısı da hızla arttı. Teleskopların ayna caplarının giderek artması ve milyonlarca yıldızın aynı anda gozlenmesini sa?layan bilgisayar programları sayesinde son yıllarda gezegen ke?iflerinde bir patlama ya?anmı?tır.

Di?er dikkat ceken ke?ifler [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Tarih aralıklarına gore di?er dikkati ceken Gune? dı?ı gezegen ke?ifleri:

1996 - 2006 arası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Yıllara gore Gune? dı?ı gezegen ke?ifleri ve ke?if metotları.
1996, 47 Ursae Majoris b
Jupiter-benzeri olan bu gezegen, 17 Ocak 1996 tarihinde ke?fedilmi?tir. Gezegenin Dunya 'ya olan uzaklı?ı yakla?ık olarak 46 ı?ık yılı ve kutlesi ise 760 Dunya kutlesidir. Yıldızına olan uzaklı?ı 320 milyon km. olan gezegen, ya?am ku?a?ında yer alan so?uk bir dunya olabilir. SETI cercevesinde radyo sinyalleri icin taranmaktadır.
1998, Gliese 876 b
Bir gezegene sahip olan Gune?'e en yakın yıldız Gliese 876 cevresinde donen gezegen, 22 Haziran 1998 yılında ke?fedilmi?tir. Bir Kırmızı cuce olan Gliese 876, Gune?'ten 2800 derece daha so?uk, 100 kat daha soluk ve kutlesi Gune? kutlesinin 1/3'udur. Gezegen ya?am ku?a?ında bulunmaktadır.
1998, HD 210277 b
9 Eylul 1998 yılında ke?fedilmi?tir. Yıldızına olan uzaklı?ı 173 milyon km. ve yuzey sıcaklı?ı -23 derecedir. Dunya'ya 69 ı?ık yılı uzaklıkta ve kutleri 391 Dunya kutlesi olan gezegenin bir yılı 436,6 gundur. Gezegenin yorungesi, uzaklık ve periyot acısından Dunya 'nınkini andırmakta; ancak buyuk olcude eliptikdir.
1999, HD 134987 b
Yıldızına uzaklı?ı 120 milyon km. olan gezegenin yuzey sıcaklı?ı 42 derecedir. Gezegenin Dunya'ya uzaklı?ı yakla?ık olarak 82 ı?ık yılı, kutlesi 334 Dunya kutlesidir ve gezegen, ya?am ku?a?ında yer almaktadır.
1999, HD 209458 b
12 Aralık 1999 yılında ke?fedilen ve yıldızı onenden gecerken gorulen ilk gezegendir. Dunya'ya olan uzaklı?ı 153 ı?ık yılı ve kutlesi 200 Dunya kutlesi olan gezegenin yuzey sıcaklı?ı ise 1037 derecedir.
2001, HD 209458 b
Gok bilimciler, Hubble Uzay Teleskobu 'nu kullanarak HD 209458 b'nin atmosfere sahip oldu?unun tespit edildi?ini duyurdular. Atmosferde beklenenden daha du?uk yo?unlukta sodyum bulundu. [18] 2008 yılında bulut katmanının aklık derecesi olculdu ve yapı, stratosferik olarak modellendi.
2001, Iota Draconis b
Dev yıldız Iota Draconis 'de ke?fedilen ilk gezegendir.
Bir sanatcının gozunden atarca gezegen PSR B1620-26 b (ke?if 2003)
2003, PSR B1620-26 b
10 temmuz'da, Hubble Uzay Teleskobu 'ndan alınan verileri de?erlendiren Steinn Sigurdsson liderli?indeki bir ekip, cok ya?lı bir Gune? dı?ı gezegenin varlı?ını do?ruladılar. Jupiter'in iki katı buyuklu?unde olan gezegenin ya?ı 13 milyar yıl olarak hesap edilmektedir. [19]
2004, Mu Arae c
A?ustos ayında, Mu Arae yorungesindeki 14 Dunya kutlesi buyuklu?e sahip bir gezegen, Avrupa Guney Gozlemevi tarafından ke?fedildi. Kompozisyonuna ba?la olarak ilk yayınlarda "sıcak Neptun" veya "super Dunya" olarak belirtilmi?tir. [20]
2M1207 (mavimsi) ve 2M1207b (kızılımsı) kızılotesi foto?rafı.
2004, 2M1207 b
Bir kahverengi cuce etrafında dondu?u tespit edilen ilk gezegendir. Ayrıca do?rudan foto?rafı cekilen ilk gezegendir ( kızılotesi ). 2006'da, 2M1207 etrafında toz diski varlı?ı tespit edilmi?tir. [21]
2005, Gliese 876 d
Haziran ayında, Kırmızı cuce yıldız Gliese 876 etrafında ucuncu gezegenin tespit edildi?i duyuruldu. [22]
2005, HD 149026 b
Temmuz ayında, cok buyuk bir cekirde?e sahip oldu?u anla?ılan bir gezegen duyuruldu. HD 149026 b gezegeni, HD 149026 yıldızının yorungesinde ve cekirde?i yakla?ık olarak 70 Dunya kutlesidir. [23]
Bir sanatcının gozuyle OGLE-2005-BLG-390Lb gezegeni.
2006, OGLE-2005-BLG-390Lb
25 Ocak'ta, OGLE-2005-BLG-390Lb'nin ke?fi duyuruldu. Bu buyuk olasılıkla bugune kadar bulunan en uzak ve en so?uk gezegendir. [24] [25]
2006, HD 69830
Uc adet Neptun kutlesinde gezegeni olan bir gezegen sistemi . b , c ve d gezegenleri; 10, 12 ve 18 Dunya kutlesine sahiptir. [26]

