Сайёрак
(
форс?:
?????
),
астероид
(аз
юн.-?ад.
?στεροειδ??
? ≪ситорамонанд≫, аз
?στ?ρ
? ≪ситора≫ и
ε?δο?
? ≪навъ, зо?ир≫) ? ?ирми хурди осмоние бо ?утри 1 то 1000 км (аксаран дар байни мадори ?аракати
Муштар?
ва мадори
Миррих
), ки дар гирди
Офтоб
меградад. Астероид?о аз сайёра?о хурдтар бошанд ?ам, баъзеашон радиф доранд. ?амин аст, ки он?оро ≪сайёраи хурд≫ низ меноманд.
Истило?и ≪астероид≫-ро дар илм бори аввал ситорашиноси англис У. Гершел ворид кардааст. Яке аз усул?ои таснифоти астероид?о андозаи он?о мебошад.
Ба гур??и астероид?о ?ирм?ое дохиланд, ки ?утрашон бештар аз 50 м аст. Астероид?о ?ангоми ба атмосфераи Замин дохил шудан нас?хта, ба сат?и Замин меафтанд, ?ол он ки ши?об?о дар атмосфера пурра мес?занд. Ин далели фар?кунандаи астероид?о аз зузанаб?о мебошад. ?оло дар манзумаи Офтоб то 1,9 млн ?ирми осмонии ба андозаи беш аз 1 км маълум аст. Аз 482419 ?ирми кашфшуда мадори 231665-тои он?о ба ?исоб оварда ва ба он?о ра?ами расм? дода шудааст, ки аз он ?умла 15615 ?ирм номи расм? гирифт (2011). Аксари астероид?ои маълум дар ?удуди ≪минта?аи астероид?о≫ дар байни мадор?ои Миррих ва Муштар? ?амъ омадаанд.
?ирми умумии ?амаи астероид?о камтар аз ?афтсадяк ?иссаи ?ирми Офтоб (ё 4 % ?ирми Мо?) аст. Бузургтарин астероиди Манзумаи Офтоб Серера аст, ки андоза?ои 975×909 км ва массаи 0,95?10
21
кг дорад (ин астероид аз 24 августи 2006 ба гур??и резасайёра?о дохил шуд). Ду астероиди бузургтарини дигар ≪
2 Паллада≫
ва ≪4 Веста≫ мебошанд, ки ?утрашон та?рибан 500 км аст. ≪4 Веста≫ ягона астероиди минта?аи астероид?о аст, ки дар чашми номусалла? менамояд. Аввал?о ба астероид?о ном?ои ?а?рамонони асотири рум? ё юнониро медоданд. Вале ?оло кашшофи астероид ба он номи дилхо?и худро мегузорад. Астероид?ое, ки мадорашон ба дуруст? таъйин нашудаанд, то ?ан?з беноманд ва тан?о ра?ами тартиб? доранд (масалан:
1950 DA; солу мо?и кашф).
Таснифи астероид?о дар асоси тавсифоти мадор ва спектр (тайф)-и намоёни р?шноии аз сат?и он инъикосшудаи Офтоб сохта мешавад. Астероид?одар асоси тавсифи мадорашон ба гур???о ва оила?о низ ?удо мешаванд. Соли 1975 Кларк Р. Чапмен, Дэвид Моррисон ва Бен Селлнер таснифоти спектрии астероид?оро о?оз карданд, ки ба ранг, албедо ва тавсифи спектри нури инъикосшуда асос ёфта буд. Дар ибтидо ин таснифот се навъи астероид?оро (навъи С ? карбон?, 75 %; силитсияв? ? 17 %; филизз? ? 8 %) дарбар мегирифт. Баъд?о таснифот хеле фарох шуд ва ?оло ба 11 навъ та?сим мешаванд. Са?ми олимони то?ик дар кашф ва та??и?и астероид?о арзанда буда, он?о ба шарафи кашшоф, расадхона ва давлати мо номгузор? шудаанд: ≪
Бобо?онов
≫ (7164), ≪Бахарев≫ (4011), ≪Герасименко≫ (3945), ≪ГисАО≫ (2746), ≪Доброволев≫ (3013), ≪Ибодинов≫ (3436), ≪Киселёв≫ (4206), ≪То?икистон≫ (2469) ва ≪Чернов≫ (4207).
- Дагаев М. Москва, Чаругин В. М.
Астрофизика
. Москва, 1988;
- Миронов П.
Астероиды
. Москва,2011.