Bekir Sami Kunduh
ya da
Kunduk
[1]
(
Osetce
:
Къуындыхаты Муссæйы фырт Бечыр
; 1867,
Saniba
,
[2]
Osetya
- 16 Ocak 1933,
?stanbul
), ilk
TBMM
hukumetinin, bu anlamda da
Turkiye
'nin ilk dı?i?leri bakanı olma unvanını ta?ıyan siyasetci ve diplomattır.
Kuzey Kafkasya'nın
Osetya
Bolgesi'nde 1865'te do?mu? ve aynı yıl Anadolu'ya goc etmi? olup, Rus ordusunda General iken hem?ehrileriyle birlikte Osmanlı Devleti tarafına gecip, Turk ordusunda da pa?alık yapmı? olan
Musa Kunduh Pa?a
'nın o?ludur.
Galatasaray Lisesini
bitirdikten sonra
Paris
'te siyasal bilgiler tahsilini tamamladı.
Petersburg Elcili?i'nde katiplikle ba?layan memuriyeti
Amasya
Mutasarrıflı?ı,
Van
,
Trabzon
,
Bursa
,
Beyrut
ve
Halep
Valilikleriyle devam etti. Mutareke oncesi son gorevi
Beyrut
Valili?idir.
Mustafa Kemal Pa?a
ve
Rauf Bey
'in ca?rısı ile Anadolu'ya gecmi? ve
Sivas Kongresi
'nden itibaren
Milli Mucadele
'nin icinde yer almı?tır.
Erzurum Kongresi
sırasında Sivas'ta olmasına ra?men
Heyet-i Temsiliye
uyesi secilmi?tir.
Sivas Kongresi
tarafından da
Heyet-i Temsiliye
uyeli?ine secilmi?tir.
Sivas
ve Amasya Cerkesleri uzerinde geni? bir nufuza sahip olan Bekir Sami Bey, tarihte Amasya Mulakatı olarak bilinen ve ?stanbul Hukumeti ile Anadolu Temsilcileri arasındaki ilk resmi goru?mede de Mustafa Kemal Pa?a ve
Rauf Bey
ile birlikte hazır bulunmu?tur.
Heyet-i Temsiliye'nin Ankara'ya ta?ınmasından sonra yapılmı? olan son Osmanlı
Meclis-i Mebusan
toplantısına Amasya Milletvekili olarak katılmı?, bu Meclis'in ?ngilizler tarafından basılmasını takiben Ankara'ya donup
TBMM
'ye katılmı?tır.
TBMM bunyesinde olu?turulan ilk hukumetin dı?i?leri bakanı olmu?tur. Bu sıfatla Sovyetler Birli?ine ve
Londra Konferansına
giden heyetlerin ba?kanlı?ını yapmı?tır.
Konferansta
Ankara Hukumeti
'ni Bekir Sami Bey,
?stanbul Hukumeti
'ni ise
Osmanlı Sadrazamı
Tevfik Pa?a
temsil etti. Konferans sırasında
Turkiye
'nin tek temsilcisinin Ankara Hukumeti oldu?unu belirten
Sadrazamı
Tevfik Pa?a
, sozu Bekir Sami Bey'e bıraktı.
Londra Konferansı
sırasında diyalog kurdu?u,
Birle?ik Krallık
,
Fransa
ve
?talya
Dı?i?leri Bakanları ile ozel birer anla?ma parafe etse de Ankara'nın onayını almadan yaptı?ı bu anla?malar Turkiye'nin hukumranlık haklarına aykırı olması nedeniyle 8 Mayıs 1921'de Dı?i?leri Bakanlı?ı gorevinden istifa etmi?tir.
[3]
?stifa oncesinde ve sonrasında TBMM Genel Kurulunda heyet icinde yer alan di?er yetkililerin, a?ır ele?tirilere u?raması uzerine her turlu sorumlulu?un kendisine ait oldu?unu, hicbir yetkilinin sorumlulu?unun bulunmadı?ını ifade etmi?tir.