2007 - 2009 arası [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

2007, HD 209458 b ve HD 189733 b
21 ?ubat 2007 yılında NASA ve Nature HD 209458 b ve HD 189733 b tayfları do?rudan gozlenen ilk iki Gune? dı?ı gezegen oldukları haberi yayınlandı. [27] [28]
2007, Gliese 581 c
24 Nisan 2007'de Space.com , sıvı halde su bulunan ve ya?am olması muhtemel bir gezegenin varlı?ını duyurdu. [29]


Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

  1. ^ Schneider, J. "Interactive Extra-solar Planets Catalog" . The Extrasolar Planets Encyclopedia . Eri?im tarihi: 10 ?ubat 2024 .  
  2. ^ Schneider, J. "Interactive Extra-solar Planets Catalog" . The Extrasolar Planets Encyclopedia . 17 Aralık 2006 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 20 Mayıs 2023 .  
  3. ^ "Rock planets outnumber gas giants" . msn . 28 Mayıs 2008. 19 Aralık 2008 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Mayıs 2008 .  
  4. ^ "Ar?iv" . Tansu Taylan. 15 Ocak 2019. 28 Temmuz 2019 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 Ocak 2019 .  
  5. ^ "Ar?iv" . Pat Brennan. 15 Ocak 2022. 25 Mayıs 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 15 Ocak 2022 .  
  6. ^ "Ke?fedilen gezegen sayısı" . Makale . Ethem Derman. 24 Mart 2022. 26 Mart 2022 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 24 Mart 2022 .  
  7. ^ "Merkur benzeri ote gezegen" . Makale . Mahir Emin Ocak. 28 Temmuz 2018. 24 Temmuz 2018 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 28 Temmuz 2018 .  
  8. ^ a b Marcy, G.; Butler, R.; Fischer, D.; et.al. (2005). "Observed Properties of Exoplanets: Masses, Orbits and Metallicities" . Progress of Theoretical Physics Supplement . Cilt 158. ss. 24 - 42. doi : 10.1143/PTPS.158.24 . 2 Ekim 2008 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 5 Ekim 2020 .  
  9. ^ "Terrestrial Planet Finder science goals: Detecting signs of life" . JPL Terrestrial Planet Finder website . 17 Kasım 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 21 Temmuz 2006 .  
  10. ^ Campbell, B.; Walker, G. A. H.; Yang, S. (1988). "A search for substellar companions to solar-type stars" . Astrophysical Journal, Part 1 . Cilt 331. ss. 902 - 921. doi : 10.1086/166608 . 11 Nisan 2016 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Ekim 2008 .  
  11. ^ An especially simple and inexpensive method for measuring radial velocity is “externally dispersed interferometry.” See the following Web site: http://www.spectralfringe.org/EDI/ 3 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . . See also: Erskine, Edelstein, Harbeck and Lloyd, “Externally dispersed interferometry for planetary studies,” in Techniques and Instrumentation for Detection of Exoplanets II , Daniel R. Coulter, ed., Proceedings of the SPIE *, vol. 5905, pages 249-260 (2005). ( 14 page extract 28 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi .). (* SPIE = Society of Photo-optical Instrumentation Engineers; renamed: International Society for Optical Engineering)
  12. ^ "Extrasolar Planets" . 5 Haziran 2011 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 10 Temmuz 2008 .  
  13. ^ "Working Group on Extrasolar Planets: Definition of a "Planet " " . IAU position statement . 28 ?ubat 2003. 9 Aralık 2013 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 9 Eylul 2006 .  
  14. ^ "Why Planets Will Never Be Defined" . 2006. 19 Temmuz 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 13 ?ubat 2008 .  
  15. ^ Bilim ve Teknik Dergisi 4 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Ba?ıbo? gezegen
  16. ^ Bonfils, X.; Forveille, T.; Delfosse, X.; et.al. (2005). "The HARPS search for southern extra-solar planets VI: A Neptune-mass planet around the nearby M dwarf Gl 581". Astronomy & Astrophysics . Cilt 443. ss. L15 - L18. doi : 10.1051/0004-6361:200500193 .  
