한국   대만   중국   일본 
Neuroshkenca - Wikipedia Jump to content

Neuroshkenca

Nga Wikipedia, enciklopedia e lire
Vizatim nga Santiago Ramon y Cajal (1899) i neuroneve ne trurin e vogel te pellumbit

Neuroshkenca eshte studimi shkencor i sistemit nervor (ku perfshihen truri , palca kurrizore dhe sistemi nervor periferik), i funksioneve dhe i crregullimeve te ndryshme te ketij sistemi. [1] [2] [3] Eshte nje shkence qe kombinon fusha si fiziologjia , anatomia , biologjia molekulare , biologjia zhvillimore, citologjia , psikologjia , fizika , shkencat kompjuterike , kimia , mjekesia , statistikat dhe modelimin matematikor per te kuptuar vetite themelore dhe emergjente te neuroneve, qelizave gliale dhe tere rrjeteve nervore . [4] [5] [6] [7] [8] Kuptimi i bazes biologjike te te mesuarit , kujteses , sjelljes , perceptimit dhe vetedijes eshte pershkruar nga Eric Kandel (fitues i cmimit Nobel) si "sfida epike" e shkencave biologjike . [9]

Shtrirja e neuroshkences eshte zgjeruar me kalimin e kohes per te perfshire qasje te ndryshme te perdorura per te studiuar sistemin nervor ne shkalle te ndryshme. Teknikat e perdorura nga neuroshkencetaret jane zgjeruar jashtezakonisht, nga studimet molekulare dhe qelizore te neuroneve individuale deri te imazhet te matura teksa personat te ndryshem merren me detyrashqisore, motorike apo dhe njohese/kognitive .

Historia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Ilustrim nga Anatomia e Greit (1918) e nje pamje anesore te trurit te njeriut, qe paraqet hipokampusin midis vecorive te tjera neuroanatomike

Studimi me i hershem i sistemit nervor daton qe ne Egjiptin e lashte . Trepanimi ka qene nje praktike kirurgjikale e shpimit ose gervishtjes se nje vrime ne kafke me qellim te sherimit te lendimeve te kokes ose crregullimeve mendore , ose lehtesimit te presionit kranial. Ajo u regjistrua per here te pare gjate periudhes neolitike , dhe doreshkrimet qe datojne ne 1700 para Krishtit tregojne se egjiptianet kishin disa njohuri per simptomat e demtimit te trurit . [10]

Pikepamjet e hershme mbi funksionin e trurit e konsideronin ate si nje lloj "mbushje kraniale", pa funksione te vecanta. Ne Egjipt , nga fundi i Mbreterise se Mesme e tutje, truri hiqej rregullisht ne pergatitje te mumifikimit. Ne ate kohe besohej se zemra ishte qendra e inteligjences. Sipas Herodotit , mumifikimi niste me "marrjen e nje cope hekuri te shtrember dhe me te nxjerrja e trurit permes vrimave te hundes, duke hequr qafe nje pjese, ndersa kafka pastrohet nga pjesa tjeter duke u shpelare me ilace". [11]

Pikepamja se zemra ishte burimi i vetedijes nuk u sfidua deri ne kohen e mjekut grek Hipokratit . Ai besonte se truri nuk ishte i perfshire vetem me ndjesine ? pasi shumica e organeve te specializuara (p.sh. syte, veshet, gjuha) ndodhen ne koke afer trurit - por ishte gjithashtu qendra e inteligjences. [12] Platoni gjithashtu spekuloi se truri ishte qendra e pjeses racionale te shpirtit. [13] Aristoteli , megjithate, besonte se zemra ishte qendra e inteligjences dhe se truri rregullonte sasine e nxehtesise nga zemra. [14] Kjo pikepamje u pranua pergjithesisht derisa mjeku romak Galeni , nje ndjekes i Hipokratit dhe mjek i gladiatoreve romake , vuri re se pacientet e tij humbnin aftesite e tyre mendore kur kishin pesuar demtime ne trur. [15]

Abulcasis , Averroes , Avicena , Avenzoar dhe Maimonides , kane qene aktive ne boten myslimane mesjetare duke pershkruar nje numer problemesh mjekesore qe lidhen me trurin. Ne Evropen e Rilindjes , Vesalius (1514-1564), Rene Descartes (1596-1650), Thomas Willis (1621-1675) dhe Jan Swammerdam (1637-1680) gjithashtu dhane kontribute per themelimin e dijes se lidhur me neuroshkencen.

Njolla Golgi fillimisht lejoi vizualizimin e neuroneve individuale.

Puna pioniere e Luigi Galvani ne fund te viteve 1700 nisi studimet me observimet mbingacmueshmerise elektrike te muskujve dhe neuroneve. Ne 1843 Emil du Bois-Reymond demonstroi natyren elektrike te sinjalit nervor, [16] shpejtesine e se cilit Hermann von Helmholtz arriti te maste, [17] dhe ne 1875 Richard Caton studioi fenomene elektrike ne hemisferat cerebrale te lepujve dhe majmuneve. [18] Adolf Beck botoi ne 1890 vezhgime te ngjashme te aktivitetit elektrik spontan te trurit te lepujve dhe qenve. [19] Studimet u bene me te sofistikuara pas shpikjes se mikroskopit dhe zhvillimit te nje procedure ngjyrosjeje nga Camillo Golgi gjate fundit te viteve 1890. Ne procedure perdorej nje kripe kromat argjendi per te zbuluar strukturat e nderlikuara te neuroneve individuale. Teknika e tij u perdor me tej nga Santiago Ramon y Cajal dhe coi ne formimin e doktrines se neuroneve, hipotezen se njesia funksionale e trurit eshte neuroni. [20] Golgi dhe Ramon y Cajal ndane cmimin Nobel ne Fiziologji ose Mjekesi ne 1906 per vezhgimet, pershkrimet dhe kategorizimet e tyre te gjera te neuroneve ne trur.

Paralelisht me keto hulumtime, ne 1815 Jean Pierre Flourens shkaktoi prerje/demtime te lokalizuara te trurit te kafshet e gjalla per te vezhguar efektet e tyre ne levizshmeri, ndjeshmeri dhe sjellje. Puna me paciente te demtuar nga truri nga Marc Dax ne 1836 dhe Paul Broca ne 1865 sugjeroi se disa zona te trurit ishin pergjegjese per funksione te caktuara. Ne ate kohe, keto gjetje u pane si nje konfirmim i teorise se Franz Joseph Gall se gjuha ishte e lokalizuar dhe se disa funksione psikologjike ishin te lokalizuara ne zona specifike te korteksit cerebral . [21] [22] Hipoteza mbi vendndodhjen e funksioneve u mbeshtet nga vezhgimet mbi pacientet epileptike te kryera nga John Hughlings Jackson, i cili konkludoi sakte organizimin e korteksit motorik duke pare perparimin e krizave neper trup. Carl Wernicke zhvilloi me tej teorine e specializimit te strukturave specifike te trurit ne te kuptuarit dhe prodhimin e gjuhes. Kerkimet moderne permes teknikave te neuroimazherise, ende mund te perdorin harten citoarkitektonike cerebrale Brodmann (duke iu referuar studimit te struktures qelizore) ne vazhdimesi te perkufizimeve anatomike nga kjo epoke. Keto praktika ndjekin idene se zona te dallueshme te korteksit aktivizohen ne ekzekutimin e detyrave specifike. [23]

