Derinlemesine Ara?tırma Laboratuvarı ya da Derin Ara?tırma Laboratuvarı (kısaca DAL), 12 Eylul Darbesi sonrası donemde Ankara Emniyet Mudurlu?u icinde "D Grubu" olarak anılan siyasi ?ubeye verilen ad. D Grubu daha sonra, ' D 'nin Arapca okunu?uyla ' DAL ' olarak anılmaya ba?lanmı?tır. ?ube, 12 Eylul Darbesi'nde gozaltına alınan ki?ilere yonelik sistematik i?kence ve kotu muamele suclarıyla gundeme gelmi?ti. ^{[1] [2] [3]}

Bircok ki?inin ya?amını yitirdi?i ve 100'e yakın ki?inin sakat kaldı?ı Derinlemesine Ara?tırma Laboratuvarı'nda daha sonra ?stanbul Emniyet Mudurlu?u ve Ordu Valili?i yapacak olan Kemal Yazıcıo?lu da gorev almı?tır. ^[4] O donem 'Komiser Kemal' olarak tanınan Yazıcıo?lu'nun bizzat i?kencelerde bulundu?u da iddialar arasındadır. ^{[5] [6]} Yazıcıo?lu, 12 Eylul donemiyle ilgili bir savcılık soru?turmasında "DAL Grubu Operasyon ve Sorgu ?eflerinden" olarak ?upheli konumunda yer almı?tır. ^[7]

Sırrı Sureyya Onder , Ali Asker, Orhan Taylan , Murat Celikkan gibi isimler o donemde bir muddet burada kalmı?tır. ^{[8] [9]} DAL’dan gecmi? ama travmayı atlatamamı? binlerce insan oldu?u tanıklar tarafından ifade edilmektedir. ^[10] Bu merkeze getirildikten sonra kendisinden haber alınamayanların oldu?u yonunde iddialar da bulunmaktadır. ^[11]

12 Eylul iddianamesinde, Diyarbakır Askeri Cezaevi ile Mamak Askeri Cezaevinin , sistematik i?kencenin merkezi haline getirildi?i belirtildi ve Ankara Emniyet Mudurlu?undeki DAL’ın, Adıyaman’da Pirin Palas 'ın ve ?stanbul Gayrettepe’nin one cıkan i?kence merkezlerinden oldu?u vurgulandı. ?ddianamede ayrıca gozaltına alınanların sa? goru?lu iseler sol goru?lu, sol goru?lu iseler sa? goru?lu polis ve askerden olu?turulan i?kenceci ekipler tarafından sorgulandı?ı da yer almı?tır. ^[12] Ankara Emniyetinde polis amirleri Zeki Kaman ve Durust Oktay’ın i?kence uygulamalarında one cıktı?ı da soylendi. ^[13] 12 Eylul donemindeki i?kence ve kotu muamele iddialarının soru?turulması kapsamında, bu ?ubede gorev alanların da ifadelerine ba?vuruldu. Ankara 12. A?ır Ceza Mahkemesi’nde suren 12 Eylul davasından ayrı olarak yurutulen 'sistematik i?kence ve kotu muamele' soru?turmasında, DAL grubunda o tarihlerde gorev yapan polislerin ifadesi alındı. ^{[14] [15]}

Hakkında [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

Dal (12 Eylul'un ??kence Merkezi) adlı kitapta donemin tanıklıklarına yer verilmi?tir. ^{[16] [17] [18]}

Esra Kahraman, Segah Makamı adlı donem romanındaki kahramanının DAL’dan anlatılarına yer verir. ^[19]

Ay?egul Devecio?lu , 2008 Orhan Kemal Roman Arma?anı ’nı aldı?ı kitabı A?layan Da? Susan Nehir 'in hikayesini, e?i Behcet Dinlerer'in askeri darbenin ardından yakalanıp DAL’da oldurulmesinden sonra saklandı?ı bir Cingenenin evinde gecirdi?i zaman uzerine kurmu?tur: "Korkunun toplumun butun hucrelerine kadar i?ledi?i, ulkenin her yanında sobaların gunlerce odun komur yerine kitap yaktı?ı, insanların birbirlerine selam alıp vermekten korktu?u o gunlerde, iki bucuk ya?ındaki o?lumla, cocuklu?umdan beri tanıdı?ım ve anne yerine koydu?um bir Cingene kadının evinde saklandım." ^[20]

Alime Mitap, e?i Nasuh Mitap ile birlikte kaldı?ı merkezde gordu?u i?kenceleri, Eylul Karanlı?ından adlı bir resim sergisi ve kitapta anlattı. ^[21]

Ayrıca bakınız [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]

• ?mran Aydın
• Hasan Asker Ozmen

Kaynakca [ de?i?tir | kayna?ı de?i?tir ]