Londra
'da 12 ?ubat-12 Mart 1921 tarihleri arasında yapılan Orta Do?u Konferansında bu tezin savunuculu?unu yapmı?tır. ?stanbul'da kurulmu? olan "?imali Kafkas Cemiyeti" ve "?imali Kafkas Gocmenleri Komitesi" gibi Kafkas gocmenlerinin sorunlarıyla ilgili kurulu?larda gorev yapmı?tır.
TBMM'nin ilk donemlerinde iki donem
Tokat
Milletvekilli?i yapmı? olan Bekir Sami Bey,
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası
'nin kurucuları arasında yer almı?tır.
?zmir Suikastı
nedeniyle bu partinin tum uye ve kurucularının yargılanması sırasında yargılanmı? ve beraat etmi?tir. Bu olay kendisini cok uzdu?u icin aktif siyasetten 1927’de ayrılıp koyunde sessiz ya?amayı tercih etti.
1933'te ?stanbul'da olmu?tur.
|
---|
TBMM Hariciye Vekilleri
(1920-1923)
| | |
---|
TC Dı?i?leri Bakanları
(1923-gunumuz)
| |
---|
|
---|
3 Mayıs 1920 - 24 Ocak 1921
|
Vekiller Heyeti Reisi
| |
---|
Umuru ?er'iye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili
| |
---|
Adliye (Adalet) Vekili
| |
---|
Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili
| |
---|
Mudafaa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili
| |
---|
Dahiliye Umuru (?ci?leri) Vekili
| |
---|
Hariciye (Dı?i?leri) Vekili
| |
---|
?ktisat (Ekonomi) Vekili
| |
---|
Maliye Vekili
| |
---|
Maarif (E?itim) Vekili
| |
---|
Nafia (Bayındırlık) Vekili
| |
---|
Sıhhiye ve Muavenet-i ?ctimaiye (Sa?lık ve Sosyal Yardım) Vekili
| |
---|
|
---|
24 Ocak 1921 - 19 Mayıs 1921
|
Vekiller Heyeti Reisi
Mudafaa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili
| |
---|
Umuru ?er'iye ve Evkaf (Diyanet ve Vakıflar) Vekili
| |
---|
Adliye (Adalet) Vekili
| |
---|
Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili
| |
---|
Dahiliye Umuru (?ci?leri) Vekili
| |
---|
Hariciye (Dı?i?leri) Vekili
| |
---|
?ktisat (Ekonomi) Vekili
| |
---|
Maliye Vekili
| |
---|
Maarif (E?itim) Vekili
| |
---|
Nafia (Bayındırlık) Vekili
| |
---|
Sıhhiye ve Muavenet-i ?ctimaiye (Sa?lık ve Sosyal Yardım) Vekili
| |
---|
|
---|
- Gumrukcu Mehmed Salih Pa?a
(1844)
- Mustafa Nuri Pa?a
(1845)
- Topal ?zzet Mehmed Pa?a
(1849)
- Damat Gurcu Halil Rifat Pa?a
(1852)
- Suleyman Refet Pa?a
(1852)
- Mehmed Emin Ali Pa?a
(1854)
- Veliyeddin Rifat Pa?a
(1855)
- Suleyman Refet Pa?a
(1856)
- Nasuhzade Mehmed Hamdi Pa?a
(1861-1862)
- Mehmed Nevres Pa?a
(1862)
- Bo?nakzade Mehmed Re?id Pa?a
(1862-1863)
- Tepedelenlizade ?smail Rahmi Pa?a
(1866-1867)