Gjate shekullit te 20-te, neuroshkenca filloi te njihet si nje disipline e vecante akademike, dhe jo si studim i sistemit nervor brenda disiplinave te tjera. Eric Kandel dhe bashkepunetore te tij kane permendur David Rioch, Francis O. Schmitt dhe Stephen Kuffler si ata qe kane luajtur role kritike ne krijimin e fushes. [24] Rioch filloi integrimin e kerkimit baze anatomik dhe fiziologjik me psikiatrine klinike ne Institutin e Kerkimeve te Ushtrise Walter Reed, duke filluar ne vitet 1950. Gjate se njejtes periudhe, Schmitt krijoi nje program kerkimor neuroshkences brenda Departamentit te Biologjise ne Institutin e Teknologjise ne Massachusetts , duke bashkuar biologjine, kimine, fiziken dhe matematiken. Departamenti i pare i pavarur i neuroshkences (atehere i quajtur Psikobiologji) u themelua ne vitin 1964 ne Universitetin e Kalifornise, Irvine nga James L. McGaugh. [25] Kjo u pasua nga Departamenti i Neurobiologjise ne Shkollen Mjekesore te Harvardit, i cili u themelua ne vitin 1966 nga Stephen Kuffler. [26]

Modele 3-D shqisore dhe motorike homunculus ne Muzeun e Historise Natyrore, Londer

Ne procesin e trajtimit te epilepsise , Wilder Penfield prodhoi harta te vendndodhjes se funksioneve te ndryshme (motorike, shqisore, memorie, shikimi) ne tru. [27] [28] Ai i permblodhi gjetjet e tij ne nje liber te vitit 1950 te quajtur Korteksi Cerebral i Njeriut . [29] Wilder Penfield dhe bashke-hetuesit e tij Edwin Boldrey dhe Theodore Rasmussen konsiderohen te jene krijuesit e homunculus kortikal. [30]

Kuptimi i neuroneve dhe i funksionit te sistemit nervor u be gjithnje e me i sakte dhe molekular gjate shekullit te 20-te. Per shembull, ne vitin 1952, Alan Lloyd Hodgkin dhe Andrew Huxley paraqiten nje model matematikor per transmetimin e sinjaleve elektrike ne neuronet e aksonit gjigant te nje kallamari, te cilin ata e quajten "potencialet e veprimit", dhe se si ato nisin dhe perhapen ne neurone, te njohur si modeli Hodgkin-Huxley . Ne 1961?1962, Richard FitzHugh dhe J. Nagumo thjeshtuan Hodgkin?Huxley, ne ate qe quhet modeli FitzHugh?Nagumo. Ne vitin 1962, Bernard Katz modeloi neurotransmetimin ne hapesiren midis neuroneve te njohur si sinapse . Duke filluar nga viti 1966, Eric Kandel dhe bashkepunetoret ekzaminuan ndryshimet biokimike ne neuronet qe lidhen me te mesuarit dhe ruajtjen e kujteses ne Aplysia . Ne vitin 1981 Catherine Morris dhe Harold Lecar i kombinuan keto modele ne modelin Morris-Lecar. Nje pune e tille gjithnje e me sasiore dha shkas per modele te shumta biologjike te neuroneve dhe modele te procesimit nervor.

Si rezultat i interesit ne rritje per sistemin nervor, disa organizata te shquara te neuroshkences jane formuar per te ofruar nje forum per te gjithe neuroshkencetaret gjate shekullit te 20-te. Per shembull, Organizata Nderkombetare e Kerkimit te Trurit u themelua ne 1961, [31] Shoqeria Nderkombetare per Neurokimine ne 1963, Shoqeria Evropiane e Trurit dhe Sjelljes ne 1968, [32] dhe Shoqeria per Neuroshkencen ne 1969. [33] Kohet e fundit, aplikimi i rezultateve te kerkimit te neuroshkences ka krijuar gjithashtu disiplina te aplikuara si neuroekonomia, [34] neuroedukimi, [35] neuroetika, [36] dhe neuroligjshmeria. [37]

Me kalimin e kohes, kerkimi i trurit ka kaluar neper faza filozofike, eksperimentale dhe teorike, me studime te vazhdueshme mbi implantet nervore dhe simulimin e trurit qe parashikohet te jete i rendesishem ne te ardhmen. [38]

Neuroshkenca moderne [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Sistemi nervor i njeriut

Studimi shkencor i sistemit nervor u rrit ndjeshem gjate gjysmes se dyte te shekullit te njezete, kryesisht per shkak te perparimeve ne biologjine molekulare , elektrofiziologjine (e lidhur me ezhene) dhe neuroshkencen kompjuterike. Kjo i ka lejuar neuroshkencetaret te studiojne sistemin nervor ne te gjitha aspektet e tij: si eshte i strukturuar, si funksionon, si zhvillohet, si keqfunksionon dhe si mund te ndryshohet.

Per shembull, eshte bere e mundur te kuptohen, deri ne shume detaje, proceset komplekse qe ndodhin brenda nje neuroni te vetem. Neuronet jane qeliza te specializuara per komunikim me neuronet dhe llojet e tjera te qelizave te ndryshme qe mbeshtesin procesimin korrekt te sinjaleve permes kryqezimeve te specializuara te quajtura sinapse , ne te cilat sinjalet elektrike ose elektrokimike mund te transmetohen nga nje qelize ne tjetren. Shume neurone nxjerrin nje filament te gjate te holle te aksoplazmes (pjese e trupit te tyre) te quajtur akson, i cili mund te shtrihet ne pjese te largeta te trupit dhe eshte i afte te barte me shpejtesi sinjale elektrike, duke ndikuar ne aktivitetin e neuroneve te lidhura me te, dhe gjithashtu te muskujve ose gjendrave te tjera ne fund te ketyre lidhjeve. Nje sistem nervor del nga grumbullimi i neuroneve qe jane te lidhur me njeri-tjetrin.

Sistemi nervor i vertebroreve mund te ndahet ne dy pjese: sistemi nervor qendror (i percaktuar si truri dhe palca kurrizore) dhe sistemi nervor periferik. Ne shume lloje kafshesh - duke perfshire te gjithe vertebroret - sistemi nervor eshte sistemi me kompleks i organeve ne trup, me kompleksitetin me te madh te shprehur ne tru. Vetem truri i njeriut permban rreth njeqind miliarde neurone dhe njeqind trilion sinapse; ai perbehet nga mijera nenstruktura te dallueshme, te lidhura me njera-tjetren ne rrjete sinaptike, nderlikimet e te cilave sapo kane filluar te zbulohen pas studimeve te gjata. Te pakten nje ne tre nga rreth 20,000 gjenet qe i perkasin gjenomit njerezor shprehet kryesisht ne tru.

Per shkak te shkalles se larte te plasticitetit te trurit te njeriut, struktura e sinapseve te tij dhe funksionet e tyre qe rezultojne ndryshojne gjate gjithe jetes.

Kompleksiteti i sistemit nervor eshte nje sfide e madhe kerkimore. Neuroshkencetaret do te donin te kuptonin cdo aspekt te sistemit nervor, duke perfshire menyren se si funksionon, si zhvillohet, si keqfunksionon dhe si mund te ndryshohet ose riparohet. Prandaj, analiza e sistemit nervor kryhet ne nivele te shumefishta, duke filluar nga nivelet molekulare dhe qelizore deri te sistemet dhe nivelet njohese/kognitive. Temat qe jane ne fokusin kryesor te kerkimit ndryshojne me kalimin e kohes, te nxitura nga nje baze gjithnje e ne zgjerim e njohurive dhe disponueshmeria e metodave teknike gjithnje e me te sofistikuara. Permiresimet ne teknologji kane qene nxitesit kryesore te progresit. Zhvillimet ne mikroskopine elektronike, shkencat kompjuterike , elektroniken , neuroimazherine funksionale dhe gjenetiken dhe gjenomiken kane qene te gjithe shtytes te ketij progresit.

