Oskar Wayld

(1854-1900)

Irland yazyjysy Oskar Wayld oz dowruni? i? me?hur yazyjylaryny? biridir. Ol Irlandiyany? paytagty Dublinde , lukman Wilyam Wayldy? ma?galasynda dunya inipdir. Oskary? ene-atasy sungata berlen adamlar eken. Olary? tasiri bilen Oskar eyyam caga wagty kop kitap okap, ?ahyr-yazyjy bolmak kararyna gelyar.

Dokuz ya?ayanca ol bilimi oyunde alyar, fransuz, nemes dillerini owrenyar, so?ra Enniskillen ?aherindaki Portor mekdebinde okayar. Mekdebi altyn medal bilen tamamlap, Dublini? Triniti kollejine okuwa giryar. Bu yerde ol antik edebiyatyny, medeniyetini we taryhy owrenyar, 1874-nji yylda bolsa okuwyny Oksford uniwersitetinde dowam edyar. ?ol dowurde Oskar ozuni? ilkinji eserlerini yazyp ba?layar. 1878-nji yylda o?a ≪Rawenna≫ poemasy ucin Nyudigeyt bayragy berilyar, ?ol yyl hem ol uniwersiteti tamamlap, Londona gocyar. Bu yerde Oskar Wayld ozuni? dilewarlygy, ugurtapyjylygy, bezemen geyinje?ligi hem-de ge? hasiyeti bilen uly ile ozuni tanadypdyr.

?ahyry? ilkinji ?ygyrlar kitaby 1881-nji yylda cap edilyar. Wayldy? irki eserleri prerafaelitleri? we impressionistleri? tasirinde doredilipdir. 1882-nji yylda Wayld AB?-a syyahat edyar. Bu yerde ol edebi esseleri, leksiyalary bilen birnace uly uniwersitetlerde cyky? edyar. Amerikada bir yyl ya?ap, Wayld Pari?e ugrayar. Bu yerde ol dunya edebiyatyny? parlak yyldyzlary, ?ol sanda Emil Zolya, Wiktor Gyugo, Anatol Frans, Pol Werlen, Stefan Mallarme bilen tany?yar, olar bilen dostla?yar.

Angliya gaydyp baranyndan so? Wayld oylenyar, onu? iki ogly bolyar. ≪Bagtly ?azada≫ (1888) we ≪Nar jayy≫ (1891) ertekiler yygyndysyny Wayld ogullaryna bagy?lapdyr.

1887-nji yylda yazyjy ozuni? ≪Kenterwil arwahlary≫ (1887) atly me?hur hekayalar yygyndysyny cap etdiryar. 1890-njy yylda bolsa Oskar Wayldy? i? belli hem-de i? cu? eseri - ≪Dorian Greyi? portreti≫ romany cap edilyar.

Wayld di?e bir ?ygryyetde hem kyssada dal, eysem dramaturgiyada hem uly kamillige yetipdir. Onu? ≪Salomeya≫ (1891) dramasy, komediyalary hazir hem toma?acylary? gownuni galkyndyryar.

1898-nji yylda Oskar Wayldy? i? ajayyp eserlerini? biri bolan ≪Reding turmesini? balladasy≫ atly poemasy cap edilyar.

Oskar Wayld ozuni? ahlaksyzlygy sebapli durmu?ynda birentek gorguler gormeli bolupdyr. Ahyrso?y yazyjy 1900-nji yylda, Pari?de dunyeden otyar.