Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Ang
portipikasyon
o
pinatibay na estruktura
ay isang
konstruksiyong
militar
na idinisenyo para sa pagtatanggol ng mga teritoryo sa
digmaan
, at ginagamit upang magtatag ng pamamahala sa isang rehiyon sa panahon ng kapayapaan. Ang termino ay nagmula sa
Latin
na
fortis
("malakas") at
facere
("gumawa").
Kastilyo ng San Felipe de Barajas
, Colombia. Ang kolonyal na napapaderang lungsod at kuta ng
Cartagena
ay itinalagang
Pandaigdigang Pamanang Pook
ng
UNESCO
.
Kastilyo Maiden
noong 1935. Ang
Panahon ng Bakal
na
kuta sa burol
ay unang itinayo noong 600 BK.
Maagang ika-20 siglong retrato ng mga
portipikasyon ng Valletta
, Malta na itinayo noong ika-16 at ika-17 siglo.
Retrato sa himpapawid ng
Fort Vossegat
[
nl
]
,
Utrecht
, Netherlands.
Mula sa napakaagang kasaysayan hanggang sa makabagong panahon, ang mga
nagsasanggalang na pader
ay madalas na kinakailangan para sa mga lungsod upang mabuhay sa isang pabago-bagong mundo ng pagsalakay at pananakop. Ang ilang mga pamayanan sa
Kabihasnan ng Lambak ng Indo
ay ang unang maliliit na lungsod na pinatibay. Sa
sinaunang Gresya
, ang malalaking batong pader ay itinayo sa
Gresyang Myceneo
, tulad ng sinaunang lugar ng
Mycenae
(kilala sa malalaking bloke ng bato ng mga '
siklopea
' na pader nito). Ang Griyegong
phrourion
ay isang pinatibay na koleksiyon ng mga gusali na ginamit bilang isang
garison
ng militar, at ito ay katumbas ng
Romanong
castellum
o kuta. Ang mga konstruksiyon na ito ay pangunahing nagsilbi sa layunin ng isang toreng pantanaw, upang bantayan ang ilang mga kalsada, daanan, at mga hangganan. Kahit na mas maliit kaysa isang tunay na kuta, kumilos ito bilang isang guwardiya sa hangganan sa halip na isang tunay na kuta upang bantayan at mapanatili ang hangganan.
Ang sining ng pagtatayo ng isang kampo ng militar o pagtatayo ng isang kuta ayon sa kaugalian ay tinatawag na "kastrametasyon" mula pa noong panahon ng mga
Romanong lehiyon
. Ang portipikasyon ay karaniwang nahahati sa dalawang sangay: permanenteng portipikasyon at portipikasyon sa kaparangan. Mayroon ding intermedyang sangay na kilala bilang malapermanent portipikasyon.
Ang mga
kastilyo
ay mga kuta na itinuturing na naiiba sa karaniwan na kuta o kuta dahil ang mga ito ay tirahan ng isang
monarko
o
hadlika
at namumuno sa isang partikular na teritoryong nagtatanggol.
Ang mga
Romanong kuta
at
burol na kuta
ay ang mga pangunahing nauna sa mga kastilyo sa Europa, na lumitaw noong ika-9 na siglo sa
Imperyong Carolingio
. Nakita sa
Maagang Gitnang Kapanahunan
ang paglikha ng ilang mga bayan na itinayo sa paligid ng mga kastilyo.
Ang mga kuta sa estilong medyebal ay higit na ginawang hindi na ginagamit sa pagdating ng mga
kanyon
noong ika-14 na siglo. Ang mga kuta sa edad ng
itim na pulbura
ay nagbago sa mas mababang mga estruktura na may higit na paggamit ng mga
hukay
at mga
rampart
sa
lupa
na humihigop at magpapakalat ng enerhiya ng putok ng kanyon. Ang mga pader na nakalantad sa direktang putok ng kanyon ay lubhang mahina, kaya ang mga pader ay inilubog sa mga kanal na nasa harap ng mga dalisdis ng lupa upang mapabuti ang pagsanggalang.
Ang pagdating ng mga
sumasagob na obus
noong ika-19 na siglo ay humantong sa isa pang yugto sa ebolusyon ng portipikasyon. Ang mga
portipikasyong bastion
ay hindi naging maayos laban sa mga bisa ng matataas na pampasabog, at ang masalimuot na kaayusan ng mga balwarte, mga umaaligid na baterya at ang maingat na pagkakagawa ng mga linya ng apoy para sa nagtatanggol na kanyon ay maaaring mabilis na maputol ng mga paputok na bala. Ang mga
bakal
-at-
kongkretong
kuta ay karaniwan noong ika-19 at unang bahagi ng ika-20 siglo. Ang mga pagsulong sa modernong pakikidigma mula noong
Unang Digmaang Pandaigdig
ay nagpawalang-bisa sa malalaking kuta sa karamihan ng mga sitwasyon.
- Hulyo, Robert
Pre-Colonial Africa
, Charles Scribner, 1975.
- Murray, Nicholas. "The Development of Fortifications",
The Encyclopedia of War
, Gordon Martel (ed. ). WileyBlackwell, 2011.
- Murray, Nicholas.
The Rocky Road to the Great War: The Evolution of Trench Warfare to 1914
. Potomac Books Inc. (isang imprint ng University of Nebraska Press), 2013.
- Osadolor, Osarhieme Benson, "The Military System of Benin Kingdom 1440?1897", (UD), Hamburg University: 2001
copy
.
- Thornton, John Kelly
Warfare sa Atlantic Africa
, 1500?1800, Routledge: 1999,
ISBN
1857283937
.
Padron:Fortifications
Padron:Stonemasonry