Ndoshta nje nga problemet kryesore te pazgjidhura ne neuroshkencen moderne eshte i ashtuquajturi problem "llojet e qelizave", i cili i referohet kategorizimit, percaktimit dhe identifikimit te te gjitha llojeve te qelizave neuronale apo astrocitare (suportuese) ne nje organizem. Zakonisht, kjo i referohet trurit te miut pasi te kuptuarit e trurit te miut shihet si nje hap me afer te kuptuarit trurin e njeriut. [39] Perparimet moderne ne klasifikimin e qelizave neuronale jane mundesuar nga regjistrimet elektrofiziologjike, sekuencat gjenetike dhe mikroskopise me cilesi te larte, te cilat se fundi jane kombinuar ne nje metode te vetme te quajtur Patch-seq ne te cilin te tre metodat aplikohen njekohesisht duke perdorur mjete ne miniature. [40] Efikasiteti i kesaj metode dhe sasia e madhe e te dhenave qe gjenerohen i lejuan studiuesit te benin disa perfundime te pergjithshme rreth llojeve te qelizave; per shembull qe truri i njeriut dhe i miut kane ne thelb versione te ndryshme te llojeve te njejta te qelizave. [41]

Neuroshkenca molekulare dhe qelizore [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Fotografi e nje neuroni te njollosur ne nje embrion pule

Pyetjet themelore te adresuara ne neuroshkencen molekulare perfshijne mekanizmat me te cilet neuronet shprehin dhe pergjigjen ndaj sinjaleve molekulare dhe se si aksonet formojne modele komplekse te lidhjes per komunikim. Ne kete nivel, perdoren mjete nga biologjia molekulare dhe gjenetika per te kuptuar se si zhvillohen neuronet dhe se si ndryshimet gjenetike ndikojne ne funksionet biologjike. [42] Morfologjia, qe pershkruan identitetin molekular dhe karakteristikat fiziologjike te neuroneve dhe menyren se si kjo mbeshtet sjellje te ndryshme, jane gjithashtu me interes te konsiderueshem. [43]

Pyetjet me te cilat merret neuroshkenca qelizore perfshijne mekanizmat se si neuronet perpunojne sinjalet fiziologjikisht dhe elektro-kimikisht. Keto pyetje perfshijne se si sinjalet perpunohen nga neuritet dhe somat dhe si perdoren neurotransmetuesit (transmetuesit molekulare) dhe sinjalet elektrike per te perpunuar informacionin ne nje neuron. Neuritet jane zgjatime te holla nga nje trup qelizor neuronal, i perbere nga dendritet (te specializuar per te marre inpute sinaptike nga neurone te tjere) dhe aksone (te specializuar per te kryer impulse nervore te quajtura potenciale veprimi). Somat jane trupat qelizor te neuroneve dhe permbajne berthamen. [44]

Nje fushe tjeter kryesore e neuroshkences qelizore eshte studimi i zhvillimit te sistemit nervor. [45] Pyetjet perfshijne modelimin dhe rajonalizimin e sistemit nervor, zhvillimin aksonal dhe dendritik, nderveprimet trofike, formimin e sinapseve dhe implikimin e fraktoneve ne qelizat burimore nervore, [46] [47] diferencimin e neuroneve dhe glise (neurogjeneza dhe gliogjeneza) dhe migrimi neuronal. [48]

Modelimi neurogjenetik kompjuterik ka te beje me zhvillimin e modeleve dinamike te neuroneve per modelimin e funksioneve te trurit ne lidhje me gjenet dhe nderveprimet dinamike midis gjeneve, ne nivel qelizor (CNGM mund te perdoret gjithashtu per te modeluar sistemet nervore gjithashtu). [49]

Qarqet dhe sistemet nervore [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Organizimi i propozuar i qarqeve nervore motor-semantike per te kuptuarit e gjuhes se veprimit. Pershtatur nga Shebani et al. (2013).

Hulumtimi i neuroshkences se sistemeve perqendrohet ne arkitekturen strukturore dhe funksionale te trurit te njeriut ne zhvillim, dhe funksionet e rrjeteve te trurit ne shkalle te gjere , ose sistemeve te lidhura funksionalisht brenda trurit. Krahas zhvillimit te trurit, neuroshkenca e sistemeve fokusohet gjithashtu ne menyren se si struktura dhe funksioni i trurit mundeson ose kufizon perpunimin e informacionit ndijor, duke perdorur modele mendore te mesuara te botes, per te motivuar sjelljen.

Pyetjet ne neuroshkencen e sistemeve perfshijne menyren se si qarqet nervore formohen dhe perdoren ne menyre anatomike dhe fiziologjike per te prodhuar funksione te tilla si reflekset, integrimi multisensorial, koordinimi motorik, ritmet cirkadiane, pergjigjet emocionale , te mesuarit dhe kujtesa . [50] Me fjale te tjera, kjo fushe e hulumtimit studion se si krijohen dhe shnderrohen lidhjet ne tru, dhe efektin qe ka ne ndjesine e njeriut, levizjen, vemendjen, kontrollin frenues, vendimmarrjen, arsyetimin, formimin e kujteses, shperblimin dhe rregullimin e emocioneve. [51]

Fushat specifike me interes perfshijne vezhgimet se si struktura e qarqeve nervore ndikon ne pervetesimin e aftesive, si zhvillohen dhe ndryshojne rajonet e specializuara te trurit (neuroplasticiteti) dhe zhvillimin e atlaseve te trurit, ose diagramet e lidhjeve te trurit individual ne zhvillim. [52]

Fushat perkatese te neuroetologjise dhe neuropsikologjise trajtojne pyetjen se si substratet nervore nenvizojne sjelljet specifike te kafsheve dhe njerezve. [53] Neuroendokrinologjia dhe psikoneuroimunologjia ekzaminojne nderveprimet midis sistemit nervor dhe sistemeve endokrine dhe imune , perkatesisht. [54] Pavaresisht nga shume perparime, menyra se si rrjetet e neuroneve kryejne procese dhe sjellje komplekse njohese eshte ende e kuptuar jo ne detaje. [55]

Neuroshkenca kognitive dhe e sjelljes [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Neuroshkenca njohese/konjitive trajton pyetjet se si funksionet psikologjike prodhohen nga qarku nervor. Teknikave te reja te matjes si neuroimazheria (p.sh., fMRI, PET, SPECT ), EEG , MEG, elektrofiziologjia, optogjenetika dhe analiza gjenetike njerezore e kombinuar me teknika eksperimentale te sofistikuara nga psikologjia njohese/konjitive lejon neuroshkencetaret dhe psikologet te adresojne pyetje abstrakte si njohja dhe emocioni jane te lidhura me substrate nervore specifike. Megjithese shume studime ende mbajne nje qendrim reduksionist ne kerkim te bazes neurobiologjike te fenomeneve njohese, hulumtimet e fundit tregojne se ekziston nje nderveprim interesant midis gjetjeve neuroshkencore dhe kerkimit konceptual, duke kerkuar dhe integruar te dyja kendveshtrimet. Per shembull, hulumtimi i neuroshkences mbi ndjeshmerine nxiti nje debat interesant nderdisiplinor qe perfshin filozofine, psikologjine dhe psikopatologjine. Per me teper, identifikimi neuroshkencor i sistemeve te shumefishta te kujteses qe lidhen me zona te ndryshme te trurit ka sfiduar idene e kujteses si nje riprodhim i mirefillte i se kaluares, duke mbeshtetur nje pikepamje te kujteses si nje proces gjenerues, konstruktiv dhe dinamik. [56]

