Nikomedija ili Nikomidija ( antgr?. Νικομ?δεια [ Nikomedeia , moderno Nikomideia ; suvremeni ?zmit u Turskoj ) je bio helenisti?ki grad koga je na obalama Asta?kog zaljeva , odnosno Propontis osnovao i po sebi nazvao bitinijski kralj Nikomed I od Bitinije . Na njegovom mjestu je ranije - 712/11. pne. - bila osnovana megarska kolonija po imenu Astak (jastog) ^[1] . Astak je u vrijeme ratova dijadoha uni?tio trakijski vladar Lizimah . ^[2] Nakon ?to ga je oko godine 264. pne. obnovio bitinijski kralj Nikomed I , postao je jedan od najva?nijih gradova na sjeverozapadu Male Azije . U Nikomediju je kasnije do?ao Hanibal kako bi proveo posljednje godine ?ivota, te je izvr?io samoubistvo u obli?njoj Libisi ( Diliskelesi , Gebze ). U istom gradu je rođen znameniti histori?ar Arijan . Pod Rimskim Carstvom je Nikomedija bila glavni grad provincije Bitinije, a Dioklecijan ju je godine 286. proglasio glavnim gradom isto?nog dijela carstva, nakon ?to je uveo sistem tetrarhije . Nikomedija je ostala isto?nom (i najva?nijom) prijestolnicom carstva sve dok ko-car Licinije nije pora?en od Konstantina Velikog u bitci kod Hrizopolisa ( Uskudar ) godine 324. Konstantin je sljede?ih ?est godina vladao iz Nikomedije kao privremene prijestolnice, sve dok 330. godine nije proglasio obli?nji Bizantij - Konstantinopolis, budu?i Carigrad - za Novi Rim . Konstantin je godine 337. umro u carskoj vili nedaleko Nikomedije. Iako je Konstantinopolis postao novi glavni grad, Nikomedija je zbog azijskih cesta koje su vodile prema njemu, ostalo va?no sredi?te. ^[3]

24. augusta 358. Nikomediju je pogodio te?ak potres, a nakon njega i po?ar koji je potpuno uni?tio grad. Nikomedija je obnovljena, ali nije vratila nekada?nju veli?inu. ^[4] U 6. vijeku joj je car Justinijan obnovio sagradiv?i nove javne zgrade. Kasnije je imala va?nu ulogu kao vojno upori?te, odnosno bizantinska baza za pohode protiv Kalifata . ^[5]

Od 840-ih Nikomedija je bila glavni grad teme Optimatoi . Do tog vremena je stari, primorski grad napu?ten, te ga je arapski geograf Ibn Khurdadhbeh opisao kao ru?evine. Naselje se svelo na citadelu na vrh brda. ^[5] 1080-ih je slu?io kao glavna baza Aleksija I Komnena u pohodima protiv Turaka Seld?uka , te u Prvom i Drugom kri?arskom ratu . Grad je dr?alo Latinsko Carstvo od 1204. pa do oko 1240. kada ga je osvojio Jovan III Duka Vatac . Jo? jedan vijek je ostao pod bizantskom vla??u, ali je nakon bizantskog poraza u bitci kod Bafeja 1302 do?ao pod udar Otomanskog begovata . Otomanski Turci su grad dva puta opsjeli (1304 i 1330) prije nego ?to je kona?no pao u njihove ruke 1337. ^[5]

• Adrijan iz Nikomedije
• Antim i Nikomedije
• Mihael Pselos (11. vijek) gr?ki pisac, filozof, politi?ar i histori?ar
• Sv. Juraj

• Nikeja (suvremenik ?znik )
• 20.000 mu?enika Nikomedije

Nikomedija na Wikimedijinoj ostavi