Kabaya
mangrupa baju
awewe
nu leungeunna panjang, bagian handapna nepi ka puhu
bitis
, bagian hareupna dipanitihan, bagian luhur dilipet nepi ka jadi kerah kabaya
Bandung
anu surawe (lipetan kerah) nepi kana
dada
, bagian handapna anu di tukang mah pondok, sarta anu di hareupna panjang, kadua tungtung (kenca-katuhu bajuna ditalikeun sangkan nutupan
bujal
, dipake ku awewe nu digawe di sawah atawa di kebon.
[1]
Kabaya
Kartini
anu contona surawe, pola nu digunakeun biasana nepi ka handap, bagian handap palebah tukang jeung hareup panjangna teh sarua (rata).
[1]
Kabaya Kartini biasana make tisi atawa hiasan saperti
mute
atawa karpatu, mimitina bagian
beuheung
anu ngaliwatan dada nepi ka bagian handap.
[1]
Sapanjang bagian handapna dihiasan ku bola
emas
atawa nu sarupa jeung eta.
[1]
Baju kabaya biasana dipake jeung
samping kebat
,
gelung
,
selop
, atawa
kelom geulis
di mangsa nu heubeul, tapi dina kamekaranana mah make selop anu jangkung atawa anu jengke.
[1]
Kabaya ayeuna bisa dipake dina acara kawinan, utamana kabaya Bandung anu modelna buntung (leungeunna satengah).
[1]
Kabaya asalna ti basa
Arab
'kaba' anu hartina 'pakean' sarta diwanohkeun ngaliwatan basa
Portugis
sabot maranehanana badarat di
Asia kidul-wetan
.
[2]
Kecap kabaya dihartikeun minangka rupa pakean (kaluhuran/kameja awewe) mimiti anu dipake ku awewe
Indonesia
dina abad ka-
15
atawa ka-
16
Masehi.
[2]
Samentara eta, nu sejenna oge percaya, kabaya aya pakait jeung pakean tunik awewe dina mangsa kakaisaran Ming di
Cina
, sarta pangaruh ieu sumebarna sanggeus imigrasi gegedean nu maluruh semenanjung
Asia Kidul
jeung
Asia Kidul-wetan
di abad ka-
13
nepi ka-
16
Masehi.
[2]
Pangaruh ieu terus sumebar ka
Malaka
,
Jawa
,
Bali
,
Sumatera
, jeung
Sulawesi
.
[3]
Leupas ti asal usulna saperti
Arab
,
Portugis
, atawa Cina, yen sumebarna emang ti lebah kaler Kapuloan Indonesia.
[2]
Hartina, nagara-nagara anu kaliwatan ku jajahan kawas Arab, Portugis, sarta Cina, bisa jadi mibanda versi kabayana sorangan, nu ahirna
Jawa
jadi udagan sumebarna alatan teu kapanggih tapakna deui di kapuloan
Pasifik Kulon
atawa semenanjung kaler
Australia
.
[2]
Masarakat Jawa, basa eta leuwih mikawanoh lawon panjang,
tinun
, tali, sarta kekemben minangka pakean sapopoe. Aya oge anu boga pamadegan yen di mangsa ieu kabaya kawates dipake di golongan karajaan wae.
[2]
Hanjakalna, bukti-buktina pohara hengker.
[2]
Lawon nu bahanna ramat alam di nagari
tropis
kawas Indonesia gampang pisan ancur alatan beueus, kaayaan hawa, nepi ka
mikroorganisme
nu ngadaharna.
[2]
Bukti anu henteu bisa disebutkeun kuat nyaeta arca-arca sarta relief anu ditatah, lolobana dina wangunan kuno abad ke-
13
nepi ka-
15
.
[2]
Tapi, euweuh pola atawa gambaran asli anu ngajelaskeun ayana kabaya di mangsa harita.
[2]
Kamekaran Kabaya di Indonesia
[
edit
|
edit sumber
]
Kamekaran kabaya raket oge patalina jeung sumebarna agama
Islam
di Indonesia nu kira-kira di abad ka-
15
.
[3]
Parobahan budaya pakean katempo dina kamekaran karajaan-karajaan Jawa kuno ka jaman kasultanan atawa karajaan Islam di
Pulo Jawa
.
[3]
Samemeh abad ka-
15
, masarakat Jawa kuno leuwih wnoh kana lawon panjang,
tinun
, tali, atawa kekemben.
[3]
Kaislaman pohara kuat mangaruhan kamekaran kabaya di mimiti-mimiti kamekaranana.