Neuroshkenca eshte gjithashtu aleate me shkencat sociale dhe te sjelljes, si dhe me fushat nderdisiplinore te sapolindura. Shembuj te aleancave te tilla perfshijne neuroekonomine, teorine e vendimeve, neuroshkencen sociale dhe neuromarketingun per te adresuar pyetje komplekse ne lidhje me nderveprimet e trurit me mjedisin e tij. Nje studim mbi pergjigjet e konsumatoreve per shembull perdor EEG per te hetuar korrelacionet nervore te lidhura me transportin narrativ ne tregime rreth eficences se energjise . [57]

Neuroshkenca kompjuterike [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Pyetjet ne neuroshkencen kompjuterike mund te perfshijne nje game te gjere nivelesh te analizes tradicionale, si zhvillimi, struktura dhe funksionet njohese te trurit. Kerkimet ne kete fushe perdorin modele matematikore, analiza teorike dhe simulime kompjuterike per te pershkruar dhe verifikuar neuronet dhe sistemet nervore biologjikisht te besueshme. Per shembull, modelet biologjike te neuroneve jane pershkrime matematikore te neuroneve te qe aktivizohen, te cilat mund te perdoren per te pershkruar si sjelljen e neuroneve te vetme, ashtu edhe dinamiken e rrjeteve nervore . Neuroshkenca kompjuterike shpesh quhet neuroshkence teorike.

Nanogrimcat ne mjekesi jane te gjithanshme ne trajtimin e crregullimeve neurologjike duke treguar rezultate premtuese ne ndermjetesimin e transportit te barnave pertej barrieres ndan trurin me kafken. [58] Zbatimi i nanogrimcave ne barnat antiepileptike rrit efikasitetin e tyre mjekesor duke rritur bio-disponueshmerine ne qarkullimin e gjakut, si dhe duke ofruar nje mase kontrolli ne perqendrimin e kohes se leshimit. [58] Megjithese nanogrimcat mund te ndihmojne barnat terapeutike duke rregulluar vetite fizike per te arritur efektet e deshirueshme, rritja e paqellimshme e toksicitetit shpesh ndodh ne provat paraprake te barnave. [59] Per me teper, prodhimi i nanomedicines per provat e barnave eshte ekonomikisht konsumues, duke penguar perparimin ne zbatimin e tyre. Modelet llogaritese ne nano-neuroshkence ofrojne alternativa per te studiuar efikasitetin e ilaceve te bazuara ne nanoteknologji ne crregullimet neurologjike, nderkohe qe zbusin efektet anesore te mundshme dhe kostot e zhvillimit. [58]

Nanomaterialet shpesh veprojne ne shkallet e gjatesise midis niveleve klasike dhe kuantike . [60] Per shkak te pasigurive te lidhura ne shkallet e gjatesise qe funksionojne nanomaterialet, eshte e veshtire te parashikohet sjellja e tyre perpara studimeve in vivo. [58] Klasikisht, proceset fizike qe ndodhin neper neurone jane analoge me qarqet elektrike. Projektuesit fokusohen ne analogji te tilla dhe modelojne aktivitetin e trurit si nje qark nervor. [61] Suksesi ne modelimin kompjuterik te neuroneve ka cuar ne zhvillimin e modeleve stereokimike qe parashikojne me saktesi sinapset e bazuara ne receptoret e acetilkolines qe funksionojne ne shkalle kohore mikrosekonde. [61]

Nanogjilperat ultrafine per manipulime qelizore jane me te holla se nanotubat e karbonit me nje mur me te vogel. Kimia kuantike llogaritese [62] perdoret per te projektuar nanomateriale ultrafine me struktura shume simetrike per te optimizuar gjeometrine, reaktivitetin dhe stabilitetin. [60]

Sjellja e nanomaterialeve dominohet nga nderveprime jo-lidhese me rreze te gjate. [63] Proceset elektrokimike qe ndodhin ne te gjithe trurin gjenerojne nje fushe elektrike e cila mund te ndikoje pa dashje ne sjelljen e disa nanomaterialeve. [60] Simulimet e dinamikes molekulare mund te zbusin fazen e zhvillimit te nanomaterialeve si dhe te parandalojne toksicitetin nervor te nanomaterialeve pas provave klinike in vivo. [59] Testimi i nanomaterialeve duke perdorur dinamiken molekulare optimizon karakteristikat nano per qellime terapeutike duke testuar kushte te ndryshme mjedisore, fabrikime te formes se nanomaterialeve, vetite e siperfaqes se nanomaterialeve, etj. pa pasur nevoje per eksperimente in vivo. [64] Fleksibiliteti ne simulimet dinamike molekulare i lejon mjeket te personalizojne trajtimin. Te dhenat e lidhura me nanogrimcat nga nanoinformatika perkthimore lidhin te dhenat specifike te pacientit neurologjik per te parashikuar pergjigjen e trajtimit. [63]

Neuroshkenca dhe mjekesia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Neuroshkenca klinike [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Neurologjia, psikiatria, neurokirurgjia, psikokirurgjia, anesteziologjia dhe mjekesia e dhimbjes, neuropatologjia, neuroradiologjia, oftalmologjia, otolaringologjia, neurofiziologjia klinike, mjekesia e varesise dhe mjekesia e gjumit jane disa specialitete mjekesore qe trajtojne ne menyre specifike semundjet e sistemit nervor. Keto terma gjithashtu i referohen disiplinave klinike qe perfshijne diagnostikimin dhe trajtimin e ketyre semundjeve. [65]

Neurologjia punon me semundjet e sistemit nervor qendror dhe periferik, si skleroza laterale amiotrofike (ALS) dhe goditjet ne tru, dhe trajtimin e tyre mjekesor. Psikiatria fokusohet ne crregullimet afektive , te sjelljes, njohese dhe perceptuese . Anesteziologjia fokusohet ne perceptimin e dhimbjes dhe ndryshimin farmakologjik te vetedijes. Neuropatologjia fokusohet ne klasifikimin dhe mekanizmat themelore patogjene te semundjeve te sistemit nervor qendror dhe periferik dhe te muskujve, me theks ne ndryshimet morfologjike, mikroskopike dhe kimikisht te vezhgueshme. Neurokirurgjia dhe psikokirurgjia punojne kryesisht me trajtimin kirurgjik te semundjeve te sistemit nervor qendror dhe periferik. [66]

Hulumtim perkthimor [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

MRI parasagitale e kokes se nje pacienti me makrocefali beninje familjare

Kohet e fundit, kufijte midis specialiteteve te ndryshme jane zbehur, pasi te gjithe jane te ndikuar nga kerkimet baze ne neuroshkence. Per shembull, imazheria e trurit mundeson nje pasqyre objektive biologjike per semundjet mendore, te cilat mund te cojne ne diagnoze me te shpejte, prognoze me te sakte dhe monitorim te permiresuar te perparimit te pacientit me kalimin e kohes. [67]

