Мавод аз Википедиа ? донишномаи озод
Нигора ва фе?ристе аз сурат?ои фалак? дар китобе аз донишманди форсу то?ик
Абдурра?мони С?ф?
Сурати фалак?
(
форс?:
???? ????
),
пайкари осмон?
(
форс?:
???? ??????
),
галаситора?о
,
?амахтар?о
? ма?м?ъи калони
ситора?о
, ки та?ти таъсири ?увва?ои ?озиба ба ?ам наздик шудаанд.
Сурат?ои фалак? ?ан?з то кашфи галактика?о маълум буданд. Сурат?ои фалак? дар
Галактикаи
мо ва дигар галактика?о мав?уд буда, дар як ва?т аз як туманоти газучанг? ?осил шудаанд. Сурат?ои фалак? аз
бур??о
фар?и кулл? доранд. Бур? ма?м?и ситора?ои дар минта?аи муайяни кураи осмон ?ойгирифта аст, ситора?ои он нисбат ба мо дар масофа?ои гуногун ?ойгиранд ва бо ?ам кашиши ?озибав? надоранд. Ду навъи Сурат?ои фалак? мав?уд аст ? курав? (манзума) ва пароканда (мансура, бешакл).
Сурат?ои фалакии курав? зо?иран курашакл буда, зичии ?ойгиршавии ситора?ояшон ба самти марказ меафзояд. Чунин сурат?ои фалак? дар масофа?ои дур ? да??о Мпк во?еанд: он?оро фа?ат ба воситаи телескоп?о мушо?ида намудан мумкин аст. Сурат?ои фалакии курав? умри зиёд (зиёда аз 12 млрд сол) ва ситора?ои бисёр дошта, ситора?ои ?исми марказии он?о нисбат ба ситора?ои атрофи Офтоб сад?о-?азор?о баробар зичтар ?ойгир шудаанд. Андозаашон 20?60 пк ва ми?дори ситора?ояш аз да??о ?азор то ба миллион?о мерасад. Шумораи он?о дар Галактикаи мо ?ариб 200, дар Туманоти Андромеда 500 ва дар фав?улгалактикаи М87 то 13000 адад аст. Дар бисёр сурат?ои фалакии курав? ситора?о дар як мар?алаи та?аввул ?астанд, ки ин далели дар як ва?т ба ву?уд омадани он?о мебошад. Мушо?ида?о нишон меди?анд, ки он?о дар му?ити байниситоравии зичиаш зиёд ба ву?уд омадаанд. Чунин сурат?ои фалак? дар гирди Галактикаи мо бо суръати ~200 км/с дар давоми 108?109 сол як маротиба давр мезананд.
Сурат?ои фалакии пароканда шакли муайян надошта, ситора?ои он?о бе тартиби муайян ?ойгиранд. Баъзе сурат?ои фалакии пароканда, ба монанди Парвин (арабиаш Сурайё), Гиади?о ё Алфа Персей ба чашм хуб намоён мешаванд. Муна??имони ?адим он?оро то кашфи галактика?о ба ?айд гирифтаанд, аз ?умла ахтаршиноси садаи X
Абдурра?мони Суф?
онро дар бур?и Бодбон (Сафина) тасвир намудааст. Он?о дар наздикии тасмаи Ро?и Ка?кашон ?ойгир мебошанд, дар ?олате, ки сурат?ои фалакии курав? дур аз он, дар галои галактика ?ой гирифтааст. Сурат?ои фалакии пароканда аз сад?о-?азор?о ситораи дар як замон аз як абри азими молекулав? ?осилшуда ташкил ёфтаанд. Дар Галактикаи мо ?ариб 1200 адад чунин сурат?ои фалак? мушо?ида шудаанд, ?арчанд ми?дори умумии он?о зиёд аст. Ситора?ои он?о бо ?амдигар ало?амандии зич надоранд ва ?ангоми гузариш аз назди галаситора?ои дигар ё абр?ои азими газучанг? парешон мешаванд. Сурат?ои фалакии пароканда дар галактика?ои спиралшакл ва бешакл мушо?ида мешаванд, ки дар он?о раванди фаъоли ситоратавлидшав? идома дорад. Сурат?ои фалакии ?авон дар байни абр?ои молекулав? ?ойгир мешаванд (аз он ба ву?уд меоянд). Бисёр сурат?ои фалакии пароканда устувор нестанд ва дар фосилаи якчанд миллион сол афканиши ?авонситора?ои тафсон гази дохилии системаро ба берун тела дода, массаи онро то дара?ае кам мекунанд, ки ситора?ои он?о зуд пароканда мешаванд. Гузариши як ситора аз назди ситораи дигар метавонад суръати онро зиёд намуда, сабаби аз Сурат?ои фалак? канда шуданаш гардад. Чунин раванд?о сабаби парешон шудани ситора?ои сурат?ои фалакии пароканда мегарданд.
| |
|---|
Дар фе?рист?ои китобшинохт?
|
|---|
|
|