[2]
Awalna kabaya teh mangrupa kaluhuruan panjang ngawangun
tunik
basajan anu nyodor ti
beuheung
nepi ka tuur (baju kurung).
[2]
Hal ieu ngingetkeun urang baris abaya sarta kabaya
Malayu
.
[2]
Pakean kawas kieu saolah-olah ngeserkeun
kekemben
tradisional.
[2]
Di sawatara tungtung Indonesia komo bisa kapanggih awewe anu katembong tampa kaluhuran naon wae (Bali, Lampung, Jawa).
[2]
Kabiasaan pakean macem eta oge milu kaeserkeun, cacak dina sawatara acara adat kudu papakean kawas kitu deui, utamana di
Bali
.
[2]
Di taun
1600
, kabaya dipake sacara resmi ku kulawarga karajaan.
[3]
Sanggeus sumebarna agama Islam, kabaya jadi pakean nu kasohor, oge jadi ciri kaayaan hiji jalma.
[3]
Dokumentasi heubeul
Karajaan Islam Cirebon
,
Surakarta
, atawa
Yogyakarta
nembongkeun yen make pakean ieu jadi bagean kulawarga karajaan.
[3]
Kaluhuran kabaya biasana digabungkeun jeung samping batik, salaku jarit atawa ka handapan. Di jaman Kartini, kabaya sorangan oge dipake ku awewe
Walanda
nu sarua digabungkeun jeung samping batik.
[3]
- Jaman Jajahan Walanda-Jepang
Mangsa jajahan
Walanda
, kabaya dipake pakean resmi awewe
Eropa
.
[3]
Harita, kabaya ngan ukur make lawon tinunan mori nu satuluyna ditambahan make
sutera
jeung sulaman nu warna warni.
[3]
Pakean ieu oge disebut "Nyonya Kabaya" ku jalma-jalma katurunan ti
Malaka
.
[3]
Kabaya Nyonya ieu teh endah parat, blus bordir nu dipake sapasang jeung sarung batik ku awewe katurunanna.
[4]
Awalna, kabaya dipake kalayan sarung sarta kaos alus nu aya mutean, nu mindeng disebut "Kasut Manek" nepi ka ngalaman parobahan.
[3]
Hiji
garmen
anu sarupa disebut "Nyonya kabaya" dijieun mimitina ku jalma-jalma katurunan ti
Malaka
.
[4]
Maranehna make kabaya sarta
sapatu
, manik-manik,
sarung
, anu disebut kasut manek tea.
[4]
Ayeuna, kabaya Nyonya baris ngaliwatan jaman kawangunan
rohani
, sarta jadi kasohor di golongan
masarakat
nu sejen
Asia
.
[4]
Di abad ka-
19
, kabaya geus jadi pakean sapopoe pikeun maluruh kelas sosial, rek awewe Jawa atawa katurunan Walanda. Kabaya oge kungsi jadi pakean wajib awewe Walanda nu hjrah ka
Hindia
(sebutan Indonesia jaman harita).
[3]
Kabaya oge kungsi ngalaman turun darajat dina mangsa jajahan
Jepang
, sabot jaman harita kabaya dihartikeun salaku pakean nu dipake ku kaom pribumi nu ditahan jeung pagawe paksa di jaman harita.
[3]
Di jaman kamerdekaan, kabaya jeung
batik
jadi ciri pajoangan sarta
nasionalisme
.
[3]
Ajen sarta kalungguhanana naek jeung deui dijadikeun pakean di acara-acara resmi atawa kanagaraan.
[3]
Kabaya mibanda harti ngirut hate, endah, sarta nu ningali bisa kapincut.
[3]
Leupas ti sajarah naek jeung turunna kabaya, kamekaran kabaya sorangan teh loba pisan jenisna.
[3]
Ayeuna kabaya lain ukur dipake acara resmi hungkul.
[3]
Loba
desainer
nu ngalakukeun parobahan ku cara ngagabungkeun kabaya jeung ka handapanna, aksesorisna, atawa corak nu leuwih leupas.
[3]
Kabaya oge lain ukur dipake ku golongan ibu-ibu, tapi leuwih lega oge pikeun budak awewe nu ngora.
[3]
Jenis kabaya pang lobana dipake nyaeta di Kapuloan Jawa sarta
Bali
, bisa kasampak disusud kabaya dipake di Jawa, sarta ti ahir abad
19
nepi ka mimiti abad ka-
20
sarta saterusna.