Neuroshkenca integruese pershkruan perpjekjen per te kombinuar modele dhe informacione nga nivele te shumta kerkimi per te zhvilluar nje model koherent te sistemit nervor. Per shembull, imazhi i trurit i shoqeruar me modelet fiziologjike numerike dhe teorite e mekanizmave themelore mund te hedhin drite mbi crregullimet psikiatrike. [68]

Nje fushe tjeter e rendesishme e kerkimit perkthimor jane nderfaqet tru-kompjuter, ose makinat qe jane ne gjendje te komunikojne dhe te ndikojne ne tru. Nderfaqet tru-kompjuter (BCI) aktualisht po hulumtohen per potencialin e tyre per te riparuar sistemet nervore dhe per te rivendosur disa funksione njohese. [69] Megjithate, disa konsiderata etike duhet te trajtohen perpara se te pranohen. [70] [71]

Organizatat e neuroshkences [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Organizata me e madhe profesionale e neuroshkences eshte Society for Neuroscience (SFN), e cila eshte e bazuar ne Shtetet e Bashkuara, por perfshin shume anetare nga vende te tjera. Qe nga themelimi i saj ne 1969, SFN eshte rritur ne menyre te qendrueshme: qe nga viti 2010 ka regjistruar 40,290 anetare nga 83 vende. [72] Takimet vjetore, qe mbahen cdo vit ne nje qytet te ndryshem amerikan, terheqin frekuentimin nga studiues, studente postdoktorante, studente te diplomuar dhe studente, si dhe institucione arsimore, agjenci financimi, botues dhe qindra biznese qe ofrojne produkte te perdorura ne kerkime.

Organizata te tjera te medha te perkushtuara ndaj neuroshkences perfshijne Organizaten Nderkombetare te Kerkimit te Trurit (IBRO), e cila mban takimet e saj ne nje vend nga nje pjese e ndryshme e botes cdo vit, dhe Federata e Shoqerive Evropiane te Neuroshkences (FENS), e cila mban nje takim ne nje qytete te ndryshme evropiane cdo dy vjet. FENS perfshin nje grup prej 32 organizatash te nivelit kombetar, duke perfshire Shoqaten Britanike te Neuroshkences, Shoqerine Gjermane te Neuroshkences ( Neurowissenschaftliche Gesellschaft , dhe Societe des Neurosciences . [73] Shoqeria e pare Kombetare e Nderit ne Neuroshkence, Nu Rho Psi, u themelua ne vitin 2006. Ekzistojne gjithashtu shoqeri te shumta rinore te neuroshkences qe mbeshtesin studentet, te diplomuarit dhe studiuesit e hershem te karrieres, te tilla si Simply Neuroscience [74] dhe Project Encephalon. [75]

Ne vitin 2013, ne SHBA u shpall Iniciativa BRAIN. Iniciativa Nderkombetare e Trurit [76] u krijua ne 2017, [77] aktualisht e integruar nga me shume se shtate iniciativa kerkimore te trurit ne nivel kombetar (SHBA, Evrope, Instituti Allen, Japoni, Kine, Australi, [78] Kanada, [79] Kore, [80] dhe Izraeli [81] ) [82] qe perfshin kater kontinente.

Edukimi dhe shtrirja e publikut [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Pervec kryerjes se kerkimeve tradicionale ne mjedise laboratorike, neuroshkencetaret jane perfshire gjithashtu ne promovimin e ndergjegjesimit dhe njohurive per sistemin nervor midis publikut te gjere dhe zyrtareve qeveritare. Promovime te tilla jane bere si nga neuroshkencetare individuale ashtu edhe nga organizata te medha. Per shembull, neuroshkencetaret individuale kane promovuar edukimin e neuroshkences midis studenteve te rinj duke organizuar International Brain Bee, i cili eshte nje konkurs akademik per nxenesit e shkollave te mesme ose te mesme ne mbare boten. [83] Ne Shtetet e Bashkuara, organizata te medha si Shoqeria per Neuroscience kane promovuar edukimin e neuroshkences duke zhvilluar nje abetare te quajtur Faktet e trurit, [84] duke bashkepunuar me mesuesit e shkollave publike per te zhvilluar konceptet thelbesore te neuroshkences per mesuesit dhe studentet e K-12, [85] dhe duke sponsorizuar nje fushate me Fondacionin Dana te quajtur Java e Ndergjegjesimit te Trurit per te rritur ndergjegjesimin e publikut per perparimin dhe perfitimet e kerkimit te trurit. [86] Ne Kanada, CIHR National Canadian Brain Bee mbahet cdo vit ne Universitetin McMaster . [87]

Edukatoret e Neuroshkences formuan Fakultetin per Neuroshkencen universitare (FUN) ne 1992 per te ndare praktikat me te mira dhe per te ofruar cmime udhetimi per studentet qe prezantojne ne takimet e Shoqates per Neuroshkence. [88]

Neuroshkencetaret kane bashkepunuar gjithashtu me eksperte te tjere te arsimit per te studiuar dhe permiresuar teknikat arsimore per te optimizuar te mesuarit midis studenteve, nje fushe ne zhvillim e quajtur neuroshkence edukative . [89] Agjencite federale ne Shtetet e Bashkuara, si Instituti Kombetar i Shendetit (NIH) [90] dhe Fondacioni Kombetar i Shkences (NSF), [91] kane financuar gjithashtu kerkime qe kane te bejne me praktikat me te mira ne mesimdhenien dhe mesimin e koncepteve te neuroshkences.

Aplikimet inxhinierike te neuroshkences [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Cipa kompjuterike neuromorfike [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Inxhinieria neuromorfike eshte nje dege e neuroshkences qe merret me krijimin e modeleve funksionale fizike te neuroneve per qellime te llogaritjes se dobishme. Vetite emergjente llogaritese te kompjutereve neuromorfike jane thelbesisht te ndryshme nga kompjuteret konvencionale ne kuptimin qe ata jane nje sistem kompleks dhe se komponentet llogarites jane te nderlidhur pa asnje procesor qendror. [92]

Nje shembull i nje kompjuteri te tille eshte superkompjuteri SpiNNaker/ [ citim i nevojshem ]

Sensoret mund te behen gjithashtu te zgjuar me teknologjine neuromorfike. Nje shembull i kesaj eshte BrainScaleS e Kamera e Ngjarjeve (Llogaritja Shumeshkalleshe e frymezuar nga truri ne Sistemet Hibride Neuromorfike), nje superkompjuter neuromorfik analog hibrid i vendosur ne Universitetin e Heidelberg ne Gjermani. Ai u zhvillua si pjese e platformes kompjuterike neuromorfike te Projektit Human Brain dhe eshte plotesues i superkompjuterit SpiNNaker, i cili bazohet ne teknologjine dixhitale. Arkitektura e perdorur ne BrainScaleS imiton neuronet biologjike dhe lidhjet e tyre ne nivel fizik; pervec kesaj, duke qene se komponentet jane bere prej silikoni, keto neurone model veprojne mesatarisht 864 here (24 ore kohe reale jane 100 sekonda ne simulimin e makines) se te homologeve te tyre biologjike. [93]

Perparimet e fundit ne teknologjine e mikrocipit neuromorfik kane bere qe nje grup shkencetaresh te krijojne nje neuron artificial qe mund te zevendesoje neuronet e verteta ne semundje. [94] [95]

