Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Imperyo ng mga Iraniyano
|
---|
|
Derafsh Kaviani
(watawat ng estdao)
Simurgh
(sagisag ng imperyo)
|
Ang Imperyong Sasanida sa pinakamalaking lawak nito noong c. 620, sa ilalim ni Khosrow II
|
Kabisera
| |
---|
Karaniwang wika
| Gitnang Persa
(opisyal)
Iba pang mga wika
|
---|
Relihiyon
| |
---|
Pamahalaan
| Monarkiyang
pyudal
[5]
|
---|
Shahanshah
|
|
---|
|
? 224?241
| Ardashir I
(una)
|
---|
? 632?651
| Yazdegerd III
(huli)
|
---|
|
Panahon
| Huling
Sinaunang Panahon
|
---|
|
? Labanan ng Hormozdgan
| 28 Abril 224 CE
|
---|
? Ang Digmaang Iberyo
| 526?532 CE
|
---|
? Kasukdulang Digmaang Romano?Persa ng 602?628
| 602?628 CE
|
---|
? Digmaang sibil
| 628?632 CE
|
---|
? Pananakop ng Muslim
| 633?651 CE
|
---|
? Pagbagsak ng Imperyong Sasanida
| 651 CE
|
---|
|
|
550
[7]
[8]
| 3,500,000 km
2
(1,400,000 mi kuw)
|
---|
|
Ang
Imperyong Sasanida
(
/
/
), opisyal bilang
Imperyo ng mga Iraniyano
at tinatawag ring
Imperyong Neo-Persiyano
ng mga dalubhasa sa kasaysayan,
[9]
ay ang huling Imperyong Iraniyano bago ang pananakop ng mga
Muslim
noong ika-7 hanggang ika-8 siglo CE. Ang pangalan nito ay hinago sa
Dinastiyang Sasanida
at naghari ng higit sa apat na siglo mula 224 hanggang 651
KP
.
[2]
[10]
Ang Imperyong Sasanida ang pumalit sa
Imperyong Parto
at muling naitatag ang mga Persiyano bilang mahalagang kapangyarihan sa sinaunang panahon kasama ng katabi nitong katunggaling
Imperyong Romano
.
[11]
[12]
[13]
Itinatag ito ni Ardashir I na pinunong umakyat sa kapangyarihan sa paghina ng Imperyong Parto mula sa mga panloob na digmaan nito at mga pakikidigma sa
Imperyong Romano
. Pagkatapos matalo ni Ardashir I ang huling haring Parto na si Artabanus IV sa Labanan ng Hormozdogan noong 224 CE, kanyang itinatag ang Dinastiyang Sasanida at naglayon na muling ibalik ang legasiya ng
Imperyong Akemenida
sa pamamagitan ng pagpapalawig ng sakop ng
Iran
. Sa rurok nito, sinakop ng Imperyong ito ang kasalukuyang Iran at
Iraq
at mula silangang
Mediteraneo
(kabilang ang
Anatolia
at
Ehipto
) hanggang sa mga bahagi ng modernong
Pakistan
sa katimugang Arabia hanggang sa
Kaukasya
at
Gitnang Asya
. Tinuturing ang panahon ng imperyong Sasanida na pinakamahalagang punto sa kasaysayan ng Iran at sa maraming mga paraan ang rurok ng kulturang Iraniyano bago ang pananakop ng mga Muslim sa ilalim ng Kalipatong Rashidun at
Islamisasyon
ng Iran. Pumayag ang mga Sasaniyo sa pag-iral ng iba't ibang pananampalataya at kultura ng kanilang mga sinakop at nagsulong ng isang masalimuot at sentralisadong burokrasyang pamahalaan at muling pagbuhay sa
Zoroastrianismo
bilang nagbibigay lehitimiya at nagkakaisang puwersa ng kanilang pamumuno.
- ↑
Bayabay sa Aklat na Pahlavi:
(
?yl?n?tr'
); Baybay sa Pang-inskripsyon na Pahlavi:
??????????????????
(
?yr?n?try
),
??????????????????
(
?yl?n?try
); Modernong Persiyano:
????????
kung saan galing ang mga katawagan sa Bagong Persa na
Iranshahr
at
Iran
[1]
- ↑
MacKenzie, D. N. (2005),
A Concise Pahlavi Dictionary
(sa wikang Ingles), London & New York: Routledge Curzon, p. 120,
ISBN
978-0-19-713559-4
{{
citation
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
2.0
2.1
(
Wiesehofer 1996
)
- ↑
"Ctesiphon ? Encyclopaedia Iranica"
(sa wikang Ingles). Iranicaonline.org
. Nakuha noong
2013-12-16
.
{{
cite web
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
First Encyclopaedia of Islam: 1913?1936
. Brill. 1993. p. 179. (sa Ingles)
- ↑
Turchin, Peter; Adams, Jonathan M.; Hall, Thomas D (Disyembre 2006).
"East-West Orientation of Historical Empires"
.
Journal of World-Systems Research
(sa wikang Ingles).
12
(2): 223.
ISSN
1076-156X
. Nakuha noong
11 Setyembre
2016
.
{{
cite journal
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.".
Social Science History
(sa wikang Ingles).
3
(3/4). p. 122.
doi
:
10.2307/1170959
.
JSTOR
1170959
.
{{
cite journal
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
Fattah, Hala Mundhir (2009).
A Brief History of Iraq
(sa wikang Ingles). Infobase Publishing. p.
49
.
ISBN
978-0-8160-5767-2
.
Historians have also referred to the Sassanian Empire as the Neo-Persian Empire.
{{
cite book
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
"A Brief History"
.
Culture of Iran
(sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa
ang orihinal
noong 21 Nobyembre 2001
. Nakuha noong
11 Setyembre
2009
.
{{
cite web
}}
: CS1 maint: date auto-translated (
link
)
- ↑
(
Shahbazi 2005
)
- ↑
Norman A. Stillman
The Jews of Arab Lands
pp 22 Jewish Publication Society, 1979
ISBN
0827611552
- ↑
International Congress of Byzantine Studies
Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies, London, 21?26 August 2006, Volumes 1?3
pp 29. Ashgate Pub Co, 2006
ISBN
075465740X