Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
New Jersey
(shqiptohet Nju Xhersi) eshte nje
shtet
ne rajonet e
Mid-Atlantic
dhe
verilindor
te
Shteteve te Bashkuara
. Kufizohet ne veri dhe lindje me shtetin e
Nju Jorkut
; ne lindje, juglindje dhe jug nga
Oqeani Atlantik
; ne perendim nga
lumi Delaware
dhe
Pensilvania
; dhe ne jugperendim nga
Gjiri i Delaware
dhe shteti i
Delaware
. Me 7,354 milje katrore (19,050 km2), Nju Xhersi eshte
shteti i peste me i vogel sipas siperfaqes
, por me afro 9.3 milione banore,
[5]
eshte shteti i
11-te me i populluar
dhe
me i dendur
. Kryeqyteti i shtetit te Nju Xhersit eshte
Trenton
, ndersa qyteti me i populluar i shtetit eshte
Newark
. Me perjashtimin e vetem te
Warren County
,
[9]
te gjitha qarqet ne shtet shtrihen brenda
zonave te kombinuara statistikore
te Qytetit te Nju Jorkut ose
Filadelfias
; per rrjedhoje, zona me e madhe metropolitane e shtetit bie brenda
Nju Jorkut te Madh
.
Nju Xhersi u banua fillimisht nga amerikanet vendas per te pakten 2800 vjet, me Lenape qe ishte grupi dominues kur evropianet mberriten ne fillim te shekullit te 17-te. Kolonistet
holandeze
dhe
suedeze
themeluan vendbanimet e para evropiane ne shtet.
[10]
Me vone
anglezet
moren kontrollin e rajonit dhe krijuan
Provincen e Nju Xhersit
, pas me te madhit te
Ishujve te Kanalit
,
Xhersi
.
[11]
[12]
Tokat pjellore te kolonise dhe toleranca relative fetare terhoqen nje popullsi te madhe dhe te larmishme. Nju Xhersi ishte nder
Trembedhjete Kolonite
qe kundershtuan Britanine e Madhe, duke pritur beteja te shumta kryesore dhe komanda ushtarake ne Luften Revolucionare Amerikane. Shteti mbeti ne Bashkim gjate
Luftes Civile Amerikane
, dhe me pas u be nje qender kryesore e prodhimit dhe imigrimit; ai ndihmoi ne nxitjen e
Revolucionit Industrial
te vendit
[13]
dhe u be vendi i risive te shumta teknologjike dhe tregtare ne mesin e shekullit te 20-te.