Referime [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

  1. ^ "Neuroscience" . Merriam-Webster Medical Dictionary (ne anglisht).
  2. ^ "Key Brain Terms Glossary" . Dana Foundation (ne anglisht).
  3. ^ "What is neuroscience?" . King's College London. School of Neuroscience (ne anglisht).
  4. ^ Kandel, Eric R. (2012). Principles of Neural Science, Fifth Edition (ne anglisht). McGraw-Hill Education. fq. I. Overall perspective. ISBN   978-0071390118 .
  5. ^ Ayd, Frank J. Jr. (2000). Lexicon of Psychiatry, Neurology and the Neurosciences (ne anglisht). Lippincott, Williams & Wilkins. fq. 688. ISBN   978-0781724685 .
  6. ^ Shulman, Robert G. (2013). "Neuroscience: A Multidisciplinary, Multilevel Field" . Brain Imaging: What it Can (and Cannot) Tell Us About Consciousness (ne anglisht). Oxford University Press. fq. 59. ISBN   9780199838721 .
  7. ^ Ogawa, Hiroto; Oka, Kotaro (2013). Methods in Neuroethological Research (ne anglisht). Springer. fq. v. ISBN   9784431543305 .
  8. ^ Tanner, Kimberly D. (2006-01-01). "Issues in Neuroscience Education: Making Connections" . CBE: Life Sciences Education (ne anglisht). 5 (2): 85. doi : 10.1187/cbe.06-04-0156 . ISSN   1931-7913 . PMC   1618510 .
  9. ^ Kandel, Eric R. (2012). Principles of Neural Science, Fifth Edition (ne anglisht). McGraw-Hill Education. fq. 5. ISBN   978-0071390118 . The last frontier of the biological sciences ? their ultimate challenge ? is to understand the biological basis of consciousness and the mental processes by which we perceive, act, learn, and remember.
  10. ^ Mohamed W (2008). "The Edwin Smith Surgical Papyrus: Neuroscience in Ancient Egypt" . IBRO History of Neuroscience (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 2014-07-06 . Marre me 2014-07-06 .
  11. ^ Herodotus (2009). The Histories: Book II (Euterpe) (ne anglisht). Perkthyer nga George Rawlinson.
  12. ^ Breitenfeld, T.; Jurasic, M. J.; Breitenfeld, D. (shtator 2014). "Hippocrates: the forefather of neurology". Neurological Sciences (ne anglisht). 35 (9): 1349?1352. doi : 10.1007/s10072-014-1869-3 . ISSN   1590-3478 . PMID   25027011 .
  13. ^ Plato (2009). Timaeus (ne anglisht). Perkthyer nga George Rawlinson.
  14. ^ Finger, Stanley (2001). Origins of Neuroscience: A History of Explorations into Brain Function (ne anglisht) (bot. 3rd). New York: Oxford University Press, USA. fq.  3 ?17. ISBN   978-0-19-514694-3 .
  15. ^ Freemon, F. R. (23 sht 2009). "Galen's ideas on neurological function". Journal of the History of the Neurosciences (ne anglisht). 3 (4): 263?271. doi : 10.1080/09647049409525619 . ISSN   0964-704X . PMID   11618827 .
  16. ^ Finkelstein, Gabriel (2013). Emil du Bois-Reymond: Neuroscience, Self, and Society in Nineteenth-Century Germany (ne anglisht). Cambridge; London: The MIT Press. fq.  72 ?74, 89?95. ISBN   9780262019507 .
  17. ^ Harrison, David W. (2015). Brain Asymmetry and Neural Systems Foundations in Clinical Neuroscience and Neuropsychology (ne anglisht). Springer International Publishing. fq. 15?16. ISBN   978-3-319-13068-2 .
  18. ^ "Caton, Richard - The electric currents of the brain" . echo.mpiwg-berlin.mpg.de (ne anglisht) . Marre me 2018-12-21 .
  19. ^ Coenen, Anton; Edward Fine; Oksana Zayachkivska (2014). "Adolf Beck: A Forgotten Pioneer In Electroencephalography". Journal of the History of the Neurosciences (ne anglisht). 23 (3): 276?286. doi : 10.1080/0964704x.2013.867600 . PMID   24735457 .
  20. ^ Guillery, R (qer 2005). "Observations of synaptic structures: origins of the neuron doctrine and its current status" . Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci (ne anglisht). 360 (1458): 1281?307. doi : 10.1098/rstb.2003.1459 . PMC   1569502 . PMID   16147523 .
  21. ^ Greenblatt SH (1995). "Phrenology in the science and culture of the 19th century". Neurosurgery (ne anglisht). 37 (4): 790?805. doi : 10.1227/00006123-199510000-00025 . PMID   8559310 .
  22. ^ Bear MF; Connors BW; Paradiso MA (2001). Neuroscience: Exploring the Brain (ne anglisht) (bot. 2nd). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN   978-0-7817-3944-3 .
  23. ^ Kandel ER; Schwartz JH; Jessel TM (2000). Principles of Neural Science (ne anglisht) (bot. 4th). New York: McGraw-Hill. ISBN   978-0-8385-7701-1 .
  24. ^ Cowan, W.M.; Harter, D.H.; Kandel, E.R. (2000). "The emergence of modern neuroscience: Some implications for neurology and psychiatry" . Annual Review of Neuroscience (ne anglisht). 23 : 345?346. doi : 10.1146/annurev.neuro.23.1.343 . PMID   10845068 .
  25. ^ Squire, Larry R. (1996). "James McGaugh" . The history of neuroscience in autobiography (ne anglisht). Vell. 4. Washington DC: Society for Neuroscience. fq. 410. ISBN   0916110516 . OCLC   36433905 . {{ cite book }} : Mirembajtja CS1: Data dhe viti ( lidhja )
  26. ^ "History - Department of Neurobiology" (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 2019-09-27 . Marre me 2017-10-17 .
  27. ^ Wilder Penfield redrew the map of the brain ? by opening the heads of living patients
  28. ^ Kumar, R.; Yeragani, V. K. (2011). "Penfield ? A great explorer of psyche-soma-neuroscience" . Indian Journal of Psychiatry (ne anglisht). 53 (3): 276?278. doi : 10.4103/0019-5545.86826 . PMC   3221191 . PMID   22135453 .
  29. ^ Schott, G. D. (1993). "Penfield's homunculus: A note on cerebral cartography" (PDF) . Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry (ne anglisht). 56 (4): 329?333. doi : 10.1136/jnnp.56.4.329 . PMC   1014945 . PMID   8482950 .
  30. ^ Cazala, Fadwa; Vienney, Nicolas; Stoleru, Serge (2015-03-10). "The cortical sensory representation of genitalia in women and men: a systematic review" . Socioaffective Neuroscience & Psychology (ne anglisht). 5 : 26428. doi : 10.3402/snp.v5.26428 . PMC   4357265 . PMID   25766001 .
  31. ^ "History of IBRO" . International Brain Research Organization (ne anglisht). 2010.
  32. ^ "About EBBS" . European Brain and Behaviour Society (ne anglisht). 2009. Arkivuar nga origjinali me 2016-03-03.
  33. ^ "About SfN" . Society for Neuroscience (ne anglisht).