- Huseyin Husnu Pa?a
(1867)
- Sureyya Pa?a
(1868)
- Elhac izzet Ahmet Pa?a
(1869)
- Ahmed Cevdet Pa?a
(1871)
- Cezayirli Ali Rıza Pa?a
(1871)
- Hamdi Pa?a
(ikinci kez, ilk kez eyalet valisi olarak) (1872)
- Galib Bey
(1873)
- Safvet Pa?a
(1873)
- Hacı ?zzet Mehmet Pa?a
(1874)
- Cezayirli Ali Rıza Pa?a
(ikinci kez) (1874)
- Fosfor Mustafa Pa?a
(1875)
- Huseyin Husnu Pa?a
(ikinci kez) (1875)
- Galib Bey
(ikinci kez) (1875)
- Huseyin Avni Pa?a
(1875)
- Veliyeddin Rifat Pa?a
(ikinci kez, ilk kez eyalet valisi olarak) (1876)
- Zuluflu Ali Pa?a
(1877)
- Ahmet Rasta Pa?a
(1878)
- Said Pa?a
1878
- Galib Pa?a
(ucuncu kez, iki kez "bey" rutbesiyle) (1878)
- Ahmed Vefik Pa?a
(1878)
- Hacı ?zzet Pa?a
(ikinci kez) (1883)
- Mehmed Nazif Pa?a
(1884-1886)
- Ahmed Zuhdu Pa?a
(1886)
- ?smail Hakkı Pa?a
(1887-1889)
- Huseyin Rıza Pa?a
(1889)
- Mahmut Celaleddin Pa?a
(1889)
- Salih Munir Pa?a
(1891)
- Ahmed Munir Pa?a
(1891-1896)
- Zilini Pa?a
(1896)
- Salih Munir Pa?a
(ikinci kez) (1896)
- ?brahim Halil Pa?a
(vekil) (1897)
- ?brahim Halil Pa?a
(asıl) (1898)
- Ahmed Munir Pa?a
(1897)
- Re?id Mumtaz Pa?a
(1903)
- Mehmet Tevfik Bey
(Bireri) (1906)
- Abbas Halim Pa?a
(1909)
- Mustafa Omer Azmi Bey
(1909)
- Mehmet Eftaluddin Bey
(Tekiner, vekil) (1912)
- Bekir Sami Bey
(1913)
- ?smail Kemal Bey
(Alpsar, vekil) (1914)
- Ali Osman (Guley) Bey
07.04.1915-21.09.1915
- ?smail Hakkı Bey
(Albay) 21.09.1915-23.10.1918
- Ebubekir Hazım Bey
(birinci kez) 12.12.1918-19.03.1919
- Gumulcineli ?smail Bey
- Hakkı Bey
13.03.1919-27.06.1919
- Mustafa Omer Azmi Bey
(ikinci kez) 28.07.1919-25.09.1919
- Nemrud Mustafa Pa?a
25.09.1919-03.10.1919
- Ebubekir Hazım Bey
(ikinci kez) 11.10.1919-12.02.1920
- Ke?fi Bey
19-02.1920-07.04.1920
- Albay
Bekir Sami Bey
(vekil) 07.04.1920-02.05.1920
- Hacim Muhittin Bey
02.05.1920-08.07.1920
- Sadık Vicdani Bey
(vekil) 10.07.1920-23.08.1920
- Kazım Bey
(vilayet defterdarı, vekil) 23.08.1920-30.08.1920
- Ziver Bey
23.08.1920-11.12.1920
- Ziver Bey
(vekil) 11.12.1920-17.01.1921
- Mehmet Emin
Bey (Yenicay) 18.01.1921-09.03.1921
- Osman Bey
(istatistik muduru, vekil) 10.03.1921-14.03.1921
- Ali Kemal Bey
(Kongur, vilayet kadısı, vekil) 14.03.1921-13.08.1921
- Nafiz Bey
(vekil) 13.08.1921-17.04.1922
- Ye?ilizade Aziz
- Nuri Bey
17.04.1922-08.09-1922
- Nafiz Bey
(vekil) 08.09.1922-11.09.1922 Numan Bey (kurtulu? gunu, Belediye'de secimle) 11.09.1922- ? 1922/23
- Hacı Adil Bey
|