[5]
Lahirna kabaya-kabaya jieunan
Anne Avantie
,
Marga Alam
,
Adjie Notonegoro
,
Biyan Wanaatmadja
,
Sebastian Gunawan
nepi ka desainer-desainer ngora kawas
Priyo Oktaviano
,
Rusly Tjohnardi
,
Ferry Sunarto
sarta loba deui bukti parobahan kabaya eta.
[2]
Kabaya jieunan desainer-desainer tadi asup ka sabudeureun lokal sarta bisa asup ka bawahan internasional.
[2]
Pagelaran-pagelaran pola-pola kabaya nu paunggul-unggul, kritik, sarta pupujian mere akibat anu pohara ngawangun.
[2]
Kabaya kiwari leuwih ti saukur identitas, kabaya oge hiji komoditi sarta jati diri bangsa
Indonesia
.
Kalungguhan Kabaya di Indonesia
[
edit
|
edit sumber
]
Kabaya mangrupa hal nu bisa ngawujudkeun cita-cita nu tangtu tina '
feminitas
' dina kasadaran basa Indonesia.
[5]
Minangka pilihan pakean nasional awewe, salila era
Soekarno
taun
1940
, kabaya geus mucunghul pikeun identitas awewe nu tangtu tina ajen tradisional.
[5]
Kartini geus lila jadi simbol
emansipasi
awewe di Indonesia nu geus jadi wawakil kabaya abad ka-
19
"
Proto-feminis
" sosok Raden A. Kartini.
[5]
Dina mieling kahirupan Kartini, murid awewe di sakumna Jawa sarta wewengkon sejen biasana sok make pakean tradisional, anu kaasup kabaya.
[5]
Dina pamakean kabaya, bisa katempo
pulitik multaneously
anu ngawakilan 'kamajuan' sarta '
talari
', make kabaya teh nyaeta minangka pilihan pakean sapopoe pikeun generasi anu leuwih kolot ti awewe kaom malarat dayeuh kolot sarta pilemburan di
Jawa
sarta
Bali
.
[5]
Tina sakabeh pakean formal, kabaya oge boga kagunaan minangka hiji bagian pikeun kagunaan sejen, kaasup upacara kawinan,
wisuda
, atawa upacara
sipil
sejenna, sarta awewe nu digawe pikeun saragam gawena di industri
wisata
sarta
hotel
. Kabaya oge boga mangpaat tina sawatara
estetika
, harti formulir, sarta pakakas pikeun eksplorasi dina konstruksi identitas budaya sarta parobahanna, hususna dina hubungan jeung aspek 'feminin'.
[5]
Ieu kasampak kumaha datangna 'feminitas' dina hubungan identitas budaya, pribadi sarta babarengan.
[5]
Kabaya Indonesia bisa unggul liwat siluet ultra feminin, kabaya teh gunana ngabunian awak awewe, nyieunna aya cahya , pangawakan jadi ngadekok sampurna.
[2]
Kabaya can bisa kapanggih di tempat sejen, komo tempat-tempat anu dipercaya minangka cikal bakal kabaya kasebut mangaruhan Indonesia.
[2]
Kabaya bisa jadi baris geura-giru ngasupan kosa-kecap
Inggris
kawas batik sarta iket.
[2]
Lamun geus kitu, moal aya nu bisa ngobah kalungguhan kabaya di Indonesia.
[2]
Kabaya ngahontal kamulyaan seni anu pangluhurna di ieu nagari.
[2]
Cara Make Kabaya Awewe Sunda
[
edit
|
edit sumber
]
- Samping Kebat
- Kutang
- Beubeur atawa angkin
- Kabaya
- Samping Kebat: Samping Kebat (batik panjang),dibeberkeun di tukangeun awak, rata-rata dina cangkeng.
- Sisi tungtung sarung palebah katuhu dilipet ka palebah kenca nepi ka tengah cangkeng bagian hareup atawa nepi ka cangkeng palebah kenca
- Sarung ti palebah kenca dibeulitkeun ka palebah katuhu, tuluy ka tukang, ka hareup deui nepi ka tungtung sarung aya di tengah-tengah cangkeng bagian hareup, atawa di palebah katuhu hareup.
- Biasana mun aya di imah, panjang sarung dipakena ngan ukur nepi ka sawates tengah bitis.
- Lamun make kutang, biasana make kutang kurung
- Saterusna karek dipake kabaya anu aya beulahanana di hareup.
[6]
-
Kabaya Taun 1930-an
-
Kabaya modern
-
Beubeur Kabaya
-
Panitih Kabaya