  34. ^ "How can neuroscience inform economics?" (PDF) . Current Opinion in Behavioral Sciences (ne anglisht).
  35. ^ Zull, J. (2002). The art of changing the brain: Enriching the practice of teaching by exploring the biology of learning . Sterling, Virginia: Stylus Publishing, LLC
  36. ^ "What is Neuroethics?" . www.neuroethicssociety.org (ne anglisht) . Marre me 2019-02-22 .
  37. ^ Petoft, Arian (2015-01-05). "Neurolaw: A brief introduction" . Iranian Journal of Neurology (ne anglisht). 14 (1): 53?58. ISSN   2008-384X . PMC   4395810 . PMID   25874060 .
  38. ^ Fan, Xue; Markram, Henry (2019-05-07). "A Brief History of Simulation Neuroscience" . Frontiers in Neuroinformatics (ne anglisht). 13 : 32. doi : 10.3389/fninf.2019.00032 . ISSN   1662-5196 . PMC   6513977 . PMID   31133838 .
  39. ^ "Mapping the Mouse Brain, and by Extension, the Human Brain Too" . UC Health - UC San Diego (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 23 mars 2023 . Marre me 11 janar 2024 .
  40. ^ Lipovsek, Marcela; Bardy, Cedric; Cadwell, Cathryn R.; Hadley, Kristen; Kobak, Dmitry; Tripathy, Shreejoy J. (3 shkurt 2021). "Patch-seq: Past, Present, and Future" . The Journal of Neuroscience (ne anglisht). 41 (5): 937?946. doi : 10.1523/JNEUROSCI.1653-20.2020 . PMC   7880286 . PMID   33431632 .
  41. ^ Hodge, Rebecca D.; Bakken, Trygve E.; Miller, Jeremy A.; Smith, Kimberly A.; Barkan, Eliza R.; Graybuck, Lucas T.; Close, Jennie L.; Long, Brian; Johansen, Nelson; Penn, Osnat; Yao, Zizhen; Eggermont, Jeroen; Hollt, Thomas; Levi, Boaz P.; Shehata, Soraya I. (5 shtator 2019). "Conserved cell types with divergent features in human versus mouse cortex" . Nature (ne anglisht). 573 (7772): 61?68. Bibcode : 2019Natur.573...61H . doi : 10.1038/s41586-019-1506-7 . PMC   6919571 . PMID   31435019 .
  42. ^ "Molecular and Cellular Neuroscience | UCSB Neuroscience | UC Santa Barbara" (ne anglisht). Neuroscience.ucsb.edu . Marre me 2022-08-03 .
  43. ^ From Molecules to Networks, Third Edition (ne anglisht). Academic Press. 2014. ISBN   9780123971791 . Marre me 2023-08-07 .
  44. ^ Flynn, Kevin C (korrik 2013). "The cytoskeleton and neurite initiation" . BioArchitecture (ne anglisht). 3 (4): 86?109. doi : 10.4161/bioa.26259 . PMC   4201609 . PMID   24002528 .
  45. ^ Alberts, Bruce; Johnson, Alexander; Lewis, Julian; Raff, Martin; Roberts, Keith; Walter, Peter (2002). "Neural Development". Molecular Biology of the Cell (ne anglisht) (bot. 4). New York: Garland Science. ISBN   9780815332183 . Marre me 7 gusht 2023 .
  46. ^ Nascimento, Marcos Assis; Sorokin, Lydia; Coelho-Sampaio, Tatiana (2018-04-18). "Fractone Bulbs Derive from Ependymal Cells and Their Laminin Composition Influence the Stem Cell Niche in the Subventricular Zone" . Journal of Neuroscience (ne anglisht). 38 (16): 3880?3889. doi : 10.1523/JNEUROSCI.3064-17.2018 . ISSN   0270-6474 . PMC   6705924 . PMID   29530987 .
  47. ^ Mercier, Frederic (2016). "Fractones: extracellular matrix niche controlling stem cell fate and growth factor activity in the brain in health and disease" . Cellular and Molecular Life Sciences (ne anglisht). 73 (24): 4661?4674. doi : 10.1007/s00018-016-2314-y . ISSN   1420-682X . PMID   27475964 .
  48. ^ Mercier, Frederic; Arikawa-Hirasawa, Eri (2012). "Heparan sulfate niche for cell proliferation in the adult brain" . Neuroscience Letters (ne anglisht). 510 (2): 67?72. doi : 10.1016/j.neulet.2011.12.046 . PMID   22230891 .
  49. ^ "Neuroscience Research Areas" . NYU Grossman School of Medicine (ne anglisht). NYU Langone Health Neuroscience Institute . Marre me 7 gusht 2023 .
  50. ^ Tau, Gregory Z; Peterson, Bradley S (janar 2010). "Normal Development of Brain Circuits" . Neuropsychopharmacology (ne anglisht). 35 (1): 147?168. doi : 10.1038/npp.2009.115 . PMC   3055433 . PMID   19794405 .
  51. ^ Menon, Vinod (tetor 2011). "Large-scale brain networks and psychopathology: a unifying triple network model" . Trends in Cognitive Sciences (ne anglisht). 15 (10): 483?506. doi : 10.1016/j.tics.2011.08.003 . PMID   21908230 . Marre me 8 gusht 2023 .
  52. ^ Menon, Vinod (2017). "Systems neuroscience". permbledhur nga Hopkins, Brian; Barr, Ronald G. (red.). Cambridge Encyclopedia of Child Development (ne anglisht) (bot. 2nd). Cambridge University Press . Marre me 25 shtator 2023 .
  53. ^ Craighead, W. Edward; Nemeroff, Charles B. , red. (2004). "Neuroethology". The Concise Corsini Encyclopedia of Psychology and Behavioral Science (ne anglisht). Wiley . Marre me 25 shtator 2023 .
  54. ^ Solberg Nes, Lise; Segerstrom, Suzanne C. "Psychoneuroimmunology". permbledhur nga Spielberger, Charles Donald (red.). Encyclopedia of Applied Psychology (ne anglisht) (bot. 1st). Elsevier Science & Technology . Marre me 25 shtator 2023 .
  55. ^ Kaczmarek, Leonard K; Nadel, L. (2005). "Neuron Doctrine". Encyclopedia of Cognitive Science (ne anglisht) (bot. 1st). Wiley . Marre me 25 shtator 2023 .
  56. ^ Ofengenden, Tzofit (2014). "Memory formation and belief" (PDF) . Dialogues in Philosophy, Mental and Neuro Sciences (ne anglisht). 7 (2): 34?44.
  57. ^ Gordon, Ross; Ciorciari, Joseph; Van Laer, Tom (2018). "Using EEG to examine the role of attention, working memory, emotion, and imagination in narrative transportation" (PDF) . European Journal of Marketing (ne anglisht). 52 : 92?117. doi : 10.1108/EJM-12-2016-0881 . SSRN   2892967 .
  58. ^ a b c d Haeusler, S.; Maass, W. (2017). "Application of modelling and nanotechnology-based approaches: The emergence of breakthroughs in theranostics of central nervous system disorders". Life Sciences (ne anglisht). 182 : 93?103. doi : 10.1016/j.lfs.2017.06.001 . PMID   28583367 .
  59. ^ a b Maojo, V.; Chiesa, S.; Martin-Sanchez, F.; Kern, J.; Potamias, G.; Crespo, J.; Iglesia, D. D. L. (2011). "International Efforts in Nanoinformatics Research Applied to Nanomedicine". Methods of Information in Medicine (ne anglisht). 50 (1): 84?95. doi : 10.3414/me10-02-0012 . PMID   21085742 .
