Republica de Guatemala
|
|
|
| Moto Kombetare
: El Pais De La Eterna Primavera
|
 Vendndodhja - Guatemala
|
|
|
Guatemala
eshte nje
Republike
ne Ameriken qendrore qe ze nje siperfaqe prej 108 889 km
2
e ne te cilen ne vitin 1976 jetonin 6,26 milion banore ndersa tani (2008) sipas
CIA World Factbook
12.728.111 banore. Kryeqytet eshte qyteti me po e njejtin emer Guatemala. Gjuhe zyrtare e republikes eshte spanjishtja ndersa monedhe e saj eshte monedha e quajtur
Quetzal
me qindarken e quajtur
centavos
.
- Artikulli kryesor
Historia e Guatemales
- Artikulli kryesor
Sistemi shtetror
Sipas kushtetutes se dates 15 qershor 1965 te futur ne fuqi me 5 maj 1966, ne Guatemale kryetar shteti dhe qeveritar eshte presidenti i zgjedhur nga populli me mandat 4 vjecar pa mundesi zgjatje. Ai keshillohet nga nje keshill shteterore, qeverises dhe perfaqesues te shtetit, te perbere nga 14 anetare. Ana legjislative eshte ne duar te Kongresit anetaret e te cilit jane te derguar te zgjedhur per dy vite. Te derguarit e kongresit zgjedhen dy nga secili rreth votues ose nga 100 000 banore. E drejta dhe njekohesisht detyrimi per votim eshte per te gjithe banoret mbi moshen 18 vjecare qe jane te zot per te lexuar dhe shkruar. Kabineti qeverises perbehet nga presidenti dhe nga ministrit i emeruar prej presidentit. Sipas kushtetutes, hapesira qeverisese eshte ndare ne 22 njesi territoriale te quajtura
departamentos
e te cilat gjenden nen nje qeveritar (guvernator) perkates.
Stema shteterore ka nje mbishkrim
Libertad 15 de Setiembre de 1821
(Liria me 15 shtator 1821). Per urdher shteteror ka urdhrin e quajtur
Quetzal
te nxjerr me 1936 i cili ka 4 klasa.
E drejta civile eshte ndritur sipas shembullit spanjoll. Permbledhja e se drejtes civile qytetare dhe permbledhja e se drejtes civile tregtare eshte bere me 1936. E drejta shprehet nga ana e Gjykates se Larte si dhe nga niveli i ulte i gjykates dhe te
Appelation
-it.
- Artikulli kryesor
Njesit administrative
- Artikulli kryesor
Gjeografia e Guatemales
Ana veriore e Guatemales
Peten
i takon trojeve valore te rrafshnaltes se quajtur
Yucatans
. Ana jugore nga kahu perendim lindje futet ne vargmalet e Amerikes qendrore. Malet e quajtura
Kordilleren
fillojne te shtrihen dhe prej tyre ne pjesen veriore ne vendin e quajtur
Altos Cuchumatanas
ne perendim arrijne lartesine mbi detare prej 3 786 metrave. Pjesa pasuese jugore se bashku me
Sierra Madre
jane rrafshnalte e rrahur nga 33 vullkane, dhe ne mes tyre ka liqenze terheqes. Ky rripe i holle i bregdetit te oqeanit te qete, eshte toke vullkanore e ujitur mire me shume lumenj dhe me reshje te pershtatshme. Ne lindje, ne mes te Belizes dhe Hondurasit, Guatemala ka hise te vogel ne bregdetin karibike. Lumenjte kryesore qe pershkojne trojet e Guatemales jane
Usimacinta
(grykos te gjiri i Meksikes) dhe
Motagua
(te deti karibik). Nga vullkanet e shumta, tre jane po thuaj se gjithnje aktiv. Termetet e fuqishme i godasin rregullisht keto ane, heren e fundit nje i tille kishte goditur me 1976 dhe pas kishte lene 22 000 te vdekur. Klima eshte tropike, koha e reshjeve fillon ne maj dhe perfundon ne nentor. Temperaturat mesatare vjetore sillen nga 25 deri 30 grade celsius.
- Artikulli kryesor
Ekonomia e Guatemales
- Artikulli kryesor
Demografia e Guatemales
Guatemala eshte vendi i fundit i Amerikes qendrore ne te cilen dominonte popullsia indiane. Ne vitin 1964 43% e popullsise ishin
indos
nder ta dalloheshin
quiche
dhe
cakchiquel
, 57%
mestizen
(melez) -
ladinos
. Krahas spanjishtes si gjuhe zyrtare, fliten shume gjuhe tjera, para se te gjithash dialekte
maja
. Rritja vjetore e popullsise eshte shume e madhe 2,8% (1960-70), vdekshmeria e foshnjave nder me te lartat ne Ameriken qendrore (1973: 79,15%).
Ne anen veriore te quajtur
Peten
jetojne 22% e popullsise se pergjithshme ne 1.2% te siperfaqes se pergjithshme te republikes. Urbanizimi i popullsise, d.m.th shperngulja ne qytete eshte shume e vogel. Kryeqyteti Guatemala, qytet me i madh i Amerikes qendrore eshte qyteti i vetem i madh. Pas tij vine qytete e quajtur
Quezaltenango
(1973: 66 000),
Puerto Barrios
(39 000),
Mazatenango
(38 000) dhe
Esquintla
(37 200)
- Artikulli kryesor
Kultura e Guatemales
*
Telekomunikacioni
*
Transporti
*
Ushtria
*
Pushime
Amerika Veriore
|
|---|
| Shtete
| |  Amerika Veriore
|
|---|
| Territore te tjera
| |
|---|