Kenia

Jamhuri ya Kenya
Republic of Kenya


Flamuri	Stema

Moto Kombetare : Harambee
( Sva. :Te Bashkohemi)

Te dhena tabelare

Gjuha zyrtare	Svahilshtja , Anglishtja
Kryeqyteti	Nairobi
Sistemi	Republik
President	Mwai Kibaki
Kryeminister
Siperfaqja - ujore	582,650 km² - ( 46 -ta ) 2.3 % - ( -ta )
Popullsia Dendesia	32,021,856 ( 2005 ) - ( 37 -ta) 53.4 b. / km²
PBB (nominal) - per banore	33,028mln.$ -( 81 -ta) 1,035 $ -( 151 -ta)
HDI ( 2003 )	0.474 (154), i ulet
Monedha	Shilingu KES
Zona kohore	UTC + 03:00
Pavaresia nga Br. e Madhe	12 Dhjetor 1963 - (shpallur)
Ne OKB nga	16 Dhjetor 1963
Himni kombetar	Ee Mungu Nguvu Yetu
Kodi i internetit TLD	`.ke`
Prefiksi telefonik	+ `254`

redaktoni

Kenia ndodhet ne pjesen lindore te Afrikes dhe ne jug-lindje te vendit ka dalje ne Oqeanin Indian . Kenia ne veri kufizohet nga Etiopia , ne lindje nga Somalia e Oqeani Indian ne jug-lindje, ne jug nga Tanzania , ne perendim nga Uganda e Sudani .

Historia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Historia

Ne zgjedhjet e nentorit te vitit 1979, populli e rizgjodhi ish-kryetar shteti D.A.Moi. Per pose pakenaqesise se grupeve votuese rreth gjendjes se felliqte sociale u verejt edhe pakenaqesia rreth dominimit te dukshem te Kikijuseve ne krye te vendit dhe administrates. Keta te fundit, si pasoje e kesaj pakenaqesi humben disa vende te ministrave. Trupat besnike te qeverise, ne fillim te gushtit 1982 ndermoren nje perpjekje per puc dhe nga 1984, Najrobi eshte shteti i katert i unionit.

Gjate ketyre viteve, ne politiken e jashtme, Kenija dhe partneret e saj bien ne kundershtim me Shoqerine Jug-afrikane. Me 1979 me qellim kundershtimi te qellimeve te fshehta somaleze, Kenija nenshkruan nje marreveshje 10 vjecare me Etiopine per marredhenie miqesie dhe bashkepunimi. Pas Marshimit te Bashkimit Sovjetik ne Afganistan ne dhjetor te vitit 1979, Somalia me 1980, Shteteve te Bashkuara te Amerikes, i leshoje ne perdorim te forte ushtarak portin e Mombasase. Ndersa ne maj te vitit 1980, Kenine e vizitoje Papa .

Politika [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Sistemi shtetror

Njesit administrative [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Njesit administrative

Gjeografia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Gjeografia e Kenise

Siperfaqja e pergjithshme e Kenise eshte 582,650 km ² prej se ciles 13,400 km ² jane uje. Kenia shtrihet rreth koordinatave gjeografike 1 00 ‘‘‘ V ’’’, 38 00 ‘‘‘ L ’’’.

Kenia ka nje vije bregdetare 536 km te gjate dhe vije kufitare 3,477 km.

Klima ne Keni eshte e ndryshueshme nga tropikale ne bregdet gjere ne shkretinore ne brendi te vendit.

Relievi i Kenise perbehet nga tereni me lugina te cilat ne pjesen qendrore perfundojne me malet e larta e te medha te ndara nga fusha e madhe e Rift-it, ku fillojne fushat pjellore. Pika me e ulte e relievit 0 m pergjate bregdetit ne oqeanin Indian dhe ajo me e larta lartesi mbidetare prej 5,199 metrave ne malet e Kenise ( ang.: Mount Kenya), ne pjesenqendre te vendit, ne veri-lindje te kryeqytetit.

Ekonomia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Ekonomia

Baza e ekonomise eshte bujqesia.Me te merret 75% e popullsise.Ne zonat e brendshme te cilat kane toka pjellore,jane te zhvilluara blegtoria e gjedheve,e dhenve dhe e gamileve,si dhe kulturat e plantacioneve,si:kafeja,caji,pambuku,duhani,kallamsheqeri etj.,te paracaktuara kryesisht per eksport.Nuk jane lene pas dore edhe disa dege te industrise ushqimore,si dhe prodhimi i cimentos,i plehrave kimike.Ne disa zona nxirret ar dhe nafte.

Numri i te punesuarve ne vitin 1980 llogaritej te ishte rreth 6 milion (4 m. meshkuj). Indeksi i prodhimit te t'mirave ushqimore per koke ne vitin 1980 (1969/1971=100) eshte ra ne 85. Nje tregues qe rritja e prodhimit nuk ka mund te mbaj hapin e rritjes se popullsise. Ne vitin 1980, BPV llogaritej te ishte 6,9 miliard dollar te ShBA-se dhe sektori dominues ishte agroekonomia me 1/3.

Demografia [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Demografia

Ne vitin 1979, sipas regjistrimit, ne Kenije jetonin 15,327 milion banore dhe kishte nje rritje vjetore prej 3,5%. Rreth 15% e kesaj popullsie ishte e shperndare neper qytete me mbi 2000 banore.

Kultura [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Artikulli kryesor : Kultura

Arsimi per baze ka shkollimin e detyrueshem. Sipas ligjeve te vitit 1980, ky shkollim ishte per 6 vite. Shkalla e shkollimit arrin diku 85%, ndersa perqindja e analfabeteve sipas vitit 1979 ishte 50%. Qe nga viti 1985 jane bere perpjeke te shumta ne arsimim, nder te tjera ishte edhe pjese e planit kombetare per zhvillim. Keshtu arsimim eshte zgjeruar ne agroekonomi, teknik si dhe ne fushen e qeverisjes lokale. Universiteti i mbyllur ne Najrobi per shkak te demonstratave ne gusht te vitit 1982, eshte hapur ne tetor te viti 1983. Ky universitet gjate vitit shkollor 1983/84 kishte rreth 6000 student. Te dhenat publike per arsim ne vitin 1980/81 ishin 3,3 miliard K.Sh. gjegjesisht 25.6% te buxhetit te pergjithshem.

Deri ne fillim te viteve ' 80-ta, Kenija kishte nje armate te vullnetareve te perbehet nga nje trup prej 14.750 veteve, ushtri te rregullt me nje trup prej 12.000 veteve. Kishte nje flote ajrore te perbere nga 2.100 vete qe kishin ne dispozicion diku 29 aeroplane paka shume moderne per ate kohe. Po ashtu kishte nje flote detare te perbere nga 650 anije me 4 anije te shpejta me raketa dhe disa njesi me te vogla. Ne kete kohe kishte nje force policore prej 2.000 veteve.

Turizmi

Sporti [ Redakto | Redakto nepermjet kodit ]

Kenia eshte e njohur ne atletike me atlete kampion ne maratone,3000m me pengesa,800m,1500m,gjysme maratona etj.Kenia tregoi performance te dobet ne Lojerat Olimpike 2012 ne Londer me vetem dy medalje ari,kurse u permiresua dukshem ne Kampionatin Boteror te Atletikes 2013 ne Moske me 5 medalje ari.