  60. ^ a b c Poater, A.; Saliner, A. G.; Carbo-Dorca, R.; Poater, J.; Sola, M.; Cavallo, L.; Worth, A. P. (2009). "Modeling the structure-property of nanoneedles: A journey toward nanomedicine". Journal of Computational Chemistry (ne anglisht). 30 (2): 275?284. doi : 10.1002/jcc.21041 . PMID   18615420 .
  61. ^ a b Haeusler, S.; Maass, W. (2006). "A Statistical Analysis of Information-Processing Properties of Lamina-Specific Cortical Microcircuit Models" . Cerebral Cortex (ne anglisht). 17 (1): 149?162. doi : 10.1093/cercor/bhj132 . PMID   16481565 .
  62. ^ Cances, Eric; Defranceschi, Mireille; Kutzelnigg, Werner; Le Bris, Claude; Maday, Yvon (2003). "Computational quantum chemistry: A primer". Special Volume, Computational Chemistry . Handbook of Numerical Analysis (ne anglisht). Vell. 10. fq. 3?270. doi : 10.1016/s1570-8659(03)10003-8 . ISBN   9780444512482 .
  63. ^ a b Ghosh, S.; Matsuoka, Y.; Asai, Y.; Hsin, K.-Y.; Kitano, H. (2011). "Software for systems biology: from tools to integrated platforms". Nature Reviews Genetics (ne anglisht). 12 (12): 821?832. doi : 10.1038/nrg3096 . PMID   22048662 .
  64. ^ Shah, S.; Liu, Y.; Hu, W.; Gao, J. (2011). "Modeling Particle Shape-Dependent Dynamics in Nanomedicine" . Journal of Nanoscience and Nanotechnology (ne anglisht). 11 (2): 919?928. doi : 10.1166/jnn.2011.3536 . PMC   3050532 . PMID   21399713 .
  65. ^ "Neurologic Diseases" . medlineplus.gov (ne anglisht). National Library of Medicine (NIH) . Marre me 25 shtator 2023 .
  66. ^ "Neurosciences". A.D.A.M. Medical Encyclopedia (ne anglisht). Johns Creek (GA): Ebix, inc. 2021 . Marre me 25 shtator 2023 .
  67. ^ Lepage M (2010). "Research at the Brain Imaging Centre" . Douglas Mental Health University Institute (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 5 mars 2012.
  68. ^ Gordon E (2003). "Integrative neuroscience" . Neuropsychopharmacology (ne anglisht). 28 (Suppl 1): S2-8. doi : 10.1038/sj.npp.1300136 . PMID   12827137 .
  69. ^ Krucoff, Max O.; Rahimpour, Shervin; Slutzky, Marc W.; Edgerton, V. Reggie; Turner, Dennis A. (27 dhjetor 2016). "Enhancing Nervous System Recovery through Neurobiologics, Neural Interface Training, and Neurorehabilitation" . Frontiers in Neuroscience (ne anglisht). 10 : 584. doi : 10.3389/fnins.2016.00584 . PMC   5186786 . PMID   28082858 .
  70. ^ Haselager, Pim; Vlek, Rutger; Hill, Jeremy; Nijboer, Femke (1 nentor 2009). "A note on ethical aspects of BCI". Neural Networks (ne anglisht). 22 (9): 1352?1357. doi : 10.1016/j.neunet.2009.06.046 . PMID   19616405 .
  71. ^ Nijboer, Femke; Clausen, Jens; Allison, Brendan Z.; Haselager, Pim (2013). "The Asilomar Survey: Stakeholders' Opinions on Ethical Issues Related to Brain?Computer Interfacing" . Neuroethics (ne anglisht). 6 (3): 541?578. doi : 10.1007/s12152-011-9132-6 . PMC   3825606 . PMID   24273623 .
  72. ^ "Financial and organizational highlights" (PDF) (ne anglisht). Society for Neuroscience. Arkivuar nga origjinali (PDF) me 15 shtator 2012.
  73. ^ "Societe des Neurosciences" (ne anglisht). Neurosciences.asso.fr. 2013-01-24 . Marre me 2021-11-08 .
  74. ^ "About Us" . Simply Neuroscience (ne anglisht) . Marre me 2021-07-14 .
  75. ^ "About Us, Project Encephalon" . Project Encephalon (ne anglisht) . Marre me 24 tetor 2020 .
  76. ^ "International Brain Initiative" (ne anglisht). 2021-10-15 . Marre me 2021-11-08 .
  77. ^ "International Brain Initiative" (ne anglisht). The Kavli Foundation. Arkivuar nga origjinali me 2020-02-05 . Marre me 2019-05-29 .
  78. ^ "Australian Brain Alliance" (ne anglisht).
  79. ^ "Canadian Brain Research Strategy" (ne anglisht) . Marre me 2021-11-08 .
  80. ^ "Korea Brain Research Institute" . Korea Brain Research Institute (ne anglisht) . Marre me 2021-11-08 .
  81. ^ "Israel Brain Technologies" (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 28 janar 2020 . Marre me 2021-11-08 .
  82. ^ Rommelfanger, Karen S.; Jeong, Sung-Jin; Ema, Arisa; Fukushi, Tamami; Kasai, Kiyoto; Ramos, Khara M.; Salles, Arleen; Singh, Ilina; Amadio, Jordan (2018). "Neuroethics Questions to Guide Ethical Research in the International Brain Initiatives" . Neuron (ne anglisht). 100 (1): 19?36. doi : 10.1016/j.neuron.2018.09.021 . PMID   30308169 .
  83. ^ "About the International Brain Bee" . The International Brain Bee (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 10 maj 2013 . Marre me 11 janar 2024 .
  84. ^ "Brain Facts: A Primer on the Brain and Nervous System" . Society for Neuroscience (ne anglisht).
  85. ^ "Neuroscience Core Concepts: The Essential Principles of Neuroscience" . Society for Neuroscience (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 15 prill 2012.
  86. ^ "Brain Awareness Week Campaign" . The Dana Foundation (ne anglisht).
  87. ^ "Official CIHR Canadian National Brain Bee Website" (ne anglisht). Arkivuar nga origjinali me 30 maj 2014 . Marre me 24 shtator 2014 .
  88. ^ "About FUN" (ne anglisht). Faculty for Undergraduate Neuroscience. Arkivuar nga origjinali me 2018-08-26 . Marre me 2018-08-26 .
  89. ^ Goswami U (2004). "Neuroscience, education and special education" . British Journal of Special Education (ne anglisht). 31 (4): 175?183. doi : 10.1111/j.0952-3383.2004.00352.x .
  90. ^ "The SEPA Program" (ne anglisht). NIH . Arkivuar nga origjinali me 20 shtator 2011 . Marre me 23 shtator 2011 .
  91. ^ "About Education and Human Resources" (ne anglisht). NSF . Marre me 23 shtator 2011 .
  92. ^ Hylton, Todd. "Introduction to Neuromorphic Computing Insights and Challenges" (PDF) (ne anglisht). Brain Corporation.
  93. ^ "Beyond von Neumann, Neuromorphic Computing Steadily Advances" . HPCwire (ne anglishte amerikane). 2016-03-21 . Marre me 2021-10-08 .
  94. ^ "Bionic neurons could enable implants to restore failing brain circuits | Neuroscience" . The Guardian (ne anglisht). 2019-12-03 . Marre me 2021-11-08 .
  95. ^ "Scientists Create Artificial Neuron That Retains Electronic Memories" (ne anglisht). Interestingengineering.com. 2021-08-06 . Marre me 2021-11-08 .
Marre nga " https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Neuroshkenca&oldid=2650553 "