Vikipedi, ozgur ansiklopedi
Antonin Artaud
|
---|
Antonin Artaud
|
Do?um
| 4 Eylul 1896
Marsilya
|
---|
Olum
| 4 Mart 1948 (51 ya?ında)
Paris
|
---|
Meslek
| Yazar
|
---|
Milliyet
| Levanten-Yunan
|
---|
|
Antoine Marie Joseph Artaud
ya da bilinen adıyla
Antonin Artaud
(d. 4 Eylul 1896,
Marsilya
- o. 4 Mart 1948,
Paris
),
Fransız
oyun yazarı, oyuncu, yonetmen ve
?air
.
[1]
Artaud'nun ailesi
?zmir
'den goc etmi? Yunanlardandır. Dort ya?ında gecirdi?i
menenjit
hastalı?ı onu ergenlik donemine kadar takip eder. Yine bu donemde girdi?i depresyonlardan kaynaklı sanatoryuma yatırılır. Burada
Arthur Rimbaud
,
Charles Baudelaire
ve
Edgar Allan Poe
okumaya ba?layan Artaud, aynı zamanda ?iir de yazmaya ba?lar.
27 ya?ında
Paris
'e ta?ınan Artaud, burada tiyatro yazarlı?ı ve film yonetmenli?ine ba?lar.
Nazilerin
Fransa
'yı i?gal etti?i donemde,
Rodez
'deki bir psikiyatri klini?ine yatırılır. Burada
sanat terapisi
yanında
elektro ?ok tedavisi
goren Artaud, resim cizmeye ve yazmaya ba?lar. Bugunku psikologlar, Artaud'nun hastalı?ının
?izofreni
oldu?u kanısındadırlar.
1948 yılında yakalandı?ı ba?ırsak kanserinden kısa bir sure sonra olur. Yata?ında oturmu?, bir elinde ayakkabısı olacak ?ekilde bulunan Artaud'nun olum nedeni a?ırı derecede uyu?turucudur. Fakat Artaud uzun sureden beri kronik a?rılarından dolayı; laudanum, afyon, eroin ve peyote gibi uyu?turucular kullanmaktadır ve bu dozun oldurucu oldu?unu bilip bilmedi?i tartı?ılmaktadır. (1930'a kadar eroin yasak de?ildir ve Artaud Rene Crevel ile birlikte yasa?a kar?ı mucadele eder)
Artaud, 1920’de
Paris
’e gelmi?, unlu yonetmenlerden
Charles Dullin
’in yanında o?renim gormu?tur.
Lugne-Poe
ve
Louis Jouvet
gibi yonetmenlerle calı?mı?;
Andre Breton
, R.Vitrac ve
Louis Aragon
’la beraber surrealizm hareketini ba?latmı?tır.
Revolution Surrealiste
ve
Nouvelle Revue Francaise'
i yazan Artaud, 1927 yılında
surrealistlerden
ba?ını koparmı?tır. 1928 yılında
Cılgın Anne
(
La Mere folle
) oyununu sergiledi. 1930’lu yılların sessiz filmlerinde oynadı. 1936-37’de
Meksika
ve
?rlanda
’ya geziler yaptı. Ancak sinirsel rahatsızlıkları yuzunden 1943’e kadar psikiyatri kliniklerinde yatmak durumunda kaldı.
Artaud, 1932 ve 1933 yıllarında
Vah?et Tiyatrosu
bildirileri yayımlayarak (Le manifest du theatre de la cruaute), tiyatro goru?lerini "Tiyatro ve ?kiz" (Le theatre et son double) adlı kuramsal kitabında dile getirmi?tir. Bu goru?lerine yer vermeye yeltendi?i tek oyunu,
Shelley
ile
Stendhal
’in yapıtlarına dayanan
Les Cenci
olmu?tur.
Avangart
tiyatronun
kuramcısıdır.
- L’ombilic des limbes: Ventre brule, La mere folle, Le jet de sang (1925, Yanık Karın, Kan Fı?kırması: Koyunların Omurgası)
- La coquille et le clergyman (senaryo, 1927, Deniz Kabu?u ve Mollalık)
- Le pierre philosophale, (sozlu pantomim, 1933, Tılsımlı Ta?)
- Atree Thyeste (Seneca’dan uyarlama, 1934, Atree ve Thyeste)
- Tiyatro ve ?kizi,
Yapı Kredi Yayınları
. Ceviri: Bahadır Gulmez
ISBN 975-363-073-5
- Tanrı Yargısının ??ini Bitirmek ?cin, Sel Yayıncılık. Cev. Esra Ozdo?an, 2002.
ISBN 975-570-176-1
- Ya?ayan Mumya, Yaba Yayınları.
ISBN 975-386-025-0
- Suc Ortakları ve ??kenceler, Nisan Yayınları, 1992.
ISBN 975-7496-20-0
- Toplumun ?ntihar Ettirdi?i
Van Gogh
(Van Gogh/Le Suicide de la Societe), Nisan Yayınları, 1991.
ISBN 975-7496-18-9
- Heliogabalos Ta?lı Anar?ist (Heliogabale ou l'Anarchiste couronne), Dost Kitabevi, 2001.
ISBN 975-8457-57-8
- Ben, Antonin Artaud ve Yayınevi, Kasım 2019., Yay. Haz.
Sureyya Aylin Antmen
, Cev.: Mehmet Ba?ı?.
ISBN 978-605-9626-27-9
- Tanrı Yargısının ??ini Bitirmek ?cin ve Yayınevi, ?ubat 2020. Cev.: Mehmet Ba?ı?.
ISBN 978-605-9626-28-6
- ^
The Oxford history of world cinema
. Oxford: Oxford University Press. 2020.
ISBN
978-0198742425
.