  17. ^ Linda Vu (3 Ekim 2006). "Planets Prefer Safe Neighborhoods" . 7 Haziran 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 1 Eylul 2007 .  
  18. ^ Charbonneau; ve di?erleri. (2002). "Detection of an Extrasolar Planet Atmosphere" . The Astrophysical Journal . 568 (1). ss. 377 - 384. doi : 10.1086/338770 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  19. ^ Sigurdsson, S.; Richer, H.B.; Hansen, B.M.; Stairs I.H.; Thorsett, S.E. (2003). "A Young White Dwarf Companion to Pulsar B1620-26: Evidence for Early Planet Formation". Science . 301 (5630). ss. 193 - 196. doi : 10.1126/science.1086326 . PMID   12855802 .  
  20. ^ "Fourteen Times the Earth - ESO HARPS Instrument Discovers Smallest Ever Extra-Solar Planet" , ESO website , 25 Ekim 2006 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi , eri?im tarihi: 7 Mayıs 2006  
  21. ^ Mohanty, Subhanjoy (2006). R. Jayawardhana, N. Huelamo, E. Mamajek (Ed.). "The Planetary Mass Companion 2MASS1207-3932 B: Temperature, Mass and Evidence for an Edge-On Disk" . American Astronomical Society . 19 Aralık 2008 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 17 Temmuz 2008 .  
  22. ^ Rivera; ve di?erleri. (2005). "A 7.5 Me Planet Orbiting the Nearby Star GJ 876" . The Astrophysical Journal . 634 (1). ss. 625 - 640. doi : 10.1086/491669 .   [ olu/kırık ba?lantı ]
  23. ^ Sato, B.; Fischer, D.; Henry, G.; Laughlin, G.; Butler, R.; Marcy, G.; Vogt, S.; Bodenheimer, P.; Ida, S.; Toyota, E.; Wolf, A.; Valenti, J.; Boyd, L.; Johnson, J.; Wright, J.; Ammons, M.; Robinson, S.; Strader, J.; McCarthy, C.; Tah, K.; Minniti, D. (2005). "The N2K Consortium II: A Transiting Hot Saturn around HD 149026 with a Large Dense Core". The Astrophysical Journal . Cilt 633. ss. 465 - 473. doi : 10.1086/449306 .  
  24. ^ J.-P. Beaulieu; D.P. Bennett; P. Fouque; A. Williams; M. Dominik; U.G. Jorgensen; D. Kubas; A. Cassan; C. Coutures; J. Greenhill; K. Hill; J. Menzies; P.D. Sackett; M. Albrow; S. Brillant; J.A.R. Caldwell; J.J. Calitz; K.H. Cook; E. Corrales; M. Desort; S. Dieters; D. Dominis; J. Donatowicz; M. Hoffman; S. Kane; J.-B. Marquette; R. Martin; P. Meintjes; K. Pollard; K. Sahu; C. Vinter; J. Wambsganss; K. Woller; K. Horne; I. Steele; D. Bramich; M. Burgdorf; C. Snodgrass; M. Bode; A. Udalski; M. Szymanski; M. Kubiak; T. Wieckowski; G. Pietrzynski; I. Soszynski; O. Szewczyk; L. Wyrzykowski; B. Paczynski (2006). "Discovery of a Cool Planet of 5.5 Earth Masses Through Gravitational Microlensing" . Nature . Cilt 439. ss. 437 - 440. doi : 10.1038/nature04441 . 9 Haziran 2017 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 16 Nisan 2009 .  
  25. ^ "Kiwis help discover new planet" . One News . 26 Ocak 2006. 6 Kasım 2015 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 7 Mayıs 2006 .  
  26. ^ "Trio of Neptunes and their belt" . 18 Mayıs 2006. 23 Ekim 2009 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 9 Haziran 2007 .  
  27. ^ NASA's Spitzer First To Crack Open Light of Faraway Worlds 15 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Spitzer.caltech.edu 2007-02-21 Retrieved on 2008-07-17
  28. ^ A spectrum of an extrasolar planet 30 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ar?ivlendi . Nature.com 2007-02-01 Nature 445, 892-895 (22 ?ubat 2007); doi:10.1038/nature05636 Retrieved on 2008-07-17
  29. ^ Ker Than (24 Nisan 2007). "Major Discovery: New Planet Could Harbor Water and Life" . 24 Aralık 2010 tarihinde kayna?ından ar?ivlendi . Eri?im tarihi: 24 Nisan 2007 .  

Dı? ba?lantılar [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Ara?tırma projeleri
Kaynaklar
Haberler


" https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Otegezegen&oldid=33296492 " sayfasından alınmı?tır